Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
00000O000O0000
tie
00000000000000
Vrijdag 12 Not. 1948
44e Jaargang
Streekblad voor Weit- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA - Bolsward
Duitse politiek.
ING
1
ward"
Noord Atlantische conferentie
K
H
113
RD
Wy geane net ien stap yn dit libben
of wy komme de dead in tred neger.
a.s.
L
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonné’s, die verhuizen, worden vrien
delijk, doch dringend verzocht, dit ZO
SPOEDIG MOGELIJK aan het bureau
Marktstraat 13 (tel. 451) op te geven.
De Administratie.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
,n
n
0
0
China
zal Washington nopen tot grotere steun
en het Amerikaanse volk lasten opleg
gen. Er zal gezien de toestand in China,
iets op zeer grote schaal moeten gebeu
ren, wil de Amerikaanse hulp afdoende
zijn en of het bewind van Tsjang Kai
Sjek die hulp waard is, blijft nog een
vraag. De generaal wil een „vechtka
binet” vormen en zegt dat hij de strijd
met de communisten zal voortzetten tot
hij de overwinning zal hebben behaald
en hij rekende dat hij daarvoor nog 8
jaar nodig zal hebben, maar verwierp
een voorstel om een duidelijke pro-
Er zijn voor dit verschijnsel wel alge
mene factoren aan te wijzen. De drank-
rantsoenering had tot blijvend nadeel,
dat men het „rantsoen” waar men
„recht” op had, ook werkelijk wilde be
machtigen. Men ziet dit ook bij roken;
door ’t verstrekken van ’n rokerskaart
is menigeen aan het roken gebracht.
De schaarste aan drank heeft een be
hoefte daartoe gewekt, die niet bestond
in tijden van overvloed. Het Rotterdam
se Bureau constateert de toename van
het drinken niet alleen onder volksvrou
wen en -meisjes, maar signaleert het
ook juist in de kringen der beter-gesitu-
eerden. Een borrelende dame is helaas
geen uitzondering meer.
Er is een tijd geweest, dat wij in het al
gemeen trots konden zijn op de houding
der vrouwen, omdat die ten opzichte van
het alcoholgebruk, maar zeker van het
-misbruik, heel gunstig afstak bij) die
der mannen. Wanneer vrouwen wel ge
bruikers waren, dan zouden zij zich er
in geen geval op laten voorstaan, en de
den ze dat zeker niet in het openbaar,
want het was een kwestie van fatsoen.
En nu? In de omgangstaal is het woord
„borrel” heel gewoon en het gebruik er
van normaal. Het is ingepast in het be-
De Franse regering
heeft reden te meer om in al deze kwes
ties stijf op haar standpunt te blijven
staan, omdat de beweging van generaal
de Gaulle niets van grote concessies aan
West-Duitsland moet hebben, en die be
weging bij de verkiezingen een zeer aan
zienlijke macht bleek te vertegenwoor
digen. Zij veroverde 116 van de 269 ze
tels, waarover nu gestemd werd, de
communisten daalden van 84 op 16 ze
tels, de katholieke democraten kregen
slechts 14 van hun vroegere 75 zetels
terug, de socialisten handhaafden zich
met 48 zetels, de radicalen gingen voor
uit en kregen 46 zetels. Ofschoon de
Gaullisten niet de absolute meerderheid
in de Senaat hebben, kunnen zij het de
regering toch lastig maken.
Er was een voorstel, waarbij de verga
dering verklaart, dat het in de komende
winter de plicht van de Kriten zal zijn
om het Fries onderwijs speciaal naar
voren te brengen. Het H.B. geeft f 15.
subsidie aan die kriten, welke een aparte
onderwijsavond zullen organiseren. An.
dere sprekerssubsidies komen te verval
len. Het voorstel werd aangenomen.
Er werd nog een jaarvergadering ge
houden en wel te Heerenveen, n.l. die van
de Bond van Zangkoren in
Friesland.
Dit was d, 36ste algemene vergadering
van de Bond, welke werd geleid door de
voorzitter, de heer H. K. Schippers van
Drachten.
In zijn openingswoord noemde de heer
Schippers het muziekleven in Friesland
gezond en wel in het bijzonder ’t bonds-
leven. Men gaat de goede kant uit, zo
wel met de keuze van de nummers als
met de prestatie. Als we de koorzang in
Friesland vergelijken bij die in andere
streken van ons land, dan slaat ons ge
west lang geen slecht figuur. Maar toch
dreigen er gevaren en wel in de eerste
plaats van de geldelijke kant. De zaal-
huur en de muziekkosten zijn geweldig
gestegen, terwijl het honorarium van de
directeur een grote post op de begroting
vormt. Niet dat men aan die honoraria
Palestina
aan de orde, maar meestal binnenska
mers, men is er op uit inplaats van een
wapenstilstand een definitieve regeling
te treffen. De vertegenwoordigers der
Ver. Naties in Palestina, zowel de poli
tieke als militaire schijnen tot de con
clusie gekomen te zijn, dat de Jöodse
staat Israël militair zo krachtig is en zo
voordelige posities inneemt, en de Ara
bieren zo weinig hebben in te brengen,
dat men de laatsten moet trachten te
overtuigen, dat ze wijs zullen doen met
de Joden tot overeenstemming te komen.
Molotoff
het woord gevoerd en de gebruikelijke
critiek op het Wekten geoefend, waar,
naar hij zeide, tot oorlog tegen Rusland
werd opgehitst, waarbij de Ver. Staten
de hoogste toon aansloegen.
Het programma voor de Veiligheidsraad
blijft bij dit alles overladen, men zal het
werk te Parijs, dat 16 December moet
eindigen, stellig niet af kunnen. De Ber.
lijnse kwestie staat nog altijd op de
agenda, ofschoon men er niets meer van
hoort. Wel wordt de blokkade door de
Russen gehandhaafd en is ze zelfs al
weer iets verscherpt en beletten ook
Amerikanen en Engelsen zoveel mogelijk
vervoer naar de Russische zöne, hetgeen
de Oost-Duitse industrie ernstige moei
lijkheden schijnt te veroorzaken, maar
kwestie no. 1 is ze niet meer.
Men schrijft dit wel toe aan een zwen
king in Ruslands
Nu, ook tegen de verwachting der Rus
sen in, Truman gekozen is tot president
zou men te Moskou de kans aanwezig
achten, dat door offisieel een wat toe-
geeflijker houding in de Duitse kwestie
aan te nemen, men misschien de hand
wat vrijer in het Verre Oosten zou kun
nen krijgen. En dit zou de Russen op het
moment dat de Chinese communisten
zo oprukken heel wat waard zijn.
We vermoeden echter, dat ze zich aan
een illusie overgeven, wanneer ze zou
den menen dat ze in dat Oosten niet met
de Amerikanen te maken zouden krijgen,
evenals men zich zelf in het Westen zou
bedriegen, als men geloofde dat de Rus
sen nu voorgoed in het Westen tot rust
zijn gekomen. De Russen zullen ver
moedelijk hun actie daar wat meer be
dekt voeren en niet zo openlijk agres
sief als tot heden. De voorbereidingen
voor een stevig defensiestelsel in het
Westen gaan dan ook voort. Binnen
kort wordt er een
Betekent de keuze van Truman tot pre
sident der Ver. Staten voor de binnen
landse politiek van dat land, dat er
waarschljlljk op sociaal gebied heel wat
in vooruitstrevende richting zal veran
deren, In de Amerikaanse buitenlandse
politiek wordt er een leegte door ver
meden, welke de keuze van Dewey zou
hebben veroorzaakt. Immers de nieuwe
president en het nieuwe congres aan
vaarden hun taak eerst op 20 Januari
1949. Was Dewey gekozen, dan had
Truman de leiding der zaken nog tot
die datum gehouden en het is duidelijk,
dat hij dan geen belangrijke beslissingen
meer had kunnen nemen.
De dreigende ineenstorting van de na
tionale regering in
Frysk Selskip.
„It Selskip foar Fryske tael- en skrlfte-
kennisse” (Aid selskip) hield haar 103e
algemene vergadering in het Oranjehotel
te Leeuwarden.
De vergadering stond onder leiding van
de Voorzitter prof. dr. J. H. Brouwer. In
zijn openingswoord wees hij er op, dat
de economische situatie weer minder
wordt en dat dit ongetwijfeld zijn terug,
slag zal hebben op de Fryske selskip-
pen. De Fryske Biweging zelf staat er
echter goed voor. De Provinciale Over
heid heeft duidelijk blijk gegeven het
werk van de Beweging te willen steu
nen; daar is de oprichting van It Striid-
boun „FryslAn Frij”, hetgeen er wel op
wijst, dat er nog leven in de brouwerij
is in Friesland, ook al kan men er on
gelijk over denken en dan het z.eer ge
slaagde onderwijscongres.
Inderdaad, er zijn perspectieven, want
men dient ook niet te vergeten, dat de
mogelijkheid geopend is voor Fries on
derwijs op de Middelbare scholen en dat
er ook al gebruik gemaakt wordt van
die mogelijkheid.
In ’t laatste gedeelte van zijn toespraak
stelde de voorzitter de vraag of er nog
wel voldoende strijdlust bij de Kriten
aanwezig was. Hij drong er op aan, om
de geest fris en sterk te houden.
grip: Je moet nemen wat je krijgen
Jcunt. De levenshouding, de levensstijl is
daardooor wel veranderd, maar niet ver
beterd. Helaas zijn er nog veel te veel
vrouwen, die het dreigende gevaar van
het opleven van het alcoholisme niet
zien. Zij menen dat het wel meevalt.
De cijfers der consultatiebureau* leren
het anders. Ook de dagbladen, waarin
onophoudelijk sprake is van verkeers
ongevallen tengevolge van alcoholge
bruik.
Men heeft berekend, dat door ons volk
in de periode van 1 October 19451
October 1946 aan bier en gedistilleerd
werd uitgegeven 229 millioen gulden of
wel f 35.per gezin. Dit betekent, dat
ons Nederlandse volk, dat zo zwaar ge
havend uit de oorlog is gekomen, twee
jaar na de bevrijding, zich de luxe per
mitteerde om elke seconde, dag en nacht
het gehele jaar door f 10.uit te geven
voor dit schadelijke vocht. En dat in een
tijd van schaarste en duurte.
Intussen is dit bedrag reeds weer aan
merkelijk verhoogd.
En nu enkele Rotterdamse cijfers van
terzake openbare dronkenschap veroor
deelde vrouwen en meisjes. Het gemid
deld aantal per jaar voor de oorlog be
droeg 36, in de oorlogsjaren resp. 18, 23,
43, 61 en 8, terwijl 1946 reeds 52 dron
ken vrouwen opleverde, een aantal dus,
dat reeds ver boven het gemiddelde van
voor de oorlog uitkwam. Over 1947 is
het zeker nog hoger geweest.
Behalve dit misbruik, is er ook een ge
bruik van alcohol, dat verontrust. Op
vele huishoudscholen worden recepten
geleerd, waarbij alcohol moet worden
gebruikt. De redactie van een dames
weekblad, gevraagd naar een recept van
„vruchtenbowl met jenever” weet daar
eigenlijk geen raad mee, maar een an
dere vraagster om een recept voor „ad
vocaat met jenever” wordt op haar wen
ken', bediend en krijgt nauwkeurige aan
wijzingen, hoe ze dat moet klaar maken
voor huiselijke feestvreugde; 10, zegge
tien eieren zijn er voor nodig.
Het alcoholvraagstuk is een. nationale
zaak, want allerwege roept men om ver
hoging van arbeidsprestatie, maar al
coholgebruik en -misbruik werken rem
mend. Het hedendaags schrikbarend al
coholgebruik is een urgente kwestie, ook
van sociaal en hygiënisch belang.
Terecht is opgemerkt, dat de Nederland
se vrouw, in de ene hand een glas, in de
andere een sigaret, straks geen hand
meer vrij dreigt te hebben voor haar
kinderen.
De vrouw dreigt af te glijden naar een
onpeilbare diepte.
Wees een man! roept men haar toe.
Accoord, als de mannen zelf het goede
voorbeeld geven.
Het is werkelijk niet gemakkelijk ruim
honderd maal per jaar nieuwe stof te
vinden voor het schrijven van een hoofd
artikel. Soms echter worden de gedach
ten schijnbaar door toevallige omstan
digheden, onwillekeurig in een bepaalde
richting gedreven. Zo laat ons deze
week het probleem „Vrouw en Alcohol”
maar niet los. En och, waarom zullen
we ons hart niet eens luchten? De aan
leiding was ook hier schijnbaar toeval
lig. Op een gegeven moment wordt de
ontdekking gedaan, dat met levensgrote
leters op de kleedkamers van C. A. B.
geschreven staat: „Wees een man, en
drinkt niet!” overduidelijk bedoeld als
tegenwicht tegen de huidige bierrecla-
me. Even later komt het ons ter ore,
dat een zeker iemand beweerd had, dat
onze verslaggever de zang van „De
Blauwe Vaan” geprezen zou hebben,
omdat hij zelf geheelonthouder was. Nei
In de grote steden neemt het probleem
vrouw-alcohol ondertussen onrustba
rende afmetingen aan.
De Directeur van het consultatiebureau
voor alcoholisme te Rotterdam geeft aan
de hand van cijfers daar ontstellende
voorbeelden van.
Op een druk, zomers terras. Vijfendertig
vrouwen achter klare jenever.
Maatschappelijke Werksters nodigen el.
kaar „op een grote borrel”.
Een vrouwelijke le luitenant pleegt frau
de om aan veel jenever te komen.
Dronken vrouwen op straat, in taxi’s en
treinen. Dronken meisjes op schoolfuiven
en aan boord van zeeschepen in de ha
ven.
Een feestavond van een sportclub, waar
de dames met de borrels in de dubbele
cijfers raken.
Een getuigenis van de drankhandel: In
de slijterijen kijven de vrouwen het
alsof een niet-geheelonthouder geen goe- i hardst om meer drank.
de zang kan waarderen of het belang 1 Een winkelier: De vrouwen kiezen bijna
van de drankstrijd niet kan inzien. Nop allemaal wijn inplaats van limonade,
dezelfde avond horen we een overigen: Coctailparties thuis, drinkende vrouwen
keurige dame in een plaatselijk café een i bij recepties en ontvangsten, vriendin-
nette, maar voor haar toch onbekende 1 nen uitnodigen „omdat er iets onder de
heer vragen: „Zeg, wilt U niet eens een kurk is”, enz.
borreltje met mij gaan drinken?”
In vroegere tijden zong Jan Ligthart
reeds:
Geen juister naam dan sterke drank,
’t Gezondste lichaam maakt hij krank.
Hij velt de zwaarste man ter neer.
Hij brengt de braafste om zijn eer.
Hij doodt de liefde voor ’t gezin,
Hij voert de man het tuchthuis in,
Hij rooft de kinderen ’t laatste brood,
Hij voert de vrouw in wanhoopsdood.
Bij de woord-combinatie vrouw en alco.
hol is de vrouw steeds het lijdend voor
werp geweest, totdat in onze tijd zij niet
enkel meer lijdend is, maar zelf mee gaat
drinken.
Inderdaad, in vele landen, ook in ons
land, raken steeds meer vrouwen aan
de borrel. Men versta onder dit woord
ook allerlei mengsels van likeurtjes met
geurtjes en een flinke scheut van een
of andere sterke drank erdoor. Vroeger
zag men nooit een dronken vrouw, thans
kan men er; soms een zien in de straten
der grote steden op .een dag van feest
viering of de uitbetaling van het loon.
Jonge meisjes hebben het drinken ge
leerd van vreemde militairen, en het is
gemakkelijker, omf het aan dan af te
leren. De oorlog heeft ook de vrouw los
bandig gemaakt, losser van zedelijke
banden, van eer en geweten. Wij leven
in een zeer onveilige wereld, met gevaar
van een nieuwe; oorlog. De nood, de
angst en het leed hebben het vuren niet
gestaakt Als de wereld ons benauwt en
verschrikt, dan pogen we hem te ont
vluchten en gaan naar een schijnwereld
van onwezenlijke vreugden, van een
schijngenot. Zorg en onzekerheid doen
thans vele vrouwen naar een borrel ver
langen en dit wordt licht tot een be
geerte en. eindigt met hartstocht en ver.
slaving. Heel erg schijnt dit thans in
Amerika te zijn; men stelt het kwaad op
één lijn met tuberculose en syphilis».
Vele| vrouwen namen in de oorlogsjaren
de plaats;, in van de man. Die jaren wa
ren vol van opwinding en nu in minder
onrustige tijden moet menige vrouw tot
het eens normale leven terugkeren en het
gewone, vaak eentonige werk doen. Dat
doet dan menigeen met tegenzin. Men
voelt zich onbevredigd en tracht hef
saaie leven te ontvluchten. Dat is een
der redenen van de dansmanie na de
oorlog en van het veelvuldig uitgaan
naar de bioscoop en* andere vermake
lijkheden, vaak ver over de grens van
de gezonde behoefte aan genoegens, die
ieder levenslustig mens heeft.
De alcohol is de helper bij de vlucht uit
een leven van saaiheid en zorg. Maar
zijn hulp is gevaarlijk; hij helpt slechts
voor korte tijd. Daarna, na de jolige
stemming dus, moet men naar de wer
kelijkheid terugkeren en voelt zich dan
nog ongelukkiger als tevoren. Menige
vrouw laat zich bedriegen en raakt in
de val vast als het muisje door het lek
kere stukje spek of kaas.
In Amerika schijnt het gebrek aan een
gezellig huiselijk leven het kwaad bij de
vrouwen en meisjes ook sterk in de hand
te werken. Dat gebrek is hier lang zo
sterk niet, al hoort men ook vaak de
klacht over uithuizigheid en veelvuldig
uitgaan. Vooral in onze provincies, waar
de drinkgewoonten veel van hun kracht
verloren hebben, is een dronken vrouw
gelukkig nog een zeldzame verschijning
en maakt de drankzucht minder slacht
offers als onder het sterke geslacht. De
zwakkere vrouw blijve in deze de ster
kere.
De keuze van Truman. De ontwikkeling
in China. Rusland herdacht de revolutie.
De Veiligheidsraad nog bijeen. De
Duitse politiek van Rusland. Er komt
een Noord Atlantische conferentie. De
Franse Senaatsverkiezing. De Belgische
Koningskwestie. Palestina.
fan Gysbert Japiks
Bij de Franse noorderbuurman in
België
houdt men met kunst- en vliegwerk een
al maanden lang dreigende kabinetscri
sis tegen, de koningskwestie is maar een
der vele waarover de grote regerings
partijen verschil van mening hebben.
Wat die kwestie betreft, prins Boude-
wijn, die pas 18 jaar geworden is en
daarom recht heeft op een zetel in de
Senaat, heeft die geweigerd te bezetten
en blijft bij zijn in Zwitserland vertoe
vende vader, koning Leopold. Minister
Spaak tracht thans met een commissie
uit de s.d. zowel als de katholieke partij
een regeringsprogramma op te stellen
voor de tijd, die nog rest tot de verkie
zingen in het najaar 1949.
De Balkancommissie der Ver. Naties
heeft in het z.g. Balkanrapport de steun
van enige Russische satellietstaten aan
de Griekse opstandelingen verleend, ver
oordeeld en de Westelijke landen heb
ben op grond van dat rapport een voor
stel ingediend, waarin zij de Balkan
commissie uitnodigen met haar werk
door te gaan en Albanië,) Zuid-Slavië en
Bulgarije om met haar samen te wer
ken. Die landen voelen daar niets voor
en trachtten op allerlei wijzen te voor
komen, dat een besluit werd genomen
dat zou leiden tot de instelling van een
soort commissie van goede diensten
voor de Balkan.
Naast deze Balkankwestie, was de laat
ste dagen te Parijs vooral
Amerikaanse en anti-Sovjet-Russische
houding aan te nemen.
De Chinese communisten hebben Mos
kou inmiddels dank gebracht voor de
van Rusland ontvangen steun; en zij
hebben inderdaad meer reden Stalin c.s.
te danken dan Tsjang Kai Sjek, wiens
regering nog altijd een verdrag van
vriendschap en bongenootschap met de
Sovjet-Unie heeft, en welke op 6 Novem
ber, toen de Sovjets de verjaardag der
revolutie van 1917 vierden, een geluk
wens naar Moskou zond.
Bij die herdenking heeft
gehouden, waar de Ver. Staten, Cana
da, Engeland, Frankrijk en de Benelux
zullen trachten tot een ontwerp defensief
verbond te komen, dat direct het nieuwe
Amerikaanse Congres kan worden voor
gelegd. Op deze conferentie zal natuur
lijk ook de positie van West-Duitsland
ter sprake worden gebracht. In deze zijn
er reeds moeilijkheden tussen de Fran
sen ener- en de Amerikanen en Engelsen
anderzijds. De Fransen hebben o.a. be
zwaren tegen de plannen der Amerika
nen en Engelsen om de Duitse industri
ëlen nu maar weer het beheer over fa
brieken en mijnen in de Roer terug te
geven, het verleden heeft de gevaren
daarvan geleerd, gevaren, welke ook de
Benelux aan de lijve heeft ondervonden.
No. 86
Bolswards Nieuwsblad
I
Wees een man
76
HOE PRES. TRUMAN DE BUITENLANDSE POLITIEK VAN DE VS ZIET
r
LEOPOLD
iü!i i WiM lj.
i-
rs
0
n
Ie
b
VERSNELDC VORMING
ATLANTISCH PACT—
VOORTZETTING
MARSHALL HULP—
LEND-LEASE VOOR
WESTELIJKE UNIE
I
GRIEKENLAND
MEER militaire en
ECONOMISCHE HULP
/APANl—
JE VOORTZETTING WN
MCARTHURS POumEK
AGREMICPOLITIEK—
LAATITE VUZOUIBM
ROGING
iYtRD£UN9»%AH
LENEN
