[Brief oan Doekele
o Onze Weekagenda
Martinytoer
00000000000000
door Nederland
Fan de
00000000000000
No. 81
44e Jaargang
Dinsdag 26 Oef. 1948
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA -
Bols ward
fan Gysbert Japiks
Béste Doekele,
Mei
It sll grif wol altyd sa west hawwe, dat
in mlnske, om ta blgryp to kommen fan
de wearde en bltsjutting fan de skiednis
fan folk en gea, in inedike groei troch-
meltsje moat, dy’t him derfoar fetber
makket. Mel’t de jlerren klimme, kin der
in üntjowing komme, dy't de minske rl-
ker makket, dy’t him insweakket fan it
materiële winnen fan jild, it strlbjen nei
bisit en sinlik .geniet en him geandewei
sjen lit hoe idel minskegunst en eare-
baentsjes binne.
Och, ik wit wol, party komme nea net
sa fier, hja blluwe fel bigien op bisit,
lekker iten en drinken en komme der
nea boppe-üt; hja lizze fêst oan de ierde
en de klank fan ryksdaelders of it rit-
seljen fan jildbryfkes bliuwt foar harren
de iennichste muzyk, mar sokken moat-
te dit mar oerslaen, hja soene der dochs
allinnich argewaesje fan hawwe. Alder-
hüs kommende Freed byinoar komme
alle foaroansteanden, de bistjürders en
de kunstners, de gelearden en de lieders
om de namme fan de aldergreatsten fan
üs folk to forbinen mei dejingen, dy’t yn
Bolsward. De Doele. 8 uur. Opera-con
cert
Fryske groetnis,
dyn freon
KE1MPE.
s
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m
Giro 87926
Woensdag 27 October:
Makkum. 8 uur. Evangeliesamenkomst
Spreker: Ds G. Visser van Harlin
gen.
dy’t mei dit barren meilibje. It sil in styl- wike de ieuwen elkoar moetsje sille yn
de plechtige ütrikking fan de literatuer-
en geakundeprizen, moat men wol hie
lendal gjin oanliz ha foar sin yn de his-
toarje om net op sa’n dei to fielen, hoe
treflik him hjir de nije tiid bynt oan de
skiednis fart harren, dy’t hjir ienkear
libbe ha sa as wy nou. As op it stêds-
Alarm. Donderdagmorgen om half negen
brak brand uit in een vliegdienstgebouw
van het vliegkamp Valkenburg. De
brand is grotendeels met eigen midde
len bestreden.
Niet over ijs van één nacht. De gemeen
teraad van Den Haag heeft na een de
bat van drie dagen, de basisplannen van
de architect Dudok voor de herbouw
van de stad, zonder hoofdelijke stem
ming aanvaard.
De centrale varkensfokdag te ’s Herto-
genbosch heeft bewezen, dat in de pro
vincie Noord-Brabant de Groot-Yorks-
hire fokkerij op een zeer hoog peil
staat.
Onze gezant te Tanger, de heer P. Staat,
die belast is met de leiding van het con-
sulaat-generaal aldaar, is met ziektever
lof hier te lande. De heer Staat is in
een der Haagse ziekenhuizen opgeno
men.
Sport...Harry Bos, die tijdens een
gevecht in Wenen tegen de Oostenrij
ker Melkus, beide handen heeft kapot
geslagen, zal nog enkele maanden bul-
ten de ring moeten blijven.
Slijkhuis heeft de uitnodiging van Dan
Ferris, de voorzitter van de Amerikaan
se Athletiek Unie, om op wedstrijden in
de Staten uit te komen, aanvaard.
De varkensstapel bedroeg in September
j.l. ca. 1.137.000 stuks tegen ca. 950.000
stuks in September 1945, een toename
derhalve van ca. 187.000 stuks.
Voor de rimboe. Namens de geefster, de
firma Johs. de Kuyper en Zoon te Schie
dam, is aan de N.I.W.I.N. een filmjeep
overgedragen, bestemd voor de buiten
posten in Indonesië.
Kind gedood. Te Lelden reed door on
verklaarbare oorziaak een tractor met
met aanhangwagen het trottoir van de
Zijlsingel op, waardoor een spelend 9-
jarlg jongetje werd gedood en een 6-
jarig meisje verwond.
Tragisch. De heer H. W. Phillppo, de
laatste passagier van de K.L.M. Lockheed
„Nijmegen”, die na de ramp in Schot
land nog in leven was, is thans ook
overleden.
Mijnontploffing. Zaterdagmiddag heeft
zich in een bunker in de IJmuidense dui
nen een munitte-ontploffing voorge
daan, die twee mensenlevens heeft ge
ëist.
Fraude bij huidenhandel Door de politie
te Meppel werden de directeur van een
huidenhandel, alsmede diens boekhou
der en inkoper aangehouden. Ongeveer
23000 huiden van koeien, geiten, kalve
ren en vaarzen, die op verschillende
plaatsen, o.m. in de grond, verborgen
waren, werden in beslag genomen. Deze
huiden hadden een waarde van onge
veer f220.000.-
Bom gevonden. Vrijdagmiddag stootten
grondarbeiders te Doorwerth bij hun
werkzaamhedeni op een scherp gestelde
vliegtuigbom van 500 kg. Onmiddellijk
werd de mijnopruimingsdienst gewaar
schuwd, di« de bom demonteerde.
Woensdag 27 October
vanaf 2 uur en
Donderdag 28 October
vanaf 7 uur.
Witmarsum. Bazar ten bate van de Chr.
Muziekver. „Oranje” in de garage
van de heer T. Jansen. Bewaar
school.
siedde ha, wy de gouden frucht ploitsje,
dat wy rinne yn har fuotleasten, dat wy
tarre op har geast en har wurk en
dat ek wer nei üs en hoe hurd is it
libbensskoft forfleln minsken komme
üs tiid kunst en wittenskip op in büten-^ sille, dy’t éldfaerserf fan üs oernimme
wolle. As wy it net forlern hawwe op
de llbbensreis. As it snoar, dat üs 11b-
ben makke hat, djip genöch is, dat in
nij geslacht deryn rinne kin, as wy net
üt materialisme de skatten fan de geast
kwyt wurden binne, sadat wy neat efter.
lltte. Boalsert is in stêd, hwer’t elk, dy’t
in bytsje fielt foar de skiednis fan eigen
folk, as fansels it paed fynt nel it for-
line. It foarrjocht dat hjir de Gysbert
Japiks- en de Dr. Joast Halbertsma-
prizen ütrikt wurde, mei in oantrün wêze
foar elts om de plicht fan tankberens
oan de geastllke boumasters fan it Frys
ke wêzen nei to kommen. Elts folk eart
syn greate figuren en dy’t him diel wit
fan it Friezene folk, greatsk is op syn
Ofkomst fan sa’n hege grize stamme, kin
en wol dit histoarysk momlnt net mis
se. Magistraet en wittenskip, kunst en
lledlng komme hjir gear, mar de rjocht-
sljochte Fryske man en frou hearre hjir
likegoed to wêzen. Hja sille hjir fannijs
fiele de bén, dy’t üs forbynt al mear as
tweintich ieuwen lang, de bén fan heit
en soan, famyljes en stagen, del bén
tusken groun en minsken, tusken folk,
tael, literatuer en skiednis, bannen, dy’t
net rinkelje fan jild, mar bliuwende en
geastlike bannen, hwerfan wy hoopje,
dat hja yn de stêd en de omkriten ster
ker en libbener wurde meije. Dat is in
wichtige saek, hwant in folk, dy’t syn
histoarje net mear achtet, is ta weismi-
ten keard. Dêrom hoopje wy, dat de
Side Bruorretsjerke Freedtomiddei it
plak wêze mei, hwer’t alle Friezen har
ren ien fiele sille yn trou oan har, hwer_
troch hja'binne, hwat hja binne: sljocht
en rjocht aa dy fan Boalsert.
Tj. de J.
Alleman dy’t de forstoarne skriuwer
Nycle Haisma, bikend üt syn boeken
oer Peke Donia, earje wol, mei net for-
somje dizze middei mei to meitsjen. It
is ek krekt hwat foar de kriten, soe ik
sizze om hjir mei man en macht op ta.
It moast wenliken sa komme, dat de
Bruorretsjerke to lyts waerd om al de
minsken to bifetsjen.
Ja, dizze dei wurdt foar Fryslén wol in
great barren, dy’t ek nei bóten de pro-
vinsje ta ütstrielje sil. Net allinne kom
me der Hollénske krantelju op ta, ek
via de regionale en „greate” radio wurdt
der oer dizze dei omtinken jown en nei
alle gedachten wurdt ien en oar ek fêst-
lein op it filmjournael fan Polygoon, dat
rounom yn Nederlén de lju noch mei-
genietsje kinne.
Like wichtich is de kommende Fryske
boekewike, dy’t deselde jouns iepene
wurde sil. Alle boekhannelers dogge der
oan mei om Fryske etalages to meitsjen.
Spitich, datstou dy net bisjen kinste,
hwant der binne hiel hwat bilangrike
nije ütjeften op ’e boekemerk brocht.
Alderearst neam ik „it moaiste boek fan
1948”, it prachtige „Aldfaers Groun”
fan J. P. Wiersma, in boek, lyk as in
reclameskriftke seit, om der stil by to
wurden, sé moai. Ek de twadde prin-
tinge fan „It Jubeljier” en it op nij üt-
kommen fan it Fryske Lieteboek binne
dingen om der bliid oer to wêzen. En
hwat binne der oars ek net in nije boe
ken, lyk as Oarlochswinst, Fioele en
Faem, Doeke’ Daen, Tink om ’e bocht,
en neam mar op. Ek op boeken, dy’t
yn ’e rin fan ’e maitiid en simmer al üt-
kamen fait nou wer de folie oandacht
lyk as; De Nijboer, Stille- Bouke, De
Stamhélder, In oerkommeling, In Bern
is üs berne, Glinsters, It Heechhof, Ald-
lan, Richt, Lutske, Lutskex jonge, De
Sünde fan Hoitze Holwerda.suver
in hiele boekeplanke fol.
In moai ding is ek, dat der royael om
’e bern tocht is. Mloaije bemeboeken
binne: De trijekaert fan Marswal, De
Fryske Robinson Crusoë, Unwaersfügel,
Torda, Jonges fan Gaesterlén, Fan in
einekoer en neam mar op. Ek de rige
Sinnestrielen is wer ütwreide.
Mar sil ik mar ophélde? Ik bin oars bang
datst dit brief oan ’e kant smytste. Dou
mienst tink, dat it dochs net foar dy is.
Mar dan biste mis, hwant ek yn Amea-
rika kinne dizze boeken allegearre bi-
steld wurde.
As ik dit brief nochris oer lês, Doekele,
dan leau ik, dat ik al skriuwendewei wer
de Êlde optimist wurden bin. Yn de ear-
ste rigels wie ik mar hwat mismoedich,
mar doe’t ik oer de Gysbert Japiksdei en
de Boekewike op ’e tekst kaem, doe koe
ik dy dochs ek goede en moaije dingen
fortelle. Ja, Doekele, leau my, der stiet
yn Fryslén yn de kommende dagen hwat
moais to barren. Dou kinste dyn moed
hawwe!
Doch de groetnis oan wiif en bern.
gewoane wize tsjinne ha, as hja byinoar
komme yn üs prachtige stêdshüs, dat
Gysbert Japiks sjoen hat as skoalmas-
ter en foarsjonger, as dichter en skriu
wer, dat Dr. Joast Halbertsma mei syn
bruorren sa mannlch kear binnen syn
stemmige sealen bigroete hat, dan kin
it net oars of op dit sté komme de tin-
zen fan dit geslacht yn oanreitslng mei
dy fan harren en sa mannlch oaren,
dy’t yn en foar dit histoarysk bouwurk
stien hawwe, biwust fan de tried, dy’t
de kommende en de geande mlnske yn
de skiednis fan in folk forbynt. Hwer’t
wy nou. rinne hat Gysbert-Om kulere,
binne de lieten en psalmen berne, dy’t
hy foar alle tiden songen hat. Hjir spi-
len de Rimen en Teitsjes, op it Boalser-
ter Nut en dg Boalserter merke, hjir
tsjüget alles noch fan de sfear, hweryn
hja libben en wurke hawwe.
Fanwege de restauraesje fan de Mar-
tiny-tsjerke is de middeispledhtichheift
yn de Side Bruorretsjerke, in sté, hwer’t
jit folie mear skiednis oan forboun is, de
éldste tsjerke fan Boalsert, in tsjerke,
hwer’t alle boukundigen en histoarici
optein oer binne. De sobere en dochs
sa treflike boustyl fan de gevel foar
seis, sawn ieuwen hjir delset, wiist üs
nei in tiid tobek, hweryn folk en gea
yn Boalsert, de forneamde hansestêd,
har léndagen en har heechtijdagen fier-
den. Protestant en Katholyk kinne hjir
yn histoaryske sin eigen groun en eigen
sté bitinke. Mei sin is dizze plechtich-
heit iepen steld. foar eltsenien sünder
kosten. It Fryske folk mei de triedden
dy’t har forblne mei de greate figuren
üt de doe- en noutiid net forbrekke. Hja
moatte fiele, dat fan it sled, dat hja
De wrald is sa fol kwea, dat men it yn
in wrald fol boekleaven kwealk bi-
skriuwe kinne soe.
Boekleaven bladzijden ran een boek.
Vrijdag 29 October:
Boalsert. 5.15. Bruorretsjerke. H. K.
Schippers.’ Nycle Haisma-bitinking,
Öfwiksele mei oargelconsert en sang
ten en leargongen ha mar lij en om üt ein
to kommen en de faesje der yn to hél
den. Der is oars to folie, is dan it sizzen.
Wis, setsjes en pretsjes moatte altyd
1 foargean, fansels! Moat de Fries him as
Fries dan altyd weismite? Hy hoecht net
to mienen dat er fan in oar opkrigen
wurdt
Doe’t destiids Onder de Dütske bisetting
it Dütsk oan de skoallen optwongen
waerd, wiene der (o skande!) skoal-
i masters dy’t har ütsloofden om dy frjem.
de tael de bern dochs mar sa goed
mooglik by to bringen, hja woene gjin
min figuer slaen.
Nou binne der skoalmasters dy’t (o
skande!) de Fryske les, dy’t op ’e roas
ter oanjown is, mei opsetsin sabotearje.
It is ommers mar Frysk! Lit it (lokkich)
dtsünderingen wêze, dat soks lykwols
foarkomt, strekt üs net ta eare.
Doe’t der yn deselde bisetting'tsild in
Dütsk diploma ynsteld waerd, dêr’t de
man f 50.yn it jier oan fortsjinne wur
de koe, wiene der gadingmakkers
banje, nou’t der in Fryske akte helle
wurde kin, dêr’t géns gemeenten ek f50
foar jowe, is it noch in poepetoer om it
(inderwizend personeel der ta to krijen.
Mar en soks jowt mear moed der
skynt dochs hwat to foroarjen. Moam
de dei wurdt der to Ljouwert in great
ünderwiiscongres hélden, dêr’t bitüfte
en kundige sprekkers oan it wurd sille
oer allerhande kwestjes, dy’t mei it
Fryske ünderwiis mank binne. De yn-
speksje jowt foar dy del frij fan skoalle,
dat der sille moam wol In bulte blide
bern (en protteljende memmen) wêze.
De organlsaesje fén dy dei skynt yn
goede hannen to wêzen en oer de dei is
foar de radio al in relsmannich praet.
In oar ding om bliid oer to wêzen is,
dat der ek nou wer troch de Deputearre
Steaten fan Fryslén literatuer-prizen
takend binne, dy’t fan ’e wike Freed to
Boalsert ütrikt wurde sille.
Dat kin in moaije en goede dei foar
Fryslén wurde. De flage komt fansels
wer op de Aide Martlnltoer en wy sille
hoopje, dat der ek yn ’e stêd seis in sé
fan flaggen is, ek dat der géns pompe-
blêdden tusken is read-wit-blau „met
wyn en weagen” op en del waelje sille.
Of lit se oars mar stil hlngje, dat is
noch better, hwant as der de middels op
it stêdshüs yn in formldden fan autori
teiten, fortsjlntwurdlgers en Fryske
Bkrluwers troch de Kommissaris fan ’e
Kenlnginne de prizen ütrikt binne, sille
der by goed waer op it Hynstepaed,
troch in lyts tweintich man fan Skylge,
yn de klean lyk as dy eartiids op it
ellén droegen waerd, in mannlch folks-
dounsen ütfierd wurde, lyk as Hakke-
tone, Trea’rls trapje, Flip die vleugelt.
't Wilhelmus, Boerendans, Jan Pierewyt
en Het Schoanlapperke.
Soks kin ütsünderlike moai wurde en hat
Boalsert noch net earder meimakke.
De jouns om goed fiif üre wurdt der yn
de Bruorretsjerke in Haisma-bitinking
hélden. o
Dizze joun is net allinne ornearre foar geloks hat yn Fryslan de geast en it
de gasten, mar ek foar alle Boalserters geastlik libben tige meiteld, it Fryske
en allegearre üt ’e omlizzende doarpen, aerd kin ornaris net mei it stoflike ta.
la it hiele Fryslén en fier derbüten wei, Yn de stêd fan Gysbert-Om, hwer’t dizze
folie bitinkingsüre wurde mei muzikale
onilisting troch de hear Gez. Schrik
(oargel), en it Boalserter Keamerkoar
«Reantruma”, dat Fryske lieten sjonge
sll*
De haedsaek lykwols is de bltinkings-
rede, dy’t ütspnitsen wurde sil trock dt
1 de Fryske biweging in swiere sile. Kri-
Donderdag 28 October:
Bolsward. St. Jozefgebouw. 8 uur. Ont-
wikkelingsavond. Spreker: Pater
Coenen.
Kerkstrijd in het klein. Aangezien het
luiden van de klok der R.K. kerk hinder
lijk werkt onder de Herv. eredienst te
Coevorden werd van kerkeraadswege
een bespreking gehouden, die echter niet
tot het gewenste resultaat heeft ge
leid.
Munitie tussen afval. Bij de scheeps
werf Poppen te Winsum (Gr.) werden
ten gevolge van een ontploffing, twee
meisjes zwaar gewond.
Het onweer. De bliksem is geslagen in
de boerderij van de familie Kroon te
Kamperduin. De boerderij is totaal af
gebrand.
Etaleursbond opgericht Onlangs is te
Utrecht opgericht de Alg. Ned. Bond van
Etaleurs en Decorateurs, met het doel
het vakpeil te verhogen, de beunhazerij
te onderdrukken.
Een strop. Een boer uit Wljtgaard bouw
de een kuilbult boven op de gierkolk.
Maar de vracht bleek te zwaar. De be
tonplaat zakte in en de kuil kwam in
de kolk terecht. Voorzeker een grote
schadepost.
Japi afgedankt. Wegens daling van de
oud-papier-prijzen is de Japi-actie stop
gezet.
Drie inzittenden verdronken. Donderdag
avond reed een vrachtauto vlak bij de
Piet Gijzenbrug bij Noordwijkerhout, in
een sloot, sloeg over de kop en kwam
bijna geheel onder water te liggen, met
dit noodlottig gevolg.
Tragische dood. De 70-jarige timmer
man J. Elders te Gees, gemeente Oos-
terhesselen (Dr.) is door een stuk ijzer
aan het hoofd getroffen, toen een zaag
machine, waarmee hij bezig was hout
te zagen vastliep en uitelkaar sprong.
Door onbekendheid ter plaatse is te Hil-
legom een Belgische auto tegen een
tramtrein gereden, die plotseling de
straatweg overstak. De auto werd ver
nield. De beide inzittenden werden ern
stig, doch niet levensgevaarlijk ge
wond.
Tijdens werkzaamheden aan de Oude
Kerk van Vlijmen werden enkele inte
ressante vondsten gedaan. Een aantal
onbekende munten werd gevonden en
tevens een collectie merkwaardig aar
dewerk.
Op de Rijksverkeersweg op Wleringen
ter hoogte van Oosterland, is Vrijdag
morgen omstreeks 10 uur de 61-jarige
T. Takes, bierbottelaar te Hippolytus-
hoef, door een auto overreden en ge
dood.
Veedieven gepakt. Na veel moeite is het
de rijkspolitie te 2e Exloërmond en Val-
thermond in samenwerking met ambte
naren van de C.C.D. gelukt een complot
van clandestiene slachters te ontmaske
ren.
Gelukkig. Wanneer de tekenen niet be
driegen, behoort het tekort aan arbeids
krachten in de Friese kleibouwstreejk
spoedig tot het verleden.
As ’t net; kin, sa’t it moatDaar er te
weinig kerken zijn, werd in Amsterdam-
Zuid een Herv. kerkdienst gehouden in
een tramremise.
Haarlems oudste inwoonster, mej. C. S.
Jansen, is blijkens bericht in Haarlems
Dagblad overleden. Zij zou dezer dagen
101 jaar zijn geworden.
Dank zij de bokken. Het motorschip
„Landbouwbank” dat bij Urk was ge
zonken, is met twee bokken gelicht en
naar Amsterdam gesleept.
Te Herbaijum verdronk de 4-jarige Murk
een zoontje van de heer C. Kamstra al
daar.
De Van der Steng, het contactschip van
het comité Onze Marine, is deze week
te Delft te bezichtigen.
De GX-autonummers zullen, nu het
tweede honderdduizendtal van de pro
vincie Noord-Holland is volgeboekt
spoedig op de wegen kunnen worden
gezien.
De Zeeuwse rundveestapel, welke in de
oorlog meer dan gehalveerd werd
hij daalde van 82000 tot 40.600'stuks
is thans weer gestegen tot 56000
stuks. Het gemiddelde vetgehalte is met
0.4 pet. gestegen.
Te Hollum (A.) spoelde op het Zuider-
strand het lijk van een 30-jarige onbe
kende vrouw aan. Haar beide handen
en haar rechterbeen ontbraken. Het
lichaam was reeds in staat van ontbin
ding.
Tegen de lamp. Te Apeldoorn is de
„gaatjesboorder” gearresteerd, een in
breker die door gaten in raamkozijnen
te boren binnendrong. Het was een 39-
jarige zwerver, die op tientallen plaat
sen op de Veluwe inbraken had ge
pleegd.
Een bijzonder koebeest heeft de land
bouwer J. G. Neef te Marum. Dit dier
speelt het klaar om melk te produceren
met een vetgehalte van 10.7q pet.
I hear H. K. Schippers fan Drachten.
Tige tank foar dyn brief, hear! We wie
ne al danige nijsgjirrich hoe’t it dy der
(iyn it lén fan dream en winsken” fol-
dwaen soe. En nou fregest, oft ik dy sa
wiidweidich mooglik skriuwe wol, oer
hwat der op ’t heden yn Fryslén omgiet
en hwat der to barren stiet. Dou sjochst
de dingen fan it heitelén nou folie sker-
per seiste, en dou soest ünwennich wur
de, as ik dy net folslein op ’e hichte
hélde soe mei it libben hjirre, binam-
men mei de striid foar it Frysk eigene.
Nou it libbet noch, fansels.
Mar dêrmei is ek al in bulte sein, hwant
ik kin dy nou wol wysmeitsje dat it mei
de Fryske biweging sa florisant is, mar
dou hast der neat oan om yn ’e maling
nommen to wurden. Sjoch, der binne
fan dy dingen, dy’t jin bytiden hwat mis.
moedich meitsje.
De krite yn Boalsert woe b.g. har leden
yn ’e gelegenheit stelle om forgees les
to nimmen. Mar tochste dat se der, om
samar to sizzen in bek op sette woene?
Ta twaris ta in great adfortinsje yn ’e
krante, mar der waerd fan nimmen dalje
op jown. Sjoch, soks wiist min. En stie
dit gefal nou mar op himsels, mar ek
yn de doarpen lüke de foarmannen fan
Bolswartls Nieuwsblad
71
l
s
:t
s
a
‘I Ian rrmrirrnn Pio «v» n 4 oïtl
