Dierenbescherming
Onze Weekagenda
l
ïl
o.52
1
Cr’
t
y
I
J.. I
Martinytoer
3.'
I
I.80
II."
I
Fan de
en
nsen
t,
at
eis van menselykheid, liefde
en sportiviteit
door Nederland
üs hjoed Q Q
to sizzen
J
45e Jaargang
Dinsdag 1 Febr. 1949
No. 9
I
El
Uitgave
West*
OSINGA
Bolsward
8 uur.
>K0”
05
t!
TJ. DE JONG.
Ef
bij-
opje
;ezet
een
te zien
inzien
ERK,
ERK
De eekhoorn dart’lend in de bomen;
De wilde eend duikt weg in ’t riet.
Alles is stil.beweegt zich niet!
Wat hiervan toch de reden zij?
zoek van die aard, dat de zalen te klein
bleken.
Een commissie van stadgenoten, die de
dierenbescherming een warm hart toe
draagt, is er in geslaagd op die datum
(4.30 uur)/ ook een voorstelling voor
de schooljeugd te organiseren. Geduren
de het jaar 1948 is deze film hier te
Wij bevelen deze film dan ook gaarne
in uw aandacht aan en hopen zeer, dat
het vertonen van deze film er de stoot
toe zal geven, dat er ook alhier een af
deling wordt opgericht. Gezien het suc
ces, dat de plaatselijke afdeling van de
Vogelwacht heeft, geloven we, dat voor
de Ver. voor Dierenbescherming zeker
belangstelling bestaat.
Donderdag 3 Februari:
Bolsward. Convent. De Jonge Kerk.
Spreker. Ds. Moleijn. Onderwerp:
Kerk en Rome.
AUegearre smachtsje wy ad it jild as
de id nd de dauwe.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
AdvertentieprijsID cent per m.rn.
Giro 8792b
55
IEET”
t 1-2
dat fierder Ondersyk it eardere wer ün-
dersteboppen smyt. Wy kinne mar heal
en wy witte mar heal, seit de Apostel
Paulus al yn ’e Skrift en dat is jit altyd
wier. De fieding fan groun, plant en dier
docht dêrom wiis net to fier fan de na-
tuer óf to gean, mar aloan wer goed ta
to sjen dat er it lykwicht net al to bot
forsteurt, hwant der komt dalje op. Al-
hlel neffens de natuer kin fanseis net.
Dan soene wy de klj wer yn it wyld rinne
litte moatte en dan hiene se krekt mol-
ke genöch foar it keal. Dan leine de hin-
nen wer twaris yn it jler in stikmannich
aeijen en rounen de wylde bargen allin-
nich hjerstmis mei in laech spek yn de
GaesterlAnske bosken.
Né, de minske bisiket aloan mear (it
groun, plant en dier to heljen en dat
moat ek, mar derby mei er nea forjitte,
dat hy in kunstmjittige forhAlding mak-
ket, dy’t aloan mear soarch foreasket om
him net to bidjerren. Hwat de natuer
seis oanjowt is tige wichtich, de dong,
de jarre, de grienbimesting, de compost
der sit folie mear oan fêst as men in jier
of tweintich tobek wol miende. En dat
mei men net oer ’e holle sjen, hwant
dan rint it mis, dat is wol düdlik wur-
den. Der^n hat de hear Cleveringa fol-
slein gelyk. De Aldere boeren, dy’t mei
in skalk each seagen nei jongere bazen,
dy’t de dong forkoften en kunstmest wer
kochten, krije gelyk. Dat is mis,, wy
kinne de natuer net misse en de dong en
modder en kompost ek net. Ik sjoch de
tiid kommen, dat wy folie mear soarch
jaen sille oan it biwarjen fan dong en
jarre en sa mear, hwant om de groun
soun to hAlden is dat perfoarst nedich.
Hja hawwe ek gelyk yn har sizzen, dat
men de dingen net oerdriuwe moat en
jBiei fuorjen en bimesten geleidelik to
id
Zaterdag 5 en Zondag 6 Februari:
Wi/tmarsum. Augustijnenklooster.; Gas
tenkwartier. Weekend. Aanvang Za*
terdagmiddag 5 uur. Spreker p. Drs.
Amatus van Straaten o.e.s.a.
Vrijdag 4 Februari:
Bolsward. Geb. Gasthuissingel.
Chr. Reciteerclub Wedstrijd “heren.
Prinses Wilhelmina zal gedurende het
verblijf van het Koninklijk gezin in Tirol
op Soestdijk haar intrek nemen om voor
het jongste Prinsesje te zorgen.
De hand aan zichzelf geslagen. De po
litie te Stadskanaal heeft een zekere E.
B., die zij wilde arresteren, daar hij ver
dacht werd met twee andere mannen
een poging tot overval te hebben ge
daan op een veehouder te Wildervank
dood in zijn woning gevonden. Hij bleek
zelfmoord te hebben gepleegd.
In de prijsvraag voor een affiche voor
de reclasseringsdag 1949) is de eerste
prijs toegekend aan H. Meijer, de 2de
aan M. Meijer, de derde aan J. F. van
der Broecke.
Drieling. Donderdagmorgen zijn de heer
en mevrouw Spruitvan de Veer te
Gouda verblijd met de geboorte van een
drieling, alle drie meisjes. Elk kindje
woog ongeveer vier pond.
De zwemkampioenschappen zullen dit
jaar te Doetinchem in het zwembad
folie faktermen yn steane, dy’t hy net
forstiet. It komt hjirop del, dat de hiele
natuei, gearhinget en dat de sounens
fan dier en plant en groun elkoar ne
dich hawwe. Der is in sterk forbAn tus-
ken dizze trije en de minske moat net
wizer wêze wolle as de Skepping. Dizze
is in stik fan Gods Almacht en wy mins-
ken, hoe geleard en wiis ek, binne mei-
inoar dochs mar stumpers, dy’t gauris men it net mei fordrach docht. Sa’n slom-
Makkum. Baptistenkerk. 8 uur Evang.-
samenkomst. Spreker Ds. G. Visser
.van Harlingen.
lande door 27000 jeugdigen en 17000
volwassenen bijgewoond. Door mede
werking van de afd. Sneek en Friesland
te Leeuwarden zal nu ook Bolsward in
de unieke gelegenheid gesteld worden
om kennis te maken mei de belangrijke
arbeid in het belang der beschaving van
de Ned. Ver. tot Bescherming van Die
ren.
It praet oer de rede fan Ir. Cleveringa is
jit lang net dien. Okkerdeis, doe’t ik ear-
ne foar in boereforiening in lêzing hold,
kaem in boerke by my mei in brief fan
syni lAnhearre, dy’t him skreau: Gjin
kunstmest mear, myn freon, ik wol myn
lAn net dea ha!
Der ha jo it gemier al. Dat is nou krekt
hwer’t ik hieltyd bang foar wie; de
net-deskundige rekket op ’e rin en mak-
ket forkearde konklüzjes as in bipaeld
ynsicht op sa’n wize oan ’e man brocht
wurdt.
De hear Cleveringa sloech troch en de
mindere goaden slaen jit folie fierder
troch. Dêrom wolle wy jitteris op ien-
fAldige wize de saek ütien sette. Twa
earste deskundigen hawwe dat my mak
lik makke. Alderearst de nestor fan it
grounündersyk en de rationele bemes
ting: Prof. Dr. Hudig, en twad, de for-
neamde theoreticus en practicus: Dr.
Grashuis.
Dizze léste is in apart man. Hy is boer
west yn Grins, féarts en is nou lieder
fan if proefbidruw: De Schothorst by
Amersfoort, hwer’t hy alle soarten fan
foer gearstalt foar it Centrael Bureau, de
greate Oankeapkoöperaesje fan hünder-
ten boereorganisaesjes en pakhuzen.
Dizze beide deskundigen jowe de hear
Cleveringa yn mannich bilangryk ding
gelyk, allinnich hja breide de hoas rjocht
en it is wichtich har stim troch to jaen.
Binammen it artikel fan Dr. Grashuis yn
it Tijdschrift voor Diergeneeskunde mei
as titel: Bodem, Plant en Dier moat troch
elts deskundige lézen wurde. Jammer
genöch is it fear de gewoane boer net
goed to forarbeidzjen om’t er fierst to
liefde voor al het geschapene heeft, is
van nature beschermer van het dier en
zeker een van God begenadigde. Maar
zover is de grote menigte helaas nog
niet. Die moet de zielkundige wet vol
gen: Eerst leren kennen, dan waarde
ren, daarna liefhebben en ten slotte be
wonderen.
Een voornaam punt is stellig inzicht in
de verhouding van mens en dier en om
gekeerd van dier en mens. Het laatste
vooral is iets waar men zelden aan denkt
en toch is dit eigenlijk van primair be
lang.
Laten we ons goed indenken in de toe
stand van de in vrijheid levende dieren.
Een instinctieve vrees voor de mens
leeft in hen. Jagers op groot wild ver
klaren unaniem, dat zelfs de grootste,
sterkste dieren voor de mens vluchten
en dat ze alleen uit noodweer aanval
len.
Kent ge het treffende versje, uit het En
gels vertaald door Felix Ortt’
De arend spiedt van ’t rotsnest neer,
Geen vogel laat zich horen,
De wolf zoekt fluks zijn schuilplaats
weer,
Het schuw konijntje spitst zijn oren,
Het haasje kruipt in ’t kreupelhout
En Rein de Vos maakt vlugge benen;
De ree schrikt op en vliedt in ’t woud;
En spoorloos is in ’t groen verdwenen „Groenendaal” worden gehouden.
Er gaat alleen een mens voorbij.
De mens moet zich ook in dit opzicht
bewust worden van zijn plaats in de
schepping. Daarom is het ons een ge
noegen de Ned. Ver. tot bescherming
van dieren bij U te kunnen introduceren.
Dierenbescherming is immers mensen
beschaving.
Tegenover ruwheid, onverschillighed,
onkunde, gemeenheid bevordert ze zacht
zinnigheid, medeleven, kennis en ridder
lijkheid. Vooral de jeugd, de toekomst
van ons volk wil de vereniging in deze
richting sturen.
Op de verhoging van het zedelijk peil,
maar ook op de verbetering van sociale
toestanden stuurt zij aan. Wat zij be
reikt op ’t gebied van wetgeving en goe
de behandeling komt ten goede aan ge
moed en welvaart voor ’t gehele volk.
Ook u kunt actief medewerken, tenein
de dierenleed en mishandeling te voor
komen en op te heffèn.
Wanneer u hiervan getuige is bijv, op
de openbare weg, kunt u op de bres
staan. Houdt daarbij in het oog, dat u
geen politionele bevoegdheid bezit en
mitsdien niet met dwingend gezag kunt
handelen.
Met een zachte wenk en een vriendelijk
vermaan is in vele gevallen al iets te
bereiken.
Heeft u echter hiermede geen succes,
dan kunt u aangifte doen bij de politie
of bij het Bureau der Vereniging met
vermelding van de noodzaakelijke ge
gevens: feit, plaats, tijd en voldoende
aanduiding van de dader(s).
Op een behoorlijk gemotiveerde klacht
volgt een onderzoek door Inspecteur of
politieman en Indien een strafbaar feit
werd begaan, wordt proces-verbaal op
gemaakt.
Op 3 Februari a.s. des avonds 8 uur zal
in „de Doele” alhier de film „Lief en
leed der Dieren” vertoond worden. De
heer G. Nieuwenhuysen, directeur der
Ned. Ver. tot bescherming van Dieren,
zal deze film, die overal in den lande en
ook in België grote belangstelling on
dervond, toelichten.
In deze film wordt het werk van de Ver
eniging gedemonstreerd, die door pro
paganda er naar streeft, de mensen er
toe te brengen de dieren een behande
ling te geven, waarop zij recht hebben
en bestaande misstanden te verhelpen.
De film laat het werk op de weg zien:
de contrêle op de veemarkten, toezicht
op de bespanning van paarden, vervoer
van dieren, enz. Ook tal van fraaie en
grappige tafrelen uit de dierenwereld
verschijnen er op het witte doek. De
wurk gean moat. It opheegjen mei kunst
mest en it, grou fuorjen mei moal en sa
jowt op den djür forkearde gefolgen.
Men mei wol sizze, dat it in gelok west
is, dat de boeren konservatyf wiene en
lang sa gysten net opfolge ha, hwat har
soms to rieden jown waerd. Sa stiet it
foar my as in peal boppe wetter, dat it
ynküljen mei sür ek tige nuodlik is as
it paed bjuster binne. Wy miene in bulte I pe fan dat skerpe sür kin op den djür
to witten, raar hieltyd wer docht bliken, net goed, wêze. De Fryske boer wol der
net oan al hoe’n propaganda der ek foar
makke is. Der wurde nou goede rissel-
taten meidield oer it ynküljen mei jir-
apelfezels. As dat sa wêze mochte soe
dit in ding fan bilang wêze. Dat leit folie
tichter by de natuer en dat is wichtich
Yn it niisneamde artikel fan Dr. Gras
huis wurdt der ek op wiisd, dat men by
de kunstmest om twa dingen tinke moat.
Alderearst, dat men nea de dong en
compost en jarre oan it lAn ünthAldt.
Inkel kunstmest is net genöch om it lib-
ben yn ’e groun soun to hAlden.
De lAnhearre, dy’t forbiedt om de dong
to forkeapjen docht tige forstannich. En
op it twadde plak moat men binammen
dy kunstmeststoffen net forjitte, dy’t de
natuer seis opleveret to witten Chilisal-
peter en slakkenmoal. Dy hawwe neist
de stof hwer’t it op it foarste plak om
giet, jit oare stoffen, saneamde sporen-
eleminten, dy’t tige har wearde hawwe.
Ek it bruken fan grienbimesting, dus kla
vers, wikken, lupinen, serradele en lucer
ne en sa moatte mear omtinken ha. De
groun moat soun bliuwe, dan bhuwe
de gewassen ek folweardich en sil it
fuorjen fan de bisten ek goed gean. De
moderile lAnbouwittenskip is. jit noch
gjin hündert jier Aid, it is neat gjin win
der, dat it skipke ris tsjin de wAl oan-
driuwe wol. Mar de natuer is in wize
mem. Natura artis magistra stiet yn Am
sterdam op ’e hikke fan de dieretün. De
natuer is in great kunststik, soene wy
sizze, dy’t de kunst it paed wize moat.
As de rede fan Cleveringa der ta liede
mei, wolle wy de oerdriuwing graech
en gau forjitte.
Australisch nieuws. Met een sterke wind
tegen en op een ongelijke baan heeft
Fanny BlankersKoen in het tentoon
stellingspark van Wayville de 100 yards
gelopen in 11.4 sec. Hiermee was het
record van Zuid-Australië verbeterd.
Jubileum „Zandbergen”. Op 19 Mei van
dit jaar hoopt de Maatschappij tot op
voeding van wezen en andere minder
jarigen in het huisgezin „Zandbergen”
te Amersfoort haar 75-jarig bestaan te
herdenken.
Niet nationaal. De tentoonstelling „Jeugd
van Nederland” wordt helaas niet na
tionaal. Daar de tentoonstelling ook
Zondags geopend is, doen vele Protes
tantse organisaties niet mee.
Theorie en practijk. Voordat ik trouwde
had ik drie uitstekende theorieën over
de opvoeding van kinderen. Nu heb ik
drié kinderen en geen! enkele theorie
Ons spek groeit hard aan. jn twaalf
maanden tijd is de varkensstapel in ons
land met bijna 221.000 stuks toegeno
men en bedroeg in December 1.157.570
stuks.
Hans Martin gaat heen. De heer Hans
Martin, ook bekend als schrijver (Malle
Gevallen) heeft tegen 1 Aug. ontslag
gevraagd als directeur van de K.L.M.
Wij worden er wat beter van. Als het
Benelux-verdrag tot unificatie der accijn
zen door de Tweede Kamer wordt goed
gekeurd, zullen in ons land de prijzen
van zout en bier dalen?
Sinterklaas leeft nog. De nieuwe toewij
zing aan Nederland voor het Europese
herstelprogramma bedraagt 328.639.000
dollar.
Te Bergen op Zoom zijn enige nieuw
benoemde officieren van het 423e Ba
taljon Infanterie, dat binnenkort naar
Indonesië zal vertrekken, beëdigd.
Nieuwe briefjes. Binnenkort zal de Ne
derlandse Bank een nieuw bankbiljet van
f25 in omloop brengen. Het draagt de
handtekeningen van dr. M. W. Holtrop
en prof. dr. A. M. de Jong.
Hwat hat Gabe Skroar
Ieder najaar, om het precies te zeggen
iedere 4de October wordt de hoe
langer hoe meer populair geworden
„Dierendag” gehouden.
Helaas is dierenbescherming voor velen
nog iets, waaraan men schouderophalend
voorbij gaat of in het gunstigste geval
grapjes over weet te maken.
Er werd aldus zo’n verteller door
een dierenbeschermer een vlieg gevan
gen. Hij wilde het dier geen leed doen
en zou het naar buiten brengen, maar
ziedaar: het regende.
Of: de dierenbeschermers willen trach
ten de paarden te vrijwaren van oor
logsleed. Als dat gelukt, wil’ men dit
ook met de mensem proberen.
Wie niets beters weet te doen dan
dergelijke z.g. geestigheden te debute
ren, geeft zich zelf daarmee een brevet
van onkunde.
Wat wil dierenbescherming dan wel?
Zij wil wekken en levend houden het
besef, dat de mens eerbied dient te heb
ben voor al wat leeft.
De mens heerst over het leven der die
ren en maakt het deels aan zijn belan
gen ondergeschikt. Hij zij zich echter
bewust, dat het dier zijn eigen plaats in
het geheel inneemt en door de mens
moet worden ontzien.
In de plaats van onwetendheid ten aan
zien van het leven en de behoeften der
dieren, wil zij kennis brengen en in plaats
van onverschilligheid medeleven. Een
goed mens kent htt leven van zijn dier,
d.w.z. hij behartigt diens belangen.
Waar de mens zijn taak tegenover het
dier niet verstaat, geeft de Vereniging
voor Dierenbescherming voorlichting en
treedt op om het dier te beveiligen, het
voor leed en mishandeling te vrijwaren
en misstanden op te heffen.
„Wat kunnen kinderen toch wreed zijn!’
hoort men vaak uit de mond van vol
wassenen.
Als een man een dier mishandelt, kun
nen we dit hardvochtig of onbarmhartig
noemen. As het een gewoonte van die
man is, dan mogen we concluderen, dat
die man wreed is. Dat is een zielstoe
stand van hem, welke hij tegenover elk
levend wezen, ook de mensen met wie
hij omgaat, openbaart.
Bij volwassen veronderstellen we, dat ze
weten, dat dieren gevoel hebben en dat
onze moraal verbiedt ruw en hard te
zijn, hetzij tegen mens of dier, en ster
ker, dat de zedeleer gebiedt om zacht
en goed te zijn. Bij kinderen mogen we
niet aannemen, dat ze reeds dit mo
rele inzicht bezitten.
Wie kinderen goed waargenomen heeft,
zal opgemerkt hebben, dat ze nog zeer
dicht bij de natuur staan, Ze schijnen
soms een zekere verwantschap te gevoe
len met dieren en planten.
Velen zullen zich wellicht uit hun jeugd
wel eenj o! ander voorval herinneren,
waarbij ze een dier hard behandelden.
Was toen het besef levendig, dat men
het dier leed deed? Neen! Maar plot
seling, soms door een woord of door
een daad van een ander,,soms ook door
het dier zelf, een kreet bijv., misschien
ook door ’n andere oorzaak, plots voel
den we als kind iets als pijn om het
hart, toen het bewustzijn wakker werd:
We doen het dier leed, het heeft pijn
en dat is onze schuld.
Dat zedelijk conflict is voor velen ze
ker een beslissend ogenblik in het leven
geweest en nawerkend het gehele ver
dere leven.
De ondervinding van alle actieve dieren
vrienden is, dat het niet moeilijk is bij
kinderen belangstelling voor dieren
en ook voor planten te wekken. Dik
wijls ontwaakt snel een grote liefde en
groeit er bewondering en eerbied voor
al het geschapene.
Dat het niet onbelangrijk is, hoe de hou
ding van het kind is tegenover het dier,
bewijzen de volgende uitspraken:
Fröbel zegt: „Op het dier oefent zich
het kind eerst in barmhartigheid, of
in wreedheid; en wanneer het volwas
sen is, zal het naar gelang daarvan, ook
hulpvaardig; of onbarmhartig zijn ten
opzichte van zijn medemens.”
En kardinaal Manning zegt:' „Doe Uw
plicht tegenover de dieren, gij kunt te
vens overtuigd zijn, dat gij uw plicht heer Nieuwenhuysen is een uitmuntend
jegens de mensen vervult” en ten slotte: spreker en op vele plaatsen was het be-
„Hij die medelijden heeft met de dieren,
is daardoor meer geneigd tot medelijden
met de mens,” aldus Thomas van Aqui
no.
En Fröbel, èn Manning èn Thomas van
Aquino zien dus dierenbescherming uit
eindelijk als mensenbescherming.
Wie van zijn jeugd af aan een grote
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
meer, aldus een ontnuchterde vader in
„Kompas”.
Bedankt. Bedrijfsautohouders, die dank
zij de Marshallhulp een vrachtauto kre
gen toegewezen, demonstreerden met
deze wagens voor het Amerikaanse ge
zantschap in Den Haag.
Twee dieven wilden er per vrachtauto
van door gaan met een grote partij
groenten en fruit, die zij van de heer J.
Dekker te Elim in Drente zogenaamd
hadden gekocht. Ongemerkt sprong de
heer D. ook op de auto en reed mee
naar Arnhem waar de heren werden ge
arresteerd.
Verbetering. Bij Doesburg zal over de
IJsel een vaste brug worden gebouwd,
welke nog dit jaar de oude schipbrug
zal vervangen.
Ross Is los. De vro|egere Beauftragte
voor Friesland van d& rljkscommissaris
W. Ross, is door de Procureur-Fiscaal
bij het bijz. Gerechtshof te Leeuwarden
buiten vervolging gesteld.
Toch gemaskerd. De gemeenteraad van
Maastricht is teruggekomen op zijn be
sluit, dat op Vastenavond geen mas
kerade mocht worden gehouden.
De Vrouwen-wereldgebedsdag in 1949
zal gehouden worden op Vrijdag 4 Mrt.
a.s. Het onderwerp zal zijn: „De Here is
uw bewaarder”.
In de olie. Te Den Haag zal een tentoon
stelling over aardolie worden gehou
den.
Het leger congresseerde. Het Leger des
Heils hield een tweedaags congres ter
bespreking van een bijzondere veldtocht
die dit jaar onder het motto „God wil
het” zal worden gehouden.
Vreselijk. Te Amsterdam heeft een 16-
jarige jongen ’n moordaanslag gepleegd
op een 63-jarige vrouw. Toen zijn moe
der thuis kwam, vond ze in haar huis
kamer het slachtoffer badende in haar
bloed.
en Zuidwest Friesland
van Drukkerij Fa. A. J.
Streekblad voor
O
Bolswards Nieuwsblad
1
i
topjes
I
-
