I
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
00000000000000
00000000000000
No. 82
44e Jaargang
Vrijdag 29 Oct. 1948
e
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA - Bolsward
72
3.
3.
d
3.
n
Britse Gemenebest
la
la
3
z.
I
r-
e-
gekozen wordt,
trokken, ook onder de Protestanten, be
reid om de opkomst van het Commu
nisme mede uit het falen van de Kerk
te verklaren?
Voor de Hongaarse Calvinisten liggen
deze dingen zo gemakkelijk niet. Na
tuurlijk heerst onder hen verschil van
opvating.
Er zijn daar zeer uiteenlopende menin
gen. Men is het niet in alles eens. Maar
niemand is enthousiast over de gang van
zaken. Integendeel!
Maar midden in deze geweldige proble
matiek bestaat daar tussen die onder
ling zo verschillend denkende leden van
het lichaam van Christus de onweer
staanbare drang om met elkander de le
vende Christus te ontmoeten. Er is over
komen In de fabrieken en in ateliers.
Dit zijn niet de plaatsen waar ze veel
gelegenheid hebben hun innerlijk wezen
te ontplooien. Het werken in fabrieken
en werkplaatsen is bovendien voor meis
jes veel schadelijker dan voor jongens.
Ook in Friesland is het gevaar voor de
meisjes niet denkbeeldig, ten eerste om
dat de Twentse fabrieken ook hier meis
jes komen weghalen en dan streeft men
ook in Friesland naar industrialisatie.
De hoge lonen in de fabrieken lokken
en doen hen dit werk verkiezen boven
een betrekking als dienstbode.
De meisjes op de fabrieken hebben meer
vrije tijd en meer geld om die vrije tijd
te besteden in bioscopen, cabaret en
dancings. Door het sleurwerk op de fa
brieken zien ze uit naar een dergelijke
tijdvulling als tegenwicht tegen het
geestdodende werk.
Het is geen opwekkend beeld dat de
tegenwoordige jeugd te zien geeft, maar
gelukkig dringt het besef meer algemeen
door, dat er iets gedaan moet worden
om de meisjes voor te bereiden op de
taak die haar wacht in het maatschap
pelijk leven. Het is dan ook zeer verblij
dend, dat er reeds iets voor deze groep
meisjes wordt gedaan.
Tot slot werd de Deense film „Zondige
Jeugd” gedraaid, welke heel goed aan
sloot bij hetgeen mejuffrouw Bos naar
voren had gebracht. De film viel zeer in
de smaak.
It libben is neat oars as in bigearte nei
it takommende en in birou oer it for-
line.
n
ij
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
in
5,
jt
1.
e
a,
Is
it
k.
te
e,
fan Gysbert Japiks
werd er van gesproken dat alle delen
van dat Gemenebest zullen samenwer
ken met elkander en andere regeringen
om de wereldvrede op een democratische
basis te stellen en alle nodige maatre
gelen te nemen om agressie te voorko
men en te bestrijden. Dit betekent dat
het communistisch gevaar gezamenlijk
zowel in Europa als Azië zal worden
bestreden en de Dominions hun eigen
militaire macht zullen versterken, zodat
niet overal in deze dominions ook troe
pen uit het moederland, zoals in de bei
de wereldoorlogen bet geval was, zullen
behoeven te worden ingezet. Zodat En
geland zijn aandacht meer kan wijden
aan West-Europa, m. a. w. de West-
Europese Unie heeft in deze conferentie
de zegen van de dominions, gekregen.
De ministers van buitenlandse zaken der
West-Europese Unie
zijn deze week bijeen geweest te Parijs
en daar zijn alle internationale proble
men besproken. Voorop heeft het punt
gestaan van de uitbreiding van de W.-
Europese Unie tot een N. Atlantisch de
fensief verbond, door aansluiting van de
Ver. Staten en Canada. De vijf landen
zullen dezer dagen een verzoek tot Was
hington richten' dit verbond te sluiten.
Gezien de huidige omstandigheden lijkt
dit punt wel het meest dringend. Ter
wijl evenzeer belangrijk is de verbreding
der Unie door toetreding van andere
Europese staten, waarbij wel vooral ge
dacht zal zijn aan Scandinavië en Italië.
Frankrijk voelt sterk voor een
Europese assamblee,
ook al omdat in een dergelijke grote or
ganisatie de positie van Duitsland min
der overwegend zou zijn dan in een klei
nere.
Dat klemt te meer nu de bemoeiingen
van de Veiligheidsraad om tot een op
lossing van het Berlijnse geschil te ko
men, mislukt zijn. Het bemiddelingsvoor
stel der zes z.g. neutrale leden van de
Veiligheidsraad werd daar met 9 tegen
2 stemmen aangenomen, maar daar, met
de Oekraine, ook Rusland tegenstemde,
en laatstgenoemd land het recht van
veto heeft, was het van de baan.
Men acht het mogelijk, dat de Ver. Sta
ten, Engeland en Frankrijk nu de kwes
tie in de algemene vergadering der Ver.
Naties zullen brengen om daar een uit
spraak te krijgen, dat Rusland de vrede
in gevaar brengt, dus wil trachten de
wereld tegen Moskou te mobiliseren.
De werkelijke kloof zal men niet Run
nen overbruggen, want die wordt ge
vormd door het onderlinge wantrouwen
en het feit, dat het Westen vermoedt,
dat achter het Russisch optreden te Ber
lijn het streven verscholen gaat ten slot
te geheel Duitsland onder communistisch
bewind te brengen, en vandaar uit ver
der in West-Europa door te stoten.
Met hulp dan van de vijfde colonnes
in die andere West-Europese landen,
waarvan die in
Frankrijk
wel zeer actief optreedt. De stakings
beweging in de mijnen is daar ontaard
in een opstandige beweging, doch de re
gering grijpt thans ook steviger in en
laat door grote troepenmachten de mij
nen, waarjn gestaakt wordt, bezetten
om ze voor onderlopen te behoeden, het
enorme kolenverlies door de staking
zelve is echter op zich zelf al een grote
economische ramp.
De politieke commissie der Ver. Naties
heeft thans de
Azië
zal een eventuele presidentswisseling in
de Ver. Staten echter meer betekenen,
de republikeinen zijn, overtuigd, dat
Rusland in dat werelddeel dezelfde doel
einden nastreeft als in Europa om ten
slotte de wereldheerschappij voor het
communisme te verwerven, voor veel
krachtiger steun aan China, d.w.z, aan
Tsjang Kat Sjek dan de democraten.
In democratische kringen is lang het in
zicht gehuldigd, dat de Chinese commu
nisten eigenlijk alleen maar uit waren
op een hervorming op landbouwgebied,
om de arme boeren eigen land te ver
schaffen, en geen werktuigen in de hand
van Moskou. Thans komt men ook daar
wel van dat inzicht terug, doch de re
publikeinen zijn steeds van mening ge
weest dat Roosevelt de Russen in Azië
te veel vrij spel liet en van hen mag
men een consekwenter optreden tegen
het Russisch opdringen in Azië en te
gen Li Li San, de werkelijke leider der
Chinese communisten, die 18 jaar in
Moskou verbleef, verwachten.
Men kan verwachten dat als
Dewey
de krachtsinspanning
Voor de meesten van ons is het betrek
kelijk eenvoudig uit te maken, welke
houding de Kerk tegenover het Ijzeren
gordijn en wat daarachter ligt, heeft
aan te nemen..
Men weet immers, dat achter het gor
dijn een communistische of Stalinistische
dictatuur heerst, waar men alleen maar
van walgen kan. Men "wordt in deze
mening nog gesterkt door de geruchten,
die van tijd tot tijd door het gordijn
heendringen. Deze geruchten zijn wei
nig bemoedigend en doen ons dikwijls
het ergste vrezen.
Wat zal er dan tenslotte voor de Kerk
anders overblijven dan dit gordijn ook
als haar natuurlijke en geestelijke grens
te beschouwen, zelf ook een kerkelijk
ijzeren gordijn dicht te trekken en de
Oostelijke staten „den satan over te ge
ven”?
Deze eenvoudige oplossing is practisch
door de gehele R.K. Kerk en door vele
Protestanten gekozen.
Zij, die deze mening zijn toegedaan,
hebben dan natuurlijk ook voor de Kerk
achter het gordijn een juiste weg ge
vonden en zij beoordelen de toestand
achter het gordijn vanuit hun eigen sim.
plistische gezichtspunten. Zij prijzen een
kardinaal Mindszensky, die in Hongarije
aan het hoofd van het verzet staat eh
zij hebben enkel vernietigende woorden
voor een Professor Hzormadka, die in
Praag theologie doceert en tegelijk lid
van een communistisch actie-comité is.
Het is niet mijn bedoeling om de held
haftigheid van de kardinaal te ontken
nen of om Hzormadka te verdedigen.
Ik wil zelfs niet beweren, dat de Her
vormde Kerk in Hongarije absoluut op
de goede weg is,-nu zij, in tegenstelling
met Rome, de nationalisering der scho
len geaccepteerd heeft.
Onze broeders in Hongarije zullen het
zeker niet van ons verlangen, dat wij
op alle mogelijke manieren) gaan probe
ren om hun houding aan te prijzen.
Daarvoor zijn de dingen ook voor hen
nog veel te problematisch. Daarvoor zijn
ook zij van hun falen zich al te zeer be
wust.
Maar wel zou ik, vanuit de ervaringen
in Hongarije', willen pleiten voor een an
dere dan de simpele visie, die hoe lan
ger hoe meer veld wint en het gordijn
steeds verder dichttrekt.
Het is toch zeker niet de angst of de be
hoefte aan een compromis, die de Sy
node der Hongaarse Gereformeerde Kerk
gedreven; heeft om enkele belangrijke
maatregelen van de nieuwe staat zonder
protest te aanvaarden. Het is zeker geen
vlucht, wanneer thans alom in deze Kerk
een beweging gaande is naar een ver
dieping en waarachtige beleving van de
gemeenschap met Jezus Christus.
Het is ten slotte ook niet enkel de on
gelovige vrees voor een samen optrek
ken met Rome, die deze Kerk weerhoudt
om zich thanp aan de kant van de kar
dinaal te scharen.
Hier Is toch wat anders gaande, dan
wat we bij vele Lutheranen in de Wes
telijke zóne van Duitsland waarnemen,
waar men zich inderdaad terugtrekt in
de schijn-vrede van een verinnerlijkte ei algemeen voorstanders der geleide
Het lot der meisjes.
In een ochtenddienst in de Westerkerk
te Leeuwarden kwamen ongeveer dui
zend vrouwen, leden van de Federatie
van Vrijz. Herv. Vrouwenverenigingen
in Friesland, luisteren naar hun voor
gangster mevrouw F. KalmaKoops
van Lekkum. Na de kerkdienst kwamen
de vrouwen bijeen in de „Harmonie”
voor het houden van hun ledenbijeen
komst. Voorzitster was mevrouw Kalma-
Koops, welke in haar openingswoord
kon mededelen, dat van de 115 afde
lingen er 100 vertegenwoordigd waren.
Na de inleiding van de voorzitster kreeg
mej. W. Bos van het vormingscentrum
„de Vonk” te Noordwijkerhout het woord
over „Het meisje tussen school en le
ven”. Zij sprak over die grote groep
van meisjes, welke, nadat ze de lagere
school hebben doorlopen, zich niet ver
der ontwikkelen. Deze groep is vrijwel
60 pct. van de Nederlandse meisjes. Hoe
wel er aan deze groep dan meestal niet
veel aandacht meer wordt besteed, heb
ben juist deze meisjfs onze! zprg en
liefde het meeste nodig. Aan de voorbe
reiding voor ee(n eventueel huwelijk
wordt dan ook meestal niet veel gedaan,
daar ze meestal al heel spoedig terecht
Coöp. Vrouwendag.
De vorige week stond in Friesland wel
in het teken van de vrouw. In de Har
monie werd de eerste Friese Coöperatie
ve Vrouwendag gehouden. De grote
groep vrouwen, die in optocht naar de
Harmonie trok, trok natuurlijk veel aan
dacht. De leuze der vrouwen was: vrede
door Coöperatie.
De bijeenkomst stond onder leiding van
mevrouw A. Uithof-Miedema, die in haar
openingswoord vertelde, dat de! idee om
deze dag te houden, was geboren in het
hotel van Ezcelsior op Ameland. Dat er
echter zo’n grote belangstelling voor zou
bestaan, had men niet kunnen denken,
want het aantal aanmeldingen is zo
groot, dat op 4 November nog een
Vrouwendag zal moeten worden gehou
den.
De secretaresse van de Landelijke Coöp.
Vrouwenbond, mej. A. W. Bos, hield ’n
gloedvolle rede, waarin zij er op wees,
dat de vrouwen, ondanks de dagelijkse
beslommeringen mee moeten helpen bou
wen aan een betere wereld en naar
krachten zullen moeten meehelpen om ’n
derde wereldoorlog te voorkomen. In
eenheid geloof ik niet, zo sprak juffrouw
Bos, maar wel in de harmonie van de
Coöperatie. Ons doel is ver en hoog en
misschien zullen we het nooit bereiken,
maar als we steeds trouw zijn tot in de
kleinste dingen, zullen we kunnen zeg
gen: Ik heb alles gedaan wat ik kon. De
weg naar de vrede is de weg der coöpe
ratie.
De uitstekend geslaagde bijeenkomst
werd opgeluisterd door samenzang, de
clamatie van mevrouw Bantema en door
volksdansen van de dansgroep van Henk
Holterman.
's Avonds voerde de coöperatieve toneel
groep „Artico” de belde stukken „Blyn
Spul" en „It resept” op, welke beide
stukken door het publiek bijzonder wer
den geapprecieerd.
Kristlik Frysk Selskip.
Zaterdagmiddag kwam het Kristlik
Frysk Selskip, dat dit jaar zijn 40-jarig
jubileum vierde, in jaarvergadering bij
een. Het aantal leden was iets terugge
lopen en bedraagt thans nog 2200.
Het openingswoord werd gesproken door
de scheidende voorzitter, de heer S. E.
Wendelaer Bonga uit Dokkum. Als spre
ker trad op de heer E. B. Folkertsma uit
Leeuwarden, leider van de Strijdhond
„Fryslën Frij”. Met nadruk wees spr.
op het verschil tussen zelfbestuur bin
nen het Nederlandse rijk, zoals de Strijd
hond eist en staatkundige zelfstandig
heid, waarvoor deze eis vaak wordt ge.
houden. De Strijdhond Is een politieke
concentratie, die d^ Friese beweging,
zoals die georganiseerd is in de Selskip-
pen, niet overbodig wil maken, maar
juist wil activeren. De huidige culturele
vorming in Friesland is on-Frles, vaak
antl-Frles en onhistorisch, maakt de
Fries los van het Friese leven. Dit kan
slechts lelden tot vervlakking en cultu
rele verarming.
De Fries moet niet gesloten zijn voor In.
vloeden van bulten, maar deze op eigen
manier verwerken. Ook op sociaal-eco-
nomisch terrein is meer politieke ruimte
noodzakelijk voor het voortbestaan van
Friesland, dat nimmer een kolonie mag
worden.
In dit verband pleit de Strijdhond voor
afschaffing van de klassificatie, voor de
centralisatie van het rijksbestuur en
voor culturele autonomie.
Reg. Omroep Noord
245 M.
Balkankwestie,
de verhouding tussen Griekenland en
zijn buren aangesneden, een even moei
lijk probleem, want het gaat eigenlijk
weer om de verhouding dér Westelijke
geallieerden, wier pion Griekenland is
en Rusland, dat de buren van dit land
aanzet tot het verlenen van steun aan
de Griekse opstandelingen. De meerder
heid in de commissie wil een beroep
doen op Albanië, Zuld-Slavië en Bulga
rije om deze steun te staken, doch dat
beroep zal natuurlijk vruchteloos zijn.
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbet? ting
Advertentieprijs10 cent per m,m
Giro 87920
daarom juist zo verwereldlijkte kerk.
Wat dan?
Men moet de geest in deze Kerk achtei
het Ijzeren gordijn geproefd hebben om
te beseffen, dat hier geworsteld wordt
om tot klaarheid te komen met de ont
zettende vragen van het leven der Kerk
achter het gordijn, in ’n communistische
dictatuur.
Er heerst hier een verbeten zwijgen,
dat zwaar is' van diepe bezorgdheid om
de toekomst van land en volk, van kerk
en staat. Er Is hier' ongetwijfeld bereid
heid om te erkennen, dat men wel eens
al te gemakkelijk de dingen kan hebben
aanvaard. Maar er is tegelijk een huive
ring om profetisch tegen de Staat te
gaan getuigen, terwijl men als Kerk aan
de gang van zaken zo diep schuldig is.
Wat is de waarde van een profetische
stem, die niet gedragen wordt door een
priesterlijke bewogenheid met de zielen
van hen, die zich zo gemakkelijk in een
of ander machtsfront laten rangschikken.
De nieuwe en toch vrij gekozen bis-
schop Breczky van Boedapest formu
leert deze gevoelens aldus: „Ten aanzien
van het opdringen van de grote Marxis
tische revolutie en van de macht der
communistische partij in ons land, is de
Kerk naar onze overtuiging voor alles
tot boete verplicht. Is de Kerk, de Ge
meenschap der heiligen, juist de Ge
meenschap, niet schuldig gebleken?”
Is de Kerk van Rome bereid om deze
schuld te erkennen? Zijn diegenen, die
het gordijn volkomen hebben dicht ge-
I
der Amerikanen om de wereld weer op
de been te helpen en tegen Rusland te
mobiliseren zich meer evenwichtig zal
verdelen over Europa en Azië, met spe
ciale aandacht in Europa voor West-
Duitsland en in Azië voor China en Ja
pan. Natuurlijk biedt dit zijn kwade
kansen, vroegere sterke vijanden weer
krachtig te maken. Zoals de Fransen in
het bijzonder hun bezwaren hadden te
gen een snellere opbouw van W.-Duits.
land, welke zij thans onder de druk der
omstandigheden min of meer hebben
laten varen, zal bijv. Australië dat heb
ben inzake het op de voorgrond brengen
van Japan door de Ver. Staten. Maar
ook hier spreekt de noodzaak een
woordje mee, nu het communisme zo
agressiefoptreedt. In het communiqué
dat uitgegeven is over de conferentie der
ministers van het
Dinsdag 2 November:
18.1519: Frysk programma. 18.15:
Stimmen üt it Heitelin. 18.25: Frysk ön_
derwiis yn Fryslên (IX). Heger ünder-
wiis en Skoalle foar talen: Sprekker-,
Prof. Dr. J. H. Brouwer. 18.40: Gram.-
muzyk. 18.45: Ludzer Eringa lést to foa-
ren üt ’e psalmen yn ’e oersetting fan
Fedde Schurer.
Woensdag 3 November:
18.3018.45: De Stem van het Noorden.
18.4519: Landbouwkwartier. P. Sinne-
ma, hoofd-assistent le klasse bij de
Rijkslandbouwvoorlichtlngsdienst te
Leeuwarden, spreekt over „Aardappel-
euHuur”.
Deze week eindigt in de Ver. Staten de
verkiezingscampagne, a.s. Dinsdag heeft
de presidentskeuze plaats. Ofschoon
men de republikeinse candidaat Dewey
nog steeds de beste kansen geeft, blijft
de uitslag toch onzeker, omdat ook de
arbeiderskringen nu beginnen warm te
lopen. Aanvankelijk verwachtte men,
dat dezen in de mening, dat het voor hen
toch lood om oud ijzer was, wie geko
zen werd, Truman dan wel Dewey,
slechts in geringe getale naar de stem
bus zouden gaan, maar de laatste weken
hebben hun leiders een zeer duidelijke
voorkeur voor Truman aan de dag ge
legd en de kiezers opgewekt voor hem
te stemmen. Doen de arbeiders dat in
massa, dan kon Truman, zo hij al niet
gekozen wordt, toch wel eens minder
dan verwacht werd in stemmenaantal bij
Dewey ten achter blijven. Voor
Europa
op zich zelf schijnt de uitslag geen groot
verschil te zullen maken, men neemt aan
dat Dewey de politiek van Truman, dat
is die van Marshall, ten opzichte van
Europa zal voortzetten, al kunnen zich
wel eens scherper moeilijkheden voor
doen over het vraagstuk van geleide of
vrije economie. De republikeinen zijn
over het algemeen iets conservatiever
dan de democraten en dus nog vuriger
bewonderaars van het laatste stelsel,
terwijl in West-Europa thans over het
j eco
nomie aan het bewind zijn. Dat kan mis
schien tot wrijving leiden bij het ver
lenen van verdere Marshallhulp en ook
een meer op de voorgrond tredend ge
schil worden tussen West-Europp en
Amerika bij de heropbouw van West-
Dultsland. Voor
Truman of Dewey? De "betekenis van de
presidentsverkiezing voor Europa en Azië.
Als Dewey gekozen wordt... De confe
rentie der ministers van het Britse Gemene
best. De conferentie te Parijs. Het
veto weerklonk. Het arme Frankrijk.
De Balkankwestie.
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
die Kerk iets vaardig van de eerste
Christengemeente, die in de tijden van
Nero leefde en in wier midden toch Ro
meinen 13 gelezen werd.
Wij breken in die gemeenschap onze
theoretische probleemstelling en onze
gemakkelijke standpunten af. Wij bele
ven daar iets van de krachtwerkingen,
die we uit het N. T. kennen.
En we weten, dat deze gemeente op een
gegeven ogenblik ook de bereidheid zal
bezitten om in de naam van hun Heer
smaadheid te lijden. Niet, omdat men
zich als massa in een bepaalde politieke
richting laat drijven, maar omdat men
door de waarachtige gemeenschap met
Christus in zijn persoonlijk leven wordt
gevoed.
is zich van velerlei falen bewust. En Wij hebben bewondering voor de kardi-
naai. Maar we verkiezen de weg van
boete en schuldbekentenis, maar dan
ook van persoonlijke keuze en eenvou
dig geloof.
Zou deze weg, die de Hervormde Kerk
van Hongarije, achter het ijzeren gordijn
gaat, niet de meest bijbelse weg zijn?
C. P. van A.
Bolswards Nieuwsblad
1.
De Kerk en het gordijn
Tl
1.
TRUMAN
if.
1-
01
I
1.
n
i-
i-
I
I
