Onze Weekagenda
Martinytoer
IN
1
1
f
5
Fan de
m
nt
door Nederland
üs hjoed O Q
to sizzen I
No. 3
45e -JaaygejEg
Dinadag 11 Jan. 1949
Streekblad voor West-
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
en Zuidwest Friesland
Bo 1 sward
Slot volgt.
EN
f
--
Tj. de J.
Het dagelijks leven achter het ijzeren
gordijn
i
i
i
i
i
I
i
i
i
i
i
4
alle
ikke
Blinde predikant Als predikant van de
Waalse gemeente te Nijmegen werd
bevestigd de cand. J. de Wit, die, hoe
wel blind geboren, reeds als student ’n
It komt ia <ha bacrch op i» Mtttl Mt
cm».
Woensdag 12 Januari:
Bolsward. Martinikerk. 8 uur. Kerkcon-
cert Sneker Cantatekoor, o- 1. v.
Oez. Schrik.
Schraard. Ned. Herv. kerk. 7.30 uur. Re-
citeercompetitie.
Freed 14 Jannewaris:
Tsjerkwert „Harmony”. 7.30 öre. Ut-
fiering muzykforiening „Eensgezind
heid”.
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m,
Giro 87925
wij
•en
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
N-
i
EK
icht
t
veestapel is daardoor dof in het haar
en vertonen geheel onvoldoende weer
stand. Hieraan danken wij de ernstige
graad van onvruchtbaarheid van onze
veestapel en haar vatbaarheid voor tal
van ziekten. De smaak en geur van ons
gras en daardoor van onze boter, fruit,
groenten en peulvruchten, aardappelen
enz(. zijn volstrekt onvoldoende
slechter dan die vah onze concurrenten.
De peulvruchtencultuur is reeds ten dode
opgeschreven, koolzaad, suikerbieten en
aardappelen bezwijken bijna geheel on
der ziekten, de toestand is wanhopig.
De Noord-Oostpolder wordt vernietigd
door muizen it is allegearre’ it-
selde, seit de hear C. „it komt allegearre
fan deselde oarsaek, it rint op 'e non.
Wy hawwe fierst tofolle fan de groun
frege, wy ha kunstmest struid en wer
struid, wy ha de groun djipper ploege
om al mar mear opbringsten to krijen
en nou wreekt him de natuer en straft
üs mei syktmen en kwalen sünder tal.
Dit heart net bést, minsken, dit bitsjut
dat wy meimekoar alhiel op ’e doele
west binne en nou oan de rSnne fan de
öfgroun steane. En hoe moat it dan nou?
Fuort mei- de kunstmest, dy makket de
groun dea. Wy moatte dong en binam-
men compost yn ’e groun bringe, alle
öffal fan natuerlike oarsprong moat by-
inoarswile wurde en ta compost makke.
Dan komt der wer libben yn ’e groun,
dan krije wy wer in goede struktuer en
dan fordwine dy syktmen en kwalen
fansels. Dan glönzgje de fjilden wen,
geane de aeltsjes en virus, de müzen en
spinnen op ’e loop en wurdt mem na
tuer wer goed op üs. Mar alle gekheit
op in stokje, hoe sit dit winliken?
It is dochs in offisiële RykslSnboukonsu-
lint, dy’t soks seit, en' sa’n man giet net
oer iis fan ien nacht, soe men sizze.
Ja, ik kin fansels allinnich mar sizze,
hwat my der fan tinkt, der sil strakaen-
sens wol mear oer los komme fan de
kant fan de tsientallen oare deskundi
ge lÊnboukonsulinten, dy’t de boeren
dizze glêd forkearde methoades leard
Al in pear kear hie ik yn de fakblêdden
in artikel foun fan de hAn fan de hear
Ir. O. J. Cleveringa, RykslAnboukonsu-
lint foar de struktuer fan de groun yn
Zutphen. Hwat dizze man skriuwt en
seit oer de tastSn fan de groun is wol
sa fiergeand, dat men der kjel fan wur-
gegeven en zij moet in deze twee nach- de soe.
lelijke uren trachten nog zoveel moge
lijk aan kant te doen.
Er zijn verschillefide beroepen in Ber
lijn, die zich gedwongen zagen van de
nacht een dag te maken. Zo vertelde een
landarts: „Iedere nacht sta ik op om
patiënten te helpen. Gapend, moe, met
slaperige ogen komen zij binnen en val
len in de wachtkamer dikwijls weer in
slaap. De behandeling van een patiënt
heb ik tot twintig minuten beperkt. Ik
kan er dan vijf tot zes per nacht hel
pen.”
Ook de kapper moest nachtwerk gaan
verrichten. Het eeuwig vrouwelijke laat
zich nu eenmaal niet onderdrukken, ook
niet door een blokkade. De Berlijnse be
steedt veel zorg aan haar uiterlijk. Zij
Is er dan ook niet voor teruggeschrokken
’s nachts naar de kapper te gaan voor
een watfergolf of permanent. „Ik laat
de radio maar wat spelen,” zegt de Ber
lijnse Figaro, „om mijn klanten uit de
slaap te houden.” Op een vraag of hij
*s nachts ook mannen knipte, antwoord
de hij ieehend: „Neen, nachts ontvang
hawwe! En dan siz ik planüt, dat de
hear Cleveringa de sterke yndruk mak
ket tige, to oerdriuwen. Hy neamt al'es
op, hwat hy oan forkeards sjocht of
mient to sjen en komt dan mei syn
theory op ’e lappen; jow compost, ploeg-
je net to djip en „alles sal reg kom”.
It liket in bulte op pinkpillen: rounom
goed foar. Ik leau der gjin byt fan. Alle
swierrichheden yn de natuer hawwe
mear as ien oarsaek, hieltyd wer blykt
dat it folie yngewikkelder is as men yn
it earstoan mient en nou sil mei ien slach
it wurk oan dizfiid ta oan ’e kant setten
wurde en de droechte en de syktmen,
de fretterij en de müzen, alle eigenskip
fan kwaksalverlj. De hear C. kin in
flink man wêze, mar sokke sufferts binne
dy ojiren meimekoar ek net. Syktmen en
kwalen binne der aityd west, dat der nou
mear lykje to wëzen, komt omdat men
der fplle mear stüdzje fan makket, dat
de kwaliteit efterüt giet is yn it alge-
mien net wier, in bulte dingen binne
foarüt gien. Mar it minste leau ik fan
syn stelling, dat troch compost al dizze
dingen fordwine sille. Der binne jit boe
ren genbch, dy’t gjin kunstmest brüke,
dat makket, en alle dong oer it lAn
bringe en is der de saek oars as by de
oaren? De NXJ.polder is krekf} boppe
wetter en der is men krekt in jiermannich
mei de bouwerij bigoun. Yn Grins binne
polders, dy’t al mear as hündert jier yn-
poldere binne en wol fyftch jier in bulte
kunstmest krige ha. Der binne gjin mü
zen en hjir yn de 31de greidhoeke, hwer’t
praktysk mar in krom kunstmest brükt
wurdt, tilt it op fan dat libben guod.
De hear C. biweart mar en makket fan
in mich in oaljefant. Yn dizze foarm kin
gjin reedlik en rêstich minske syn ridde-
naesjes earnstich nimme. Dat wol net
sizze, dat der net in krom ynsit. Mar
deroer in oare kear.
Zang en muziek. Te Den Haag werd een
Internationale Federatie van muziek- en
zangverenigingen opgericht.
Let op uw peukje. De oorzaak van de
brand in de Ned. Herv. kerk te Middel-
harnis blijkt te zijn het feit dat er, on
danks het verbod, op een zangavondje
is gerookt.
Geen carnaval. De Maastrichtse carna
valsvereniging heeft de Maastrichtse
raad voorgesteld, in verband met de
toestand in Indonesië, in 1949 de car
navalsviering in de stad te verbieden.
De foute krantenman. De 46-jarige jour
nalist L. Lindeman, tijdens de bezetting
hoofdredacteur van „Volk en Vaderland”
werd door het Haagse bijzondere ge
rechtshof veroordeeld tot een gevange
nisstraf van negen jaar met aftrek en
ontzetting uit de beide kiesrechten voor
het leven.
ik alleen dames. Ik twijfel er trouwens
wel aan, of de man zoveel voor ver
fraaiing van zijn uiterlijk zou over heb
ben. Vergeet niet, mannen zijn in Ber
lijn een schaars artikel. Hij krijgt de
vrouw zijns harten wel zonder zijn
nachtrust op te offeren.”
Ernstiger werd het gebrek aan stroom
natuurlijk in de ziekenhuizen. Het Ro
bert Koch ziekenhuis moest een beroep
doen op de Berlijnse bevolking om pe
troleum ter beschikking te stellen. De
chirurgen werkten ’s nachts, doch deze
tijd was te kort om alle operaties te
verrichten. Zij behielpen zich dan met
petroleum- en carbidlampen. Men be
hoeft zichj slechts een ogenblik in te
denken, wat aan een verpleging van
honderden patiënten verbonden is, om
te begrijpen, voor welke problemen de
ziekenhuizen in de westelijke sectoren
van Berlijn zich reeds geplaatst hebben
gezien.
Naast het ernstige stroomtekort trad de
scherpe gasrantsoenering in. Om negen
uur 's avonds werd het gas voor West-
Berlijn afgesloten. De rantsoenering zelf
was echter zo streng, dat men zich niet
Op aanwijzing van omwonenden ver
schafte de politie te Harlingen zich Vrij
dagmiddag toegang tot de woning van
de 82-jarlge Soolsma, die men sedert
enige tijd niet had opgemerkt. Men vond
hem dood in de kamer liggen. X In Ure-
terp zijn in korte tijd een tiental geval
len van t.b.c. geconstateerd. Enkele ja-
ren geleden deden zich ook plotseling
tb.c.gevallen voor. X De vooruitzichten
van de geneeskruidenteelt in Friesland
worden beter geacht dan een jaar gele
den. Voor de in 1948 geleverde produc
ten ontvingen de telers voorschotten op
basis f 900 per ha. X De zeescheepvaart
te Harlingen nam met 65 procent toe.
X Dinsdagnacht brachten duistere lie
den een ongewenst bezoek aan het café
van der Werf aan de Potmarge te Leeu
warden. De buit bedroeg zo’n honderd
gulden. X Op Schiermonnikoog is gele
genheid gegeven zich met het oog op de
Lb.c.-bestrijding te laten doorlichten. Van
de bevolking boven twee jaar heeft 90
pet. daarvan gebruik gemaakt. X Door
onbekende oorzaak is brand uitgebro
ken in de galanteriezaak van de firma
J. Bakker aan de Grote Bredeplaats te
Harlingen. X Twee gebrandschilderde
ramen in de Ned. Herv. kerk te Ternaard
(Fr.) werden onthuld als ereblijk aan ds.
J. Hoekstra bij zijn 25-jarige dienstver
vulling als predikant. X Donderdag
morgen ontdekte de landbouwer Th. v.
d. Mei te Hogebeintum, dat bloeddor
stige honden vijftien schapen hsdden x
doodgebeten. Er wordt nog één vermist.
Maandag 17 Januari:
Bolsward. „Ons Gebouw”. 7.45 uur.
Verg. N. C. V. B. Spreker: Ds. B.
Hagenaar. Onderwerp: „Gebedsleven”.
A -41
De Noordoostpolder is vanwege zijn be
langrijkheid voor de levering van zaai
zaden en pootgoed aangewezen als het
13de keuringsgebled van de Ned. Alg.
Keuringsdienst.
Niet nodig. Twee Nederlandse vracht
auto’s, geladen met liefdadigheidsgoe-
deren uit Nederland voor Berlijn en de
Russische zone, zijn te Helmstedt door
de Russische grenspolitie teruggezon
den.
Lijk gevonden. Op aanwijzingen van een
voorbijganger heeft de politie te Amster
dam in een onbewoonbaar perceel het
lijk van de 63-jarige stallingsbaas D. M.
gevonden.
In de val. De Haagse politie heeft de in
zittenden opgespoord van de vrachtauto
die onlangs werd aangehouden omdat
de verlichting niet in orde was en waar
bij de politie enige schoten, heeft ge
lost.
Internationaal De athletiekwedstrijd Ne
derlandNoorwegen zal dit jaar op 2
en 3 Juli, resp. te Tilburg en Rotterdam
gehouden worden.
Aan wie de schuld? Het onderzoek naar
de ramp van de Ned. Constellation „Nij
megen” die op 20 October bij Tarbolton
in Schotland is neergestort, is gister be
gonnen.
De rode haan. Gedurende Nov. 1948
wordt de directe schade in Nederland
als gevolg van brand geraamd op
f995.690 (Nov. 1947 f 1.091.015). Bij 14
branden was de schade f 20.00Q en ho
ger.
Wat een pret Met een twaalftal vrien
dinnetjes hebben de prinsjes Beatrix en
Irene Zaterdag een bezoek gebracht aan
het circus Strassburger te Amsterdam.
Zij bleven bijna gedurende de gehele
voorstelling onopgemerkt.
de weelde kon veroorloven ’s morgens
bij het ontbijt een kopje surrogaatkoffie
te zetten. Het gasrantsoen was nauwe
lijks toereikend om het middagmaal te
bereiden. Aan het koken van was kon
niet eens gedacht worden. En dan bleef
de bereiding van het eten nog een kruis
weg voor de huisvrouw door de geringe
gasdruk.
In, oostelijk Berlijn geschiedt alles in
het licht van leninisme. Dit wordt kon-
sekwent doorgevoerd zonder dat voor
andere opvattingen of stelsels ruimte
wordt gelaten.
Het is er onvriendelijk, onbehaaglijk.
Men voelt zich niet öp zijn gemak. Het
is er slordig en rommelig. Oost-Europa
kondigt zich hier reeds aan. De West-
Berlijners vermijden de sovjetsector zo
veel zij dit kunnen. Geallieerden ziet
men er practisch nooit. Men heeft het
gevoel, niet beschermd te zijn en ieder
ogenblik te kunnen worden opgepikt.
Men let op zijn handelingen en laat din
gen na, die men waarschijnlijk gerust
had kunnen doen. In de vrees van de
West-Berlijners voor de sovjet-sector zit
misschien wat overdrevens. Zij hebben
echter reeds tientallen opzienbarende
staaltjes meegemaakt, die hen geen ri
sico meer doen nemen. Men verdwijnt
eenvoudig en niemand hoort nog iets
van de verdwenen persoon. En dit is
inderdaad niet erg behaaglijk.
De bevolking der sovjet-zone leeft nau
welijks onder minder moeilijke omstan
digheden dan die van Berlijn. Op haar
drukt in alle gestrengheid het absolute
regiem der communistische volksdemo
cratie.
den van bedrog, leugen, gewetenloos
heid, moordlust en schurkachtigheid om
te ontwaken tot een almachtig verzet.”
U het boek zelf ter lezing aanbevelend,
willen we U in dit artikel slechts een
vluchtige blik geven in het dagelijkse
leven in het sedert einde Juni 1948 door
Rusland geïsoleerde Berlijn.
Het gevolg is geweest, dat West-Berlijn
aan zeer sterke rantsoeneringsvoorschrif-
ten werd gebonden. Op 1 Augustus ’48
hadden 8000 bedrijven hun poorten bij
gebrek aan brandstoffen reeds geheel of
gedeeltelijk moeten sluiten. Aan huis
houdens werden twee uren stroom ver
strekt overdag en twee uur ’s nachts.
Practisch zat de West-Berlijner dus ’s
avonds altijd zonder electrisch licht. Dit
vormde ongetwijfeld een der ernstigste
beproevingen, die uit de blokkade zijn
voortgevloeid,. Daar Berlijn een vrou
wenoverschot heeft van niet minder dan
500J30Ö zielen, zijn .honderdduizenden
vrouwen in het bedrijfsleven werkzaam,
ai hebben zij ook een gezin en kinderen
te verzorgen. Van tienduizenden zijn de
mannen niet uit de oorlog teruggekeerd
of bevinden zich nog steeds in krijgs
gevangenschap. Deze vrouwen moeten
voor zich zelf en hun kinderen zorgen.
Komen zij ’s avonds van fabriek of kan
toor thuis, dan wacht hen een berg huis
houdelijk werk. Eten moet gereed ge
maakt worden, er moet worden gewas
sen, gestreken, versteld. Gebrek aan
licht maa^t dit alles vrijwel onmoge
lijk. Bij een kaarsvlammetje of een pe-
troleumlichtje kan men geen kousen
Stoppen of ander huishoudelijk werk
verrichten. Dit alles blijft liggen, of de
huismoeder moet haar nachtrust opoffe
ren. Van drie tot vijf uur wordt stroom
Hwat hat Gabe Skroar
De primeur. Een Haagse firma heeft uit
Amerika een grote z.g. mist-brandspuit
geïmporteerd, de eerste in ons land.
Onze hulde. De motorreddingboten van
de N. en Z.Hollandse Reddings mij. red
den in 1948 74 schipbreukelingen, waar
van 43 Nederlanders.
Niet vriendelijk. Ook Irak heeft een ver
bod tot landing van Nederlandse vlieg
tuigen uitgevaardigd in verband met „de
Nederlandse agressie in Indonesië”.
De Salatiga-zending heeft haar oud ar
beidsterrein,! nu de Nederlandse Zen
ding niet bereid bleek dit over te nemen,
weer voor haar eigen verantwoording
genomen.
Achteruitgang. De afzet van pootaard-
appelen van de oogst 1948 wordt ge
schat op 350 mill, kg tegen 552 mill, kg
van de oogst 1947. Van de wintergranen
zal de zaalzadenafzet vermoedelijk 50
pet. bedragen van die van de oogst 1947
of ongeveer 23 mill. kg.
Men laat zich rijden. De vervoerspres-
tatie van het trambedrijf te Amsterdam
is 60 pet. groter dan de vooroorlogse.
De gevolgen. In het Wïlhelminagasthuis
te Amsterdam is een 28-jarige zeeman
overleden aan ernstige verwondingen,,
die hij had opgelopen op Oudejaars
avond in een café.
Bij de Pindakaasfabriek Macmillan in de
Jodenhouttuinen te Amsterdam zijn 20
meisjes in staking gegaan.
In het Helperzwembad te Groningen is
de 11-jarige Alex van Dam uit Gronin
gen verdronken. Het knaapje, dat niet
kon zwemmen, speelde vaak met vriend
jes In het ondiepe gedeelte van het bas
sin.
Dodelijk ongevaL De 50-jarige rangeer
der A. Bekkenutte uit Enschedé raakte
tussen een uit de rails gelopen locomo
tief en een muurtje beklemd en werd op
slag gedood.
Opa en oma. Zondag 9 Januari vierde
het echtpaar Th. KleinpenninkTomes-
sen uit Zeddam (Geld.) haar 72-jarig
huwelijksfeest. Het echtpaar heeft acht
kinderen, vijf en zeventig kleinkinderen
en een en zeventig achterkleinkinde
ren.
Gegapt Tijdens de reis van het ss. „Lop-
persum” van Antwerpen naar Bordeaux
werden een partij van 372 meter textiel
uit de lading ontvreemd. De douane in
Bordeaux vond deze textiel terug in de
hut van drie stokers, die inmiddels wa
ren gedeserteerd. -
Gouden pennen zijn een nieuw smokkel
object. Met zeeschepen worden zij te
Rotterdam binnengebracht en ook wor
den zij in de haven van Antwerpen ge
kocht.
Het tekort aan bijenvolken in ons land
in verhouding tot de sterke uitbreiding
van de fruitcultuur schatten deskundigen
op ongeveer 100.000.
Nou hat.de hear Cleveringa dizze wike
yn Ljouwert west op forsyk fan de K.I.Z.
en Z. P. C. en de Organisaesje fan de
Peilingen en hat dêrre in üre as fiif de
boeren traktearre op syn ünrêstbringen-
de skögings. It hat gAns opskuor brocht
yn de fredige boerewrêld, hwant hwat
dizze RykslAnboukonsulint seit, giet tige
fier. It komt hjir op del, dat wy mei
mekoar alhiel op de forkearde wei bin
ne, jit in pear jier en it is mei de Neder-
lAnske lAnbou dien. Wy meitsje de groun
dea, seit de hear C. Né, slimmer noch,
dy groun is al dea. „Helaas moet onze
vaderlandse bodem als geheel gezien,
vrijwel dood genoemd worden.”
En dizze deade groun kin jit wol massa
mar gjin kwaliteit mear leverje, seit hy.
En dan skriuwt er fierder: „Al ons gras
land en onze akkerbouwproducten heb
ben njet meer de frisse glans en kleur,
die een gezonde plant moet vertonen.
Alles is dof en meestal te bleek. Onze
wintergranen, klavers en koolzaad staan
weer dof te velde en het gras is zelfs ge
heel dor in vele weiden. Onze gehele
L
De wereld, ook de na-oorlogse wereld
(ja, deze vooral!) bloedt uit vele won
den. Geen krant of wij lezen van Indo
nesië, van China, van de Balkan, van
India
In ons vorig artikel schetsten we de
actualiteit van het Palestijnse probleem.
Maar och, we kunnen nog wel dichter
bij huis blijven.
Niet verder dan Bergen op Zoom van
Groningen af ligt, minder ver van onze
grenzen dan Brussel van Den Helder,
bevindt zich immers een tranendal dat
enkel slavernij, honger en terreur kent:
Oost-Duitsland. Op een afstand die men
met ’n spoorkaartje van enkele guldens
In de tijd van enkele uren kan bereizen,
wordt de vrijheid en de vrede dagelijks
verkracht, worden misdaden en gruwe
len gepleegd, zoals wij ons niet eens
kunnen voorstellen. En al zouden wij 't
kunnen, wat weten wij er feitelijk van?
Dwars door Duitsland dwars door
West-Europa dus zelfs, hebben de
Sovjets hun ijzeren gordijn gespannen en
van daarachter komt wel een stroom van
leugens, maar de waarheid kunnen wij
niet eens vermoeden.
Pas verscheen bij het Ned. Boekhuis te
Tilburg echter een boek, dat zeker van
rich zal laten spreken, n.l. „Ik was ach
ter het ijzeren gordijn”, door Harold
French.
Het is reeds een „Indrukwekkend docu
ment van menselijke verdwazing” ge
noemd. Toch heeft het niets te maken
met romantiek of sensatie. Veeleer is ’t
nuchter en zakelijk, maar toch zo over
tuigend, dat Pater Henri de Greeve er
van kon schrijven: „Staar in deze afgron- grote begaafdheid toonde.
Eet meer vis. Naar in betrokken kringen
te IJmuiden verluidt, zal op 1 Februari
de prijsstop voor alle soorten vis ver
vallen.
Verhoging kinderbijslag. Het wetsont
werp tot verhoging van de kinderbijslag
werd ook door de Eerste Kamer aan
vaard.
Een halve )eeuw( cijfers. Hef Centraal
Bureau van de Statistek te Den Haag
bestond 7 Januari 50 jaar.
Goede buit. Bij een drijfjacht onder de
gemeente Roggel zijn twee wilde var
kens geschoten. Een der dieren woog 130
kg., het was een groot everzwijn.
Bolswards Nieuwsblad
De tragiek van Berlijn
ir
ar
-
'i
F A
r
