I
Militaire actie.
Martinytoer
Fan de
door Nederland
üs hjoed Q Q
to sizzen
Dinsdag 21 Dee. 1948
Ne. 97
44e Jaargang
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
Bols ward
West- en Zuidwest Frjesland
OSINGA -
StreekWad voor
rang te dragen, politie-agenten gaan ook
Een Rode Kruis-afscheid voorgoed
Mobiel Team.
Tj. de J.
r-
6-
ag
en
Hwa’t It tsjokke, mar nijsgjirrige boek
fan J. P, Wiersma „Fan Aldfaers Oroun'
dit nuodlik forskynsel hiel wol sjoen,
mar it hat oa.i dizze tiid ta duorje moat-
ten, foar it Boun de macht krlge om as
de greate mearderheit in blsiüt nimt, dit
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbet? ling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
Giro 8792Ö
ie,
ke
en
:e-
rd.
cr.
tg.
:r-
er
r:
a-
at
ze
tg
tie
a-
in
ar
iet
3k
e-
ïi-
it-
ve
te
g-
m
:n
m
r-
Eanne minsken hawwe in bult brek,
mar gjirrige alles.
We hebben wel eens schamper tegen
elkaar gezegd: wat zijn we mobiel, we
zitten maar het hele jaar op Soemenep.
Nee, inderdaad, onze mobiliteit komt
niet tot uiting door een werkkring dan
hier in de archipel, dan daar, maar als
Mem thuis met haar huishouding bezig
is, en ze vraagt zich eens af, waar we
vandaag wel niet werken, dan somt ze
voor zich zelf soms zes, andere dagen
zeven plaatsen op, waar op dat ogenblik
een willekeurig huis is veranderd in een
polikliniek, waar enkele mensen van ons
met wat personeel een ééndags-zieken-
hulsje hebben ingericht met complete
injectie-afdeling, een verbandplaats, een
apotheekje, een plaats om scabiës te be
handelen, een dubbele patiënten-amdi-
nistratle, enfin, alles wat nodig is om
stannen biferzen, de strange oerheits-
bimoeijing twong ta mienskiplike Af
spraken en fêststelde grinzen.
Mar meidertiid reitsje de touwen wer
los, hwant de tiid hÊldt gjin skoft. Yn
dizze kontrijen binne foar in goede op-1 ratyf nei myn sjenswize. De lieding hat
fabrlken.
Mr Linthorst Homan, in man mei lp yn-
ternatlonale kyk op It suvelfraechstik,
immen dy’t de swlerrichheden .iet üt ’e
wei rint, mar se fris en frij oanpakt, kin
töfré wêze. It Boun hat in rechbonke
krlge.
hja fan ien fabryk twajLykwols wiene der jlt 12 fabriken, dy’t
3n-
en
ts-
ser
am
:ej.
Ds.
31
>rn
en I
.30
ik-
lur
in- d
jur
ik-
Ds.
.30
de needsaek fan dizze nije koers net
ynseagen. It moeit üs, dat wy sizze
moatte, dat dit us tsjinfallen is. Hwant,
dy’t it waer bisjocht en de kommenae
Ontwikkeling sahwat oanfielt, kin net
oars sjen as dat de strHd op kommende
wei is. Greate foroaringen yn technysk
opsicht, konsentraesje fan fabrieken,
twingende kwaliteitsforbetteringen stea-
ne üs to wachtsjen. It is goed sjoen,
dat hjiroan foaróf gean moast in reor-
ganlsawsje fan it apparaet4 sadat der
foech en macht is byneed om de dingen
troch to setten. Soe de koöperaesje, dy’t
yn dit opsicht altyd al de mindere Is
Jan de particuliere yndustry dit net op
tiid ynsjen, dan mocht men freze, dat
hja de kommende strHd net treast wiene.
Wy binne gjin koöperator troch alles hin-
ne, wy hawwe hiel wol each foar de
ünfolslelnens fan elts ekonomysk orga-
nisaesjesysteenv mar wy binne to goed
oertsjóge fan It great wurk, hwat de
koöperaesje yn Fryslön bifochten hat,
om haften net fan herten ta to winskjen
dat hja tsjin de takomst opwoechsen
binne. De bütenslÊnske konkurrlnsje
komt wer. Der is yn mannlch lAn In
greate sprong foarüt dien op suvelge-
biet, Wy sllle allegearre poatoan moat
te om mei to kommen.
En neist in particuliere yndustry, dy’t de
sliep forgoed üt hat, in ding fan great
bilang. Fan bilang foar har leden, mar
ek foar de net-leden en jlt mear foar it
hiele folk. Greate dingen jowe yn It foar
al skaed, seit it sprekwurd. Wy sjogge
dy skaden yn beide kampen. Der stiet
hwat op ’e priemmen, der kin men wis
fan wêze. It Is moedjaend, dat de greate
i mearderheit fan de koöperatlve boeren
genöch ynsjoch hawn hawwe om de
wei frij to meitsjen, dy’t hja straks gean
moatte. By tiid en wolwêzen sille hja
derfan grif de fortuten sjen.
hier mee om bij eventueel zich voordoen
de moeilijkheden hun gezag te doen gel
den en hun wapen te laten blinken, en
het vroege ochtenduur zorgt er voor, dat
de tocht niet al te afmattend is. En zo
„ontstaat” om half 9 de poli in deze af
gelegen en buitengewoon arme dessa,
waaraan we onze bezoeken hebben
voortgezet op persoonlijk verzoek van
de Regeringscommissaris Binnenlandse
aangelegenheden voor Oost-Java en Ma
doera.
De toch al altijd voor ons buitengewoon
prettige bevolking van deze streek weet
thans niet meer hoe ze haar vreugde en
dankbaarheid moet tonen, evenmin als
de Assistent Wedana, die er steeds an
derhalve dag aan spandeert om deze hele
Maandag present te kunnen zijn, alles is
er steeds prima verzorgd en de laatste
tijd komen ze onze meisjes al met paar
den tegemoet (sinds ze weten dat het
voor Hollandse vrouwen niet raar i£ om
daar op te zitten), maar de beste belo
ning op deze dagen is toch wel de we
tenschap, dat onze hulp daar zozeer van
node is: de laatste keer meldden zich
tegen de 500 patiënten.
Dan is, wanneer de stoet na het heetst
van de middag weer terugloopt, de dag
goed, en wordt ’s avonds de rij dankbare
verhalen altijd weer met enkele uitge
breid.
rd.
18
is-
30
)s.
lur
,u-
an
ia.
st.
de
30
>ot
)s.
ël.
►O—
ns.
rd.
u-
w-
lur
)s.
tin
tur
ik-
ik-
)s.
)s.
lur
lar
an
an
iur
ol-
m.
.45
tr
it
as,
en
.30
lur
.01.
ia.
op dit spreekuur de vele patiënten zo
goed en zo vlot mogelijk te behandelen.
Dan denkt ze aan een plaats vlak in de
buurt van Soemenep, of ergens een 40
km. weg en dan bepiekert ze, dat die
beweeglijkheid van ons team toch eigen
lijk niet zoveel te wensen overlaat.
Datzelfde hebben ook de mensen van
Tjempaka bepiekerd, een afgelegen
plaatsje, waarheen voor onze auto een
soort weg is aangelegd. Onze %-tonner
Winston heeft hierfieen enkele malen de
zeer avontuurlijke tocht ondernomen,
waarover ik al eens eerder vertelde, stijl
omhoog, recht omlaag, door kali’s, uit
stappen, duwen, trekken, en dan maar
weer proberen.
Voor een paar keer kon dat, maar op den
duur zou de auto daarvan te veel te lij
den hebben gehad, en daarom werd be,
sloten deze tocht in het vervolg te voet
te maken. En zo trekken Maandagsmor-
gens twee van onze meisjes om 5 uur er
op uit, eerst 24 km. met de auto over
welgebaande wegen, en dan 8 km. te
voet door het woeste terrein van Tjem-
paka. Koelies dragen de poli-kist, hulp
krachten staan er op de persoonlijke ba-
Modern. In Zeeland heeft de politie een
drietal veesmokkelaars gearresteerd. Zij
behoorden tot een complot, dat gebruik
maakte van een pantserauto, waarmede
25 koeien over de Belgische grens zijn
gebracht.
Dat mag nu niet meer. De gemeente
politie van Leeuwarden heeft een be
waarder van de strafgevangenis aldaar
in arrest gesteld. Hij bracht tegen gel
delijke beloning.pakjes in de gevange
nis.
Overijssel tolvrij. De Prov. Staten van
Overijssel hebben Dinsdag besloten de
rechten af te kopen van de eigenaren
van de laatste drie tollen bij Heino, Al
melo en Diepenheim.
Noodzakelijk kwaad. Enige buitenlandse
officieren zullen i.i verband met de Wes
telijke militaire samenwerking een stu
diereis naar Nederland maken. Het doel
van de reis is een indruk te krijgen van
de productiemogelijkheden in Nederland
en demonstraties bij te wonen van nieu-
we wapenen.
meitsje wolle, dan gebeurt dat. Hoefolle
kaptael hja derfoar brüke wolle Is in
saek fan de Dircksje en as it knypt fan
de oandielhSlders, mar net fan de boe
ren. En al sil der yn de kantoaren fan de
Direksje ek wol it ien en oar oer de-
bateard wurde, hja hoege de streek net
op, om-eltse leverancier nei syn miening
to freegjen, Dêrby dogge hja dat ‘fan
eigen jild en hat der gjinien hwat mei
nedich. Oan potkikers is der gjin for-
let.
Hiel oars stiet dizze sak yn it koöpera-
tive kamp, Dér is eltse boer baes mei,
it giet ek fan syn sinten en dus ek mei
syn stim. Wiersma klaget der yn it bop-
'i peneamde boek al oer, hoe't yn*it foa-
j rlge koöperatlve fabrlken tsjinoer ine-
trochlêzen hat men Is der fuort net koar sa’n bytsje toanden fan de geast
mei klear kriget Onder mear jitterls fan melinoar Ien. Dat Is nel dy tiid wol
mar It bleau dochs
en fochten is foar de suveikoöperaesje, (,sa, dat eltse fabryk dus elts fabryksbl-
Lyk as yn eltse biweglng binne hjlr ups stjür baes wie en baes bleau, ek as It
en downs, tiden fan aksje en tiden fan bilang fan de hiele koöperatlve suvel
stllstfin to merkblten, Forsinne wy üs n.’t bipaelde dingen needsaeklik achte. Dan
dan stiet üs nou wer l.i tiid to wachtsjen wie It noch; eltse fabryk koe him der by
hwerby fannljs de wapens skerpe wur- oanslute of eigen wegen gean. It Boun
de om yn de strlld fan ideën en maet- fan Koöperatlve Suvelfabrieken yn Frys-
skiplike organisaesjefoarmen mear ak-klji wie organisatorysk folie mear in ad-
sje to bringen. De oarloch hat de ta- vyslichem as in twingend apparaet. Fan
bfiten tige respectabel wie it fan binnen
de sloppe kant neist. Hja hélden tige
rekken mei it sterke yndividualisme fan
de Fryske boer en syn opfetting fan frij-
heit. To folie nei myn sin. Ek net koöpe-
Pech. Het Ned. motorschip Nigerstroom
van 'Amsterdam naar West-Afrika, is 15
dezer ’s avonds met een gebroken as
van het omzetwerk te Dakar terugge
keerd.
Voorgoed Beppe. Mevr, de wed. Rob-
berts-Vröesch te SChaesberg werd dezer
dagen voor de zestigste keer grootmoe
der, toen een van haar dochters een
•dochter kreeg. Al deze kleinkinderen zijn
nog in leven.
Een felle brand heeft het woonhuis van
de familie Schraa aan de Meppelerdiep-
kade te Zwartsluis in korte tijd in de as
gelegd. De inwoners konden zich slechts
redden door uit het raam te springen.
Mevr. Schraa brak daarbij een heup.
Uitgesteld. Het onderhoud tussen de Ne
derlandse en Belgische ministers van
buitenlandse zaken, dat plaats z<tu heb
ben, is uitgesteld.
De restauratie van de eeuwenoude St
Martinuskerk te Venlo, die van de cor
logshandelingen zwaar geleden heeft, is
thans zover gevorderd, dat in de komen
de Kerstnacht de kerk weer in gebruik
kan worden genomen.
De arbeiders zijn weinige. Blijkens de
laatste gegevens bedraagt het aantal va
cante predikantsplaatsen in de Ned.
Herv. Kerk 411.
Iets voor de automarkt. In Wij-he gaat
men een Amerikaans apparaatje maken,
dat de automobilist met een lekke band
voort moet helpen. Het is een soort auto
ped op drie wielen* die onder het wiel
met de lege band wordt geplaatst, waar
na de auto met een snelheid van 45 km
per uur naar een garage kan worden
gereden.
De enquête-commissie 1940’45 is ge-
i machtigd de processenverbaal van haar
onderzoek, voor zover dit haar dienstig
voor zou komen, te publiceren.
Ouderdomsrente af te halen op de 25e
Dec. wordt uitbetaald op Vrijdag 24
Dec. en af te halen op de 26 Dec. op
Maandag 27 Dec.
Hwat hat Gabe Skroar
Euwe wint op Ijsland. Met 3>/2 punt (drie
remises en twee gewonnen partijen) is
dr. Euwe winnaar geworden van het
schaaktournooi op Ijsland.
Oorzaak mist Tengevolge van de mist
geraakte het kustvaartuig „Mars”, on
derweg van Hengelo naar Denemarken,
en geladen met zout, op het Vrouwen
zand bij Staveren aan de grond.
Uit erkentelijkheid. Aan H. K. H. Prinses
Wilhelmina der Nederlanden zal uit ’s
Rijks kas een jaarlijks inkomen ver
strekt worden van f400.000.
In een tuinhuisje te Tongeren bij Epe
is het lijk gevonden van een 52ïjarig
persoon uit Scheveningen. De dood moet
reeds Vrijdag door een schot in het
hoofd zijn ingetreden.
Te Sas van Gent viel van het Finse s.s.
Valborg een matroos ovrboeord. On
danks het feit, dat men de drenkeling
spoedig op het droge had, kon medische
hulp niet meer baten.
De afdeling Emmen van het Ned. Rode
Kruis,is verrijkt met een moderne wagen'
Terwijl er (o wrede ironie) reeds vele
Kerstgroeten met het „Vrede op aarde”
onderweg waren naar onze jongens over
zee, zag de regering zich na rijp beraad
genoodzaakt tot militair optreden over
te gaan. Radio en dagbladen brachten
ons reeds de berichten.
Zondagmorgen te kwart voor 7 zijn Ne
derlandse parachutisten geland in de om
geving van Djokja. Het vliegveld Ma-
goewo, 8 km ten Oosten van Djokja.
viel onbeschadigd in handen, waarna
men luchtlandingstroepen kon aanvoe
ren. De verdedigers van het vliegveld
werden volkomen verrast. Generaal
Spoor sloeg van zijn eigen vliegtuig uit
de operaties gade. Later (om 3 uur Java-
tljd) bezetten parachutisten de stad
Djokja. In de stad kwamen vrijwel geen
branden voor.
Medegedeeld werd, dat kort na de be
zetting van Djokja president Soekarno,
de vice-president Moh, Hatta, de oud-
premler Soetan Sjahrlr, alr-commodore
Soerladerma, de minister van buitenland
se zaken Hadji Agoes Salim en twaalf
andere republikeinse autoriteiten zijn ge
ïnterneerd, o.w. de staatssecretaris
Prlnggodigdo.
Generaal Spoor heeft vla radlo-lndone-
sla een waarschuwing gericht tot allen,
die zich mochten schuldig maken aan
toepassing van de tactiek der verschroei
de aarde.
In een toespraak tot de Nederlandse ge
wapende machten verklaarde dr. Beel:
„Gij marcheert niet op teneinde vijande
lijk gebied te bezetten, doch om recht
vaardigheid en veiligheid te brengen,
waar tevoren wetteloosheid regeerde.
Toon door uw daden dat niemand, wie
ook, iets van u te vrezen heeft, wanneer
hij vreedzaam zijn taak vervult,”
In de eerste 36 lur vielen slechts 6 do
den en waren er 8 gewonden.
Ook bij de acties elders op Java en op
Sumatra ondervond men weinig tegen
stand.
Gistermiddag legde de mln.president dr.
W. Drees, namens de regering een ver
klaring af. Gisteravond werden in een
bijzondere zitting van de Tweede Ka
mer de debatten hierover geopend. Be
halve door de Communisten betiiigd.’n
alle fractievoorzitters hun Instemming
met het beleid van de regering.
ten behoeve van het vervoer van zieken
en gewonden. Emmen is de eerste af
deling, die over een dergelijke modem
ingerichte wagen beschikt.
Excelsior. De veiling van Drunen, die
een centruum vormt voor het land- en
tuinbouwgebied in de Langstraat, heeft
dezer dagen voorset eerst sinds de op-
richting een omzet van twee millioen
gulden bereikt. 1
Groeiend vreemdelingenverkeer. Naar
schatting werd in het bijna afgelopen
jaar ongeveer f 25 millioen door toeris
ten aan vreemde valuta in ons land ge
bracht, d.i. circa f 5 millioen meer dan
in 1947.
Een sportfokker boekte succes. De fok
ker E. Luyk te Lisse is er in geslaagd na
jaren fokken een koppel Sebrigthennen
raszuiver te« kweken. Dit soort hennen
kwam sinds jaren in Nederland niet
meer raszuiver voor.
Doodstraf voor Woudenberg. Tegen de
vroegere leider van het N.V.V. later
N.A.F. werd voor het Amsterdamse
Bijzonder Gerechtshof de doodstraf ge
ëist.
Het Zeeuwse oorlogsmuseum zal worden
ondergebracht in de gerestaureerde
vleeshal van het stadhuis.
De bakkerij van J. Bartelse aan de Fon-
teine te Zierikzee is geheel uitgebrand.
Een aangrenzende woning kreeg brand
schade.
De huiseigenaren zijn zeer ontevreden
over de plannen om aan de aangekon-
digde huurverhoging een huurbelasting
te verbinden.
Een tip voor Bolsward? Een bewijs van
goede burgerzin hebben de Overijsselse
textielfabrikanten gegeven, die ervoor
gezorgd hebben dat de oude, volkomen
versleten stoffering van de banken in dé
vergaderzaal van de Prov. Staten te
Zwolle door een nieuwe is vervangen.
Het gaat goed. In October kwamen in
ons laad 3600 nieuwe woningen, gereed.
Een nieuw-na-oorlogs record.
Zandvoort gaat een boulevard van 4 ton
aanleggen, waarvan f250.000 als oor
logsschade te beschouwen is, daar de
oude boulevard geheel vernield is.
Onze hulp. In totaal heeft Nederland tot
nu toe 273 millioen dollar Marshallhulp
ontvangen, dat is ongeveer 290 gulden
per gezin.
Rokertje^.Aan boord van een Neder
lands schip op de Rijn in Duitsland
heeft de Franse politie twintig ton Ame
rikaanse sigaretten in beslag genomen.
De totale waarde van de sigaretten be
droeg dertig mihoen gulden.
Een enorme brand veroorzaakte voor
honderdduizenden guldens schade in de
sajotfabriek Van Schuppen en, Zn. te
Veenendaal. Het blussingswerk nam uren
in beslag. De oorzaak van de brand is
onbekend.
merker ünderskate dingen to merkbiten,
dy’t der op wize. De Hollandiafabryk
hjir en yn §karsterbrêge binne drok oa.i
it forbouwen west en it giet jlt troch,
De nijere technyske methoades, de ra- bislüt ek binend to forklearjen foar alle
tionalisaesje wurde der net oan ’e kant
set, der kin men grif op rekkenje. De
particuliere yndustry hat yn dizzen wol
aerdich de sliep üt en hja hawwe op
de koöperaesje dit foar, dat hja der .iet
in soad minsken nei freegje hoege. As
de lieding mlcnt fan sa, dan giet dat ek
troch, as l.,_
S. D.
Soemenep, 15 November 1948.
Het contact met de patiënten wordt in-
tiemer, doordat de poli’s kleiner zijn dan
voorheen, doordat slechts twee of drie
meisjes van ons, geholpen door de poli- 1
krachten, de mensen behandelen, door-
dat de groepjes hun eigen poli’s hebben, I
en doordat ze daar tweemaal per week
komen. Dit nauwere contact is waar
schijnlijk aansprakelijk voor de talloze
verhalen, die er ’s avond loskomen over
het ziekteverloop van velschillende pa
tiënten. Zo in de geest van: weet je wel,
dat vrouwtje waarover ik vorige keer
vertelde, dat van top tot teen bedekt was
met framboesia-papels?
Ik heb haar toen een injectie gegeven en
hier en daar laten verbinden; de vol
gende keer kwam ze terug: de meeste
waren al opgedroogd, en vandaag kwam
ze, helemaal genezen, werkelijk. Nog een
paar injecties en we zien haar niet meer.
En dat jochie met dat gat in zijn hiel,
herinner je je, zo groot als ’n aardappel;
injectie gegeven, verbonden, wat zalf en
verband mee naar huis gegeven met de
boodschap dat het elke dag ververst
moest worden en vandaag, nee, je had
het moeten zien, helemaal schoon, zag
er prachtig uit en het begon al mooi te
helen. Hij had er zelf ook zo’n aardig
heid in.
En een verschrikkelijk mager, zielig oud
mannetje had ik vorige keer in een flesje
wat levertraan meegegeven, moest hij
elke dag twee lepels van slikken. Vol
gende keer flesje mee terugnemen. En ja
hoor, vanmorgen stond hij weer voor
mijn neus en zet triomfantelijk het flesje
op tafel. Ik heb het weer laten vullen en
het hem weer meegegeven. Hij ver
schijnt volgende keer vast en zeker weer
en zo zullen we hem wel wat opknappen
denk ik.
Ja, zoiets had ik vandaag met dat
vrouwtje met die kleine malaria-peuter,
weet je nog? Ze was zo wanhopig om
dat het kind.
Wanneer ’s avonds om 7 uur het hele
team verenigd is aan tafel voor de
avondboterham, komen deze verhalen
los; och, het zijn maar héél korte ver
haaltjes, en eigenlijk komen ze allemaal
op hetzelfde neer, maar het zijn boek
delen op zich zelf, en ze zijn altijd weer
heerlijk óm te horen.
De geschiedenis waarmee enkele dagen
geleden een van de zusters thuis kwam,
demonstreert wel bijzonder het vertrou
wen van de bevolking in het Rode Kruis
werk. Ja, wij hadden vanmiddag toch zo
iets moois op de poli. Vorige keer was
er een framboesia-man geweest, nee,
vreselijk, werkelijk zoals die er uit zag,
een van de ergste soort. Ingespoten en
natuurlijk op zijn hart gebonden, dat hij
terug moest komen, 't Was druk van
daag, de patiënten gingen in een snel
tempo langs me heen, het ene kaartje na
het andere gaat door m’n handen. Vol
gende kaartje, ik kijk op: m’n framboe-
sia-mannetje. Stomverbaasd ben ik, zo
schitterend ziet het er uit, alle wonden
totaal opgedroogd, zó’n enorm succes
heb ik van sluchts één injectie bij zó’n
erge patiënt geloof ik nog nooit zo ge
zien. Ik was enthousiast en keek hem
stralend aan. Wonderlijk, dacht ik, dat
Ik daarover nu veel verrukter ben dan hij
zelf, want hij stond maar niets zeggend
te staren. Ik haal in mijn enthoulasme
alle poli-mensen„ hulpjes en politie er
bij, vertel ze de geschiedenis en laat ze
het resultaat van die ene Injectie zien. In
ons aller ogen was verwondering te le
zen over dit succes, waarvóór anders
altijd meer injecties nodig zijn. En toen fojjf eage0) hoe,t hj|r yn pryg||n gtrjden I |lwat minder wurden,
kwam OOk onze patiënt met Zijn V (,n |g fnar «nvelknAn»rae«leJ.sa d.'W eltse fahrvk
wondering naar voren: maar verwonde
ring over onze verbazing, hij had deze
fantastische genezing van te voren ge
weten, anders was hij niet eens geko
men; van de soentiks van het Rode Kruis
word je toch altijd beter.
i
Bolswards Nieuwsblad
Afwerken op Oost Madoera
f
■•C
ie
Je
!i-
