De achteruitgang
van de kievit.
I
M
öïttïïaï
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
II
Nogmaals
üs hjoed Q H
to sizzen
45e Jaargang
No. 24
Vrijdag 25 Maart 1949
Streekblad voor West
en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
\PE HOOGSTE REGIONEN VAN DE SOWJET-UNIE I
De wens van
wordt.
l
I
Bols ward
sk«
ster
Hoog bezoek.
Professor dr. Arthur M. Schlesinger, van
de Harvard University, uit Amerika, die
tijdelijk aan de Leidse Universiteit Ame
rikaanse geschiedenis doceert, heeft ook
een bezoek gebracht aan Friesland. Hij
is de gast geweest van de Commissaris
der Koningin en hij heeft in de Harmonie
te Leeuwarden een lezing gehouden on
der de auspiciën van de Anglo-American
Society. Hij is maar kort in Friesland
geweest, maar hij heeft zijn tijd wel ge
bruikt om toch nog zoveel mogelijk van
onze provincie te zien. Zo kwam het ge
zelschap, bestaande uit Prof. Schlesinger
en zijn vrouw, de Commissaris der Ko
ningin met zijn vrouw, dr. P. Sipma en
dr. W. Kok, ’s avonds laat nog in de
oude academiestad Franeker. Ze werden
gers zelf moet komen door krachtige or
ganisatie, en dat het groeiend bescha
vingspeil van het Amerikaanse volk in
het algemeen de rest moet doen, omdat
de groei der beschaving ten slotte toch
niet te keren is.
Abonnementsprfl»:
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs1ü cent per m.m.
Giro 87926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Neutraliteitspolitiek niet meer mogelijk.
Ook Italië bij het Atlantisch pact. De risi
co’s voor de aangesloten landen. Het
atoombomgeheim blijft. Truman faalde.
Het negervraagstuk urgent. Mexico
wil meedoen. Verkiezingen. De Pa
lestijnse kwestie.
It boask is gjin kompenijslrip fan twa
keaplju.
tonén wel reeds aan, dat fie communis-
re
geringscoalitie handhaafde zich krachtig,
maar ook de Gaullisten beschikken over
grote invloed onder het kiezerscorps. De
laatste tussentijdse verkiezingen voor 't
Lagerhuis in Engeland brachten daar de
Arbeiderspartij opnieuw overwinningen,
zij blijkt het regeerkasteel vast in han
den te hebben. In België zal de on nig
heid tussen Katholieken en social!: ten e
toe leiden, dat de verkiezingen worden
vervroegd. In de
r
49.
ast
mi
en
or-
gje
:en
ga.
>ke
jr.,
is-
■eg
jr.,
erf
ijl.
jr-,
id.
tje
-
POLITBURO. COMMUNISTISCHE PARTM
LEIDER. VOORNAAMST! LEDEN.
In Friesland hoort men, zoals we reeds* doodmaaien van donsjongen kunnen een
rol spelen. Eén of enkele van de ge
noemde factoren kunnen een zo grote
invloed op de nakomelingschap van de
kievit hebben, dat het aantal jonge vo
gels, dat er jaarlijks bijkomt, achterblijft
Palestijnse kwestie
gaat het met de wapenstilstandsonder-
handelingen tussen Israël en Transjor
danië maar moeizaam. Israël wijt dit aan,
de macht achter Transjordanië: Enge
land, dat zijn macht via deze Arabische
staat en bondgenoot in dit gebied trad.
te handhaven en in de Transjordaansc
haven Akaba zijn garnizoen heeft ver
sterkt. Israël heeft nu een klacht bij. de
Veiligheidsraad ingediend over de aan
wezigheid van Engelse troepen daar,
wat een slechte invloed op de wapen-
stilstandsonderhandeüngen zou hebben.
Deze onderhandelingen en die over vre
de met alle Arabische staten zullen ech
ter ook in sterke mate beïnvloed worden
door het moeilijke probleem der 500.000
Arabische vluchtelingen uit het Joodse
gebied, welke, hoewel de Arabische sta
ten dat willen, niet naar hun vroegere
woonplaatsen kunnen terugkeren. Ze
zouden de Joodse staat te zwaar belas
ten met een mogelijke vijfde colonne en
hun woonplaatsen zijn voor een groot
deel reeds door nieuwe Joodse immi
granten ingenomen.
Is thans te Moskou. Men vermoedt dat
dit verband houdt met de Russische
amsingeltfigspolitiek van Z.->Slavië als
inleiding tot een poging dat land uiteen
te scheuren en Bulgarije er een brok van
te schenken. Aanvankelijk was het Rus
sische plan ook Griekenland in P
te betrekken, als de communisten er
succes hadden, maar aangezien dit niet
het geval is, zal daar wel niet veel van
komen. Mocht er echter iets in Zuid-
Slavië gebeuren dan krijgt Italië de
Russische invloed vlak naast de deur
en dat is niet zo prettig, ook in verband
met de nog altijd sterke communistische
partij in dat land. De toetreding van
Italië tot het pact vermeerdert dus het
risico voor de deelnemers stellig. Bo
vendien brengt een bondgenootschap
met de
Italië.
Want dit ligt in een stormhoek van
Europa. Men denke maar eens aan Triëst
en het feit, dat Zuid-Slavië buur van
Italië is. Elk ogenblik kunnen Ruslands
satellieten iets ondernemen tegen Tito.
Een z.g. economische missie uit Albanië
Het toeval wilde, dat tegelijk met de
publicatie van de tekst van het Atlan
tisch pact, hier het eerste rapport van
de parlementaire enquête-commissie
over het regeringsbeleid 1940-’45 ver
scheen.
Dat rapport wees er op, dat de oorzaak
van ons gebrek aan weerstandsvermo
gen tijdens de korte oorlog tegen Duits
land, moest gezocht in onze voor de
oorlog gevoerde neutraliteitspolitiek,
welke ons niet veroorloofde naar bond
genoten uit te zien en militaire afspra
ken te maken. Welnu, de aansluiting
ook van Nederland bij het Atlantisch
pact, zow^l als de te voren reeds ge
vormde *Westelijke Unie, bewijzen dat
dit tijdperk van neutraliteitspolitiek ook
voor Nederland definitief is afgesloten.
Aan den lijve hebben we in 1940 onder
vonden, welke risico’s die neutraliteits
politiek heeft meegebracht. Ongetwijfeld
brengt ook de aansluiting bij het Atlan
tisch pact haar risico’s mede, bijv, door
de aansluiting van
Mexico
zich aan te sluiten werpt nieuwe pro
blemen op voor de Ver. Staten zelf in
hun verhouding tot andere staten op hel
Westelijk halfrond. Het feit, dat ook aan
de actie van vijfde colonnes in bepaalde
landen, in het pact aandacht is ge
schonken, die eventueel tot overleg tus
sen de bondgenoten zal kunnen leiden,
is geruststellend omdat bijv, zowel in
Italië ais Frankrijk de communistische
partij nog zeer sterk is.
eerder in een hoofdartikel schreven, al-
lerwege de klacht, dat de kievit in aan
tal achteruitgaat en dit wordt, terecht,
door ieder betreurd.
De kievit is dan ook een kostelijke wei
devogel. Na hun terugkeer in het prille bij de sterfte van volwassen dieren. De
voorjaar bezetten de mannetjes al gauw
hun broedterrein en verlevendigen met
hun dartele baltsvlucht en krachtige roep
het vaak nog winterse landschap. En
kele dagen later komen de vrouwtjes aan
en vlamt het levendige spel van de man
nen eerst goed op. Overvliegende vrouw
tjes wordt het hof gemaakt: Het man
netje vliegt met trage vleugelslag op,
gaat weldra over in een snelle vlucht
met krachtige vleugelslagen, snel wen
dend en met een vertoon van zwart én
wit, nu eens naar links, dan weer naar
rechts, zijn hoogtepunt bereikend in de
dartele buiteling en ver hoorbare roep:
kie-ie~oe-wiet-wiet-wiet.kie-oe-w.ietl
Strijkt he vrouwtje neer op het door het
mannetje bezette gebied, dan volgt een
spel van kulltjedraaien, staartwippen en
strootjewerpen. Voorlopig blijft het
vrouwtje hier vrij onverschillig onder,
maar een nauwlettend waarnemer valt
op, dat zij na verloop van één of twee
dagen toch belangstelling voor al dat
„mannelijk gedoe” begint te krijgen. Dit
is het sein voor de eierzoeker om het
gedrag van de vrouwtjes nauwlettend te
volgen. Elke morgen kan het eerste ei
er zijn: Deze spanning is het, die de
eiersport zo aantrekkelijk maakt. Nog in
het donker soms trekken de vogellief-
II
spanning „wat zal het vandaag weer
zijn?”
Deze eiersport is, vooral in Friesland,
zeer geliefd. Het is een stuk volksleven
geworden, dat de Friezen niet graag zien
verdwijnen. Van vogelbeschermingszijde
wordt hierover evenwel soms anders ge
dacht. Immers, algemeen geldt de klacht
evenzeer van de zijde der eierzoekers,
dat de kievitenstand geleidelijk terug
loopt. De voornaamste oorzaak hiervan
wordt van de zijde der vogelbescher
ming vaak gezocht in het eierrapen, iets,
wat door de liefhebbers van de eiersport
veelal fel wordt bestreden. Welke van
dé beide partijen gelijk heeft valt on
der meer niet te zeggen. Een onderzoek
naar de Invloed van het eierrapen op het
broedverloop is daarvoor zeker nodig.
Dat er evenwel iets gedaan moet worden
om, zo mogelijk, de achteruitgang te
stuiten, daarover zijn eierraperg en vo-
gelbeschermers het stellig eens. Vóór
men tot het treffen van maatregelen over
gaat, zal men evenwel nauwkeurig de
oorzaak van de vermindering moeten
kennen. Eerst dan kan de bescherming
doeltreffend zijn.
Het Vogeltrekstation Texel, een vogel-
kundig instituut, dat in Leiden gevestigd
Is, is al enkele jaren bezig te zoeken
naar de oorzaak van de achteruitgang.
Daarbij werd uitgegaan van het beken
de feit, dat de vermindering van de kie-
vltenstand Is samengevallen met d| In
voering van moderne arbeidsmethoder
In de weldebouw.
Door he .doelmatig gebruik van kunst
meststoffen werd de cultuurtoestand van
het grasland verbeterd. Hierdoor veran
derde niet alleen de samenstelling
van de grasmat, maar was het gras
ook eerder rijp en viel de maaitijd vroe
ger in de zomer. Het gebruik van (naai
machines nam hand over hand toe. Later
ging men het gras inkuilen en werden
grasdrogerijen gebouwd, waardoor het
gras hier en daar reeds midden in de
broedtijd gemaaid werd. Dit alles heeft
stellig invloed op de kievit gehad. Door
de verandering van de grasmat, die het
gevolg is van een verdringing van
schrale grassen door malse groene soor
ten, is het mogelijk, dat het grasland
minder voldoet aan de eisen, welke de
kievit aan zijn broedterrein stelt.
Het was dus van belang na te gaan of
de kievit inderdaad bepaalde typen gras
land de voorkeur geeft boven andere.
Deze studie werd in de achter ons lig
gende jaren uitgevoerd en leerde, dat
slecht, schraal land het meest in trek
Is, terwijl op goed bemest, welig gras
land weinig of geen kieviten huizen.
Hierin ligt stellig een belangrijke oor
zaak van de achteruitgang. Hiermee heb
ben we ons doel evenwel nog niet be
reikt. Ook het eierrapen, het stuk trap
pen van legsels door vee, het vernieti
gen van eieren door landarbeid en het
Hwat hat Gabe Skroar
De verkiezingen
voor de provinciale raden in Frank
rijk die nog niet afgelopen zijn en dus
nog geen definitieve conclusie toelaten.
Ver. Staten,
die in de internationale politiek de toon
aangeven, op zich zelf ook risico’s mee.
Een verbond met zo’n zware partner
heeft het voordeel, dat een agressor er
tegen op ziet een dergelijke groepering
aan te pakken. Anderzijds speelt een
grote mogendheid als de Ver. Staten een
zo grote rol in de gehele wereldpolitiek
dat het aantal wrijvingsvlakken en dus
de kans op botsingen aanzienlijk groter door burgemeester Dijkstra ontvangen
w°rdt jop het historisch stadhuis, waarna het
wereldberoemde planetarium van Eise
Eisinga bezichtigd werd. Ondertussen
was het al bijna half elf des avonds ge
worden, maar ondanks het late uur wil
den zij toch eerst het Franeker museum
’t Coopmanshös nog bezoeken. Met
grote belangstelling werd de inderdaad
unieke verzameling, welke het museum
bezit, van Anna Maria van Schuurman
bekeken, evenals trouwens de talrijke
herinneringen aan de oude Friese Ho
geschool, waaronder de 17de, 18de, en
19de eeuwse uitgaven van de toentertijd
beroemde Franeker academiedrukkers
en uitgevers.
De gasten deden het zich goed aan tijd
en dit was dus niet zo’n Amerikaanse
„sight-seeing”, waarbij zoveel mogelijk
in zo kort mogelijke tijd bekeken dient
te worden, wat ook al weer bleek op de
permanente verkooptentoonstelling van
Westelijke Unie
vormen, aldus verenigd kan de stem van
West-Europa een behoorlijk invloedrijke
zijn. Alleen blijven staan in deze storm
achtige tijden zou echter nog veel gro
ter gevaren meebrengen. Het pact heeft
in de eerste plaats een vredestaak te
vervullen, zoals de invloedrijke Ameri
kaanse senator Vandenberg zeide Is het
een machtige verzekeringspolis tegen ’n
derde wereldoorlog, ook al hebben Rus
sische commentators het natuurlijk uit
gemaakt voor een oorlogsinstrument te
gen de Sovjet-Unie. Inderdaad vinden
sommige senatoren, dat het wel zeer
uitdagend jégens de Russen is als men
de arsenalen zo dicht bij hen brengt, al
zullen de Ver. Staten geen atoombom
men in vredestijd naar Europa sturen en
ook hun atoombomgeheim niet aan de
bondgenoten openbaren, doch wel zeer
zware bommenwerpers naar Engelse
vliegvelden zenden, welke in oorlogstijd
(O.) atoombommen kurfnen uitwerpen.
op Zondag 20 Maart door Jacob Brou-1 ste waarde als vredesinstituut zal krij-
wer al twee kievitseieren in een nest zijn
gevonden.
Hoewel deze eieren het eerste werden
gevonden, n.l. een dag eerder dan het
Wirdumer, zal het laatste wel als het
officiële eerste moeten worden aange
merkt, aangezien dit als eerste aan de
Koningin is aangeboden.
kievitenbevolking loopt dan langzaam
terug Voor een deelmatige bescherming
moeten we de invloed van elk der ge
noemde factoren kennen. Het Vogeltrek
station Texel heeft daarom het plan op.
gevat te trachten dit jaar iets meer te
weten te komen over de nadelige in
vloed van het maaien. De bedoeling is,
zowel het inkuilen, het vroeger maaien
voor de grasdrogerijen, als het hooi-
maaien hierin te betrekken. Het verza
melen van de gegevens over het vernie
tigen van legsels eni het doden van jon
gen tijdens het maaien kan evenwel al- 1
leen door de boeren in samenwerking I
met maaiers en knechten plaats vinden. 1
Teneinde het onderzoek met voldoende
vrucht te kunnen uitvoeren heeft het Vo.
geltrekstation de medewerking nodig
van een zo groot mogelijk aantal boeren
die zich voor dit werk interesseren.
Men zal het op hoge prijs stellen indien
U bereid bént de gegevens op uw lande
rijen te verzamelen. i
Gaarne verlenen wij daartoe onze bemid
deling. Wanneer U ons (redactie Bois
wards Nieuwsblad, Marktstraat 13, Bols
ward) ons uw naam en adres opgeeft,
zullen wij u gaarne in contact brengen
met het Vogeltrekstation.
Na de opgave ontvangt U mededelingen
hebbers de velden in, gédreven door de I over de wijze waarop de gegevens het
beste kunnen worden verzameld.
Het Vogeltrekstation (i.c. Zoölogisch
Laboratorium te Leiden), stelt zich voor
in de loop van het voorjaar de mede
werkers te bezoeken om over een en an
der van gedachten te wisselen of inmid
dels gerezen vragen te bespreken.
Het eierzoeken is intussen reeds in volle
gang.
Op Sinte Gertriid
Moat it earste aei der ut!
Uit Leeuwarden kwam het bericht, dat
Maandagmorgen onder Wirdum het eer
ste kievitsei is gevonden, en wel door K. Met spanning wachten wij thans de be-
Dijkstra, wonende op Kleienburg onder richten uit eigen omgeving af.
Gezien deze toeneming van het risico
in een oorlog te worden betrokken, zul
len vooral de kleine landen, welke bij
het pact zijn aangesloten, er voor moe
ten zorgen, dat zij behoorlijk medezeg-
werd in Friesland het volgende geraapt.gingschap in het buitenlands beleid van
Thans is Friesland weer eens eerst!
Later kwam echter het bericht d'
heer H. Menkveld te Hengelo om uur
een kievitsei had gevonden, dat hij ook
aan H. M. de Koningin aanbood. Het
werd dus een nek-aan-nek-race tussen
de twee eieren.
Toch was het Friese ei het snelst, het
kon het eerst aan H. M. worden aange
boden. Dus toch de eer dit jaar aan
Friesland.
Jammer voor de heer P. van Dijk uit
Wirdum, dat hij niet net even eerder
was dan de heer Dijkstra. Zijn ei is aan
geboden aan de Commissaris der Ko
ningin, mr. H. P. Linthorst Homan. Later
op de dag werd door een andere eier
zoeker ook een ei aangeboden aan de
oud-Commissaris der Koningin, mr. P.
A. V. baron van Harinxma thoe Slooten
te Beetsterzwaag.
Jammer voor de 64-jarige veehouder K.
S. van der Veen te Akkerwoude, die er
’s morgens ook al een vond, jammer ook
voor de 11-jarige schooljongen Auke
Visser uit Tietjerk, die ’s middags een
triomftocht door het dorp maakte met 't
eerste kievitsei, dat het eerste niet bleek
te zijn.
Ook de familie Brouwer uit Goor
had een strop. Er wordt n.l. bericht, datHet is duidelijk, dat het pact zijn groot-
gen, als de grootst mogelijke meerder- ^8Che PartJiier P'^haar^retour^
heid van de Amerikaanse Senaat zich
houdt aan de scherpste uitlegging van
het verdrag, opdat een land, dat slechte
bedoelingen koestert, tevoren weet, dat
het ook op militair (optreden van de
Ver. Staten moet rekenen. Over het al
gemeen .verwacht men een hartig d^bat
over deze kwesties In de Senaat.
Dat senatoren lastig kunnen zijn heeft
Truman
al ondervonden, met zijn nieuw sociaal
en economisch program, dat ook verbe
tering van de positie der negers in de
Ver. Staten inhoudt. Daartegen zijn de
senatoren der zuidelijke staten, die het
felst tegen de gelijkstelling der negers
(zijn, in verzet gekomen, zij pleegden in
de senaat obstructie tegen deze voor-
1 stellen door dag en nacht het spreek
gestoelte te bezetten. Toen de regering
trachtte een verbod van dit soort ob
structie er door te krijgen, is dat mis
lukt, de zuidelijke democratische senato
ren hebben met de republikeinen in deze
practisch de overwinning behaald en
Truman heeft een nederlaag geleden.
Hij heeft het plan al geopperd om, nu
het Congres zijn» vooruitstrevend pro
gram zo behandelt, weer een grote pro-
pagandareis door de Ver. Staten te on
dernemen om zijn zaak direct voor het
volk, dat hem tot president verkoos, te
brengen. Er zijn trouwens ook beschou
wingen, waarin betoogd wordt dat
het negervraagstuk
niet van boven af bij de wet geregeld
moet worden, maar dat dit van de ne-
Leeuwarden. Het ei is de Koningin aan
geboden.
'Vier dagen na Sint Gertruud is het eer
ste gespikkelde eitje gevonden.
Het is niet de eerste keer, dat de Ijip
van de gewoonte afwijkt, haar ei na St.
Gertruud te leggen. Zulks hangt meestal
af van de weersomstandigheden. Toen op
11 Maart 1942 pas de dooi inviel na een
zeer lange winter, was het op 24 Maart
dat het eerste kievitsei gevonden werd.
Dit gebeurde toen in het Gelderse en de
gelukkige vinder leverde het af aan een
poelier in Sneek, die in dat jaar f 100
betaalde voor dat eerste kievitsei. 1943
bracht op 19 Maart het eerste ei, ook
uit Gelderland. Ja, Gelderland is de Frie
zen te vlug af, want in 1946 kwam het
uit Epe en op 26 Maart 1947 kwam het
uit Aalten.
i Het vroege voorjaar 1948 gaf de kievit
aanleiding reeds op 12 Maart, dus ver
vóór St. Gertruud, het eerste ei af te
leveren, ditmaal in Overijsel. Op 18 Maart
I de gehele Atlantische groep krijgen, an_
ie J ders lopen zij kans voor voldongen fei
ten te worden geplaatst. Ten deze is 't
gelukkig, dat Nederland met België,
Luxemburg, Frankrijk en Engeland sa
men de
n
t
I’
Boiswards Nieuwsblad
o
I
VISHINSKY
mum» v*n pouTeimo «orden bn-
okho u «ocoxxunma door xm
CENTRAAL EXECUTIE? COMfTt
MN DE PARTIJ
onoeveer nsna leden
1
1TALJN MOLOTOV AMJREJEW
MALENKOV KAOANCWT*J
BERIA MIKOYAN
NEEMT MAE «BEUNT* O» VOUTK» BeONOMlICN-
MUTOIft- «X CULTUMtL MEME
MINISTERRAAD K
MET DB ORDER» 1ST MN MT
xxyxxK'xyirjrjrxK'jt jo
OREAHIEATIES VAN DE FARTUl
5 OPPERSTE S0WJET Pj COMMUNISTISCHE PARTIJ
5 ENKELE HONDERDEN LEDENPjN F AIR IK KIN, BEDRIJVEN INI.
ORGANISATIES VAN DE STAAT.-—»
Wi aVaVaVa’a’
I
