Tweede Friese Mobiele Roode Kruis Team
V
i
Onze Weekagenda o
ia Indonesië
I
Martinytoer
00000000000000
door Nederland
No. 79
44e Jaarpan4
Dinsdag 19 Oct. 1948
Streekblad voor West.
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
Bo 1 s ward
S. D.
Slot volgt.
r
I
Fan de
Tj. de J.
I
1
fan Gysbert Japiks
I
„Bedrijfs-econotnie”.
Tijdens dit einde van het begin, deze
laatste maand, worden nog enkele poli
klinieken gehouden op plaatsen waar
dat niet meer zal kunnen wanneer we
tot het nieuwe systeem zullen zijn over
gegaan. Bijvoorbeeld op de beide eilan
den 0111 en Gill Radja, belde ongeveer
een 8 km. uit de Zuidkust gelegen, op
Dinsdag 19 October:
Bolsward. De Doele. 8 uur. 45-jarig be
staan N. V. Spreken Evert Vermeer,
zang Blauwe Vaan, toneel Lyts
Frysk Cabaret.
Doele. 8 uur. Feestavond Beatrix-
oord.
V.rsehflnt DINSDAGS en''VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157}
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m
Giro 8792Ö
Vrijdag 22 October:
Bolsward. Ons Gebouw. 5 en 8 uur. Ge
luidsfilm Het Grote Offer, uitg. van
de N. C. G. O. V.
Donderdag 21 October:
Bolsward. De Doele. 8 uur. Bioscoop
voorstelling „Monsieur Vincent” en
Sprookje van de Gouden Koets.
Woensdag 20 October:
Bolsward. Jaarlijkse Kalverenmarkt.
De
Hy frege hwerom net alle fabrlken soli
dair de ütbltelllng fan de molke nel
kwaliteit trochfierd hawwe en wol sa-
danich, dat de boeren, dy’t earste kwa
liteit leverje, dat ek omraek yn 'e ponge
merke koene. Sjoch, dat is in ding fan
it aldergreatste bilang.
En men mei der wol by slzze, dat it
nou hege tlld Is om yn dlzzen splkers
mei koppen to slaen. Alle goede winken.
alle foarljochtlng fan de fabrlken, alle
ünderwlis sil üs der net brlnge kinne
as net in fiks Onderskled yn molkpriis
de soarch en de muolte bileannet. Der
blluwe boeren, dy’t harren sünder bi-
swler It wurk fan oaren to’n goede kom-
me litte en maling ha oan alle goede rle,
salang It molkpüdtsje fan har buorman
itselde bliuwt as harres. Ik wol net
graech slzze hoefolle der sa blnne, mar
yn elts gefal fierst to folie, hwant len
boer kin It wurk fan hündert oaren bl-
djerre. It Is my ris passeard, dat ik by
In boer yn ’e jlster kaem, dy’t dwaende
wie mei In kou, dy’t in forkeard fearn
hle. En mei in soarte fan lalts, hwerfan
üs mem pllchte to slzzen: hy laket as
de dlvel foar it goatsgat, knypte hy it
fean üt yn de molkamer. Ik sel noch:
„dat kin sa dochs net, wol.” Mar de
boer sel gnyskjende wel: „dat jowt ris
in oar smaekje” en molk troch.
Nou mei der om my mar ien sa'n boer
of siz mar: ien sa’n meubel yni hief
Fryslén wêze, krekt sokke ütsünderin-
gen, sokke üntaerde molkeleveranciers
kinne sa’n soad bidjerre. En neist sokke
inkelde lju, dy ’t nocht oan ünnocht haw
we, binne jit hünderten, dy’t net ta mear
soarch en greater omtjnken to krijan
binne oft de kniper moat op ’e skine
komme en der is gjin gefoeliger plakje
by party lju as it knipke. Dêrom ha wy
mei klam al jierren pleite foar it ütbitel-
jen fan ’e molke nel kwaliteit en wol
sadanich, dat It de muoite wurdlch is
om mei ekstra hêndoeken en skjlnne
hannen, koartknipte neils en al dy din
gen mear, fol to hélden. Sil dat yn de
praktyk bliuwend yngong fine, dan
moatte de fabrlken yn dit opslcht elkoar
Bolsward. Geb. Gasthuissingel. 8 uur.
Chr. Reciteerclub. Oefenavond.
I de (en daar 75 80 pct. van het poli-
bezoek aan deze ziekte leed, dienden
we ons werk hiernaar in te richten),
voor de wondbehandeling, waarvan de
belangrijkheid thans meer op de voor
grond gaat treden, is tweemaal per week
wel het minimum. En zo zal ons team
straks in drieën gesplitst worden, groe
pen, die zowel ’s morgens als ’s middags
ergens polikliniek houden, en die bij een
geschat bezoek van 3 tot 500 patiënten
per poli, dus een hele dagtaak staat te
wachten. Zo’n groep zal dan bestaan uit
twee of drie leden van ons team, drie
inheemse poliklinlekhulpen, plus één of
twee politieagenten voor het bewaren
van de orde onder de patiënten.
Ja, het Is een hele organisatie en een
heel uitgekien geweest om het zo ver te
krijgen. Het lijkt hier eigenlijk meer op
een enorm bedrijf dan op wat we ons
oorspronkelijk hadden voorgesteld: een
héél primitief zaakje in een bamboe.
hutje ergens; in de rimboe. Een prachtig
groot huis, medicijn-schuren en -kasten,
een „wagenpark” met drie uitstekend
verzorgde auto’s, een omvangrijke cor
respondentie en uitgebreide administra
tie, een dagelijks vele, vele malen rate
lende telefoon, een onderhoud met
de Regent of andere ambtenaren B.B.,
een af- en aanrijden van auto’s, de Mi
litaire commandant of onze inspectrice
die komen om weer eens iets te bespre
ken, dit alles is een noodzakelijk onder
deel van ons werk waarzonder de po
liklinieken njiet zouden kunnen lopen,
zoals ze doen. Om bij de invoering van
het nieuwe systeem alles zo vlot moge
lijk te doen lopen, zijn gedragsregels
voor de patiënten en voor.de Wedana’s
en Ass. Wedana’s opgesteld, die op het
secretariaat van de Regent 'in het Ma-
doerees resp. Maleis vertaald en bij
honderden over het Regentschap ver
spreid zijn. Vanaf Maandag 11 October
zullen we de resultaten hiervan kunnen
beoordelen, dat is de datum waarop we
beginnen met het begin van het einde.
L
Het einde van het begin.
Ja, het begint op te schieten met onze
tijd. Acht maanden van het jaar zijn al
om, een tijd van flink aanpakken en van
het zien van mooie resultaten op Oost-
Madoera, eft ruim drie maanden resten
ons nog voor de eindstrijd en de afslui
ting van ons werk. Immers, nog steeds
weten we niet, of ons werk hier zal
worden overgenomen, of het mogelijk
zal zijn na ons vertrek een nieuw team
naar deze contreien te sturen, of de
Dienst Volksgezondheid over voldoende
personeel en medicijnen zal beschikken
om straks de zorg voor de gezondheid
van deze 3/J millioen mensen geheel
voor zijn rekening te nemen. Dit is in
derdaad een vraag, die ons steeds meer
bezig gaat houden. Als we zien wat er
in deze tijd verbeterd is, hoeveel mensen
geheel genezen of aanmerkelijk opge
knapt zijn, maar vooral ook als we zien
hoeveel nieuwe patiënten er toch nog
steeds komen, en hoeveel oude patiënten
nog een tijd lang zorgvuldig behandeld
zullen moeten worden, dan benauwt ons
de mogelijkheid straks uit dit werk te
moeten stappen, zonder te weten of dit
goed, of misschien zelfs wetende, dat dit
niet zal worden voortgezet.
Wanneer de mobiele Teams zullen blij
ven voortbestaan in 1949, bestaat er
geloven wij wel een redelijke kans,
dat het verzoek van de Regent van Soe-
menep hem na' vertrek van het Friese ’n
ander Team te sturen, zal worden inge
willigd, maar de kwestie is juist, dat
over het al of niet in leven blijven van
deze organisatie nog niets met zekerheid
te zeggen valt. Volgens een bericht dat
wij van het Hoofd, Dr: van Rossem, ont
vingen, zal hierover waarschijnlijk in de
loop van November worden beslist. Zo
wel om de bovengenoemde reden als in
verband met eigen toekomstplannen,
wachten de meesten onzer in grote span
ning de berichten hieromtrent af, en het
ziet er naar uit, dat Dr. van Rossem
wanneer hij de volgende week hier komt
met vragen over bijtekenen of ergens
anders gaan werken, overstelpt zal wor
den. Practisch allen hebben al definitief
besloten althans voorlopig nog in Indië
te blijven werken. Hoe dan ook, of onê
werk hier zal worden overgenomen of
niet, straks zullen we beginnen aan de
uitvoering van het schema tot afsluiting
van onze arbeid-als-team in het Soe-
menepse. En over dit schema wil ik U
graag iets vertellen.
Tot nog toe was het zo, dat we per
week op 12 verschillende plaatsen poli
kliniek hielden, dat wil dus zeggen twee
poliklinieken per dag. Eergens liep het
bezoek terug, het B.B. verklaarde, dat
de enige oorzaak hiervan was, dat de
mensen in die bepaalde buurt genezen
waren. We besloten om In de daardoor
vrijkomende tijd er een te openen In een
Streek waarvan we wisten, dat aan me
dische verzorging grote behoefte be
stond. Zo is dat steeds doorgegaan, met
het gevolg, dat we In de loop van deze
tijd op 24 verschillende plaatsen poli
kliniek hebben gehouden, d.w.z. in 18
onderdlstricts-hoofdplaatsen, 5 op de
eilanden rondom Madoera.en 1 op het
100 km. Oostelijker gelegen Kangoen.
Op deze plaatsen verschenen we dus
gedurende een bepaalde tijd eenmaal per
week. De uitgestrektheid van het werk
gebied, de dichtheid van de bevolking
en de grote nood die hier op medisch
gebied heerste, maakten het niet moge
lijk, tweemaal per week op deze plaat-
»sen polikliniek te houden. Nu we echter
in alle uithoeken van het regentschap
gewerkt hebben, nu de. patiënten ner
gens langer dan 5 km. behoefden te lo
pen om een polikliniek te bezoeken, en
nu de gezondheidstoestand reeds zo be
langrijk is verbeterd, waardoor zich dus
minder patiënten melden, heeft Dokter
gemeend, dat het mogelijk is, tot een
ander en wel een heel uitgebreider pro
gramma over te gaan. Omdat wij dan
al onze tijd meer dan nodig zullen heb
ben, zijn de eilanden niet in dit schema
opgenomen; de bevolking wordt er van
op de hoogte gesteld, en in plaats dat
wij nu naar hen toe zullen komen, wordt
aan de patiënten van de eilanden een
poll genoemd waar ze zich het gemak
kelijkst kunnen melden. Op Madoera zelf
zullen we straks wekelijks 36 polikli
nieken houden: 6 per dag, d.w.z. dat we
tweemaal per week zullen komen in elk
van de 18 onderdlstricts-hoofdplaatsen.
Was voor het geven van injecties tegen
traaboMla éénmaal per week voldoen-
Twa greate organisaesjes op It terrein
fan 'e suvel hawwe dizzer dagen har
jubilea flerd, de iene üt it Koöperatleve
kamp, de oare üt de kringen fan de par-
tikullere fabrlken.
En it iene sawol as lt oare is bést slag-
ge; as ik it wol ha wie de belde kears
deselde feestreedner oan it wurd. It hat
my derby tlge goed dien, dat de hear
Linthorst Homan him net forliede lltten
hat allinnich de lof to sjongen oer it
wurk hwat dien is, mar de folie klam
lein hat op lt wurk, dat komme sil en
komme moat-
lt stiet der dochs sa foar dat yn man-
nlch ding de tastfln op suvelgebiet sa-
hwat biferzen is, alteast by greate
groepen fan harren. De greate sprongen
foarüt, dy’t yn dizze fyftich jler dien
binne, llzze yn fêste en geve bannen,
mar de gryp op de takomst, de idealen
fan de beweging sprekke folie minder as
eartiids.
En dat is nuodlikl De tiid héldt gjin
skoft en de lju, dy’t op in hege post lt
fjild oereagje kinne, roppe ta nije ener
gy en nije bisieling op. Dr. Boekel, de
man fan de suvel, héldt net op mei de
groepen ta to roppen, dat der mar ien
kéns is om de kommende jierren treast
to wêzen, to witten, de kwaliteitsforbet-
tering fan de suvel.
Hy neamde yn syn radlolêzing len bl-
iangryk ding by de namme, in ding,
hwer’t al tsientaJlen fan jierren op om-
köge is sfinder dat lt bulte foroare is.
gewerkt wordt nog niet zo’n erg ongun
stige verhouding geven, ware het niet,
dat met em- en debarkeren steeds zo
ontstellend veel tijd heengaat. De groep
van gister is bijvoorbeeld 15 uur op stap
geweest, waarvan 5 uren werden be
steed aan de behandeling van de 800
zich meldende patiënten. Wat de tocht
zelf betreft, hebben ze in de motorboot
gezeten en in verschillende prauwen,
terwijl de uitgeholde boomstam, die hun
voor het laatste eindje tot de kust aan
geboden werd, zó klein was, dat het
hele gezelschap maar is gaan zwemmen,
mantri’s, politie-agenten en alles incluis,
terwijl het vaartuigje gebruikt werd voor
het vervoer van de polikliniekkisten en
andere attributen.
forstean, dan moat der ien line lükt
wurde, dan mei lt net blstean, dat in
boer, dy’t mei de mélle kop om dizze
reden nei in oare fabryk gean wol, dér
wer mei iepen earmen üntfongen wurdt.
Dan komt men der nea üt. Hwant lt lelt
der nou len kear sa hlnne, dat in fabryk
gjin maetrlgels nimme kin as syn kolle-
ga’s de inkelde dwarse lju, dy’t harren
net deljaen woile by it algemien bilang
wer wolkom hjltte. Dizze slepende kwael
moat oerwoun wurde yn lt bilang fan
de tözenen, dy’t graech har bést dogge
yn dlzzenl en binammen yn it bilang fan
üs hiele suvelbidrluw. It Is ek In ding
fan greate bitsjutting, dat de fabrlken
seis dizze saek öfdogge en dat hja nei
salang ombargje mei prestysjekwesjes
en tomln dledkrêft, dat it Regear mei In
steatskontröle komt. Hwant dat Is folie
minder en folie djürder en de boeren
sille psychologysk lang sa net melwurkje
En der moat lt nou krekt fan komme.
Hwant kontröle op In buorkerlj Is jit
altyd wetter drage mei in tsjems. En
men kin der wis fan wêze, dat lt oer-
greate diel fan de Fryske boeren graech
melhelpe wol om de forneamde suvel-
produkten jit better to meitsjen.
Mar dan moat der in ein oan makke
wurde, dat de inkelde saboteurs harren
ütgnize klnn^ om’t hja doichs itselde
barre as dy sulverskjinne lju. Dat de
methoade fan kwaliteitsbipaling uniform
en doelmiettich wêze moat sprekt as in
boek. En ek, dat by dy pleatsen, hwer’t
de oersaek büten de wil fan de boer
óm lelt, holpen wurde moat mei wetter-
lieding en sa, dat sil gjin minske keare
wolle. Mar de greate saek is ienriedich-
heit yn de organisaesje omdat hjir it
bilang leit fan alle greidboeren en mei-
iens in great algemien bilang foar lt
suvellén, hwat Fryslén hjit. As dit de
frucht wêze mocht fan beide jubilea, dan
sette de nije perloade mei fikse slaggen
ütein. Wy hoopje, dat lt sa nochris kom
me mei.
De iene klaget oer it forstjerren fan
syn bern, de oare, dat er har bihalden
hat.
een onderlinge afstand van 15 km. In
het begin bezochten wij deze eilanden
ook regelmatig, waarbij beide teamhelf-
ten er één voor hun rekening namen.
En nog was het dan zo, dat we soms
van ’s morgens 6 tot middernacht in
touw waren, doordat de motor van het
schip weigerde, of doordat, als we per
prauw gingen, de wind ging liggen of
draaide. Nu worden deze eilanden ge
durende vier achtereenvolgende weken
een dag bezocht, maar thans door een
en dezelfde teamhelft, terwijl de andere
op Madoera zelf werkt. We hebben na
melijk de beschikking gekregen over ’n
aanmerkelijk snellere motorboot van ’t
zoutbedrijf, die ons in iy2 uur naar het
eerste eiland brengt, in een zelfde tijd
naar het volgende en tenslotte in 2 uur
weer in de haven terugbezorgt. Dit zou,’ Soemenep, 27 September 1948.
wanneer er op zo’n dag een uur of 4, 5
De eeuw vol. Ook Hilversum heeft nu
zij)n 100-jarige. Het is „opa” G. van
Leeuwen, die deze hoge ouderdom be
reikte. Temidden van zijn 39 kleinkinde
ren en 50 achterkleinkinderen heeft hij
feest gevierd.
Alle begin is moeilijk. In het zwaar ge
troffen IJmulden, dat een huizentekort
heeft van 6000, zijn de eerste zeven wo
ningen gereed gekomen. Er zijn er nog
400 in aanbouw.
Deviezenwinst De invoer van Neder
landse bloembollen in de V.S. bereikt
thans zijn hoogtepunt. De totale op
brengst zal waarschijnlijk 6 7 mil
lioen dollars bedragen.
De rondtrekkende harmonicaspeler Bar
tels is op de rijksweg BredaMoerdijk
van een rijdende vrachtauto gevallen en
om het leven gekomen.
Bejaarde vrouw verdronken. In 't Meer
bij Heerenveen is de bejaarde echtge
note van de heer W. van Dijk In de
Vaart geraakt en verdronken.
De Amsterdamse makelaar L. S. is aan
gehouden omdat hij niet minder dan 300
personen had wijsgemaakt dat hij voor
een woningruil kon zorgen. De gedu
peerden betaalden tot f25.— voorschot,
doch in de regel hoorden zij verder
niets.
De Bataafse Petroleummaatschappij ver
richt thans «in de buurt van Rotstergaast
en Delfstrahuizen proefboringen naar
petroleum.
Op de Joodse begraafplaats te Nijmegen
Is een gedenkplaat onthuld ter herinne
ring aan de 500 Joodse ingezetenen, die
niet uit Duitsland zijn teruggekeerd.
Wees voorzichtig. Te Amsterdam Is een
2-jarig meisje overleden aan dysenterie,
opgelopen door het drinken van besmet
te ongekookte melk.
De Unac-inzameling gedurende de ge
houden Mulo-examens heeft f 1467.—
opgebracht.
De KJ-M.dlenst op Indonesië zal mis
schien begin 1949 tien maal per week
worden gevlogen. Er werd een geslaag
de proefvlucht naar Batavia gemaakt
met zeven ton vracht.
Voor de vrede. Dezer dagen hield de
„Nederlandse beweging tot bevordering
van internationale vrede en internatio
nale veiligheid” te Den Haag e^n natio
naal vredescongres „Vredesopbouw”.
Gedenkt de sabbatdag. Na uitgebreide
en heftige discussies heeft de gemeente
raad van Midwolda (Gr.) met zes tegen
vijf stemmen, rechts tegen links, besloten
voortaan Zondags het gemeentelijk
sportterrein te sluiten.
De boerderij van de fam. Van Diepen
te Zuld-Scharwoude, die dateert van
1745 en thans in vrij bouwvallige toe
stand verkeert, is door het Openlucht
museum te Arnhem aangekocht, om daar
te worden opgebouwd en bewaard te
blijven voor het nageslacht.
Tot een gevangenisstraf van 1 jaar Is de
27-jarlge handelsrclzlger van H. uit
Nieuwland veroordeeld door de arron
dissementsrechtbank te Middelburg, we
gens het verduisteren van 5000 gulden
te* aadele vu rij* patroon.
Een jaar Roode-Kruis-werk
op Oost-Madoera te kort??
en Zuidwest Friesland
Na de staatsgreep. Van 1 October af is
het internationale giroverkeer tussen
Nederland en Tsjecho Slowakije her
vat.
Dr. van Mook heeft de regering verzocht
hem met ingang van 1 November ont
slag te verlenen als luitenant-gouver-
neur-gëneraal van Indonesië.
Onderscheiding. Voor zijn moed, be
toond in het verzet, werd Frans Goed
hart, de oprichter in 1940 van „Het Pa
rool” (Pieter ’t Hoen) de „Medal of
freedom” verleend.
De reis naar Sinterklaas. Vermoedende,
dat de burgemeester van Den Haag een
vriendschappelijk bezoek aan' Spanje
bracht, stelde het raadslid W. A. Ren-
sen hierover vragen aan B'. en W.
van deze stad.
Gevaar geweken. Daar het gevaar voor
paratyphus bij het consumeren van
stoombokklng uit Lemmer geheel ge
weken is, hebben de visrokers toestem
ming gekregen hun bedrijven weer te
openen.
Fraude und kein Ende. Te Rotterdam
werd een uitgebreide smokkelhandel in
goederen en deviezen ontdekt, waarbij
40 personen betrokken waren.
Een ernstige brand heeH gewoed in de
rubberafdejing van de Bata-fabrleken
te Best doordat plotseling een steek
vlam schoot uit een regeneratieketel. De
afdeling is totaal uitgebrand. De schade
wordt op f 100.000 geschat.
Zachte herfst Te Amsterdam gingen
werkers in de brandstoffenhandel in
staking.
Ongeval. In de mijn „Oranje-Nassau III
werd tengevolge van het springen van
een luchtleiding de sleper P. C. B. Mut-
saers, zodanig aan het hoofd gewond,
dat hij ter plaatse overleed.
Iets voor de automarkt Voor een fiets
met kleine hulpmotor de merken wor
den in de Staatscourant bekend gemaakt
is geen rijvergunning meer nodig.
Ongelukkige vat Het 2-jarig zoontje van
de brandstoffenhandelaar J. Ockhuyzen
te Schoonhoven, dat zijn vader naar de
turfzolder volgde, is* gevallen en op een
stenen vloer terecht gekomen. Korte tijd
later is het kindje overleden.
Nieuwe ridders. Vijf oud-ministers wer
den benoemd tot ridder in de orde van
de Ned. Leeuw.
De rode haan. De pas gerestaureerde
Gemeentelijke Schouwburgzaal „Ju-
nushof" te Wageningen werd door
brand verwoest.
Poos en Slagter, die een belangrijke rol
in 't Englandspiel hadden, zijn ter dood
veroordeeld.
De eerlijke vinder beloond. Te Nieuw-
kuijk vond een huisvader een portefeuille
met f 1000.Hij fietste een kwartier
om bij het adres van de eigenaar te ko
men en kreeg als beloning.een si
garet! 1
De groentenveilingen in ons land had
den in 1947 een totale omzet van 143
millioen gulden. In 1946 was die omzit
f 300.000 hoger.
Tin-studie. De Internationale Tin-studie-
groep zal op 25 October in Den Haag
een bijeenkomst houden.
Bolswarfls Nieuwsblad
69
T
r
r
1
i,
i,
i,
