Tweede Friese Mobiele Roode Kruis Team
in Indonesië
s
J Onze Weekagenda
tr
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
nr
:D
iU
00000000000000
00000000000000
No. 80
44e Jaargang
Vrijdag 22 Oct. 1948
Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA - Bolsward
uw
er
II.
■en,
Europa.
Een jaar Roode-Kruis-werk
op Oost-Madoera te kort??
zal
de
Aardappelmoeheid.
De Stichting voor de Landbouw heeft
de kwestie van de AardappeKmoeheid
behandeld en de daaruit voortvloeiende
te verwachten wettelijke regelingen voor
de verbouw van aardappelen.
De aardappelmoeheid ontstaat door een
aaltje, dat zich In de wortels van de
Deze rubriek wordt Dinsdag weer ge
plaatst Opgaven moeten vóór Maandag
morgen 9 uur in ons bezit zijn.
Londen
waar een ander belangrijk onderwerp
was het streven van de Ierse Vrijstaat om
de laatste band met het Gemenebest, het
gemeenschappelijk staatshoofd, los te
maken. De Ieren zouden dan in Enge
land de positie van vreemdelingen krij
gen, het handelsverkeer zou op geheel
andere basis moeten geschoeid, kortom
er zouden heel wat verwikkelingen ont
staan. De Ieren denken dat die te ont
gaan zijn door een reeks speciale ver
dragen1, maar het is ook het slechte
voorbeeld, dat de Engelsen ongerust
maakt, want Zuid-Afrika, India en Pa
kistan voelen ook niet al te veel voor
de band en zouden het kunnen volgen.
Ten slotte: dat in
Japan
het nieuw gevormde kabinet uitsluitend
uit liberale zakenlieden bestaat is, ge
geven het feit, dat het de Verenigde
Staten zijn, die er de lakens uitdelen,
zo’n wonder niet, met zakenlieden kun
nen zij het best opschieten.
Het K. N. L. C.
heeft er thans op aangedrongen, dat de
regering de poterprijzen, die in Juni ’48
zijn vastgesteld door het Bedrijfschap
voor Zaaizaad en Pootgoed, zal hand
haven door het verlenen van. een toeslag
uit het Landbouwegalisatlefonds.
Intussen zijn er door de regering, zo
meldt de „Leeuwarder Courant” reeds
maatregelen genomen, in dien zin, dat
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m
Giro 87926
I
D
Ijk
In Palestina rommelt het weer. De Vei
ligheidsraad machteloos. Enige ontspan
ning in de Berlijnse kwestie? Het Mar
shallplan vordert. Het voze Frankrijk.
West- en Oost-Duitsland als pionnen op het
politieke schaakbord. Het Scandinavisch
blok. Griekenland het zorgenkind in Z.-
Frankrijk speelt nu eenmaal slechts een
ondergeschikte rol, politiek en econo
misch voos als het is. Het heeft de frank
weer moeten devalueren, die nu nog on
geveer 1 cent waard is, en ofschoon de
stakingsgolf) weer minder hoog loopt,
veroorzaakt het feit, dat enige commu
nistische vakverenigingen sleutelposi
ties innemen, grote bezorgdheid.
In een deel van
fan Gysbert Japiks
even slecht omdat het onderling wan
trouwen niet verminderd is. In het voor
jaar van 1949 zou de crisis in de ver
houding tussen de mogendheden een
nieuw hoogtepunt bereiken, zo verwacht
men in Washington, omdat Marshall dan
genoeg van zijn politiek en militair pro
gram uitgevoerd hoopt te hebben „om
een duidelijk standpunt te kunnen inne.
men in de koude oorlog met Rusland”.
West-Duitsland
zijn verkiezingen gehouden voor de ge
meenteraden, de sociaal-democraten en
christelijk democraten bleken er de
sterkste partijen, de communisten ver
loren er geweldig, speciaal in de grote
steden van het Roergebied. De West-
Duitse bevolking voelt zich dus aller
minst aangetrokken tot het lot, dat de
bevolking van het door de Russen be
zette Duitse gebied ondergaat. Er zijn
weer geruchten, dat de Russen bereid
zouden zijn
Terwijl Palestina een onderwerp van,
besprekingen in de algemene vergade
ring der Ver. Naties was, is de strijd
tussen Joden en Arabieren, ondanks de
door de Veiligheidsraad opgelegde wa
penstilstand weer opgevlamd. En spe
ciaal in de Negebwoestijn, een gebied
dat bij het plan Bernadotte aan de Ara
bieren werd toegewezen, maar waarvan
de Joden geen afstand willen doen om
dat ze het als een belangrijk kolonisa
tiegebied beschouwen.
Zo schijnt het Palestijnse vraagstuk nog
even onoplosbaar als voorheen.
Misschien is de tegenstelling in de krin
gen der
Oranjefeesten.
Nog even wil ik iets zeggen over de
wijze, waarop Soemenep de gebeurte
nissen in het Huis van Oranje heeft be
leefd en gevierd. Tijden van te voren
maakte de bevolking zich klaar voor de
Arabische Liga
zelve nog het enige lichtpuntje, er is
een kans, dat een dezer partijen zich
tenslotte verstaan zal met de Joden over
een verdeling van Palestina, en dat zal
dan wel de partij van koning Abdullah
zijn, die niet ongeneigd schijnt een de
ling te erkennen.
De Veiligheidsraad
zal in deze kwestie even machteloos
blijken een oplossing aan partijen op te
leggen als in de Berlijnse kwestie, waar
van geen groot nieuws is te melden.
Ze is enige keren in die raad aan de
orde geweest. Wisjinski sprak wel, maar
hij betwistte slechts het recht van de
Raad zich met deze zaak in te laten,
terwijl de andere grote geallieerden ook
hun standpunt handhaafden, n.l. „eerst
moet de blokkade opgeheven en dan kan
er een viermogendhedenconferentie ko
men”.
Zuid-Europa
blijft Griekenland de aandacht vragen.
Marshall heeft van zijn verblijf in Parijs
gebruik gemaakt om daar en in Italië
ook een belangrijke post aan de Mid
dellandse Zee persoonlijk eens een
kijkje te nemen, de Griekse regering
wenst n.l. meer steun dan ze tot nog toe
De Friese slagers.
Hoewel we tegenwoordig niet veel vlees
op tafel zien, hebben we toch in Leeu
warden een waar tafeltje-dek-je kunnen
bewonderen, daar door de Friese slagers
opgesteld.
Het is voor een slager niet alleen vol
doende een beest te kunnen slachten,
maar hij moet zijn waren ook smake
lijk kunnen uitstallen. Ieder, die de ex
positie in de Beurs heeft bezocht, zal
kunnen getuigen, dat ze dit ook inder
daad kunnen; er waren onder de inzen
dingen dan ook ware kunststukken. Dat
ook de hygiënische verzorging bij de
slagers in goede handen is, daarvan
kon ook een ieder zich overtuigen. Alles
was kraakhelder en schoon.
En voor de slagers èn voor het publiek
is het echter zo bedroevend, dat er nog
zo weinig geleverd en afgenomen kan
worden.
De heer Kijlstra, directeur van het Be
drijfschap voor Vee en Vlees, liet ech
ter aan de koffietafel bij de officiële ope
ning van deze eerste Friese slagerswed-
strijd, nogal een optimistisch geluid ho
ren. Hij hoopte, dat het rantsoen binnen
kort boven de 200 gram per week zou
stijgen, en wel tot 250 gram, hoewel
dit misschien niet gehandhaafd zal kun
nen worden. Het zal afhangen van de
aanvoer van het binnenland en van het
kwantum bevroren vlees dat zal worden
versaheept. Gezien de vele varkens in
ons land is het misschien zelfs moge
lijk, dat we het volgend jaar Augustus
een rantsoen van 300 gram verstrekt
zal kunnen krijgen. De vleesdistributie
zal voorlopig nog wel niet opgeheven
kunnen worden. Dit hangt af van onze
dollarpositie.
feesten tijdens de eerste week van deze
maand; vele erepoorten werden opge
richt, grote en mooie voor de officile
gebouwen, kleine, eenvoudige, van een
enkele palmtak voor de kleinste kam-
ponghuisjes, versieringen werden overal
aangebracht, en feesten georganiseerd.
Er waren sportwedstrijden voor burgers
en militairen, hardzeilerij met prauwen,
recepties bij de plaatselijke militaire
commandant, bij Z. E. de Wali Negara
en bij de Regent van Soemenep, bloe
mencorso en lampion-optochten, mili
taire fakkel-estafette over ’t hele eiland,
een tocht door de „zoutlanden”, enfin,
er is een rijk programma afgewerkt,
waarbij ons team zoveel mogelijk tegen
woordig is geweest.
De receptie bij de Wali Negara bood,
na het officiële gedeelte met toespraken
door de Regeringscommissaris Binnen
landse aangelegenheden voor Oost-Java
en Madoera en door de Wali Negara
zelf, een gezellige avond in de prachtig
versierde en verlichte paleistuin, terwijl
we op 6 September, op de receptie ten
huize van de Regent konden genieten
van prachtige Oosterse dansen, uitge
voerd op het eentonig rhythme van de
gamelanmuziek.
Vanmorgen had ik nog even wat napret
toen vóór me op tafel een serie foto’s
lag, die ik juist van huis gestuurd ge
kregen had. Moersaha, onze trouwe
huisbediende, kwam ze vol eerbied be
kijken, onderwijl allerhande vragen stel
lend. Toen we toekwamen aan een foto
van de Gouden Koets, vroeg hij of dat
het huis van Koningin Juliana was. Nee,
zei ik, en ik sloeg m’n woordenboek op
voor deze gelegenheid, dit is een koets,
een heel mooie koe(ts. Het verheugde
Moersaha te horen, dat je ook in Hol
land ossenwagens had, en dat dit blijk
baar ook) het vervoermiddel was van
Radja Juliana.
De iene gallet oer de dead fan syn
wiif, de oare dat hja jitte libbet.
verschrikkelijkpi droogte, en de totale
dorheid van het land, is het van harte te
hopen, dat de eerste regens gauw zullen
vallen. De rijstprijs vliegt omhoog; bij de
huidige prijs van f 1.50 per kilo en de
hier geldende loonschaal (arbeiders 40
cent tot f 1.per dag) kunnen de men
sen zich nauwelijks één maaltijd per dag
veroorloven, terwijl de mais, anders het
voedsel der armen, op het ogenblik voor
de bevolking helemaal onbetaalbaar
is.
Droog ja, onbeschrijflijk droog en onbe
schrijfelijk stoffig is Madoera. Een flinke
windvlaag hult onze opjenlucht-polikli-
niek in een dichte grijze sluier, die op
alle voorwerpen dikke sporen achter
laat. Wat kunnen drie totaal regenloze
maanden met een brandende zon een
land veranderen: de alang-alang staat
geelbruin op de velden, de dorre sa-
wah’s liggen te smachten naar de eer
ste regens, de pisangbomen laten hun
bladeren slap hangen, en planten, huizen,
wegen, kortom alles is dof-grijs. Geluk
kig, dat de regens, die binnen een maand
toch wel weer zullen vallen, hun werk
in kortere tijd kunnen doen dan de
droogte, waardoor padi en mais weer
groeien en wegen (en poli’s) weer fris
ser kunnen worden.
De economische hulp
aan West-Europa zou dan iets minder
worden, omdat het herstel daar zover
gevorderd is, dat er ook iets minder
steun kan worden gegeven.
Dezer dagen is door de betrokken 16
landen en de AmerikaansEngelse en
Franse zóne van Duitsland en Triëst
een verdrag getekend ter verruiming van
het| onderlinge betalingsverkeer. Feite
lijk is daarmede het Marshallplan offi
cieel gestart, omdat men het nu onder
ling eens is over de verdeling van de
toegewezen Marshallbedragen. De Ame
rikanen behoeven dus geen dwang om
deze samenwerking te bereiken, te ge
bruiken, waarop ze al eens hadden ge
zinspeeld. En dat is maar gelukkig ook.
want in de Ver. Staten bestaat weinig
begrip van, en eerbied voor de histo
risch gegroeide toestanden in het oude
Europa, een verandering daarin te for
ceren zou allicht averechtse) gevolgen
hebben. Het gaat speciaal de
Fransen
nu toch al hard genoeg, in het bijzon
der wat het AmerikaansEngelse stre
ven betreft West-Duitsland weer krach
tig te maken, zij hadden het gaarne veel
langer onder de duim gehouden, maar
Frankrijk is te zwak om zowel militair
als economisch het centrum van den
West-Europees blok te vormen, en ten
deze hebben Washington en Londen
meer vertrouwen in een hersteld West-
Duitsland. De Fransen hebben nu hun
toestemming reeds moeten geven voor
een economische fusie van hun bezet-
tingszóne met de AmerikaansEngelse
van de Ver. Staten ontving. Hoewel ze
de opstandelingen vrijwel de baas is,
vreest de regering bij de toenemende
spanning in Europa,, zware druk van
Rusland en zijn satellieten, zodat ze mi
litair paraat wil blijven. Bovendien is
de economische toestand er in de war,
vooral doordat Griekenland zich militair
zo moet inspannen. Het is trouwens niet
onmogelijk, dat het steeds verder op
voeren van de bewapening ook in W.-
Europa een terugslag veroorzaken zal
op het economisch herstel. Deze kwestie
schijnt ook onder het oog gezien op de
bijeenkomst *te
aardappelen inboort. In wezen is dit
nog gevaarlijker dan de Coloradokever,
want die kan men tenminste nog zien
en verdelgen. Dit is echter met het aal
tje van de aardappelmoeheid niet het
geval. Hoewel aardappelmoeheid in Ne
derland nog niet veel voorkomt, heeft
het in het aardappelgebied van Enge
land al werkelijke rampen veroorzaakt.
Het werd het eerst geconstateerd in Rus
land en heeft zich van lieverlede over
Europa verspreid. Een doelmatige be-
strljdlngsmethode is tot nu toe niet be
kend. Men kan echter de verspreiding
tegengaan, door op een stuk land, waar
aardappelmoeheid is geconstateerd, in
een bepaald aantal jaren geen aardap
pelen te verbouwen. De larven van
het aaltje kunnen n.l. enige jaren in de
grond blijven, zonder daarvan hinder te
ondervinden. Worden er dan in die tijd
weer aardappelen op verbouwd, dan
ontwikkelen ze zich onmlddellljk weer.
Om dit dus te voorkomen, moet er in ai
de tijd dat de larven levensvatbaar zijn,
geen aardappelen meer verbouwd wor
den. Andere vruchten hindert niet, die
worden door de verwekker van de aard
appelmoeheid niet aangetast.
Voor ons land, met zijn grote export van
land- en tuinbouwproducten zal het van
het allergrootste belang zijn, om de
aardappelmoeheid, mocht die hier op
treden met alle mogelijke middelen te
gen te gaan.
Door de Stichting van de Landbouw is
contact opgenomen met deskundigen en
verbouwers, om na te gaan welke maat
regelen zullen kunnen worden genomen
voor eventueel gedupeerden.
Oost-Duitsland
na er de communistische partij stevig
in het zadel te hebben gezet, te ontrui
men, als de andere geallieerden dat W.-
Duitsland doen.
Het schijnt ook een rol te moeten spe
len in de Oost-Europese federatie, wel
ke Rusland schijnt te willen vormen te
genover de West-Europese Unie. Po
len, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en
Tsjecho-Slowakije zouden er in wor
den opgenomen, zolang Tito in Zuid-
Slavië de baas is mag dat land natuur
lijk niet mee doen.
Wat de opbouw van de West-Europese
defensie betreft, de besprekingen tussen
de
President Truman
zeide in een persconferentie dat er een
lichte verbetering in de algemene toe
stand en in de Russische houding te con
stateren viel. Men wil van geen van
beide zijden nu oorlog, anderzijds ook
de tegenstander zo weinig mogelijk toe
geven en zo neemt nu de spanning eens
af en dan weer toe, maar verandert er
in de grond van de zaak weinig, de be- en zij zullen gaandeweg nog heel wat
trekkingen tussen beide partijen blijven meer over de brug moeten komen.
Een andere, omslachtige tocht, die straks
zal moeten vervallen, wanneer we met
onze tijd moeten woekeren, is die naar
een polikliniek in het berggebied ten
N.W. van Soemenep. Toen we n.l. op
onze kaart cirkels met een straal van 5
km. tekenden, om alle plaatsen waar we
werkten, bleek dat er één streek niet
bedekt werd, de bergstreek van Tjem-
paka, waar in de 8 desa’s ongeveer
12000 mensen wonen, die, levend in een
ontstellende armoede, en aangetast door
voornamelijk malaria, scabies en fram-
boesia, onze hulp wel zeer van node
hadden.
Echter was er geen enkele weg waar
langs dit gebied bereikt kon worden,
maar dit was voor het Binnenlands Be
stuur geen bezwaar. De kafnpon^s in de
buurt werden opgetrommeld, en er werd
een weg aangelegd; weliswaar gaat de
ze door kali’s, over rotsblokken, tegen
griezelig steile hellingen op en dan weer
benauwend recht naar beneden, welis
waar moesten we de eerste keren zelfs
gedeeltelijk te paard en moest het hele
gezelschap gedurende deze avontuurlijke
tocht verschillende keren uitstappen en
duwen of trekken aan onze trouwe
„Winston”, zoals onze onverzettelijke
driekwarttonner g/ödoopt is, maar we
komen er toch, en we worden voor al
deze moeite ruimschoots beloond door
een talrijk en dankbaar bezoek op de
poli, dat we met injecties, chinine en
schurftzalf weer feen heel eind in de goe
de richting kunnen helpen. De Ass. We-
dana onder wie Tjempaka ressorteert,
toont zich ongelooflijk dankbaar vóór
onze komst in dit door de natuur stief
moederlijk bedeelde gebied en uit dit
onder andere door ons er steeds op een
keurig voorbereide polikliniek allerhar
telijkst te ontvangen en ons hier een
voortreffelijke rijsttafel aan te bieden,
die we zowaar met vork, mes en lepel
kunnen nuttigen.
En dit alles lijkt eenvoudiger dan het
is. Om te beginnen moet de A. W. reeds
de vorige dag te paard vanuit zijn stand
plaats vertrekken, daar het een tocht
over twee bergruggen is, die een uur of
5 duurt. Zou hij deze op de dag van de
poli zelf ondernemen, dan zou hij niet
tijdig present kunnen zijn om ons per
soonlijk in te halen. Deze keer heeft hij
daartoe de grote Regentschaps-stieren-
rennen hét jaar-evenement van Soe
menep laten lopen, omdat hij op die
dag zijn paard diende te bestijgen op
weg naar Tjempaka, waar wij de vol
gende dag zouden verschijnen.
Te onzen gerieve vervoert hij dan ver
schillende kostbare schatten, o.a. het ta
felzilver, dat hij zijn echtgenote voor die
gelegenheid weet te ontfutselen, want
ja, die Rode Kruis-mensen kunnen toch
niet, zoals de bevolking dat gewend is,
de rijst met behulp van hun tien vingers
op de plaats van bestemming brengen.
De voldoening van deze beide tochten:
eilanden en Tjempaka, zal met ingang
van 11 October dus geofferd moeten
worden op het altaar van onze „be-
drijfs-economie”, waarbij we een mini
mum reistijd en een maximum aantal
poliklinieken moeten combineren.
Van 2 tot 9 October zal ons team één
week vacantle nemen, om in de bergen
bezuiden Soerabaja weer geheel fit te
worden voor de zware drie laatste
maanden waarmee ons werk zal worden
afgesloten, ijs en weder dienende al
thans. Wanneer de omstandigheden
dit toelaten hopen we het door de ken
tering op ’t ogenblik wat benauwde Soe
menep een weekje te verlaten voor het
koele Treton, waar on< door ’n Engelse
firma uit Soerabaia een prachtige ruime
bungalow (met opjen haard en eigen
zwembad) ter beschikking is gesteld.
Ja, de kentering is al weer duidelijk te
merken. Het wordt drukkender, vooral
daar bovendien de schaduwen nog
steeds korten. Omstreeks het midden van
de dag is er voor het parkeren der wa
gens haast geen beschaduwd plekje te
vinden, de zon brandt fel, het is warm
en iets benauwd. En stoffig. Niet te be
schrijven zo stoffig. De auto’s laten één
ondoordringbare grijze wolk achter zich
over een lengte van een km., en wan
neer we eens het ongeluk hebben door
een wagen voorbijgejakkerd te worden,
dan staat ons niets anders te doen dan
te stoppen, en soms zelfs een eind terug
te rijden, daar we gehuld worden in één
dichte wolk, die ons elk uitzicht en bo
vendien vaak nog de mogelijkheid tot
ademhalen beneemt. Wat dat betreft, die
Scandinavische ministers
over een gemeenschappelijke verdedi
ging hebben het verwachte resultaat op
geleverd. Zweden wil deze defensie wel,
mits een neutraal blok wordt gevormd.
Denemarken en Noorwegen willen het
doen leunen op West-Europa. Finland
nam aan deze besprekingen geen deel,
het verkeert als kleine buur van Rusland
in een te moeilijke positie ofschoon de
regering toch uit tal van openbare dien
sten de communisten wel durft weg te
werken. Men vraagt zich eigenlijk af of
Moskou in dezen nog lang lijdelijk zal
blijven toezien. En in
S. D.
Soemenep, 27 September 1948.
Bolswards Nieuwsblad
70
■I
MARSHALL
i«'
Ui8
I I
Gallet gal spuwen; jitte nog.
