ffiolsward roept!
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
7
üs hjoed n ft
to sizzen
No. 31
45e Jaargang
Vrijdag 22 April 1949
StreeKblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave
DruKKerij Fa. A. J.
OSINGA
B o 1 s wa r d
van
O
r
niet blijven. Als de tekenen niet bedrie
gen, zal straks
„Hwa’t wilsterfange wol,
moat fluitsje kinne.”
(Aid sechje).
Paascongres op Terschelling.
Van de vele Friezen, die aldus van deze
bijzonder mooie „hjeldagen” geprofi-
De slaef dy*t syn boeijen ófskoddet, is
'okkiger as de prins, dy’t se finzen
nimme.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bols ward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
ken. Behalve de officiële Ierse af
scheiding leverden de Paasdagen weinig
nieuws.
teerd hebben door hun dagelijkse werk
zaamheden en zorgen eens even te ver
geten in de vrije natuur, trok op de mid
dag van Goede Vrijdag ook een groep
naar Terschelling.
In de gebouwen van de Stifting „Schyl-
geralÊn” bij Hoorne werd een congres
van de Friese Volkshogeschool gehou
den, dat gewijd was aan de bespreking
van de resultaten van de congressen, die
kort geleden te Bakkeveen en te Parijs
hebben plaats gehad.
Zoals men weet betrof het weekend te
Bakkeveen een samenspreking tussen
vertegenwoordigers van de Friese Be
weging en de verschillende gewestelij
ke bewegingen in Nederland, met het
doel om gemeenschappelijKe richtlijnen
en doelstellingen aan te bevelen voor ’n
wenselijke decentralisatie van het Neder
landse staatsbestel.
Het congres te Parijs had plaats op ini
tiatief van del Europees-Sederalistische
Beweging. Hier waren verscheidene
volksgemeenschappen, die een minder
heid in hun staatsverband vormen, ver
tegenwoordigd. Zo o.a. de Bretons in
Frankrijk, de Schotten en Welshmen in
Groot-Brittannië, de Catalanen en Bas-
ken in Spanje, en ook de Friezen in Ne
derland. De Noord-Friezen uit Sleeswijk
hadden helaas verstek moeten laten gaan
Wel wordt melding gemaakt van verbit
terde gevechten tussen nationalistische
en communistische
deelnemers aan het Atlantisch pact over
de defensieplannen verlopen te zijn. Vol
gens een Amerikaans blad schijnen deze
geleid te hebben tot de opvatting, dat
een Weser-Rijn linie van Bremen tot
Bazel nieft houdbaar zou zijn bij een
plotselinge aanval van gemotoriseerde
eenheden uit het Oosten. Deze eerste
linie zou moeten worden gevormd door
de Gelderse IJsel, Rijn en Po, hetgeen
wil zeggen, dat wel het hart, maar niet
de „franje” van Nederland, dus Noord
en Oost Nederland, zou worden verde
digd. Dat klinkt niet zo prettig, temeer
niet omdat men er al mee rekent dat
deze linie ook niet te houden zou zijn
en eigenlijk vanuit Spanje en Noord-
Afrika het tegenoffensief tegen de
eventueel opgedrongen Russen zou die
nen te worden ondernomen. Dit alles
wijst er toch wel op, dat voor een effec
tieve verdediging en dekking van West-
Europa deelneming van West-Duitsland
aan het Atlantich pact nodig is.
Voorlopig blijft ove
rigens de Russische
strijdlust tegen
Tito
gericht. Moskou is
nu ook radio-uitzen.
dingep in de Mace
donische taal begon
nen, met de bedoe
ling ’t Macedonisch
deel van Zuid-Slavië tegen Tito te doen
rebelleren. Er zijn allerlei geruchten over
Dimitrov, de Bulgaarse premier, vroe
ger een dik vriend van Tito, wie hij ech
ter, onder Russische drang de rug toe
keerde. Het heet dat Dimitrov ziek is,
hij is tenminste vervangen door de on-
der-premier, trouw vazal van Rusland,
en zou zelf in de Russische hoofdstad
ter verpleging zijn. Of deze verpleging
een lichamelijke dan wel een politieke
ziekte geldt, daarover speculeert de we
reld.
Het Parijse congres had als uitgangs
punt de federale vereniging van Europa
als de enige uitweg voor ons door al
lerlei gevaren bedreigde werelddeel.
Het had ten doel, de middelen te bespre
ken, die aangewend moeten worden, om
er voor te zorgen, dat in dat grotere
verband de kleinere volksgemeenschap
pen, die toch al zoveel moeite om zich
te handhaven, voldoende hun „gerak”
krijgen. Er zijn enkele resoluties aange
nomen, die op politiek, economisch en
cultureel gebied richtlijnen aangeven om
dat te bereiken.
Verder is er een permanente commissie
gevormd, die deze zaken nader moet uit
werken en waarin ook Friesland verte
genwoordigd is en wel door drs. F.
Bergstra. De Friese Beweging heeft hier
mee dus de eerste en een belangrijke
stap gedaan op het terrein van interna
tionale samenwerking.
Om nu eens gezamenlijk te overwegen
wat het te Bakkeveen en te Parijs be
reikte in het bijzonder voor Friesland
betekenen, was dit Paascongres op Ter
schelling belegd, en er waren dan ook
verscheidene leidende figuren uit de
Friese Beweging aanwezig.
De eerste spreker was de heer P. Wij-
benga, die de"conclusies van Bakkeveen
naging. Het belangrijkste hiervan is, dat
de Friese Beweging en de vertegenwoor
digers van verschillende gewestelijke be
wegingen zoals bijv, die in Brabant,
Limburg en Drente, het er over eens zijn
dat verruiming van de levensmogelijk
heid voor de kleinere gemeenschappen
binnen het Nederlandse Rijk voorlopig
gezocht dient te worden in de weg van
een sterke decentralisatie van ons staats
bestel, zó dat zij alle gewesten gelijke
kansen biedt en ook de verstgaande be
hoeften bevredigt. Alleen wanneer dit
niet het gewenste resultaat mocht heb
ben, zal de Friese Beweging moeten
streven naar een uitzonderingspositie
voor Friesland binnen het Nederlandse
staatsverband.
De heer J. J. van Weringh verdedigde
een aantal stellingen over de vraagstuk
ken, waarvoor Friesland door de situatie
in Europa gesteld wordt. De Friese strijd
is het stadium van enkel taalstrijd voor
bij, zij heeft een totalitair karakter. Na
een Europese ontwikkeling van 20
eeuwen, die loopt over de stadia van
kerstening, verwereldlijking en versplin
tering met de daarmee corresponderen
de staats- en maatschappijvormen staan
wij thans voor een historisch dilemma.
Het logisch volgende eindstadium, n.l.
dat van massalisering en dictatuur, dnt
ons en heel Europa met de ondergar./
bedreigt, willen wij niet aanvaarden.
Terug kunnen wij echter ook niet. De
enige uitweg is die van het federalisme
dat enerzijds Europa als geheel tot meer
eenheid wil brengen en anderzijds de
kleine volksgemeenschappen in dat gro
te verband beter tot hun recht wil laten
komen. Het is nu, na het congres te Pa
rijs, het tijdstip om te komen tot de vor
ming van een Friese federalistische or
ganisatie, zoveel mogelijk in samenwer
king met de Noordfriezen, gebaseerd op
de ideeën van de Friese Beweging en t
internationale idealisme, dat in verschil
lende vormen zo sterk in Friesland leeft
De heer J. Piebenga vertelde in een in
teressante causerie van zijn verblijf on
de Far-öer, de kleine eilandengroep in
de Oceaan tussen Schotland en Ijsland,
van het leven van de bevolking en v-n
haar geschiedenis, van haar str’id o;
het bestaan en om het behoud van eigen
karakter. Hij wees daarbij op de sterke
overeenkomst tussen de Friese Beweging
en haar doelstellingen en die van de FSr-
öse bevolking.
De heren Tsj. de Vries en F. Kuiper
brachten verslag uit over het congres
te Parijs en de daar bereikte resultaten.
Laatstgenoemde spreker toonde in zijn
bespreking van de politieke resolutie het
belang aan van het feit, dat de Friese
Beweging thans door zijn vertegenwoor
diging in de te Parijs samengestelde per
manente commissie van de Europese
volksgemeenschappen, een stem heeft in
het internationale milieu. Hij legde er
de nadruk op, dat Friesland door de
vorming van een federalistische organi
satie achtergrond, vorm en kracht moet
geven aan deze nieuwe figuur.
De heer Wijbenga wees in een uitmun
tend betoog op de noodzakelijkheid en
de mogelijkheid om onze houding te
Bakkeveen en te Parijs, dus in Neder
lands en Europees verband, niet als te
staat en bezit als zodanig grote invloed
in de wereld van de Islam, die zich over
het Verre, Midden en Nabije Oosten uit
strekt.
De Arabische landen van het Nabije
Oosten hebben een bittere pil moeten
slikken in de vorm van hun militaire ne
derlaag tegen Israël. Door deze ervaring
geleerd, streven zij niet alleen naar on
derling steviger banden dan de liga hun
biedt 9 er is bijv, een sterke toenade
ring tussen Syrië en Irak maar ook
naar steun bij sterker Mohammedaanse
landen. De tijd schijnt rijp te zijn voor
zekere consolidatie der Mohammedaan
se landen in dit gebied, nodig ook om
dat in hun midden de vrij sterke Joodse
staat
Zonnig Pasen.
De Paasdagen hebben ons een voor
proefje van de zomer gebracht. Een stra
lende zon lokte het mensdom naar bui
ten. De ras- en amateureierzoekers heb
ben dit buitenkansje met beide handen
aangegrepen. Voor tallozen waren de
bollenvelden een grote trekpleister en
voor hen die het dichter bij huis zochten,
oefenden Frieslands schaarse recreatie
gebieden een sterke aantrekkingskracht
uit. Sportliefhebbers trokken Tweede
Paasdag bij duizenden naar Heerenveen
om de Noordelijke voetbalkampioenen
voor de tweede maal tegen die van het
Oosten te zien ondergaan. Neen, dan de
den de Friese windhonden het beter. Zij
versloegen hun Hollandse en Groningse
collega’s gedecideerd en bezorgden de
talrijke toeschouwers een genotvolle
middag.
Ter gelegenheid van hun jaarlijkse
bondsdag beleefde Sneek ’n invasie van
C. J. M. V.leden, die in de Grote kerk en
het Gebouw van Chr. Belangen uiting
gaven van hun overtuiging ten aanzien
van de taak van het Christendom in de
wereld van heden.
India
dezelfde weg als Eire gaan. Er zijn daar
voor allerlei redenen. Eén er van is een
psychologische n.l. dat een invloedrijk
deel der bevolking geen deelgenootschap
met Engeland èn om oud koloniaal zeer
èn omdat het, na jaren voor de onaf
hankelijkheid te hebben gestreden, deze,
nu ze verkregen is, naar buiten wenst
te accentueren. Een andere reden is dat
India streeft naar een neutrale positie
voor Z.O. Azië in de tegenstellingen tus
sen het Westen en Rusland en het door
een deelgenootschap in het Britse Ge
menebest voor het Westen zou partij
kiezen.
Een derde reden is, dat Zuid-Afrika,
waar de Indiërs niet voor vol meetellen,
ook lid van het Gemenebest is. Ook over
de kwestie hoe India’s afscheiding op
vreedzame wijze te doen geschieden én
het toch van zekere voordelen, welke ’t
deelgenootschap biedt, te doen blijven
genieten, zal de a.s. ministerconferentie
van het Gemenebest beraadslagen.
De tweelingzuster van India, uit het oude
Brits-Indië geboren, ’t Mohammedaanse
Pakistan
daarentegen zal wel in het Gemenebest
in de Paasdagen is hef uittreden van
Eire (Zuid-lerland) uit het Britse Ge
menebest een feit geworden. De Ierse
Vrijstaat is nu uitgeroepen tot onafhan
kelijke republiek. Er zat niets verras
sends in dit feit, want reeds maanden
geleden was er toe besloten en waren
met Londen op vreedzame wijze de re
gelingen getroffen, nodig om de souve-
reiniteit te kunnen uitoefenen, die zoals
bekend, tot nog toe niet volledig was,
omdat de Britse Koning de Vrijstaat nog
altijd tegenover het buitenland vertegen
woordigde.
gen.
Intussen heeft het Britse Gemenebest *nj Pakistan er bij blijft. Want dit Pakistan
veer moeten laten en daarbij zal het wel i is tenslotte de grootste Mohammedaanse
De volgende week legt Bolsward voor de zoveelste maal „de mooiste
appels voor het raam”.
Zich ten volle bewust van zijn taak en functie als verzorgingscen
trum van een groot deel van West- en Zuid-West-Friesland, zal het
zijn beste beentje weer eens vóór zetten.
Drie dagen aaneen zal de Multishop. Ill, met de dertig winkels onder
één dak, de volle aandacht vragen van boeren, burgers en buitenlui,
van stadsbewoners en plattelanders.
Aan de laatste voorbereidingen van dit jaarlijks gebeuren wordt,
terwijl wij dit schrijven, met kracht gewerkt.
Maandagavond zal de Doelezaal zijn omgebouwd, misschien beter
gezegd omgetoverd, in een „warenhuis”, waarin bijna geen „nee”
te koop zal zijn.
Want (niet alleen, dat U in een overzichtelijke ruimte de dertig win
kels bij elkaar vindt en zonder tijdverlies of enige verplichting bij
de meest uiteenlopende zaken te kust en te keur kunt gaan, óók
kunt U er verzekerd van zijn, dat U er zult vinden, wat U elders
reeds lang tevergeefs zocht.
Ook in dit opzicht zal het „U vindt het in Bolsward” weer opgeld
doen.
Diverse fabrikanten hebben hun detaillisten op unieke wijze be
voorraad.
Op de Multishop vindt U zowel de nieuwste snufjes als ruime voor
raad van anders nog schaarse artikelen.
U kunt er geschikt zaken doen en er koopjes halen.
Ditmaal heeft de.P. F. C. het niet nodig geacht door fancy fair of
andere attracties het publiek te lokken.
Zoiets spreekt boekdelen, evenals het feit, dat thans geheel de
Doelezaal^ de tapkamer en biljartzaal incluis, voor expositieruimte
wordt gebruikt.
De Multishop is verkoopstentoonstelling zonder meer, maar dat is
reeds een attractie op zichzelf.
De advertentiepagina’s van dit nummer lichten U voldoende in over
hetgeen U er alzo zult vinden.
Bovendien wil een originele prijsvraag de band tussen koopman en
klant versterken.
Nauwelijks zal de Multishop III zijn uitgeluid, of de Voorjaarsmarkt II
opent haar poorten en roept U het welkom toe.
Georganiseerd op verzoek van heren veehandelaren is het succes
van deze markt bij voorbaat reeds verzekerd.
Wanneer het weer niet tegenwerkt, zal de komende marktdag haar
naam alle eer aandoen.
De volgende week wil in dubbel opzicht de veste van Bolswina Uw
gastvrouwe zijn.
Bolsward roept U het welkom toe.
En zij doet het van harte.
U komt toch ook?
Verrassend was wel het geringe aantal
Ieren van het millioen, dat in Engeland
zelf woont, dat van de geboden gelegen
heid gebruik maakte om de Britse natio
naliteit te behouden, slechts 3500 vroe
gen die aan.
Het totaal verbreken van de 764 jaar
oude band met de Britse Kroon was ove
rigens niet geheel naar de zin van tal
van belande figuren in Eire zelf o.a. De
Valera, de voormalige, bij de laatste ver
kiezingen verslagen premier, die echter
16 jaar aan het bewind is geweest. Hij
had de toestand willen handhaven dat
aan het hoofd van de Ierse staat een
Ierse president stond voor de binnen- blijven, het is trouwens zowel in politiek
landse aangelegenheden en dat de Britse economisch als militair opzicht veel min-
Koning Ierland ook voor buitenlandse der ontwikkeld dan India en heeft dus
aangelegenheden bleef vertegenwoordi- Britse steun nodig. Maar ook vóór het
Gemenebest is het van groot belang dat
Chinese troepen
rondom het aan de Noordelijke oever
van de Jangtse gelegen Tsjirhirwei.
De Chinese regering zou Maandagavond
de communistische leiders voorstellen
doen, strekkende tot een verlenging van
de periode, welke door een ultimatum
der communisten werd bestreken.
De Chinese regering heeft voorts de eis
der communistische leiders om de com
munistische legers de Jangtse ongehin-
werd te doen oversteken en deze strijd
krachten het recht te verlenen toezicht
te houden op een reorganisatie van het'
Chinese nationale leger verworpen.
Als de geruchten waarheid bevatten dat
de Russische generaal Malinin op weg
is naar Washington, om onderhandelin-
gen te openen over opheffing der Ber-
lijnse blokkade en hervatting der vier-
mogendhedenbesprekingen over Duits-
land, heeft, in tegenstelling met deze
alarmerende berichten, het Atlantisch
pact iets góeds uitgewerkt. Het staat
overigens vast dat Rusland direct voor
de ondertekening van dit pact al een
poging tot toenadering deed, welke ech
ter de Amerikanen niet ver genoeg ging,
zodat ze werd afgewezen. De Ame
rikaanse generaal Clay gelooft intussen
niet aan goede bedoelingen der Russen,
hoogstens zouden zij herstel der stich
ting van de West-Duitse republiek na
streven. Of willen de Russen misschien
door een ogenschijnlijk tegemoetkomen
de politiek de oppositie in de Ameri
kaanse senaat tegen het Atlantisch
pact een hart onder de riem steken?
President Truman
heeft n.l. dit pact nu ter goedkeuring aan
de Senaat gezonden en het schijnt dat
er een feller strijd om zal moeten worden
gevoerd, dan aanvankelijk verwacht
werd. Hetgeen wat teleurstellend is, of
schoon men over het algemeen wel ver
wacht dat het pact zal worden aange
nomen. Het zou trouwens een daverende
klap zijn als dat niet geschiedde, de po
litieke gevolgen zouden niet te overzien
zijn. Na het Atlantisch pact komt dan de
kwestie der wapenleveringen aan de
deelnemers in het Congres en dat schijnt
daar nog meer tumult te zullen opleve
ren.
Enigszins teleurstellend voor
Nederland
Hwat hat Gabe Skroar
Israël
is verschenen. Dat de Ver. Staten en En
geland daarbij een belangrijke rol zullen
spelen met als pionnen zowel Turkije
als Pakistan, schijnt wel zeker. Was
hington en Londen behoeven elkaar
daarbij niet in de wielen te rijden, elk
heeft zo zijn speciale vrienden in deze
wereld van de Islam.
Egypte dat nog oude veten heeft met
Engeland zal lichter toegankelijk zijn
voor Amerikaanse invloed, evenals Per-
zië, maar de Anglo Amerikanen bouwen
hier blijkbaar aan een stevige machts
positie in de Mohammedaanse wereld,
wat ook de Joodse staat Israël nog wel
eens tot nadenken zal stemmen.
Deze staat koestert evenals India in het
Verre Oosten de wens neutraal in de schijnen ook de eerste besprekingen der
tegenstellingen tussen het Westen en
Rusland te blijven. Afgezien van de
vraag of hij dat kan, nu Moskou Israël
in zijn propaganda al heeft ingedeeld bij
de „kapitalistische” staten, zal dit ook
niet gemakkelijk vallen als de gehele
omgeving van Palestina onder Anglo
Amerikaanse invloed geraakt, waarin
I ook sterke economische factoren wer-
De Ierse Vrijstaat souverein. Ook India
wil zich geheel losmaken. Pakistan wil
nog blijven. Mohammedanen zoeken een
heid. De positie van Israël. De strijd
in China. Zoeken de Russen toenadering?
Noord- en Oost-Nederland onverdedigd?
n
t
Bolswartls Nieuwsblad
PAUL RENAUD
I
NIEUW OFFENSIEF DER COMMUNISTEN IN CHINA
