Cijfers
'S
n
1
f
d
die doen denken
Provinciale Kroniek
Buitenlands
Overzicht
a
i I
us hjoed n Q
to sizzen
No. 41
4S« Jaargang
Vrijdag 27 Mai 1949
Streekblad voor West* en Zuidwest Friesland
- Bolsward
Hoeveel is het?
f
Dat het
f
190.000
f
150.000
f
33.000
dat tot nog toe in
lijn; 3.
del
>ns
et
mi)
t.b.c.bestrijding
Subs, kinderuitzending
Subs. Districtsdiensten
kinderhygiëne
Subs, kraamzorg
Subs, rheumatiekbestr.
400.000
360.000
400.000
275.000
Hemelvaartsdag in Leeuwarden aan de
start zullen verschijnen, ter gelegenheid
van genoemde sportuitwisseling.
Ook zullen twee Zwitserse toeristen, in
de wedstrijd voor toerfietsen, deelnemen.
Nim foar it iten in lyts wipke
Nei it iten in lyts sljipke.
Varachqnt DINSDAGS «n VRIJDAGS
Redactie en Administratie i
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs i
1.35 per kwartaal bij ▼ooraltbetfilni
4dv.vtentleprqi i 10 cent per m.thi
Giro 87926
r
Reg. Omroep Noord.
245 M.
22
n
n
Benelux,
welker grensverbeteringen er ook aan de
orde komen. Maar de kleinere belang
hebbenden worden, zoals te doen gebrui
kelijk is, ook nu weer geweerd. En toch
behoorden de kleine Westelijke buren
van Duitsland op deze conferentie ook
te zijn omdat zij waarschijnlijk mèt
Frankrijk als onmiddellijke buren en als
gewezen bezette landen beter de men
taliteit van het Duitse volk kunnen be-
Het moet de Friese filmmensen als een
grote verdienste worden aangerekend,
dat zij van deze opdracht niet een stijve
documentaire film hebben gemaakt, maar
een rolprent, die het op ouderavonden
zeer zeker zal doen. Op boeiende en ar
tistieke wijze toont de film ons hoe reeds
bij de kinderen in hun spel en liefhebbe
rijen is na te gaan in welke richting hun
aandacht gaat en welk beroep voor hen
het geschikst moet worden geacht.
De eigenschappen betreffende het ka
rakter, de handvaardigheid, het gevoels
leven en de verstandelijke vermogens lo
pen als een rode draad door de film.
Het doel van deze instructieve film is de
ouders te wijzen op de grote verant
woordelijkheid bij de keuze van een be
roep voor hun kinderen.
spoorwegen, dat in de Russische zóne
van Berlijn zetelt,
Oostmarken deed.
Berlijn» tumult
De Amerikaanse commandant achtte de
beweegreden van deze staking gerecht
vaardigd, maar de Russen en hun com
munistische aanhang in Oost-Berlijn
dachten er anders over en zo heeft de
Westerse wereld het voor haar merk
waardige schouwspel gezien, dat com
munistische stakingbrekers uit de Oos
telijke zóne in West-Berlijn doordron
gen en tegen de stakers, die hier en daar
stations bezetten, vuurwapenen gebruik
ten, waarbij vele gewonden vielen, ter
wijl hun tegenstanders trachtten de sta
king ook over het Russische deel van
de Duitse hoofdstad uit te breiden.
Berlijn scheen in het begin dezer week
de inzet van een strijd tussen West en
Oost, zoals geheel Duitsland dat is op
de conferentie te Parijs.
De Russen willen een Duitse eenheids
staat, welke terstond door de bezettings
troepen zal worden ontruimd. De Wes
telijke geallieerden zijn ook voor een
Verenigd Duitsland,
maar dat als een federatie zal zijn op
gebouwd, waarin elke afzonderlijke staat
zekere voegdheden zal hebben om zo te
voorkomen dat een sterk Duits centraal
gezag ooit weer de vrede in gevaar zal
brengen. Een gespleten Duitsland
waarvan het Westelijk deel thans offi
cieel tot federale republiek is uitgeroe-
Oostenrijkse vredesverdrag
dat na het Duitse vraagstuk nog te Pa
rijs aan de orde zal komen, nu direct tot
stand zal komen, is ook maar niet zo
voetstoots te geloven, omdat zolang de
Duitse kwestie niet is geregeld, de
Russen allicht de Oostenrijkse kaart
nog in de hand zullen willen houden.
Ook over de kwestie Griekenland is er
nog vóór de conferentie van Parijs, in
de sfeer van de Ver. Naties tussen het
Westen en Rusland contact geweest, dat
men van plan is voort te zetten. Maar
ook hier maakte het de indruk, dat de
Russen er op uit waren de militaire
steun van de Ver. Staten en Engeland
aan de Griekse regering te onttrekken
opdat het land open zou komen te lig
gen voor de communistische invloed.
e
ij
a
I-
Paedagogysk Wurkforbén.
Sneontomiddei hat dr. P. Sipma it pae-
dagogysk wurkforban fan de Fryske
Akademy ynstallearre. Dit wurkforbên
is ta stén kommen nei oanlieding fan it
Underwiiscongres fan forline hjerst en
hat as taek om op wittenskiplike wize
de fraechstikken to bisjen dy’t op ün-
derwiisgebiet mei de twataligens gear-
hingje.
Moskou
heeft zijn moeilijkheden in het dingen
naar de Duitse gunst. Want als het be
palen der Duitse grenzen aan de orde
komt, moet ook over de grote brokken
van Duitsland, welke de Russen aan Po
len cadeau gaven gesproken worden en
zal Moskou op dit gebied óf de Duit
sers hevig moeten teleur stellen, óf de
Polen van zich afstoten dóór hun weer
een deel van de Duitse buit te ontnemen,
waardoor de ontevredenheid welke in
sommige delen van Oost-Europa al je
gens Moskou heerst, een belangrijke
stimulans zal krijgen. Hier staat Moskou
voor een moeilijke keuze en de confe
rentie te Parijs zou een hoop pikanter
nog worden als ook Polen daar aanwe
zig was.
Dat land behoorde er ook eigenlijk te
zijn, evenals de
Rondom de Snekermeren.
Het secretariaat der „Sportclub Sneek”
deelt ons mede, dat de aangifte voor d'
wielertocht „Rondom de Snekermeren
de 100 reeds heeft overschreden. Onde''
de deelnemers bevinden zich verschel
dene, die aan de elfstedentocht op Pink
stermaandag zullen deelnemen. Als
oefentocht voor deze „Acht van Bols
ward” leent de „Rondom de Snekerme
ren”tocht zich schitterend.
Door bemiddeling van het Leeuwarder
comité voor sportuitwisseling Leeuwar
denNorwich en met medewerking van
de Leeuwarder wielersportvereniging
„De Friese Leeuw” is het de „Sportclub
Sneek” gelukt van de Nederlandse Wiel-
ren-4Jnie dispensatie te krijgen voor de
deelname van licentiehouders van de N.
Augustus wurdt it cintrale punt, fan de'W. U. en de ploeg Engelse renners, die
kampen, dy’t elkmis fiif dagen duorje.
Forskaet.
Alhoewol’t it waer bytiden noch frijhwat
skrousk wêze kin, wurcle der rounom
al wer plannen foar de simmerfakansjes
makke. Ek de ünderskate organisaesjes
op it mêd fan de Fryske Biweging binne
drok dwaende om alles foar harren sim-
merkampen ta to rissen. Sa giet it Boun
fan de Frysk Nasjonale Jongerein wer
I nei Skylge. Fan 24 July oant 20 Augustus
haldt it dêr fjouwer kampen twa
derfan binne adspirantekampen yn de
gebouwen fan de stifting Schylgeralan.
Ek de Fryske Folkshegeskoalle slacht
syn tinten yn de gebouwen fan dyselde
stifting op. Fan 20 Augustus oant 3 Sep-
timber wurde dêr twa saneamde stüd-
zjekampen halden. It earste kriget in yn -
ternasjonael kleurke, om’t der neist al
lerhande Fryske problempn ek in Fla
ming, in Süd-Afrikaen, in Yndonesiër en
in Sionist de dielnimmers oer harren lén
ynljochtsje sille.
It twadde kamp sil mear op de econo-
myske, sociale en culturele problemen
fan Fryslén seis rjochte wêze. It is net
tafallich dat èn it Jongereinboun èn de
Fryske Folkshegeskoalle nei Skylge ta
geane en dêr gebrük meitsje fan de krea-
ze gebouwen fan de stifting „Schylgera-
lén”, Dy stifting wol ommers de bén
tusken de Friezen fan de fêstewél en dy
fan it eilén neijer oanhelje. Om dat doei
to birikken stelt de stifting ündermear
syn gebouwen graech biskikber foar al
lerhande organisaesjes en groepearrings.
Fierders giet it Roomsk Frysk Boun fan
1020 Augustus wer nei Riis yn Gaes-
terlên. De Roomske Friezendei op 15
„Tussen spel en leven”.
Kortgeleden maakten wij in deze ru
briek melding van de totstandkoming
van de film „Tussen spel en leven”.
Deze film, die ter illustratie van het
gesproken woord over de beroepskeuze
voorlichting dient, werd Maandagmid
dag na een woord van welkom door de
Commissaris der Koningin in Friesland
voor een aantal genodigden vertoond.
deel daarvan wordt uitgegeven aan de
drank.
De Marshallhulp leverde het eerste jaar
1 milliard op. Ruim de helft daarvan
werd uitgegeven aan alcoholica.
Over de gulden van Joekes was veel te
doen, maar dat we drie zulke guldens
uitgaven aan de drank, slikten we zo
maar.
Nederland heet het land te zijn, waar
het onderwijs op hoog peil staat. Op de
Rijksbegroting 1949 werd alles bij elkaar
voor lager onderwijs, nijverheidsonder
wijs, voorbereidend hoger- en middel
baar onderwijs, hoger onderwijs en we
tenschappen f266.000.000 geplaatst.
In 1948 gaven we ongeveer tweemaal
zoveel uit aan de drankgewoonte.
De drankhandel beschouwt zich tegen
woordig als de steunpilaar van de Mi
nister van Financiën doordat haar acti
viteit de schatkist stijft. Wij vermoeden
echter, dat ook deze Minister, evenals
zijn voorgangers Goeman Borgesius, e.
a., destijds, graag de accijns zou missen
als daarmee ook de veel meer kostende
nadelen van het socale kwaad dat drank
gebruik heet van ons volk werden afge
wend.
Immers ongeveer 1/5 van het aan drank
uitgegeven geld komt in de vorm van
accijns terug.
Maar wat staat hiertegenover?
Directe gelduitgaven aan alcoholica, ma
teriële schade, door drankinvloed in het
verkeer en anderszins veroorzaakt, Ver-
pleegkosten drankslachtoffers, Vervroeg
de polisuitkeringen, Onderhoudskosten
nabestaanden, Idem invalide slachtoffers
en gezinnen, Ondersteuning ontwrichte
en a-sociale gezinnen, Kosten van poli-
tie-apparaat ten laste van alcoholge
bruik, Kosten van rechtspraak en gevan
geniswezen idem, Kosten van reddings
werk en consultatiebureaux voor alco
holisme, Kosten van overig sociaal werk,
veroorzaakt door alcoholisme. Aandeel
alcohol in kostenlast geslachtsziekten,
t.b.c., krankzinnigen-, psychopathen- en
debielenverpleging, Verspilling arbeids
kracht, arbeidslust, arbeidsuren, Ver-
Tlisdei 31 Maeije:
18.3019. Frysk programma (le diel)
a. Earnstich wurd fan Ds. J. Rienstra
fan Inglum.
b. Stimmen üt if Heitelén.
19.1519.45. Frysk programma (2e diel)
It Snitser Kantatekoor Ónder lieding fan
Gezinus Schrik, sjongt „Wer bin’ de
fjjlden grien”, in deadebitinkings-
kantate fan Paulus Folkertsma op
teksten van D. A. Tamminga en Fed-
de Schurer (opn. fan in ütfiering by
gelegenheit fan de Nasjonale Roudei
op 4 Maeije yn de Greate Tsjerke
to Snits).
Die vraag doet je denken aan het non
chalante gebaar van een greep in het
vestzakje als de ober komt afrekenen,
aldus een folder, die we dezer dagen in
de bus kregen gestopt.
Hoeveel is het? En de ober zegt zo ter
loops, zoals een goede ober dat behoort
te kunnen, zo losjesweg, zonder blikken
of blozen of ook maar de geringste na
druk: „Een half milliard, meneer.”
En de klant betaalt, ook zonder blikken
of blézen, zoals een goede klant dat be
hoort te kunnen, nadat hij ongemerkt
even een vlugge berekening heeft trach
ten te maken van de fooi, waarbij hij
zich natuurlijk vergist en honderd milli-
oen geeft, terwijl hij maar vijftig bedoel
de.
De ober helpt meneer in zijn jas, houdt
de deur open: „Dag meneer, dank U”
met de klemtoon op U en de meneer
wandelt de frisse lucht in met een reke
nend brein, maar met de rustige blik
van een man, die betaald heeft wat hij
opdronk.
Nu ja, het ging in kleine porties en door
een paar millioen verschillende mensen.
Maar het ging toch zo ongeveer in Ne
derland in 1948. Aan borrel en bier en
wijn gaven we samen als volk een half
milliard uit, benevens een fooi van een
dikke honderd millioen „pot voor me
neer”, in dit geval de schatkist.
Dat is toch werkelijk absurd. En toch is
het zo.
Denkt U zich dit eens rustig in.
Het Nederlandse volk heeft in 1948 voo>-
ruim 500.000.000 gulden aan bier, wijn
en jenever door het keelgat laten glijden.
Dat is aanmerkelijk meer dan in 1947
(360 millioen). Een half milliard gulden
aan alcoholische dranken.. En dat in een
land dat economisch bezien, nog lang
niet van de in de oorlog geslagen won
den genezen is. Een land, dat voor een
belangrijk deel nog op de hulp van an
deren is aangewezen. Iedereen geeft toe,
dat woningbouw een noodzaak is van
de eerste orde. De regering zal daarvoor
in 1949 400 millioen uitgeven, maar die
betaalt ons volk. 400 millioen voor wo
ningbouw; .500 millioen voor alcohol,
dus voor een genotmiddel. Die verhou
ding is toch wel erg scheef. Men gaat
over tot het bouwen van meer montage-
woningen die wel schijnen te voldoen,
maar ook om een betaalbare huur voor
te bereiden. Zou die niet veel gemakke
lijker betaalbaar worden als ons volk
wat minder dronk? f500.000.000!
Van alle kanten wordt ons toege
schreeuwd: we moeten versoberen an
ders gaan we totaal in de put; maar
we drinken steeds meer. Een half mil
liard! Wanneer zal ons volk wijs wor
den? Als het te laat is?
Wij willen het nog op andere manier
zeggen: Omgerekend per hoofd (eigen
lijk wondere berekening, want „per
hoofd” wil hier aanduiden, hoeveel iede
re inwoner, dus ook de baby, de zieke,
de gevangene, de 100-jarige, gemiddeld
aan drank gebruikt) komt men aan de
hand van nauwkeurige cijfers tot de vol
gende conclusies:
I. Het hoofdelijk gebruik van sterke
drank (jenever ed.) stijgt na de oorlog
buitengewoon snel en was in 1948 103
pet, hoger dan voor de oorlog.
J. Het hooidelijk gebruik van bier was
in 1946 veel hoger dan voor de oorlog,
doch liep in twee jaar tijd terug met 5
liter dank zij de snelle opkomst van
alcoholvrije dranken en was in ’48
terug op het peil van ’37.
3. Het hoofdelijk gebruik van buiten
landse wijn was in ’48 reeds weer 75 pet.
van het vooroorlogse. Kruidenierswijn
werd er in ’48 ongeveer 200 pet. meer
gekocht dan voor de oorlog.
4. De hoeveelheid zuiver alcoholvergif
per hoofd meer letterlijk: per lichaam
was in ’48 hoger dan gemiddeld voor
de oorlog.
5 De totale uitgaven voor 1947 aan al
coholica komen, op reële wijze berekend,
op f54.12 per hoofd of f520 millioen
voor ons geheele volk.
6. Eveneens reëel berekend vinden we
voor 1948 een hoofdelijke uitgave van
f 36.08 aan jenever e.d., f 15.95 aan bier
en f 10.56 aan wijn. Totaal f62.59 per
hoofd. Dit betekent voor ons gehele volk
een uitgave van f 353 millioen aan jene
ver e.d., f 156 millioen aan bier en f 103
millioen aan wijn of een totaal van f612
millioen.
Wanneer we deze cijfers eens gaan ver
gelijken, gaan ze nog meer spreken.
Het hele nationale inkomen bedroeg in
1948 12 milliard, het vier en twintigste
Hwat hat Gabe Skroar
pen is het ideaal der Westelijke ge
allieerden niet. Ook zij wensen een ver
enigd Duitsland, maar dan moeten zij
ook de zekerheid hebben, dat dit een
democratisch Duitsland naar Westerse
begrippen wordt. Daarom willen zij ook
geen directe terugtrekking der bezet
tingstroepen ten eerste omdat zij vrezen
dat dan de door de Russen in Oost-
Duitsland sterk georganiseerde commu
nistische partij en het communisti
sche politie-apparaat een greep naar
de macht zouden doen en ten twee
de omdat ook als dit gevaar niet dreig
de, de democratische idealen in Duits
land onder de massa nog geenszins zo
verankerd zijn, dat deze zich op een
kwade dag niet door nationalistische
stromingen op sleeptouw zouden kunnen
laten nemen.
Ook
gooide levenskansen, Morele beschadi
ging, Leed, en.z. enz.
Het zijn alle posten, die misschien niet
altijd in geldswaarde zijn uit te drukken,
maar niettemin zwaar wegen.
Men zou dus verwachten, dat op de
Rijksbegroting een flink bedrag zou zijn
uitgetrokken voor subsidie aan de
drankbestrijding. Deze post komt inder
daad op de begroting voor en is onder
gebracht bij de post Volksgezondheid,
die is geraamd op 13.4 millioen gulden.
Tegenover het gigantische bedrag dat
voor alcoholgenot wordt besteed valt
deze 13.4 millioen gulden bijna volko
men in het niet. Toch zit, zolas opge
merkt, hierin nog heel diep verscholen
hef minuscule bedragje dat uit de rijks
kas wordt beschikbaar gesteld om al de
bittere1 nasmaak van dit genot een klein
beetje te neutraliseren.
Men zie het volgende staatje van subsi
diebedragen welke onder deze 13.4 mil
lioen voorkomen op de Rijksbegroting
1949, getuigend van velerlei kleine zorg
van het Rijk voor de Volksgezondheid,
die echter nog zoveel grote zorg laat aan
het particuliere initiatief
Subsdie en overige uitgaven voor
f 2.900.000
470.000
f
f
f
Subs, bestr. geslachtsziekten f
Subs. lich. gebrekkigen en
onvolwaardigen
Subs, geestelijke volks
gezondheid
Subs, drankbestr. misbruik
sterke drank
Dit laatste is alles wat het Rijk beschik
baar stelt om de brokken van het alco
holisme te helpen opvangen en de voor
lichting en jeugdopvoeding ten aanzien
van het alcoholvraagstuk te bevorderen!
Tegenover iedere f 18.500.die aan
drank worden uitgegeven, staat slechts
f 1.steun aan de drankbestrijding.
Het is niet de eerste maal, dat wij voor
het drankvraagstuk de aandacht vragen.
Verleden jaar leidden wij de „Blauwe
Week” in met een artikel over de in
vloed van de alcoholica op het mense
lijk lichaam, later nog eens gevolgd
door een noodkreet onder de titel. „Wees
een man!” Ditmaal hebben we de cijfers
laten spreken. Voor wie oren heeft om
te horen spreken ze een duidelijke taal.
We behoeven er niets aan toe te voe
gen.
Uitgave van DruKKeriJ Fa. A. J. OSINGA
De Vierlandenconferentie gestart Sfeer
van wantrouwen. Berlijn» tumult
Het „Verenigd vDuitsland”. Polen en Be
nelux hebben geen boodschap. Wanneer
komt er een vredesverdrag met Oostenrijk?
oordelen dan Engeland en vooral de
Ver. Staten
Hun matigende stem had op een confe
rentie, die in het spel der hoge politiek
een soort huwelijksaanzoek van West en
Oost aan de Midden-Europese bruid
dreigt te worden, niet mogen ontbreken.
Misschien zal dat echter op een latere
conferentie nog wel eens gebeuren, want
er is eigenlijk niemand die gelooft dat
dit de laatste conferentie over dit vraag
stuk zal zijn in die zin dat zij nu een
oplossing zal brengen. In een sfeer van
onderling wantrouwen kan deze niet tot
stand komen. Men zal al dankbaar mo
gen zijn als deze conferentie van Parijs
dit wantrouwen niet nog aanwakkert en
er een stap vooruit wordt gedaan op
een nog moeilijke en lange weg naar
overeenstemming.
In het „Paleis van rose marmer” te Pa
rijs zijn Acheson, Bevin, Wysjinsky en
Schuman, resp. ministers van buitenland
se zaken van de Ver. Staten, Engeland,
Rusland en Frankrijk, nu al enige dagen
bijeen ter bespreking van de Duitse
kwestie. Op de agenda staan: 1. het
Duitse vraagstuk zowel van politieke als
economische kant; 2. de toestand te Ber-
voorbereiding van het vredes
verdrag met Duitsland; 4. het vredes
verdrag met Oostenrijk.
Een poging van Wysjinsky om ook het
Japanse vredesverdrag aan de orde te
stellen, mislukte, omdat de anderen de
conferentie niet bevoegd achtten deze
zaak te Parijs te behandelen. Het wan
trouwen tussen de Westelijke geallieer
den en Rusland heeft de Duitse kwestie
op een geheel ander plan gebracht, dan
men zich aan het einde van de oorlog
had voorgesteld. We hebben niet meer
met een conferentie te doen, waar in
vriendschappelijke sfeer overlegd wordt
hoe een groot land dat een verschrikke
lijke misdaad jegens de wereld beging
zijn plaats in Europa terug te geven en
een groot volk te reciasseren. Veeleer
is het zoiets als een conferentie van twee
minnaars die naar de gunst van de
Duitse bruid dingen. Dat deze bruid het
met zich zelf nog niet eens is, wie ze
zal kiezen, bleek uit het hevig tumult dat
een staking van het spoorwegpersoneel
in West-Berlijn veroorzaakte, dat eiste
dat zijn loon uitbetaald werd in West-
marken terwijl het bestuur van deze
Ma
tl
4
l.
BEVIN
iter
;en.
i.
n
e
t
Bolswards Nieuwsblad
