Onze Weekagenda
Martinytoer
hui
Fan de
door Nederland
üs hjoed Q Q
to sizzen
No. 91
44e Jaargang
Dinsdag 30 Nov. 1948
Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland
i
Onder-
De minister-president dr. W. Drees heeft
:r.
n,
:d
Tj. de J.
a.
o
ken, hja barre foar it fé ek mear. Dêrom
sil men net rekkenje hoege op prizen,
dy’t in Fryske greidboer gjin brea mear
jowe. Der komt by, dat as de molkpriis
leger wurdt, dit allinnich sa komt, as ek
oare dingen leger wurde., En legere pri
zen hoege net to bitsjutten minder bi-
stean. It komt oan op it forskil tusken
ynkomsten en ütjeften en de kosten fan
it libben. Dy forlegingen sille ek net mei
greate sprongen gean. De ekonomyske
macht fan de boerestÊn is ek in poli-
tik-e macht wurden. Hja binne yn de
Folksfortsjintwurdiging net sünder ster
ke help.
In oar punt is de hichte fan de hier.
Nei de foarige oarloch sieten de nijboe-
ren op hieren fan 100 goune de pouns-
miette by in molkpriis fan heechstens 13
sinten.Dat is foarby en hoecht, as de
boeren it seis net wolle, nea wer werom
to kommen. Soks makket gêns in for
skil op 80 pounsmiet 10n. In tredde ding
is de hichte fan de rinte. Foar 3 en 3J/2
pct. is jild to krljen en net foar 6 pet.
sa as doe. De kosten fan de hege in
ventaris sitte foar de nijboer yn de rin
te. Dat dizze leech is, makket it foar
him minder biswierlik. In fjirde saek, ek
net sünder bilang, is de mechanisaesje,
dy’t him yn steat stelt, mei minder ar
beiders klear to kommen. Sosiael is dit
net gunstich, mar foar de frage, dy’t hjir
steld waerd, is se wol gunstich. It oan-
diel fan de arbeidsleanen en de sosiale
lésten, wurdt troch de mechanisaesje
lytser.
It ien en oar makket, dat in jonge boer,
dy’t in bidriuw bigjinne kin en dêrby ek
seis of fan de kant fan de Olden in diel
fan de jildmiddels blskikber hat, nei myn
miening forantwurde is, in bidriuw oan
to gean. Hy hat dêrby to rekkenjen op
mügllke prlisforlegingen, mar dizze sille
net sa komme, llket it my ta, dat hy se
net baes blluwe kin. Alteast as hy war-
ber en sunlch fan ein set. En dat mei
men fan in jonge bigjlnnende boer reed-
likerwize forwachtsje.
Zaterdag 4 December:
Bolsward. St. Jozefgebouw. Sint Nico-
laas-attractie-avond.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs 10 csnt psr m.m.
OIjo S7C20
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Tslsföon 451 (K 5157)
m-
en
e-
n,
it.
an
31
id.
.30
m.
sn.
3el
en
lur
10
0.
de
rd.
Hel
■an
an
X
ra.
in-
na.
isL
lël.
ui-
.30
JS-
.30
mr
ut-
im.
.01.
er.
:n*
X.
na.
na.
.30
X.
ijn.
tie.
an
an
.30
X.
:er
X.
ïv.
er.
Ien
en
.30
:nt
)s.
Woensdag 1 December:
Bolsward. Ledendag C. M. V. en C. J.
M. V. ringen Sneek-Wommels-
Bolsward-Heeg.
Sprekers. Kol. Ds. de Kluis en
Ds. Dickhout.
Donderdag 2 December:
Bolsward. Convent. 8 uur. Jonge Kerk.
Spreker Ds. J. Brijker.
werp: „Kerk en Kerken”.
Bliuw altyd rjocht
Hald jimmer dy
Fan ’e wike frege ien fan de jonge boe
ren, dy’t op de Rykslénbouwinterskoalle
to Snits to learen geane, oan in sprek-
ker oer de takomstmüglikheden fan de
swiere greidhoeke: Is it forantwurde
foar in jonge boer by de tsjintwurdige
prizen in pleats to hieren steld, dat
men ien krije kin en de inventaris
oer to nimmen?
Hy makke syn fraech fierder diidlik mei
dizze taljochting: Sjoch, sei er, wy witte
nou wol fan üs Oldelju, dat it mei de
buorkerij, yn en fuort nei de oarloch,
in goede tiid wie, dat de prizen wakker
omheech gien binne en de krapte de
buorkerij hwat omheech bringt. Mar wy
witte ek, dat nei eltse oarloch de pri
zen soms hurd, soms hwat suniger, nei
Onderen geane. De boeren, dy’t tusken
1920 en 1930 boer wurden binne, hat
it in grou stik jild koste of hja binne
om in luchje gien. Is it net forstannich
dêrmei to rekkenjen, dat it nou wer sa
gean sil en dus de kOns mar net to
weagjen?
Wy witte, dat hünderten jonge, en dêr-
troch jit folie mear Olderen, harren dizze
selde frage stelle en sille dêrom bisykje
hjir in andert to jaen, dat sa goed en sa
fier müglik forantwurde Is. Fragen oer
de takomst freegje profetegaven en dy
binne altyd krap omparten west. Binam-
men foar immen, dy’t twa, trlje kear dels
brea yt, is profeet-spyljen nuodlik wurk.
Wy sille dus net mei machtsspreuken
Ruim 70.000 kg. gedroogde melk is als
eerste zending van het intemationalje
Kindernoodfonds van de V. N. thans uit
de Ver. Staten naar Indonesië onder
weg. De zending, waarvan de waarde
geschat wordt op 72000 dollar, wordt
omstreeks 15 December te Batavia ver
wacht.
Een ton per week. Een millioen gulden
binnen 10 weken is het resultaat geweest
van de Kerstpakkettenactie van de Ni-
win.
Bedrijfsongeval. De 40-jarige arbeider
M. Robben uit Udenhout is op de steen
fabriek aldaar uitgegleden en tegen een
leembaggermolen gevallen. De onge
lukkige is zwaar gewond naar het zie
kenhuis te Tilburg gebracht.
Met Sinterklaas mee. Eduard Flipse zal
op uitnodiging van de Nederlandse de
legatie te Madrid en door bemiddeling
van het Ned. Impresariaat enige con
certen in Spanje dirigeren.
Georganiseerd gokken. De Eerste Kamer
heeft Woensdagmiddag met 24 tegen 14
stemmen de wederinvoering van de to-
talisator goedgekeurd. Tegen stemden
de A.-R. en de C.-H., van de P.v.d.A.
mej. Tjeenk Willink en de heren Bron-
gersma en Van Walsum en van de
K.V.P. de heer Regout.
De 15-jarige Matthie Buisman uit Enk-
huizen, die z|jn 15-jarig vriendinnetje
Annie Rolle van het leven beroofde, is
van het huis van bewaring te Alkmaar
overgebracht naar de psychiatrische in
richting van de St. Willebrordusstichting
te Heiloo.
en sljocht m sou,
oan Fryske firou.
of: net dwaen, jonge. En dan mei in
gewichtich gesicht plechtich der oan ta-
foegje: Leau my mar! Mar wy wolle
de frage ek net foarby gean, hwant der
hinget foar hünderten jonge minsken sa-
folle oan fêst, dat hja rjocht hawwe al
les to witten, hwat har by dy frage hel-
pe kin om him foar har seis to biander-
jen. En dan moat men bigjinne mei to
sizzen, dat gjinien de takomstige Ont
wikkeling fan jild en prizen sizze kin.
Men mei it gefoel hawwe, dat dizze yn
koarten sakje sille, mar it kin ek wol
jierren slepende bliuwe. De nije ekono
myske bén mei België en Luxemburg
wiist nei hegere prizen foar mannich
ding. De Ontwikkeling yn China jowt
oan de Amearikaenske produksje wer in
hiele nije en swiere taek, de driging yn
Jerope makket de sanering fan it eko-
nomysk libben foar jierren ünmüglik en
sa is der folie mear.
Gjinien kin sizze oft de prizen nei Onde
ren of nei boppen gean sille.dat moat
men öfwachtsje. Mar stel, dat men seit,
it hat dochs de measte kOns, dat hja
sakje sille. It stiet nou allegearre yn
top en takel, it hat jimmer sa west, dat
it op en del giet, it sil ek nou wer sa
gean, hwat dan noch?
Dan bin ik fan miening, dat ek yn dit
gefal de greidboer yn FryslSn net bang
hoecht to wurden fan de kommende tiid.
Ik sil sizze hwerom! As de prizen yn
it algemien sakje, dan sil ek de molkpriis
en de priis fan it fé dyselde wei üt-
gean.
Mar dan binne der wichtige hOldfêstpun.
ten, dy’t men eartiids net hie. De molk
priis wurdt fêststeld troch de Regea-
ring, hy wurdt net oan waer en wyn fan
it bütenlOn bleatsteld. Dat is in great
forskil. De kostprizen wurde ündersocht
en men kin der wis fan wêze, dat gjin
Minister molkprizen fêststelle kin, dy’t
bilangryk Onder de gemiddelde kostpriis
llzze sille. En dan llzze de greldebidrlu-
wen yn dizze hoeke gunstiger, as op
oare plakken. Hja barre troch it hegere
fet altyd 10 pet. mear as yn oare stre-
van mee te praten. De „heibel” rond de
melkprijs is er slechts één voorbeeld
van. Het „aardappelprobleem” een twee
de. Verleden jaar moedigde de regering
de boeren immers aan om aardappelen
te verbouwen. Deze hebben hieraan vol
daan, met als resultaat een hele reeks
van verrassende gevolgen.
De eerste verrassing was een zodanige
aanwas van de productie, dat een om
vangrijk en onverkoopbaar overschot
gevreesd wordt. Dientengevolge is de
prijs danig gekelderd, ofschoon de re
gering dit niet bedoeld had, omdat zij
meende, dat de hoge prijzen van voe-
dergranen en varkensvlees dit zouden
hebben verijdeld. Daar deze garantie
prijzen evenwel in gebreke zijn geble
ven de hun toebedachte rol te vervullen
zal de regering, naar verwacht wordt,
zich nu genoodzaakt zien een flink
kwantum consumptie-aardappelen tot
aardappelmeel te laten verwerken. Voor
de aandacht. Teneinde de pil te vergul
den deelde minister Lieftinck namelijk
mede, dat men de „ijsjes” voortaan zes
gram lichter zal maken, zodat de kopers
niets van de heffing zullen gevoelen.
Men blijft immers hetzelfde betalen, al
krijgt men minder waar voor zijn geld.
Dit is nu een offeren aan de schijn, dat
wij niet kunnen bewonderen. Bij te velen
bestaat immers reeds de illusie, dat de
Staat een soort Sinterklaas is, toegerust
met de mysterieuze gave van het in het
oneindige geschenken te kunnen uitde
len. Voortdurend worden nieuwe beroe
pen op de overheid gedaan om voor min
of meer beg|erenswaardige doeleinden
gelden beschikbaar te stellen, zonder
dat men zich duidelijk rekenschap geeft
van de vraag hoe dit alles moet worden
betaald.
De overheid werkt hieraan zelf mede,
enerzijds door een politiek van ongedek
te uitgaven, anderzijds door indirecte
heffingen, die door de consument „on
opgemerkt” worden opgebracht.
Schuilt hierin reeds een element van ca
mouflage, het wordt een waar verstop-
pertjesspel, indien men de heffing nu
ook nog aan het oog tracht te onttrek
ken door verkleining van de te leveren
hoeveelheden.
Hiertegen is een waarschuwend woord
op zijn plaats. Ons belastingstelsel is
reeds dermate onoverzichtelijk en de bur
ger wordt dusdanig in de onklaarheid
gelaten ten aanzien van de lasten, die
men hem te dragen geeft, dat een be-
hendigheidje als men nu met het ijs wil
uithalen, beter achterwege kan blijven.
Wij zijn ten slotte geen kinderen.
Nog een voorbeeld:
De chocolade is van de bon, maar in
pure vorm niet gemakkelijk te krijgen.
Chocolade-repen zijn in geen velden of
wegen te zien. Vraagt men naar de oor
zaak, dan wordt er gemompeld, dat de
cacao zo schaars is. Er heerst een
ziekte onder de cacao-bomen in Afrika.
Het laatste is juist, maar het eerste is
een praatje.
De schoen knelt echter elders en wel bi
de prijsvaststelling, die gelijk dit zo
vaak reeds het geval was geen be
hoorlijke winstmarge laat, met het ge
volg, dat de chocoladereep van de
markt verdwenen is.
Het is telkens weer dezelfde geschiede
nis. Men gaat aan het cijferen, men
maakt een plan, het plan wordt uitge
voerd, en.het blijkt niet te kloppen.
Trouwens, dit ziet men ook op ander
terrein. De boeren bijv, weten er ook
Eet meer vis. In alle Nederlandse kust
plaatsen is een enorme aanvoer van
platvis, hoofdzaajk schar en schol, te
constateren;. Door deze grote aanvoer
zakken de prijzen tot soms f 2.50 per 50
kilo.
De „onvindbare Pimpernel”, die in Aug.
werd gearresteerd na jarenlang diefstal- Vrijdagavond de Canadese minister van
len op de Veluwe gepleegd te hebben,’ - - - - - -
heeft er thans 189 bekend.
Na 3 jaar. Bij Wissekerke op Noord-Be-
veland heeft de mijnenopruimingsdienst
een Duitse éénmansduikboot in de mod
der gevonden, met nog een torpedo van
1750 kg. aan boord.
Modem. Ter gelegenheid van de aan
komst van Sinterklaas te Bergen op
Zoom vlogen militaire vliegtuigen boven
de stad en strooiden voor de jeugd pe
pernoten op het zg. plein 1813.
Naar de Heimat De „man van Putten”,
F. Fullriede werd door de Bijzondere
Raad van Cassatie te Den Haag op ver
zoek van zijn verdediger in vrijheid ge
steld en zal naar Duitsland worden
overgebracht.
Gezegend Kerstfeest De „Garoet” van
de Kon. Rott. Lloyd vertrok naar Indo
nesië met ruim 300.000 kilogram Kerst-
post, voor de militairen.
O, die jeugd. In Amsterdam alleen ver
oorzaakte de jeugd door baldadigheid
per jaar ongeveer 1 */2 millioen scha
de.
Pak ze! Te Udenhout hebben arbeiders
2 van de voor onze dijken zo gevaar
lijke bisamratten gevangen.
Buitenlandse Zaken, de heer Lester
Bowles Pearson, ontvangen, die voor
een kort bezoek aan ons land alhier ar
riveerde.
Te Weert wordt een meelfabriek ge
bouwd, waarvan de totale kosten ruim
een millioen gulden zullen bedragen. De
bestaande fabriekscomplexen worden
voor magazijnruimte bestemd.
De Haarlemse justitie heeft de te Haar
lem woonachtige deurwaarder D. G. van
W. aangehouden onder verdenking van
verduistering van een bedrag van
f 34000.—.
Te Bussum is Vrijdagavond de grootste
pluimveetentoonstelling sedert jaren
geopend. Het aantal inzendingen pluim
vee, konijnen en duiven bedraagt ver
over 1000.
„De Kometen” uit Arnhem, een atheltiek-
vereniging hebben Fanny en Jan Blan-
kersKoen in een bijzondere ledenver
gadering tot ereleden benoemd.
De Tweede Kamer zal vandaag een be
gin maken met de behandeling van de
begroting van Financiën. Voor de week
na Sint Nicolaas staan de begrotingen
van Onderwijs en Justitie op het pro
gramma.
Door stroom gedood. Te Amsterdam
werd een jonge vrouw, die tijdens het
stofzuigen de watelrleidingskraan aan
raakte, door de electrische stroom ge
dood.
Ds. Velema, die de laatste jaren als em..
predikant in Den Haag woonde, is tij
dens het houden van een toespraak op
de kansel overleden.
Mansholt komt Donderdag 9 December
komt de Bond van Coöp. Zuivelfabrie
ken te Leeuwarden in de Harmonie in
ledenvergadering bijeen. Minister Mans
holt zal spreken over de problemen der
wereldvoedselvoorziening.
Brr, in de kou. Voortaan zal het vertoe
ven in badpak of zwembroek op het ge
hele strand te Zandvoort toegestaan zijn.
Het driehoekzwembroekje mag nergens
meer worden gedragen.
Te Oldenzaal werd dezer dagen een
fiets gestolen. De volgende morgen vond
een jachtopziener in De Lutte de fiets in
een bos naast een slapende man in een
overall. Hij arresteerde de man en wilde
hem naar het politiebureau meenemen.
Onderweg zag de arrestant echter kans
op de fiets te ontsnappen. Hij werd weer
gepakt en bleek een gedeserteerd Brits
soldaat te zijn.
Brandstichting te Mims. Op 14 Novem
ber ging te Mims onder Hemelum een
dubbel woonhuis in vlammen op. De op
vermoeden van brandstichting aangehou
den mede-bewoner K. heeft thans be
kend de dader te zijn.
In het groot Leden van het dievengilde
hebben de brandkast uit de Alkmaarse
Groentenexportveiling gestolen. Na for
ceren van het hangslot, waarmede de
deuren van de veilinghal waren gesloten
reden zij een vrachtauto naar binnen.
Wilkes heeft een breukoperatie onder
gaan. De behandelende geneesheer acht
het waarschijnlijk, dat de Xerxaan 6 we
ken niet zal kunnen spelen.
Sympathiek. Prinses Wilhelmina heeft
eigenhandig de eerste boom geplant van
het koninklijke bos te Westkapeile,
waarvoor zij een groot deel der bomen
schonk.
Uitgave van DruKKerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
■MOMgaHHBigiil ÏÏMiW ilMi «MffiHyi
Hwat hat Gabe Skroar
De minder benijdenswaardige positie
van de middenstand, zoals die zich thans
voordoet, vond zelfs haar weerslag in de i
Kamerdebatten, waar o.a. mr. J. J. i
Schmal (c.h.) een lans voor de midden
stand brak. j
Het was de heer Schmal bekend, dat de
middenstand de laatste tijd veel klachten
heeft. Hij schreef dit o.a. toe aan het
feit, dat het Directoraat-Generaal van
de Middenstand misschien wel bij Eco
nomische Zaken, maar dan toch niet bij
de andere departementen tot zijn recht
komt Voor de middenstands-examens
zijn de eisen wel wat zwaar. De ambte
narij is de middenstand moe. Critiek le-
verde spreker op de ongelijke behande
ling van de middenstandsbedrijven en de
groot-industrie- en zelfs van verschillen
de sectoren van de detailhandel.
Ook drong spreker ten bate van de
precaire deviezenpositie aan op bezui
niging op tabak en alcohol.
Maar ook de middenstand zelf zit niet
stil.
In vijf plaatsen des lands hebben de
centrale middenstands-organisaties ge
lijktijdig hun leden in vergadering bijeen
geroepen, teneinde uiting te geven aan
hun bezorgdheid over de middenstands-
politiek der regering. De onmiddellijke
aanleiding hiertoe vormde het decreet,
volgens hetwelk de loonsverhoging van
een gulden per week niet mag worden
doorberekend. Dit was echter niet meer
dan de druppel, die de emmer liet over
lopen, want de middenstanders hebben
een lange lijst van grieven, waarvan de
onhoudbare belastingdruk en de wille
keurige prijsvaststellingen intussen wel
de voornaamste vormen.
Onder deze grieven zullen zich ongetwij
feld meer en minder gerechtvaaidigde
bevinden. Het feit echter, dat een maat
schappelijke groep, die niet gemakke
lijk in beweging komt, tot een zo groot
scheepse openbare demonstratie is over
gegaan, vormt een duidelijke aanwij
zing, dat de betrokkenen zich ernstig
benadeeld achten.
Beziet men de klachten wat nader, dan
komen zij in feite stuk vöor stuk hierop
neer, dat de organen, die in het huidig
tijdsgewricht leiding geven aan onze
economie, daarbij niet de billijkheid we
ten te betrachten.
De oorzaak hiervan ligt, minder in een
boosaardige opzet dan in de onmoge
lijkheid van de taak, die men op zich
heeft genomen. Het maatschappelijk be
stel is een gecompliceerd organisme, dat
zich niet door duizend en één voor
schriften laat gezeggen. De levende wer
kelijkheid heeft nu eenmaal de eigen
schap aan de starre bepalingen van het
dode papier te ontsnappen. Hiervan wer
den. op de dezer dagen gehouden mid-
denstandsbijeenkomsten treffende voor
beelden gegeven. Bandeloosheid ver
langt niemand, maar er Is een zekere
natuurlijke vrijheid, die onmisbaar moet
worden geacht voor een gezonde ont
plooiing van het bedrijfsleven.
Die vrijheid nu is thans drie en een
half jaar na de bevrijding nog altijd
niet teruggekeerd. Instede daarvan
heerst een grote mate van willekeur. Het
protest dat de middenstand hiertegen liet
horen, gaf uiting aan gevoelens, die zich
In zeer verschillende levenskringen doen
gelden.
In dit licht moet men ook het besluit
zien, dat de z.g. Middenstandspartij ge
nomen heeft om met de komende ge
meenteraadsverkiezingen met een eigen
lijst uit te komen. Hoewel we het voeren
van een dergelijke belangen, en groeps.
politlek niet kunnen bewonderen en we
van dit politieke streven weinig succes
verwachten, is, na het geleden echec bij
de verkiezingen voor de. Tweede Kamer
het opnieuw deelnemen aan de verkie
zingen toch onmiskenbaar een symp
toom, dat er bij de middenstanders ern
stige ontevredenheid heerst. Soms is
daar op zijn zachtst gezegd ook wel
enige reden toe.
Bij de jongste belastingherziening is b.v.
ook tie Ijswafel in de weelde-belasting
opgenomen, ofschoon hiertegen van
verschillende zijden nogal bezwaar ge
maakt werd. Wij kunnen in dit goede
land zo langzamerhand geen stap meer
doen of geen hap meer nemen zonder
aan de fiscus te moeten offeren.
De minister kon echter het geld niet
missen en daarmede was de zaak be
slist. Nu behoort het „Ijsje” zeker niet
tot de onontbeerlijke levensbehoeften en
er zijn wel heffingen, die uit billijkheids-
oogpunt meer aanleiding geven tot het
roeren van de trom.
De manier, waarop men deze aangele
genheid heeft geregeld, verdient echter komme. Wy meije net sizze: doch it mar,
Vrijdag 3 December:
Bolsward. Geb. Gasthuissingel. 8 uur.
Chr. Reciteerclub. Fryske joun.
de rest moeten de boeren njet de over
tollige aardappelen de varkensproductie
maar helpen opvoeren. Dit echter schept
het gevaar, dat de aardappelstroom
straks gevolgd zal worden door een var-
kensstroom, die tegen de hoge prijzen,
die de regering gesteld heeft, onver
koopbaar zullen blijken.
Zo tolt men van het een in het ander.
De economie laat zich nu eenmaal zo
min als de natuur geweld aandoen. Dit
is een ervaring, waarvan industrie en
landbouw kunnen medespreken. In een
uitzonderlijke tijd /als de huidige kan
enige leiding van overheidswege niet
worden ontbeerd.
Geen weldenkend mens, die dat zal ont
kennen. Doch men moet weten wat men
doet. „Regeren en dokteren zijn de
moeilijkste zaken ter wereld”. Dit sprak
de wijze Gabe Skroar reeds voor hon
derd jaren. En nog steeds is het waar,
vooral als regeren dokteren moet zijn.
Bolswards Nieuwsblad
De Middenstand roert zich
ik-
