2 Onze Weekagenda
nA
I J
1 Martinytoer
D
I
I
^ÓlLS-c/ÓuZS
door Nederland
No. 11
45e Jaargang
Dinsdag 8 Febr. 1949
Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA - Bols ward
voor
K
Fan de
3
in
e
I. de
I
3
i
As de preek langer as in ure duorret,
comt de duvel yn ’e tsjefke.
vens wordt gezorgd, dat de overgeble
ven ratten zich niet weer onbeperkt kun
nen gaan vermeerderen. Dit houdt in, de
ratten zoveel mogelijk van hun voedsel
weg te houden en ze geen rustige nestel-
gelegenheid te geven.
Zondag 13 Februari:
Wytmarsum. 2 en 7 öre. Frysk Prot.
Jeugddei (V. C. J. B. en D. J. B.)
2
i
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bjj vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
5
t
ri
te
O
'ij
d
n
J-
perceel menen, dat op hun erf geen rat
ten voorkomen, verdient het aanbeve
ling hier toch het bestrijdingsmiddel uit
te leggen, ook al kan hier veelal met
een geringer aantal brokjes worden vol
staan. Ook moet aandacht worden ge
geven die plaatsen, die niet bij een
woning behoren (het( z.g. „niemands
land”) maar waar toch ratten kunnen
zijn, bijv, ongebruikte schuurtjes in het
veld, resten van afgebroken huizen, ge
meentelijke vuilnisbelten, stadsgrachten
en plantsoenen.
In vaarten, kanalen, brede sloten enz.
kan men het best gebruik maken van
een bootje, omdat men van daaruit de
gaten veel beter ziet en vaak ook beter
bereiken kan.
Twee dagen na de uitleg moet gecon
troleerd worden of de brokjes zijn op
genomen. Op de plaatsen, waar1, alles
weg is, moet opnieuw worden uitgelegd,
waarvoor de op andere plaatsen overge
bleven brokjes kunnen worden gebruikt.
Wanneer men de^a raadgevingen op
volgt, zal zeker een gunstig resultaat
worden bereikt tegen de aanwezige rat
ten. Echter moet gemaakt worden, dat
dit resultaat blijvend zal zijn. Dit kan
Afval moet direct worden verbrand of
worden gedeponeerd in metalen vaten
met een deksel.
Rommelhoeken op het erf of in de schu
ren, onnodige stapels materiaal moeten
worden opgeruimd. Hoe ordelijker schuur
en erf er uitzien, hoe minder kans, dat
de ratten kunnen nestelen.
Honden en katten zullen de voor de rat
Zoals reeds aangekondigd, zal ook hier
ter stede de bestrijding van deze bruine
of rioolrat krachtig worden ter hand ge
nomen. Hiervoor is reeds veel werk ver
richt, maar waar het op aankomt, is de
juiste uitvoering van de bestrijding in
de practijk.
Het gaat er hierbij om, dat alle plaatsen,
waar ratten kunnen voorkomen, behan
deld worden. Dus niet alleen de huizen
en schuren, maar ook de naaste omge
ving hiervan, waarin vooral van belang
zijn kippen- of varkenshokken, schoei-
ingen, walkanten en opritten van brug
gen, vuilnishopen, bietenkuilen e. d. In
de winter zullen de ratten vooral bij de
woningen voorkomen, waar zij beschut
ting en voedsel kunnen vinden.
maar in sommige steden én streken alleen> wanneer naast de verdelging^ te-
wordt tocht grote schade aangebracht
tengevolge van het optreden van deze
dieren. Bovendien bestaat steeds het ge
vaar, dat de rattenstand in een voor
deze dieren gunstig seizoen zich in korte
tijd sterk uitbreidt.
Gaten in de muren moeten met cement
worden dichtgesmeerd. Keldervensters,
roosters e.d. moeten heel zijn. Voor uit-
wateringsgaten kan bijv, gaas worden
aangebracht. Deuren dienen goed te
sluiten. Versleten onderzijden kunnen
met blikbeslag worden gerepareerd,
evenals .gaten» in vloeren e.d.
Bij het voeren der dieren mag niet wor
den gemorst; voerkisten dienen, zeker
des nacht, te worden afgesloten met*een
deksel. Het voeren van vogels moet in
voederhuisjes, of in bakjes geschieden.
Kortom: er mogen geen eetwaren voor
ratten bereikbaar zijn.
Maandag 14 Februari:
Bolsward. Gebouwen Gasthuissingel.
7.13 uur. N. C. V. B. Spreekster:
Mevr. StdngelFunke: De wandel
der gelovigen.
j
As men hwat wol, dan mar nei de bu
reaux ta, earst hjir dan dêrre en as alle
hilligen har kearske hawn hawwe, dan
mar wachtsje, hwat HJA bislute sille oer
US dingen.
Brieven skriuwe en bureaux öfswalkje,
dat is de wei en hwa’t dêryn mar de
langste asem hat, de measte flair en
de hurdste kop, dy kriget hwat foar-
inoar. Fan de selsstannichheit fan de
minsken, de lytse groeperingen, de neis-
te mienskippen is in binaud bytsje mear
oer. De Twadde Keamer makket Wet
ten oan de rinnende bên, mar hja kinne,
seis by it ünminsklik tempo hin noch to.
nei har wurk dien krije. Al dy wetten
moatte ütfierd wurde en dus in leger
fan minsken, dy’t der foar soargje en
jitteris in nij leger, dat der op tasjocht,
en wer in ploech, dy’t de straffen fêst-
stelt en ütfiert.
Kin men sizze, dat ütsein in goedkeap
smeulen op amptners, it folk ynsjocht,
dat dit tige nuodlik is? Moat men ta-
jaen, dat de measten harren nearne om
bikroadzje, salang der mar hwat to iten
en ,to drinken is? Lykje de measte mins
ken net op dy man yn in klaeipream,
dy’t in foarbyfearende skipper frege, oft
hy ek in koerfol ierapels fan him keapje
woe. Doe’t de skipper sei: „Ierapels
hoe komstou oan ierapels?” doe sei er:
„Dêr must niet nae frage, dou must foar
dy priis allinich mar frage, oft er niet
mear binnel”
Hjir sit de oast. Op dizze wize reitsje
wy de goede seden kwyt. En in folk
wurdt net better fan wetten, mar syn
krêft leit yn de persoanlike forantwur-
ding, mei oare wurden, yn eigen gewe
ten. En as der nou ien ding as in peal
boppe wetter stiet, is it ditte, dat dit
allerbilangrykste bitingst foar in soune
mienskip lijt hat as in putheak en jit
alle dagen fierder öfbrokkelt. Hjiryn leit
it greate gefaer, dat üs folk lang net
skerp genöch sjocht.
It wurdt mei Maeije al wer fjouwer jier,
dat de oarloch hjir foarbyjs. En it lib-
ben is al wer gflns bette/wurden. Ne-
derlÊn hat mei krêft wer opboud,*hwat
fornield wie en giet der jit alle dagen
mei troch. Yn materieel opsicht geane
wy wer nei foar-oarlochske forhêldingen
mar dy’t djipper sjocht as it stoflike,
sjocht greate foroaringen yn it libben
fan folk en mienskip. En dy foroaringen
binne yn mannich opsicht gjin forbette.
ringen. Troch de crisis, de oarloch en
de nei-oarlochske tastinnen binne wy
wend wurden oan in tige djip yngripend
bistjür fan de oerheit en har organen.
Dat is wol safier en sa djip gien, dat
der dingen binne, hwerby de oerheit alles
en de minsken seis neat mear to sizzen
hawwe. In folsleine sosialisaesje dus.
In düdlik foarbyld dêrfor binne de wen-
ten. Foar de oarloch' wie men deryn
allipnich baes. Men koe se bouwe sa’t
men woe en sa djür men woe en fan
seis koe men der seis yn wenje of in oar
yn wenje litte. Men makket kondysjes
foar de hier en hie der gjinien by nedich.
Der is neat fan oerbleaun. Alles mar dan
ek alles, wurdt regele troch de oerheit.
De eigner is in nul yn it sifer, allinnich
de timmerman en de verver witte syn
adres. Op in goede dei stapt in hierder
yn in oare wente en dan wachtsje jo mar
geduldich of net geduldich, hwa’t der
meidertiid wer yn komt. Oer de hier
Er waren 9 jongetjes.De politie te
Amsterdam heeft in een school aan het
Javaplein te Amsterdam negen jongetjes,
die winkeldiefstallen pleegden, aange
houden.
De hoge sprongen gedaan? De pech ach
tervolgt mevr. Blankers op haar Austra
lische toer. Na het ongeval in Perth,
mislukte de hordenloop in Brisbane. Een
medicus heeft een spierverrekking ge
constateerd en absolute rust voor
geschreven.
Een idee. Een aantal leerlingen van een
Chr. school te ’s-Gravenzande heeft de
eerste raadsvergadering in 1949 van die
gemeente bijgewoond om daarover een
opstel te maken. Het mooiste zal in de
volgende Raadszitting worden voorge
lezen.
Hulde! Voor een oliefabriek te Maas
sluis is een schip aangekomen met
3 0.000 kilogram beukenootjes, die in
de herfst van het vorig jaar door de
schoolgaande jeugd in Overijsel, de Ve-
luwe, de Achterhoek en in Brabant zijn
vergaard.
Nog geen wisselbouw. Het wetsontwerp
Bestrijding aardappelmoeheid zal niet
zo spoedig in behandeling komen, dat
het opleggen van een verplichting tot
wisselbouw in 1949 mogelijk zal zijn.
Herkeuring. Daar de behoefte aan dok
ters voor Indonesië groot is, streeft de
regering ernaar, artsen die aanvankelijk
voor de militaire dienst werden afge
keurd, opnieuw ter keuring op te roe
pen.
Laf. Op cle Waddenweg te Amsterdam
(Noord) is een ruit ingegooid in de wo
ning van werkwilligen der Hollandiafa-
brieken: een 17-jarige staakster is de
vermoedelijke daderes.
De Edese drieling Gerard, Jan en WiHe-
mien Jansen werd op hun 8ste verjaar
dag verrast doer de komst van het ge
meentebestuur, dat het verzuim van vo-
rig jaar wilde goedmaken en elk van
het drietal een verzilverd couvert aan
bood met de inscriptie Gemeente Ede.
Uitkomst voor kaalhoofdigen. Een kap
per in het dorpje Een, liggende onder
Norg op de grens tussen Drente en Fries
land, moet na twaalf jaar zoeken een
middel hebben gevonden, dat weer haar
op kale hoofden doet groeien.
Leveranciers van duurzame gebruiks
goederen kunnen de op 1 Maart 1949
nog in hun bezit zijnde waardebonnen
tot en met 19 Maart 1949 op de begro-
kelijke wijze bij de banken ter verzil
vering aanbieden. 28 Febr. zijn alle
waardebonnen waardeloos.
Te Eibergen wilde de landbouwer G. J.
ter Maat zijn op hol geslagen paard tot
staan brengen. Hijj werd ten val ge
bracht en ernstig gewond naar het zie
kenhuis te Enschedé overgebracht, waar
hij aan de gevolgen is overleden.
In memoriam. De acteur Henri de Vries
is op 84-jarige leeftijd in Amsterdam
overleden.
Ganzenborden op Koninginnedag. Op 30
April de nieuwe Koninginnedag
zal in het Stadion te Amsterdam op een
reusachtig oud-Hollands ganzenbord een
spel worden opgevoerd.
De Foxfilm „Het Ijzeren Gordijn” is voor
openbare vertoning in Nederland toe
gelaten voor personen boven achttien
jaar.
Kinderen zoek. Er is bij de politie een
aangifte gedaan, dat twee kinderen van
het kindertehuis „Nieuw-Voordorp” bij
Voorschoten werden vermist. Het betreft
een broertje en een zusje. Zij moesten
schoolblijven en zijn daarna niet in het
Kindertehuis teruggekeerd.
industrialisatie. In April zal de N.V. Her
cules een fabriek van rieten bouwplaten
aan de haven van Lage Zwaluwe ope
nen.
In geheel Nederland veroorzaken de rat
ten en ook de muizen jaarlijks
voor tientallen millioenen guldens scha
de aan gewassen, voedselvoorraden, ma
terialen enz. Zo wordt bijvoorbeeld in
onze provincie ongeveer 90 pct. van alle
in graanpakhuizen opgeslagen zakken
door dit ongedierte beschadigd of ver
nield. En dit is slechts één voorbeeld
uit de duizenden.
Tijdens de achter ons liggende oorlogs
jaren bleek de ratten- en muizenstand
zich bovendien aanzienlijk te hebben
uitgebreid. De overheid doet dan ook
alle moeite deze voor de gemeenschap
zo schadelijke dieren zo intensief moge
lijk te bestrijden. In het kader van dit
streven worden sinds 1945 in Nederland
jaarlijks acties gevoerd ter bestrijding
van ratten en muizen.
Dit winterseizoen zullen voor het eerst
ook de 4 Noordelijke provincies aan deze
actie deelnemen, en wel de provincies
Groningen en Friesland van 9 tot 12
Februari en de provincies Drente en
Februari, terwijl de provincies Drente en
Overijsel van 2-7 Febr. hun actie voer
den.
In de Noordeilijke provincies komt prac-
tisch uitsluitend de bruine rat voor.
Weliswaar heerst daar geen rattenplaag
I
1
1
bula, een grafgift, bestaande lit ’n grote
sierspeld aangetroffen.
De paters Assumptionisten van Boxtel
zullen te Santpoort een seminarie stich
ten. In September zal een klein-semi-
narie in gebruik worden genomen.
Hwat hat Gabe Skroar
hoecht men net to praten, dat is fêst-
steld en de wiken, dat it leech siet, der
is gjinien dy’t der hwat fan witte wol.
Elkenien wiist nei de wentekommisje. Dy
hat alle forantwurdlikheit krige en han-
nelt sa’t hja tinke, dat it moat. Né, ik bin
net oergunstich op dat hounebaentsje,
perfoarst net. Ik konstatear allinnich
mar in folslein lyts stikje sosiali
saesje. Folslein is einliks noch to moai
wurd, hwant dan soene se de rekkens
ek bitelje moatte, der binne de eigners
jit foar. Fan folslein eigen biskikkings-
rjocht binne wy forfallen ta in folslein
mienskipsrjocht of jit better in rjocht
fan de oerheit.
Dit forskynsel is yn alle bidriuwen en
forhêldingen sa slim wurden, dat wy it
hast net mear ünderkenne en syn nuod-
like kanten yn ’e gaten hawwe. De
Dütskers hawwe üs dat leard en de Ne-
derlanners binne flugge learlingen west.
Hja geane op dyselde wei fierder. Hjir-
mei wolle wy net sizze, dat de nei-oar
lochske tiden net Skreauden om lieding
en in sterke hhn. Ek net, dat wy miene
soene, dat it maklik oars kinnen hie, né!
Mar it stiet by my fêst, datl wy net
mear sjogge hoe gefaerlik dit alles
wurdt foar de greate mannichte mins
ken, dy’t net mear fiele, dat dit in kuer
is, in needsaeklik kwea, in oergongstiid
nei soune tastannen. Ik kin it net kwyt
wurde, dat wy mei dit alles to dwaen en
to litten, alhiel mei de situaesje forgroeije
en net mear sjogge, dat wy sa mank
rinne as in kreupele einfügel.
De greate biswieren fan dizze tastên,
dy’t him op alle libbensgebieten, op
prizen en leanen, op oannimmen en ünt-
slach, op it iepenjen en sluten fan in bi-
driuw, op it winnen fan klanten of it
opnimmen fan jild, op it hieren fan lên
of it setten fan ierapels, sjen lit, is wol
dit, dat it fan üs öfnimt de forantwurd-
likens en it initiatyf. Wy binne! alle-
gearre meiinoar bidlers wurden by ge
meente of provinsje mar it aldermeast
by it Ryk en de ynstansjes fan it Ryk.
nodige rust verstoren. Het houden van
loslopende huisdieren moet dus worden
aangemoedigd. Tijdens de dagen, dat
de brokjes uitgelegd zijn, doet men ech
ter beter de huisdieren vast te houden:
dan moeten de ratten juist rustig van
de aangeboden lekkernij eten.
Het gebruikte middel is ook werkzaam
tegen de woelrat of wolmuis (zwart wa
terratje). Men mag echter niet uit het
oog verliezen, dat de bestrijding van
deze soort langer voortgezet moet wor
den en dus uit verschillende opeenvol
gende uitleggingen moet bestaan, zodat
hierbij van één uitlegging geen afdoend S
resultaat verwacht mag worden.
Nog één wenk: deponeer dit blad in de
lectuurbak en laat het niet verslingeren.
In geen geval mag deze courant in vuil-
nisemmers en op andere plaatsen, die
voor ratten bereikbaar zijn, terecht ko
men. Ratten zijn verbazend slim: Als ze
dit epistel zouden lezen, is de actie tot
mislukken gedoemd.
Een gewaarschuwde rat, geldt
twee!
Waar de ratten vooral voorkomen leg-
gqf men bestrijdingsmiddelen uit. Men
lette ook op spioren van ratten, bijv,
op de uitwerpselen. In varkenshokken
nestelen ze veelal onder de pannen, in
kippenhokken hebben ze dikwijls holen,
waar ze uitkomen. Langs de waterkant
kan men vaste looppaden waarnemen.
Als^bestrijdingsmiddel worden brokjes
brood, tabletten en deegpasteitjes ge
bruikt, waarin extract van de zeeajuin
(Scillia maritima) is verwerkt. Elke por
tie is voldoende om één rat te doden. Ze
moeten liefst niet open en bloot worden
neergelegd. Het bestrijdingsmiddel is wel
practisch ongevaarlijk voor mensen en
huisdieren, maar het is de bedoeling,
dat alleen de ratten ze kunnen vinden.
Daartoe moeten de porties worden uit
gelegd op plaatsen, waar de ratten veel
langs komen, zo mogelijk dicht bij de
plaats waar ze nestelen of waar ze ge
knaagd hebben. Ze zullen bijv, nestelen
onder een rommelhoop in de schuur of
onder een hooimijt en hun voedsel gaan
halen in- de paardenstal De porties
kunnen in de holen worden wegge
stopt of onder de vloer, in een kast, on
der een stapel takkenbossen e.d. worden
uitgelegd. Meestal is voldoende 1 portie
per gat; wanneer er echter veel ratten
zitten, wat blijkt, doordat de gaten dan
groter en de paden kennelijk veel be
lopen zijn, dan meerdere porties per gat.
Men moet de 3 middelen niet afzonder
lijk gebruiken (dus bijv, in het ene huis
alleen tabletten en in een volgend al
leen broodblokjes), maar steeds door el
kaar, dus voor elk object alle 3 gelijk
tijdig. Heeft men ze op een bepaalde
plek dus bijv. 30 porties nodig, dan neme
men lo van elk middel. Door deze „ge
mengde” uitleg zal een betere opruiming
onder de ratten bereikt worden omdat
ze dan kunnen kiezen wat hun het beste
aanstaat.
Zelfs wanneer de bewoners van een
üs hjoed O H
to sizzen b
Huis-verhuizing. Een aantal huisjes te Opgravingen op het Hooge Loo bij Bar-
Kampen zal worden afgebroken en weergermeer (Dr.) hebben de aanwezigheid
herbouwd worden in het Zuiderzee-mu- van een oude Romeinse, nederzetting al-
seum te Enkhuizen Het zijn huizen, die daar aangetoond. Er zijn enkele hutkom-
bewoners van het voormalige eilandmen blootgelegd; bovendien is tussen
Schokland meenamen, toen ze in 1859 resten van verbrande beenderen een fi-
moesten evacueren.
De Nederlandse bijenfilm „Van immen
en imkers” is te Assen voor de eerste
maal vertoond voor een groot aantal
bijenteeltbeoefenaars en andere geno
digden.
Bolswards Nieuwsblad
Hel offensief
wem ingezet
i
't
