rs
georganiseerde
Elfstedentochten
I
Buitenlands
es
Overzicht
Provinciale Kroniek
M
45e .idargang
Vrijdag 21 Jan. 1949
StreeKblad voor West-
Uitgave
DruKkerij Fa. A. J. OSINGA
Bols ward
van
Westelijke Unie straks weer onderdeel
Goedryk is bloedryk,
van
ten
l.
ter
;dei
sert
Grimeurssucce».
Op het Nationale concours in grimeren,
georganiseerd door de sectie „Toneel-
kappers en Grimeurs” van de vakgroep
kappersbedrijven, behaalde de jonge
Friese grimeur Rommert Talman, won.
te Leeuwarden en leerling van zijn vader
en W. Kindermans, de vierde prijs met
een verplichte kop van Wilhelm Teil
en een vrije kop van een zeventigjarige
Joodse antiquair.
het Noor-
„Ameland,
!Jten
den
nen
ijk.
len,
ers,
N”
in
de
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbet?ling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
ing
ing
50
itie
iwe
Ier,
54
ird
106,
o.s.
ei
;ijn
ge
ts.
>or
len
m.
m.
Chinese kwestie
te krijgen, nu Tsjang Kai Sjek zich om
bemiddeling tot Amerika, Engeland en
Frankrijk heeft gewend.
Nu China een periode in haar geschie
denis heeft afgesloten, is het wellicht een
geschikt moment de; geschiledenis der
laatste jaren in vogelvlucht na te gaan.
In de jaren 1926, 1927 en 1928 bezetten
de Chinese Nationalisten tot op dat
ogenblik in Sjanghai, Nanking en Pe
king beschouwd als gevaarlijke „rode”
revolutionairen grote delen van
China. Het zag er toen naar uit, dat
Tsjang Kai-Tsjek, onder wiens leiding
de operaties werden uitgevoerd, op het
punt stond de grote Chinese revolutie,
De ontwik- reeds begonnen in 1912 met het afzet-
op de hardrijdersbaan schoof om hei
ten val te brengen, sprong hij over die
hindernis heen om toch de prijs te win
nen.
Trouwtens een der allereerste elfsteden
rijders, die individueel de tocht vol
bracht, was een zekere Pier uit Bols-
ward (18e eeuw). We lezen van hem:
„De knaap was' lang berucht
Voor 't baasje, dat gelijk een vogel door
de lucht,
Kon vliegen over ’t ijs. 't Is Pier, die
de ellef steden
Van Friesland op één dag heeft in hét
rond gereden.
En nog zijn maal met vrede at in den
Oliehoek
Te Bolsward in de stal bij Vetlap
der Hoek.”
Een bekende individuele tocht is verder
geweest die van de journalist Pim Mu
ller in 1890.
In zijn reisverslag schrijft hij o.a.:
„We gingen gezamenlijk om 9 uur 20
min. van Leeuwarden en waren te 10
uur 50 min. te Franeker, en, onmiddellijk
doorrijdende, te 11 uur 20 min. te Har
lingen. Hofstede, mijn gids, was een taai,
gespierd rijder, doch verschilde iets in
lengte van streek met mij, hetgeen nog
al vermoeide. Na hem voor zijn vrien
delijke hulp zeer bedankt te hebben, reed
ik naar Bolsward, alwaar ik te 12 uur
35 min. aankwam. Dit eind heb ik flink
doorgereden om in Bolsward even te
kunnen rusten ten huize van mijn tante.
Door een misverstand was de gids, die
ik daar zou krijgen^ niet gearriveerd,
doch moest gehaald worden. Eerst te 1
uur* 15 min. kon ik weer vertrekken met
mijn gids, een bakker aldaar en een vrij
goed rijder; hij kreeg echter eerst nog
een gebrek aan een der schaatsen en
reed terug om andere te halen. Einde
lijk gingen we op weg, waarbij hij het
al spoedig warm kreeg. Toch reed hij
flink en wij waren te 1 uur 45 min. te
Workum, dus in een half uur.
Was de pas te Bolsward door mijn neef
J. Haitsma Muller, getekend, te Workum
was het J. Stensma, herbergier in de
Zwaan, die mij quiteerde. Nu met volle
stoom naar Hindeloopen, waar wij, om
de vaart waarmee we binnen de gemeen-
tebaan stoven, veel bekijks hadden. Bij
de bejaarde weduwe de Boer in de Wijn
berg, wier gracieuse handtekening nog
steeds in mijn bezit is, werd ik weder
om twee uur geëxpedieerd, nadat mijn
gids Tuininga en ik ons aan geklopte
eieren hadden te goed gedaan. Daarna
hadden we een moeilijke weg naar Sta
veren, daar die dikwijls ondergesneeuwd
was.”
De eerste officiële elfstedentocht van 2
Januari 1909 stond feitelijk onder dub
bele leiding, want de tocht was uitge
schreven door de Ned. Bond voor Lich.
Opvoed.ng in Den Haag en georgani-
It Frysk to^niel.
Yn oparbeidzjen mei de toanielkom-
misje fan jde Cultuerried nat de Fryskc
Folkshegeskoalle in wykein oer toaniel
organisearre yn de jeugdherberch to
Snits. Dat de fraechstikken, dy’t bihan-
nele waerden, Wol yn ’e bilangstelling
stiene, die wol bliken üt de fikse op
komst en de libbene neipetearen, dy’t
op elke ynlieding folgen.
Dinsdag 25 Januari:
19.15. Stimmen üt it HeitelSn.
19.30. Fraechpetear mei de hear P. J.
Terpstra fan de Algemiene Fryske
Underrjocht Kommisje.
19.45. De Relnböge. Pro. dr. J. H.
Brouwer lést to foaren üt it wurk
fan Jan Piebenga.
Reg. Omroep Noord
245 M.
Verschijnt DINSDAGS en VRI|IJAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 3 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Verpleegsters bijeen.
De Nationale Bond van Verplegenden,
afd. Friesland, organiseerde in samen
werking met de Bond van Ziekenverple
ging en de Prot. Chr. verpleegstersbona
een vergadering in het Diaconessenhuis
te Leeuwarden.
De leiding berustte bij Zuster E. Tiem-
stra, wijkverpleegster te Winsum.
Mevr. K. C. Dozyvan der Goot, ad
ministratrice van de Nat. Bond, hield 'n
lezing over: „Welke» mogelijkheden
biedt ons het bezit van ons diploma?”
Een van de belangrijkste gebeurtenissen
van de laatste tijd is het bezoek van de
Franse minister van buitenlandse zaken
Schuman aan Londen geweest, waar hij
heeft geconfereerd met zijn Engelse col
lega Bevin. Frankrijk en Engeland wa
ren wat uiteengedreven, zowel door ver
schil van opvatting over de regeling der
Duitse kwestie, en door economische
vraagstukken, als door het feit, dat men
te Londen de Franse partner, wegens
zijn bokkesprongen in het nabije verle
den met allerlei stakingen, niet geheel
volwaardig achtte. Nu het huidige Franse
kabinet een tikje steviger in het zadel
zit dan zijn voorgangers en het alle
moeite doet het grote probleem van de
stabilisatie der prijzen op te lossen, was
een gedachtenwisseling met Engeland
over allerlei problemen wel gerechtvaar
digd. En kennelijk heeft zij vrucht ge
dragen ook.
Veel bijzonderheden over de mate van
overeenstemming ten opzichte van de
problemen heeft men uiteraard van Schu
man niet gehoord, alleen werd duidelijk
verklaard, dat er geen fundamentele ver
schillen meer zijn tussen beide landen
ten aanzien van de te volgen politiek
ten opzichte van de diverse vraagstuk
ken, welke de Duitse kwestie opwerpt.
De scherpe anti-koloniale mentaliteit der
Amerikanen
mede gevolg van het feit, dat zij zich
nog geen twee eeuwen geleden zelf aan
een Engels koloniaal bewind hebben
moeten ontworstelen heeft geleid tot
een wanbegrip niet alleen omtrent de
bedoelingen van West-Europa met de
vroeger door haar in Azië overheerste
gebieden, maar waarschijnlijk ook tot
een overschatting van wat die gebieden
zouden kunnen presteren en worden,
wanneer ze plotseling geheel van West-
Europese medewerking zouden zijn ver
stoken. Er zijn belangrijke groepen en
invloedrijke personen in Amerika, die
menen dat de Ver. Sta>en veel meer aan
dacht zouden moeten besteden aan Azië
en speciaal aan India, Pakistan, Indone
sië, Malakka en Japan om deze tot een
anti-communistisch blok te vormen, nu
China daartoe geen gelegenheid meer
biedt.
warden. Deze ietwat omslachtige orga- i Februari, slonk het aantal der inschrij-
vingen tot 59 en er vertrokken tenslotte
34, nadat ’s morgens bij stemming onder
de deelnemers was uitgemaakt het toch
niettegenstaande twee graden .dooi, te
proberen.
Ten slotte geven we nog een citaat uit
het reisverslag van Jan Ferwerda te
Leeuwarden, die als tweede aankwam.
„Te Bolsward volgden we de Koning eri
Keizer letterlijk op de voetsporen, want
de lange rechte streken in het weke ijs
moesten afkomstig zijn van de Koning’s
Noorse schaatsen en we volgden die als
padvinders, met de neus bijna op het ijsl
Intussen was de zon gaan schijnen en
spiegelde zich in het natte ijs. Swier-
stra en ik waren de beste maatjes ter
wereld geworden. Nergens sluit men zo
spoedig vriendschap als op het ijs. Uren
lang reden we samen en kortten al pra
tende de tijd, waarbij we de meegeno
men mondvoorraad en de versnaperin
gen zoals klontjes broederlijk deelden.
Groot was onze vreugde, toen wij in
Workum de Koning en1 Keizer aantrof-
ien. Eerst zagen we hen niet; de zaal,
waar wij moesten zijn, was meer dan
tjokvol. Enige kennissen, die mij hier op
wachtten, hielden mi] een ogenblik
aan de praat, totdat een blijde uitroep
van Swlerstra mij verkondigde, dat onze
geduchte tegenstanders hier ook waren.
Ge kunt onze ontroering voorstellen.
Eindelijk dan had ik mijn doel bereikt
en mij in de voorste linie geplaatst. Uren-
lang had ik hiernaar verlangd en reeds
bijna de moed opgegeven het ooit zover
te brengen.”
Noord Atlantisch Pact,
waarin defcVer. Staten de toon zullen
aangeven.
De gevaarlijke ontwikkeling na de oor
log, waardoor een tot de tanden gewa
pend en het Westen weinig goedgezind
Rusland aan de Elbe staat, dringt W.-
Europa dit pact als enige uitweg op.
Geheel anders zou het zijn als ook een
sterk bewapend West-Duitsland aan het
Westelijk blok werd toegevoegd, maar
dat lijkt een te gevaarlijk experiment.
De Westelijke mogendheden hebben
juist een militaire Veiligheidsraad voor
West-Duitsland
ingesteld, welke door voortdurende con
trole er voor zal zorgen, dat dit gebied
industrieel en militair ontwapend blijft.
Een Amerikaans, Brits en Frans gene
raal zijn leden van die raad en later zal
ook de Benelux er in vertegenwoordigd
worden, die ook een candidaat voor
secretaris-generaal mag opgeven, opdat
geen der grote geallieerden een te ster
ke positie in de raad zal krijgen.
Wanneer de toestand zich gunstig zou
ontwikkelen zou ook een Rus in de raad
kunnen wiorden opgenomen. Zover is
het echter nog niet, ofschoon er in de
Ver. Staten ook voor wordt gepleit op
een verzoening met Rusland aan te stu
ren in die richting, dat de Russen hun
sterke legers uit Óost-Dultsland zullen
terugtrekken, waardoor West-Europa
wat ruimer zou kunnen ademhalen en ’t
zijn militaire voorzieningen in geleide-
lijker tempo zou kunnen treffen.
Oök wordt wel verondersteld dat de
Russen nieuw contact met het Westen
zouden begeren om medezeggenschap
in de
nisatievorm leidde tot moeilijkheden.
Het officiële rapport vermeldde over de
omstandigheden: „Twee graden dooi,
zuidelijke wind. De gehele dag door]
vooral ’s morgens en ’s avonds, zware
natte mist, alleen tegen de middag iets
opitrekkendj. Mooi, sterk ijs,) door de
dooi echter hier en daar iets „verzach
tend” en op sommige plaatsen veel wa
ter.”
Ds. Hoekstra, enkele jaren geleden op
56-jarige leeftijd overleden als predikant
in het Friese plaatsje Scherpenzeel, bleek
bij deze elfstedentocht tweevoudig win
naar: hij bereikte namelijk het eerst de
finish en behaalde de prijs (een ver
guld zilveren schaats) voor de aardigste
tochtbeschrijving.
Zoals gezegd, zou het beter zijn als de
organisatie in één hand kwam.
Het initiatief daartoe nam Mr? M. E.
Hepkema, die in de Friese kranten de
aandacht op deze kwestie vestigde.
Nog geen veertien dagen na de eerste
tocht werd de Friese Elfsteden Vereni
ging opgericht, n.l. op 15 Jan. 1909.
Aanvankelijk vlott^ de samenwerking
met de Friesel Ijsbond niet bepaald. Een
circulaire van de Ijsbond aan zijn krite-
besturen op 1 Januari 1910 veroorzaakte
zelfs een ernstig conflict en het zou ge
ruime tijd duren-voordat mede door
een bestuurswijziging in de Ijsbond
de vrede weer hersteld was. Bij gebrek
aan ijs kon men intussen geen Elfste
dentocht organiseren. Weliswaar was in
de oprichtingsvergadering besloten om
zo mogelijk iedere winter een Elfste-
Engeland en Frankrijk het eens? Ge
wijzigde strategie van Amerika? De
Marshallhulp in de toekomst machtsmiddel?
Het Noord Atlantisch Pact. West-
Duitsland blijft ontwapend,
keling in China.
dentocht met wedstrijd te houden, doch alle, partners in de Westelijke Unie. Dat
er gingen twee winters voorbij zonder I >s ook wel te begrijpen omdalt deze
voldoende ijs. Westelijke Unie straks weer onderdeel
Eindelijk in 1912 kon de jonge vereni- wordt van het
ging met haar werk beginnen. Er schre-
vt :i 170 rijders in voor de tocht, bepaald
op 27 Januari, maar toen de dooi ertoe
seerd door de Friese Ijsbond in Leeu- j leidde, dat er uitstel moest komen tot 7
vinrrnn on ar „örtrnVlzun ianclnttn
Een middelbare landbouwschool?
Ged. Staten van Friesland hebben een
commissie ingesteld, teneinde hun Col
lege van advies te dienen met betrek
king tot de vraag, of het wenselijk is
om in de provincie Friesland een
Middelbare Landbouwschool te vesti
gen. Indien haar antwoord op deze
vraag bevestigend luidt, Zal de commis
sie tevens onderzoeken of onder de hui
dige omstandigheden de oprichting van
een dergelijke school mogelijk is en zc
ja, waar zij zou moeten worden geves
tigd.
In de commissie zijn benoemd tot lid en
voorzitter: de heer J. L. Hoogland, Aid
van het College van Ged. Staten; tot lid
en vice-voorzitter: de heer H. M. Ger-
brandy te Nijland, lid van het College
van Ged. Staten; en tot leden: de heren
ir. W. Oosterbaan te Tzummarum, mr.
A. Hannema te Hichtum, Tj. de Jong te
Bolsward, ir. H. J. Witteveen te Drach
ten, en ir. J. Middelveldt te Leeuwarden.
Secretaris der commissie is de heer D.
Beeksma, commies ter Provinciale Grif
fie van Friesland.
De commissie is op 14 Januari j.l. door
de Commissaris der Koningin geïnstal
leerd.
ten van de Mandsjoo-dynastie, tot een
goed einde zou brengen.
Terwijl echter het succes voor het grij
pen lag, maakt, Tsjiang, waarschijnlijk
onder invloed van machtige Chinese
financiële kringen, een algehele zwaai
naar rechts en in plaats van de strijd om
de hereniging van zijn vaderland voort
te zetten, keerde hij zich in 1927 met
Hwat hat Gabe Skroar
De „Lange Mars”.
De beroemde „Lange Mars”, een van
de eigenaardigste feiten in de annalen
van de moderne geschiedenis, begon.
Het beginpunt 15g in Kiangsi, ten Zuid
westen van Sjanghai, het eindpunt, dat
na 368 dagen bereikt werd, in Yenan in
Sjensi, ten Westen van Peking. De
communisten vertrokken met 100.000
man: 50.000 man kwamen in Yenan
aar». Afgelegd werden ruim 10.000 ki
lometers door 12 verschillende provin
cies, dat is ongeveer de afstand van
Constantinopel naar Stockholm, via
Italië en Spanje. By Yenan voegden
Mao en zijn volgelingen zich bij andere
communisten, die uit Honan gekomen
waren en een onafhankelijke staat, die
de oorlog aan Japan verklaarde, maar
tevens gedwongen werd tegen Tsjiang
te strijden, werd gesticht.
Aan de oorlog met Tsjiang kwam ech
ter in 1937 een einde, nadat de genera
lissimo in December 1936 was ontvoerd
door de „jonge maarschalk” Tsjang
Tsoo-Liang, die in Sian resideerde.
Deze bracht Tsjiang samen met de
communistische leider Tsjoe En-Lai en
een overeenkomst tot staking van de
broederstrijd en gemeenschappelijk ver
zet tegen Japan werd gesloten. De
overeenkomst bleef in stand tot na de
volledige nederlaag der Japanners. In
het bijzonder de Amerikanen hebben
daarna geprobeerd een Chineese coa-
litie-regering, waarin nationalisten en
communisten zouden samenwerken, in
het zadel te helpen, maar de oude ge
schillen bleken te sterk en de burger
oorlog werd hervat. Met welk een suc
ces voor de communisten wordt door de
elders in dit blad afgedrukte kaart dui
delijk aangetoond.
Dezer dagen jubileerde de Friese Elf-
stedentochtvereniging.
Er behoort werkelijk enig concentratie
vermogen toe dit feit in een artikel te
gedenken.
Immers, terwijl wij dit schrijven, is het
buiten een zomerse dag. De knoppen be
ginnen reeds te zwellen. Schuchtere ma
deliefjes pronken reeds tussen het groe
nende gras, sommige vogels gaan zelfs
minnekozen. Het voorjaar kondigt zich
reeds aan.
We beleven een zachte winter, als wel
haast nimmer tevoren.
Alleen verwenst door de vele grieppa-
tiënten, die, weggekropen in de tijdelijk
puntenloze manufacturen, deze „goarre”
aan de ijsloosheid wijten.
Doch laat ons niet afdwalen maar ons
bepalen bij de ijssport.
Het valt onmiddellijk op, dat Bolsward
in de geschiedenis van de roemrijke ijs-
feiten en ijsfestijneri meermalen met ere
genoemd wordt. Misschien zag U in de
uithof van het Fries museum te Stania
State in Oenkerk wiel eens het paar
schaatsen, waarop eenmaal de Burge
meester van Bolsward in één dag van
de Gysbertstad naar het verre Den Haag
reed.
En anders is U zeker dat verhaal be
kend van Cornells Ynses Reen uit Cu-
baard.
Hij wioonde op acht kilometer afstand
van Bolsward, ging op een dag in Bols
ward mosterd halen voor zijn vrouw, die
juist de aardappels had opgezet en was
terug nog voordat de aardappels gaar
waren. Deze rijder, die in de eerste
jaren van de vorige eeuw op zijn best
was, had zich geoefend op smalle grep-
pels om zich op die manier te wennen
aan het maken van lange, rechtvooruit
gaande streken. Waar hij op wedstrij
den uitkwam won hij de eerste prijs e
toen men in Groningen eens een slee j
Montgomery
weer in ons land geweest om te spre
ken over de militaire bijdrage, welke Ne
derland zal leveren aan de Westelijke
Unie. Bij zijn eerste bezoek had Mont
gomery de eis gesteld dat ons land drie
divisies, een brigade parachutisten, enige
gepantserds» eenheden en enkele eska
ders vliegtuigen als bijdrage zou leve
ren. Bij deze tweede ontmoeting heeft
onze regering zich bereid verklaard,
binnen de grenzen van de economische
en financiële mogelijkheden een even
redige bijdrage te verlenen aan het ver
dedigingsplan der Westelijke Unie.
Daarvoor moet dan dit en begin volgend
jaar een groot aantal troepen uit Indo
nesië terug worden getrokken, terwijl
ons land van Amerika wapenen enz. op
leen- en pachtvoorwaarden zou moeten
ontvangen, het geen ook in de bedoeling
schijnt te liggen.
Dit betekent dat onze militaire uitrus
ting, welke tot nog toe op Engeland ge
oriënteerd was, ingesteld wordt op Ame-
rika/en wij dus ook militair afhankelijk
worden van dat land, zoals trouwens
Dit zou volgens die Amerikaanse opinie
een heel wat beter strategie zijn dan sa
men te werken met het moeilijk te ver
dedigen en moeilijk op de been te hou
den West-Europa, dat bovendien straks
ook weer als concurrent tan de Ameri
kaanse industrie zal optreden op de we.
reldmarkt, terwijl Azië juist zo’n rijke
bron van grondstoffen voor de Ver. Sta
ten kan zijn.
De Amerikaanse druk beschikt over zeer
machtige middelen. Daar is bijv, de
Marshallhulp.
Wel heeft Washington tot nog toe ver
meden deze als middel tot politieke druk
toe te passen, doch wie weet wat ge
beuren kan nu de vader van net pian,
Marshall zelf, van het politieke toneel
verdwijnt en het bovendien wel vast
staat, dat die Marshallhulp veel langer
zal moeten worden verleend dan tot 1953
wil zij Inderdaad de geholpen landen
op de been brengen. En dan is er de hulp
welke West-Europa op militair gebied
nodig heeft. Begin van deze week is
veldmaarschalk
Maandag 24 Januari:
18.1518.30. Sportpraatje.
19.3019.50. De Stem van
den met het klankbeeld
land van de zee, land van oude ver
halen.”
zijn troepen tegen Hankou, waar door
progressieve krachten van de Kwomin-
tang onder invloed van de Russische
adviseur Borodin een linkse, geen
communistische, regering gevormd was.
Tsjiang verjoeg deze regering uit Han-
kóu, waarop alles wat links was in het
nationalistische China zich in de bergen
van Kiangsi verschanste. Daar werd
onder leiding van Mao Tse-Toeng en
maarschalk Tsjoe Teh de eerste Chi
nese Sowjet-staat geformeerd, die zich
zeven jaren lang, tot October 1934,
tegen de verwoede aanvallen van
Tsjiang wist te verdedigen. Maar toen
werd de grond de communisten te heet
onder de voeten en zij besloten met hun
gehele natie te „verhuizen”.
us hjoed Q Q
to sizzen
en Zuidwest Friesland
Mu. 6
Bolswartls Nieuwsblad
40 jaar
I'
WA,
MONTGOMERY
