Avonturier/
II
no
m
1$
ifd.
ept
?en
tijd
in-
bij
en
1 w
Gabe Skroar
G
’s Werelds grootste
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
949
;a
11
OrFi
üs hjoed I
to sizzen
Had”
Streekblad voor Wesb en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
Bo I s word
lingen
Hwat hat
I
M
China
ge-
t
uur
(le
programma
(2e
m
•-
Is
els
de leiders met de conservatie-
verried 'partijgeheimen. Men
kelen bij het herstel van het verbreker
■evenwicht in Azië.
De iene giet yn sydne klean,
De oare nei de lappen flean.
aalst*
Hen.
eerd
iar.
UM
ele
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon «1 (K 5157)
fan
Lek-
\RD
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
i
uur
mei to dwaen oan de eksamens foar it
Fryslandiploma ütgeande fan it Yn-
a to
en
Raad van Europa.
Deze zal gevestigd worden te Straats
burg, evenals de Algemene Vergadering,
welke deze Raad van advies zal dienen.
Alle landen die werkelijk de democra
tische beginselen zijn toegedaan, kunnen
toetreden. Griekenland en Turkije heb
ben reeds aangevraagd dat te mogen
doen en daartegen schijnt geen bezwaar
te zijn. Dat Straatsburg als zetel is ge
kozen van de raad, dankt het er aan,
dat Frankrijk de stoot gaf aan de tot
standkoming van dit bescheiden begin
van een Europese samenwerking, welke,
naar men hoopt, de kiem zal bevatten
voor een toekomstige Ver. Staten van
Europa, maar ook aan het feit, dat het
een aannemelijk centrum lijkt voor een
lichaam, dat straks misschien ook Duits
land, Oostenrijk en Zwitserland zal om
vatten. De eisen van democratie welke laars lapt, het plan toe Japan in te setia
men stelt voor de toetreding maken het
op dit moment onmogelijk
Spanje
op te nemen, Daar zal eerst nog het een
en ander moeten veranderen voor het
acceptabel is. Ook het besluit der poli
tieke commissie der Ver. Naties, n.l., dat
de leden der V. N. in hun diplomatieke
verhoudingen niet meer gebonden zijn,
zal Franco in feite niet verder brengen,
daar het in de Algemene Vergadering
wel zal worden verworpen.
Ierland,
daarentegen, dat zich van alle andere
verbintenissen in West-Europa tot nog
toe verre hield, behoorde in dit geval
zelfs bij de landen, die de Raad opricht
ten. Maar deze Raad en zijn adviserend
lichaam moeten zich dan ook verre hou
den van alles wat op militaire verbinte
nissen gelijkt, en het is van deze dat de
Ieren niets willen weten zolang Noord-
lerland niet in hun republiek is opgeno
men.
Opvallend is overigens, dat er in Zuid-
lerland hier en daar al iets van spijt
merkbaar is over het feit, dat het uit het
Britse Gemenebest is getreden, voor men
de regeling kende welke is getroffen om
India binnen het Gemenebest te houden,
terwijl het toch volkomen onafhankelijk
wordt en de Koning, hoewel het hem als
symbool erkent, geen trouw meer ver
schuldigd is. India behield daardoor ech
ter het recht de geheime bijeenkomsten
van ’t Gemenebest bij te wonen en in
tijd van nood een beroep op de strijd
krachten van het Gemenebest te doen.
in het middelpunt van de belangstelling.
Het hoofdbestuur had indertijd de af-
Bijna zestig jaar geleden werd in een kwam er achter, dat hij zich des avonds
Joods gezin in een dorpje aan de Donau veelal op zonderlinge plaatsen ophield,
in Hongarije eenl kind geboren, dat door waar men een geachte volksvertegen.
het lot voorbestemd was om als man
de grootste avonturier en wereldzwer-
ver te worden, die de geschiedenis waar
schijnlijk ooit heeft gekend.
Ignaz Thimotheus Trebitsch, die zich
later, na zijn naturalisatie als Engels
man, voorts Lincoln liet noemen, was
aanvankelijk bestemd rabbijn te worden.
Hij bracht het echter wel tot predikant,
zendeling, lid van het Engelse Lager
huis, leider van een spionnagedienst, fa
brikant, uitgever, politieke complotlei-
der en samenzweerder, journalist, valse
munter, wapenleverancier, bankier, ad
viseur van een Chinese maarschalk,
Boeddhistische monnik, bestuurder van
een klooster, enz. enz.
Het is duidelijk, dat een man, die in
zovele rollen op het levenstoneel is op
getreden en in alle delen van de wereld
opdook om spoedig van zich te laten
spreken, een zeer bijzonder mens moet
zijn. Trebitsch Lincoln zegt van zich zelf
in een boek, dat hij schreef en dat ver
scheen onder de titel „De grootste avon
turier der 20ste eeuw”, dat hij niets min
der is dan een genie, alleen een mis
lukt genie, en vooral een miskend genie.
Hij schrijft zich zelf zulke geweldige ga
ven toe, dat de wereld binnenkort van
de crisis genezen zou zijn, als men hem
een kans zou geven om de leiding te ne
men van het wereldbestuur.
Dat is de grootspraak van een man, die
ook naar het oordeel van andere en ge
zaghebbende personen over buitenge
wone en zeldzame gaven beschikt en
over wonderlijke kwaliteiten van ver
stand en wilskracht, energie, initiatief
en ondernemingsgeest.
Hij heeft een durf, die voor niets terug
deinst. Maar zijn sterkste eigenschappen
zijn sluwheid en list en zijn zwakste zijn
gebrek aan geweten. Lloyd George, die
de twijfelachtige eer heeft gehad zij aan
zij met hem te zitten in het Lagerhuis,
zei van hem, dat hij alles in de wereld
had kunnen worden, als hij niet zo’n
aarts-intrigant was geweest, en niet
zo’n rusteloze natuur had gehad, die
hem van het ene punt van de wereld naar
de andere dreef.
Dat begon al toen hij een jongeman van
nog geen twintig was. Hij liet zijn stu
die voor Joods geestelijke in de steek,
toen hij op het punt stond Rabbijn te
worden, verliet zijn Hongaars dorpje en
trok naar Engeland. Na een verblijf van
een half jaar aldaar, sprak hij zo
vloeiend Engels dat hij voor een Engels
man zou hebben kunnen doorgaan.
Hij schreef in kranten en tijdschriften en
wist het zover te brengen, dat hij be
noemd werd tot leider van de Ierse Pres
byteriaanse godsdienstige gemeenschap
voor zendeling onder de Joden. Hij werd
een tijdlang ais zendeling naar Canada
gezonden, maar keerde vrij spoedig te
rug naar Engeland, want de eenvoud van
het zendelingschap was Trebitsch te
kalm en te weinig avontuurlijk.
In Engeland terug sloot hij zich aan bij
de Anglicaanse kerk en maakte zoveel
indruk In zijn nieuwe omgeving, dat men
hem zowaar een plaats aanbood als
predikant te Kent. Als zodanig hield hij
het niet lang uit. Hij mikte hoger en
verder, verwaarloosde zijn herderlijk
halve in een kerk horen en hield zich
meer bezig met politiek dan met de taak
van een predikant.
Hij slaagde er in het vertrouwen te win
nen van een groot-industrieel, die hem
tot zijn secretaris benoemde. Hierdoor
kwam hij in de kringen van fabrikanten,
handelslieden en politici, waar hij ieder
een zo wist te imponeren door zijn
enorme bespraaktheid en handigheid,
dat men hem als een zeer gewaardeerd
lid der liberale partij inlijfde en spoe
dig candidaat stelde voor het Lagerhuis.
Op 28-jarige leeftijd was de Hongaarse
avonturier dus lid van het Engelse La
gerhuis, volksvertegenwoordiger in het
land, dat hij acht jaar daarvoor zonder
haast een cent op zak was binnengeko
men.
Dat is een aardige prestatie voor iemand
die intussen ook nog Evangelist, zen
deling en predikant is geweest, en Tre
bitsch had het ongetwijfeld veel verder
kunnen brengen in zijn tweede vader
land, als hij niet zo ongedurig en on
rustig was geweest en niet zo vol schel
menstreken had gezeten. Als liberaal La
gerhuislid onderhandelde hij achter de
rug van
ven en
woordiger niet zou zoeken, en toen de
oorlog uitbrak, moest hij zijn toch al
wankel geworden positie opgeven en
kreeg hij een functie bij de Engelse
spionnagedienst. Dat baantje was voor
een man, die zo wereldwijs en zo han
dig was, als geknipt.
Maar natuurlijk kon hij als Engels spion
weer niet nalaten verboden dingen te
doen en het kwam uit, dat hij ook voor
Duitsland spionneerde en daar veel geld
aan verdiende. Doch eer men deze gladde
aal te pakken had, was hij uitgeweken
naar Amerika. Hij raakte nu helemaal
op de slechte weg en wegens oplichting,
vervalsing, wisselruiterij enz. liep hij drie
jaar gevangenisstraf op, die hij ook uit
gezeten heeft.
Hij verhaalt in zijn boek, dat hij de ge
vangenis uitkwam en een heilig besluit
nam nooit weer iets te doen, dat met
misdaad iets had uit te staan. Hij schreef
de eerste dag, dat hij uit de gevangenis
kwam, een artikel over Engeland en de
Engelse politiek, dat zo sensationeel was
dat de krantenkoning Hearst hem liet
ontbieden en hem een groot salaris aan
bood, als hij zich aan de Hearstpers liet
verbinden. Hij werd journalist en zette
een hevige campagne in tegen Engeland,
voorlopige Duitse grondwet
bepaalt dat een deel der souvereiniteit
mag overgedragen aan internationale
lichamen wijst er op dat er iets ver
anderd is en iets groeit, heel teer nog
wel, maar dat tot iets groots kan wor
den als het in vrede mag gedijen. Maar
om tot de practische politiek van het
ogenblik terug te keren, dat het Britse
Gemenebest alles heeft gedaan om In
dia het verblijf binnen zijn banden mo
gelijk te maken was ook een groot be
lang voor het Westen zelf.
Nu de toestand in
De takomst.
By de Stifting „Us Fryske Berneboek",
dy't forline hjerst in priisfraech ütskreau
foar de trije moaiste Fryske berne-
boeken yn 'e rige A, C en D binne 30
hfinskriften ynkommen, n.l. 16 foar de
heechste klassen fan de leechere skoal-
len en de Ulo-skoallen en 14 foar de
legere klassen. Dit is ont nou ta it
heechste tal hanskriften dat de Stifting
op syn priisfragen krige hat. De kar-
kommisje wit nou mar hwat har to
dwaen stiet.
Regionale Omroep Noord.
Dinsdag 17 Mei:
18.30'19.-Frysk
diel).
a. Earnstich wurd
Ds. J. J. Kalma van
kum.
b. Stimmen üt it Heitelan.
19.1519.45 Frysk programma
diel).
a. „De Stoomfyts” (II),
lietsjes fan it Kabaret-
selskip „De Skümkop”.
b. De Reinbóge: Prof.
Dr. J. H. Brouwer lést to
foaren üt it wurk fan
Waling Dykstra.
Vrijdag 20 Mei:
18.45-19.—- Mag ik U voorstellen
Ype Poortinga.
Interviews met Noorde
lijke schrijvers door Fok
ke Sierksma.
delingen gevraagd hoe zij over het be
drijf spensioen dachten. Men was vlak
voor een pensioen voor hun vaste arbei
ders. De huidige regeling met z’n grote
administratieve rompslomp kon echter
geen genade vinden. Zoals gewoonlijk
had het hoofdbestuur weer enkele vra
gen bij de afdeling rondgestuurd. Een
ervan betrof het vraagstuk van coöp.
verenigingen tot het exploiteren van
landbouwwerktuigen. Aan de hand van
de ingekomen antwoorden bracht de
landbouwconsulent Ir. C. Spithost ver
slag uit. Over het algemeen stond men
zeer gereserveerd tegenover het coöp.
machinaal melken. De weidestreken
toonden in het geheel geen belangstel
ling, terwijl in de streken met gemengd
bedrijf sporadisch een voorstander was.
De bezwaren betreffen voor het meren
deel het feit, dat de boer hierdoor zelf
geen contröle meer over het melken zou
hebben en bovendien een groot stuk van
het contact met z’n vee zou verliezen.
Grotere bedrijven kunnen zelf beter een
melkmachine aanschaffen. De voorstan
ders zagen in het coöp. melken een kans
om het meikerstekort te bestrijden.
Voor het coöp. dorsen had men vooral
in het Oosten van ons gewest belang
stelling, terwijl men in de bouwstreek
hier afwijzend tegenover stond. Voor
het coöp. bezit van landbouwwerktuigen
bestond over alle linies een goede be
langstelling. In de greidhoek wil men
alleen die werktuigen coöperatief aan
schaffen, die niet tegelijkertijd in ge
bruik zijn. Vooral de trekker, de greppel
en meerscharige ploeg kwamen in aan
merking voor coöperatieve aanschaf.
ste trokken de aandacht door hun artis
tieke I -
koperdrijfwerk te noemen, dat in
schillende stadia van
heer Buikstra van
streerd werd. De bedoeling van de
Friese Kunstnijverheidsschool is, om
door een betere opleiding te voorzien in
het tekort in Friesland aan artistiek ge
schoolde werkers. Tot dusver geschiedt
dit in avondcursussen. Op den duur zal
hier echter een school met volledig dag
onderwijs uit moeten groeien.
maar maakte het daarbij zo bont, dat
de Amerikaanse regering zich met het
geval bemoeide en men hem het land
liet uitzetten.
Nu begon een echt zwerversleven. Wij
zien hem opduiken in Frankrijk, in Oos
tenrijk, in Italië en overal weet hij ter
stond de aandacht op zich te vestigen
al is het niet in gunstige zin.
Als het in Dutsland roerig begint te wor
den en de conservatieven onder leiding
van Ludendorff een staatsgreep beramen
stevent Trebitsch regelrecht naar Ber
lijn en drie weken later is hij secretaris
van generaal Ludendorff en zet de
staatsgreep in elkaar, de z.g. Kapp-
putsch, die op niets uitdraaide.
Onze avonturier weet op het nippertje
te vluchten, komt in Nederland terecht,
woont enige maanden in een hotel in de
Warmoesstraat te Amsterdam, gaat 's
avonds biljarten in „Kras” en beraamt
intussen met de kroonprins op Wierin-
gen en de Keizer te Doorn een tegen-
revolutie in Duitsland. Men komt er
achter en hij krijgt een wenk om snel
weg te wezen, daar hij anders Neder
land uitgesmeten zal worden.
Over de verdere lotgevallen van deze
aartsavonturier en intrigant moeten wij
kort zijn. De eerste maal, dat de wereld
weer van hem hoorf is als adviseur van
maarschalk Woe Pei-foe in China.
Als de grond hem daar weer te heet on
der de voeten wordt, trekt hij zich terug
in een Boeddhistisch klooster en komt
er uit te voorschijn als Boeddhistisch
monnik. In het Oosterse monnikskleed
gehuld is Trebitsch ongeveer 2 Jaar ge- .Dat de
leden te Marseille aan wal gestapt om
voor de zoveelste maal zijn geluk in
Europa te beproeven, naar verluidt om
hier een Boeddhistische orde te stichten.
Zatermiddag hield de Friese Kunst
nijverheidsschool te Leeuwarden in de
Harmonie een expositie van de in het
afgelopen cursusjaar door de leerlingen
bereikte resultaten. Verschillende voor
werpen van kunst en edel ambacht
vormden tezamen een goed verzorgd en
smaakvol geheel. Het grootste deel van
de tentoonstelling werd uiteraard in be
slag genomen door tekeningen, pastels,
aquarellen en enkele olieverfschilderijen
Vooral van de portretstudies in potlood
vielen sommige op door hun rake ty
pering en vlotte behandeling. Daarnaast
kon men producten van textiel- en leer-
zich zo ten nadele van dat
dreigt te ontwikkelen het
communisten nog altijd voor de wind -
L ..„o _...o
Australië hier gelijke belangen met dat j Ljouwert, E. de Jong to Boalsert
Foar it A diploma (allinne skriftlik)
rom 60 dielnimmers. Dit wurdt de fyfte
kear dat de eksamens halden wurde.
Dat de initiatyfnimmers harren net for-
sjoen hawwe op de leafde fan harfen
folk foar de eigen tael, docht wol bliken
üt it greate tal minsken dat oan de fjou
wet foargeande eksamens meidien hat,
foar A 701 en foar B 163 man. Dêrfan
hawwe resp. 393 en 144 it diploma krige
wol in biwiis dat it it Fryske folk earnst
is yn to hel jen dat it op skoalle net lear-
de. Om de eksamens diz’ kear hwat in
apart kleurke to jaen, hat it comité it
plan opfette om oan de jongste, de ald-
ste en de fierst weikommende dielnim-
mer(ster) in oantinken to jaen. Om al-
hiel yn de stimming fan „nei it süre it
swiete” to kommen, hat Tetman de
Vries in jubileumliet makke, dat nei öf-
rin fan de eksamens de dielnimmers
binne dan noch in healürke noflik by
elkoar songen wurde sil.
Alg. Vergadering
Friese Mij. van Landbouw.
Onder voorzittersschap van de heer
L. H. Dedden hield de Friese Mij. van
Landbouw Maandagmiddag een goed
bezochte algemene vergadering. Uit de
mededelingen stippen wij aan, dat de
afdelingen in de afgelopen winter
periode op velerlei terrein actief zijn ge
weest. Naast de behandeling van or
ganisatorische en andere landbouw
vraagstukken, bestond er ook een ver-
hëugende belangstelling voor het cul
turele werk. De ontwikkelingscursus
voor de jongeren is er goed ingevallen.
Van de 201 deelnemers zijn op 2 April
bewerking bewonderen. Vooral de laat- j 175 candidaten geëxamineerd. Aan
----- J49 personen kon het einddiploma wor-
bewerking. Tenslotte valt net Jen uitgereikt.
irijfwerk te noemen, dat in ver- Jn verband met een opdracht van Den
bewerking door de Haag is de economische consulent op 10
- naaj. AustraIië vertrokken om al
daar de emigratiemogelijkheden te be
studeren. De heer De Groot wordt ein-
de Augustus weer terug verwacht.
Bij de ingekomen stukken stond vooral
Bedrijfspensioen
de belangstelling.
West-Duitse republiek consolideert zich.
Bevin in Berlijn. De Raad van Europa
geproclameerd. Spanje niet democratisch
genoeg. Zuid-Ierland, krijgt spijt
De positie van India. China onder de
voet. De Stille Oceaan vraagt de aan
dacht.
De voorlopige grondwet der W.-Duitse
federale republiek is door de grondwet
gevende vergadering te Bonn goedge
keurd. West-Duitsland krijgt een voor
lopig bestuur van 18 leden, socialisten en
christendemocraten hebben er elk 7 le
den in, de vrije democraten 2, de Cen
trumpartij en de Duitse Partij elk 1.
De vlag van de nieuwe West-Duitse re
publiek zal opnieuw rood, goud, zwart
zijn, ook Oost-Duitsland heeft trouwens
die kleuren aangenomen. Dat de grond
wet, die de goedkeuring der Westelijke
geallieerden behoeft, welke verzekerd is
door voorbesprekingen, 'n democratisch
karakter draagt, spreekt.
Een nieuwigheidje is, dat ze voorschrijft
dat de regering alleen ten val gebracht
kan worden door een motie van wan
trouwen, welke ook tevens een nieuwe
rijkskanselier aanwijst, een rijkskan-
selicr is n.l. weer leider der regering,
zoals een president leider van de staat
zal worden.
Dat de communisten tegen stemden Is
werk, preekte over dingen,'die alles b'e- begrijpelijk, ze werkten niet mee aan de
i vorming van een aparte West-Duitse
staat, ze willen een verenigd Duitsland.
Minister Bevin
die in West-Duitsland is geweest, heeft
de bevolking daar de verzekering gege
ven, dat wat er ook uit de conferentie
met de Russen, welke te Parijs zal wor
den gehouden, zal voortkomen, een re
geling geenszins de democratische in
richting van het Duitse staatsbestel zal
mogen aantasten. Over het resultaat der
ontmoeting met de Russen, welke op 23
Mei zal beginnen, wordt veel gespecu
leerd. Maar het heeft geen zin er op in
te gaan, al spoedig zal immers blijken
wat de Russen willen en dan zal men
ook beter kijk hebben op de algemene
lijn waarlangs de wereldpolitiek zich
straks zal bewegen. Intussen verslapt ’t
Westen niet in zijn pogingen zich te or
ganiseren. Te Londen zijn de 10 landen
die met elkaar werken aan een samen
werking der Europese landen over zo
breed mogelijk gebied, buiten het mili
taire, het eens geworden over het sta
tuut voor de
In verband met een opdracht van Den
Warga gedemon- Mei
van J- -
Fryske eksamens.
Moarn sil üt alle hoeken fan Fryslan
en fier dêrbüten jong en aid nei Ljou-
Westen wert rei2i9je om dêr yn Sealen Schaaf
gaat de
is het nog enige troost dat India en stitüt Fryslan (lieders E. Wyg
Westen hebben. Ook voor Engeland zelf J; Stienstra to Nes),
dat inderhaast Hongkong versterkt metic A
troepen uit het moederland. Wie zich de
rampzalige ineenstorting van de Britse
koloniën in dit gebied in de tweede we
reldoorlog herinnert, zal kunnen begrij
pen, dat Londen er thans op uit is, zich
voor verrassingen te behoeden. Het zal
ook wel de toestand in China zijn welke
Australië aanleiding gaf zich tot de Ver
Staten te richten met een verzoek om in
lichtingen over de houding van Washing
ton ten opzichte van de vraag der ge
meenschappelijke verdediging in de
Stille Oceaan
terwijl de leider van India, Pandit
Nehroe, al bij president Truman op vi
site gaat. En in het verre Tokio schrijft
men generaal Mac Arthur, de Ameri
kaanse dictator van Japan, die zelfs alle
beslissingen van het ministerie van bui
tenlandse zaken te Washington aan zijr
No. 37
45e Jaargang
BERN. SHAW
lis”
I J
n.’
at
1OV
ere
I
l
