so
Martinytoer
Fan de
1
I
door Nederland
üs hjoed A A
to sizzen
No. 49
45e Jaargang
Dinsdag 28 Juni 1949
West» en Zuidwest Friesland
DruÜKerij Fa. A. J.
Uitgave
- Bols ward
OSINGA
van
nke
DE SMOKERS YN ’E WOLKEN.
k
a.
19 Juny 1949.
PYT.
Drie Duitse verstekelingen, die zich aan
de vreemdelingenpolitie gearresteerd.
van een defect aan de automatische in-
den dan 't onze de vernietigende Duitse
Tj. de J.
Mei in boer libje se as mei in moalpüde;
hja slaen der op isa lang as it stout.
d
1.
buiten
grenzen,
ontroering
daan werd op spontaan meeleven.
De opbrengst bedroeg in onze stad bij
na f 250.Ook elders zal men niet zijn
achtergebleven.
Morgen vieren we ’s Prinsen verjaardag.
Wij doen dit o.a. door het concert ten
bate van het Anjerfonds, dat door het
Sted. Muziekcorps, de Oratoriumvereni-
ging „Bolsward” en het Chr. Gem. Koor
alhier in het Julianapark wordt gehou
den, te bezoeken.
Het zij een dag van nationale vreugde.
God zegene onze Prins en beware hem
voor Gezin en Volk.
Eet meer groente. Uit Frankfort wordt
gemeld, dat een nieuwe toewijzing is
verstrekt voor de export van Nederland
se groenten naar Duitsland tot een be
drag van 250.000 dollar oer week.
De synagoge aan de Folkingedwars-
straat te Groningen zal 30 Juni publiek
worden geveild. De synagoge heeft sinds
1755 op die plaats gestaan. In 1906 ver-
De krante kaem mei ’t nijs foar ’t Ijocht,
(’k Ha der in nije piip op koft!)
Dêr kin wer folop rikke.
De fülste smokers krij’ wer tier,
Hja stopje wer om it ketier.
De foarrie sil wol skikkel
De Aide tiden wurde nijl
„Tabak komt mei ien July frij!”
In smoker sünder piip net soun
Gromme faeks as in bruide houn:
„Ik kin der lang net komme,
Mei myn rantsoen” It bliek in oar
Wie soms in bon as acht yn ’t foar.
(’t Hoeft nou net mear forblomme)
Hwa praet der oer? ’t Bln Aide kij.
„Tabak komt mei ien July frijl”
De mjitte is in skoane saek.
’t Docht bliken dat de minsken faek
Har seis net master binne,
Sa ’t yn hertstochtlik smokersnocht,
It heale lean yn reek forfljocht,,
(It jild wurdt dreech fortsjinne)
Wy nim üs foar tabak komt frij
Mar tink der om: Net al to rij!
jis-
en-
nes
nna
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Giro 87925
en-
der
de
49.
ert
an,
Te
ert
jr.,
ho-
rij-
jr,
ek.
en.
irk
tra
te
e.
1
1
en
ns
>1-
49.
en
zv
na
tra
m.
n-
dv
ra
•r
0
5.
strijding zo uitermate sympathiek
was?
We geloven van beide.
Zo is, zo behoort het althans ook te zijn,
met de Witte Anjerdag.
De Witte Anjer worde populair.
De Witte Anjer houde de gedachtenis
aan de geboorte van het verzet in ere
en.tegelijk dient men door het kopen
ervan een goed doel: bet verlenen van
subsidie, aan culturele instellingen, die
zulks behoeven.
Gelukkig hebben velen Zaterdag in Bols
ward verstaan, dat hier een beroep ge-
raat in de woning van een familie te
Venray uit elkaar gesprongen. De bad-
kamer en twee aangrenzende slaapka-
Mei sé-gêrs, kofjesurrogaet,.
Hold men it pypke oan ’e praet
Gjin tried tabak to krijen!
Hwat letter: elts boude „eigen teelt”,
Dat op de dür ek elts forfeeld’.
Doe kaem it bonne-lijen,
Nou is dy léste soarch forbij.
„Tabak komt mei ien July frijl”
as men by C. en A. biwünderje kin. h
hiele formidden fan In boer is oars as
fan in skoalmaster of in kantoarman en
dat moat blike üt klaeijing en manearen,
üt hüsrie en gewoanten, üt tael en styl.
I
stêdman, mar as hy net sunich is, dan
bistiet it net, dat hy syn bern wer boer
meitsje kin. En dat er dêr nel stribbet
is logysk en billik. Foar oerstallige din
gen, ioar fakAnsjes en baeiplakken fielt
ae boer net folie, mar dat is ek goed.
Soe hy dêrmei bigjinne, dan wie der
gau boer öf. En it boerelibben freget nou
ienkear minsken, dy’t al den del om
fjouwer üre de jister yn wolle of de
büthüsdoarren witte to finen. To folie
lükse kin net op in pleats, dan giet de
aerdichheit der meidertiid üt. En hwat
de meiwurking oan Ontwikkeling en On
derwijs oanbilanget, mei men hjir yn
FryslAn mear as tofré wêze. In krAns fan
LAnbouskoallen wurdt troch de boere-
jongerein drok bisocht en ek mei har or-
ganisaesje kinne hja hiel wol munsterje
tsjin de lju üt de stêd. Mar men sil yn-
skikke moatte, dat de styl en de lib-
benssfear op in buorkerij oars is as' by
in bakker of smid. It hat lang in to-
koart west, dat men op sosiael terrein
efteroan kaem op de buorkerij. Mar de
greate oarsaek wie derfan, dat de boer
net sosiael hannelje koe, omdat hy seis
Onsosiael bihannele waerd. Pas de léste
tsien jier is de Hierwet en de billike
produktepriis oan de boer takend. En
dy’t net mei de fuotten boppe de groun
sweeft, wit, dat men biswierlik oan in
oar jaen kin, hwat men seis net kriget.
Dêrmei wol ik net sizze, dat ek yn boe-
reformiddens gjin tokoarten binne. Dat
ek by harren lang net in goed bigryp
is fan it wurk fan in sakeman, in dokter
of karrider, in ambtner of sutelder. Dat
der Onder harren net binne, dy’t tige ien-
sidich de wrAld bisjogge. Mar wol men
dizze dingen oars ha, dan is earst noa-
dich, dat men oer en wer mei forstan-
nige en earlike arguminten bigryp toant
foar de man, dy’t mei syn hüshAlding
en bidriuw de maetskippij in greate en
Onmisbre tsjinst biwiist. En dan fait it
grif ta, der bin ik wis fan.
worden uit het knoopsgat gerukt, eerst
uitdagend, later voorzichtiger. Want
men was
gaan dragen: achter de witte bloem
had men een scheermesje verborgen en
vele Duitsersvrienden dropen met be
bloede vingers af.
De Duitsers namen wraak.. Op 2 Juli
werd de Haagse burgemeester ontsla
gen. De volgende dag werd generaal
Winkelman met andere hoge officieren
in krijgsgevangenschap gevoerd. Maar
onuitwisbaar bleef de indruk, die de de
monstratie op deze eerste verjaardag
van een lid van ons Koninklijk Huis op
het Nederlandse volk had gemaakt.
En nu, op 29 Juni 1949, wordt Prins
Bernhard 38 jaar. Zeker zullen op die
datum niet alleen zijn gedachten, maar
die van ons gehele volk een ogenblik
teruggaan naar de dag, negen jaar ge
leden: naar Witte Anjer Dag!
Het is goed, dat het „viert Uwe vier
dagen” nog steeds in acht wordt geno
men.
Gebeurtenissen als boven omschreven
zijn te groot en te spontaan geweest om
in het vergeetboek te geraken.
Wij moeten blijven gedenken, ook aan
de geboorte van het verzet.
Daarom is het dragen van een anjer meer
dan het resultaat van een verkapte col
lecte.
Er waren voorheen mensen, die zoals
zovelen altijd mopperden als er werd
gecollecteerd, maar die toch een uitzon
dering maakten. Wanneer de populaire
Emmabloem-collecte werd gehouden,
wilden ze niet achter blijven.
En waarom was die Emmabloem dan zo
populair? Was het omdat de oude Ko-
ningin-Moeder de liefde had van haar
volk?
Was het, omdat het doel te t.b.c.be-
29 Juni noemt
men sinds enke
le jaren in Neder
land „Witte An
jerdag”. Op 29
Juni van dit jaar
wordt prins Bern-
hard 38 jaar en
op die datum
gaan de gedach
ten terug naar die
dag van 9 jaar
geleden. Want
toen vond die na
tionale manifes
tatie plaats waar
van onze Prins,
strijdend
onze
met
kennis nam.
Er is en wordt in Nederland veel ge
sproken over het binnenlands verzet tij
dens de bezetting. Het verzet is een be
grip geworden en zal wel altijd hef be
grip blijven van iets groots, iets edels,
iets stoers en echt nationaals.
Daarbij mogen wij echter niet vergeten,
dat het verzet werd gevoerd door een
betrekkelijk kleine groep vaderlanders.
Leefde het verzet dan niet in de harten
van alle goede Nederlanders? Het is
enkele malen gedurende die vijf donkere
jaren voorgekomen, dat „het verzet”
in dit verband te begrijpen als een niet
te onderdrukken drang naar vrijheid
in een geweldige, nationale manifestatie
tot uiting, ja tot uitbarsting kwam! Eén
van die data was de 29ste Juni 1940.
Hoe lief kon de Duitser in de eerste be-
zettinsmaanden doen. Zo aardig en ge
woon, zo kameraadschappelijk en „re
delijk” kon hij met ons praten, ons
waarschuwen geen onberaden dingen te
doen. Wij moesten denken aan eigen
doden in deze wereldstrijd, aan de do
den der andere landen, wij moesten, zo
als Seyss Inquart bijna met de Bijbel in
de hand verklaarde, delen in het leed
der wereld, dat was „onze Christen
plicht”.
Na veel zoet gefemel stak eindelijk dan
toch het Duitse addertje zijn afzichtelijk
kopje uit’het gras der lieve woordjes.
„Het is dus nodig, dat althans in de
maanden van 1940 die ons nog wachten,
ieder persoonlijk feestbetoon achterwe
ge blijft, in het bijzonder, dat niet wordt
gevlagd op de dagen, waarop het tot
dusverre gewoonte was van openbare
gebouwen en particuliere woningen de
vlaggen uit te steken.”
Op de dagen, waarop het tot dusverre
gewoonte was. Begrijpt u het? Dat wa
ren de feestdagen van ons Koninklijk
Huis. Misschien waren er in de eerste
Mei- en Junidagen ook onder de goede
Nederlanders nog wel, die dat uit zich
'zelf niet hadden gedaan. De snelle ne
derlaag in vijf dagen had velen over
rompeld, het vertrek van de Koninklijke
familie en regering naar Engeland had
verwarring gesticht in sommige geesten.
En daarvan werd door de vijanden van
ons volk dankbaar gebruik gemaakt:
smadelijke vlucht, lafhartig verraad, het
Nederlandse volk in de steek gelaten.
Al spoedig echter kwam men tot bezin
ning, begreep men, dat machtiger lan-
oorlogsmachine, in lange jaren van zorg
vuldige voorbereiding opgebouwd, niet
hadden kunnen weerstaan, dat verplaat
sing van Hof en regering naar overzee
de enig juiste maatregel was geweest.
En in die dagen reeds groeide de weer
stand, het eerste verzet dat toen nog tot
uiting kon komen in een spontane de
monstratie van het gehele volk.
Zo kwam de 29ste Juni, de verjaardag
van Prins Bernhard. Wie heeft het eerst
gedacht aan de onafscheidelijke witte
anjer, die de Prins indertijd altijd droeg?
Er werd niet over geschreven, er werd
niet over gesproken en toch.toch
droeg „heel Nederland” op die 29ste Juni
een-witte anjer! Het zal wel altijd een
raadsel blijven, hoe dat door het ge
hele land bekend werd, in Den Helder,
en Maastricht, in Middelburg en Gro
ningen, in Noord, Zuid, West en Oost!
Het blijft niet bij de witte anjer. In het
paleis Noordeinde te Den Haag ligt een
felicitatieregister ter tekening. Lange
rijen staan te wachten, officiële personen
komen, generaal Winkelman, de Haag
se burgemeester de Monchy. De geest
drift stijgt. Het Wilhelmus weerklinkt!
Dat is de Duitsers te veel. Daar komt
de „grüne Polizei”, machinegeweren
worden opgesteld, vliegmachines vile-1
gen laag over de huizen. Ook de
„Deutsch freunlichen” gaan zich weren
tegeh da witte anjers. De bloemenknop-
lieden, hun stalletjes en wagens vol mar
grieten, worden gemolesteerd. Aniers
Oer de Fryske boer en binammen oer
de greidboeren is jit in hiele bulte
skreaun. Safolle, dat party minsken siz
ze dat üs boeken en 4oanielstikken hast
altyd oer it boerefolk geane, sadat se
dertroch iensidich binne. Der is wol
hwat fan oan en derom kin ik ek net
folie nijs oer dat sjapiter bybringe. It
is nou ien kear sa, dat it aerd en de
opfattingen fan de stêdsminsken en dy
fan de boerestAn lang net gelyk binne.
Better of minder dat is net ien, twa
trije üt to meitsjen. Ik haw oer dat On
derwerp jierren lyn al ris in radiofoar-
dracht hAlden, dy’t hjir op del kaem, dat
it boereaerd neat minskliks frjemd is,
dat hja deselde deugden en tokoarten
sjen litte dy’t men ek by jin seis en oaren
sjen kin, mar dat se <by de boer sker-
per ütkomme, omdat hy se iepener toant.
Dit slacht op it fuonemint fan syn aerd.
De gewoanten en wizansjes binne op it
boerelAn en yn ’e stêd lang net gelyk
en dy’t de minsken bioardielet nei it
pakje of bloeske, nei it hier of de skuon,
dy sil fansels de priis oan de stêds-
j minsken takenne. Ik hear der net by!
Ik soe net graech sjen, dat de boer en
syn hüshAlding itselde printeboek wie
te Stockholm overleden.
Prins Bernhard zal 14 Juli te Sliedrecht ten 2 negers, opvarenden van een En-
hoge militaire onderscheidingen uitrei- gels schip, slaags
ken aan een 60-tal verzetsstrijders uithunner werd zodanig gewond, dat hij
het gehele land. stierf,
om een vrouw; een
Hwat hat Gabe Skroar
Volksvertegenwoordiging leeft mee. Aan
het begin van de Vrijdagmiddag gehou
den vergadering van de Tweede Kamer
heeft de voorzitter, mr. L. G. Kortenhorst
de slachtoffers van de ramp van de
„Roermond” herdacht.
Een boffer. Een 13-jarig meisje uit Schie
dam was enkele dagen geleden op het
strand van Hoek van Holland schelpen
„anjers met prikkeldraad” aan het zoeken en vond een gesloten I rees de tegenwoordige Oosters gebouw-
wit-gouden ringetje, 18 karaats, met
brilliant.
Mevrouw Spoor gearriveerd. Vrijdag ar
riveerde op Schiphol uif Batavia mevr.
Spoor, die verwelkomd werd door de
eerste luitenant-adjudant J. P. van den
Bent namens de minister van Oorlog, dr.
L. J. M. Beel en enkele familieleden.
Zwemmend paard. Bij Amerongen reed
een volgeladen hooiwagen ,de Rijn in
omdat de remmen niet meer werkten. De
voerman kon er nog tijdig afspringen,
maar het paard voor de wagen moest
mee het water in. Gelukkig kop het dier
zwemmen.
Na de explosie overleden. De arbeider
B. M., die Donderdag ernstig werd ge
wond bij de explosie in de vuurwerkfa
briek te Leiden, is Vrijdag in het Acade
misch Ziekenhuis aan zijn verwondingen
bezweken.
Nog een ongeval. De 26-jarige hulp-
bankwerker C. J. F., uit Voerendaal ver
loor Vrijdagmiddag, toen hij op een stei
ger bij het ketelhuis op de Oranje Nas
sau I te Heerlen platen aan het afbran
den was, zijn evenwicht. Het gevolg was,
dat hij in een zich onder de steiger be
vindende waterput viel en verdronk. -
Nog één. De Nederlandse circusartist An- j mers, alsmede een gedeelte van het dak
tonius Verkerk, die Maandagavond bij erden weggeslagen. Een klein kind, dat
de laatste repetitie voor een balanceer- onder vallend puin in zijn bedje werd
nummer op de motorfiets een val van bedolven, bleek vrijwel ongedeerd te
zes meter maakte, is in een ziekenhuiszijn.
Liefde in het spel. Te Rotterdam raak-
Dat der oer en wer fiersten to min br-
gryp is fan elkoars dingen, stiet wol
iêst. En dat men by de boer faken to
min weardearring fynt foar oare birop-
en is like wier as dat men by party
stêdsminsken in grouwelich bytsje wit
fan de noeden en soargen fan de boer
en syn folk. Alle iensidichheit is mis.
Mar myn ünderfining hat my ek leard,
dat, hwa’t de boer toant, dat hy syn
mentaliteit en bidriuw bigrypt, hwa’t de
boer sjen lit, dat hy net by him komt
om oan him to fortsjinjen, mar üt echte
freonskip, dêrre in weardearring fynt,
dy’t folie hechter is as yn hokfor for
midden ek.
Men seit sa gauris, dat de boer hwat
efterdochtich is, dat hy net tasjitlik is,
apart en greatsk. Dat is net hielendal
Onwier, mar hoefolle soene de boer ek
net biskögje allinnich as klant, allinnich
as immen, dêr’t hwat oan to fortsjinjen
is? Hoefaken soe der net yn syn gesicht
priizge wurde en efter syn rêch ütlake?
As de boerebern yn ’e stêd foar it earst
nei skoalle geane, hwat moatte se dan
fuort de earste deis al net harre. Ik sil
if hjir net delskriuwe, mar elk wit wol
hwat ik mien. Hiel hwat minsken yn ’e
stêd hawwe wol weardearring foar de
boer, mar dy’t him op ’e strjitte hearre
lit, braekt der soms raer hwat üt. Ien
ding mei ik hjir apart neame. De boer
is sa deun, sa sunich, sa hurd as in
spiker, sei üs stêdsman fan forline wike.
Der is wol hwat fan wier, hy smyt net
rojael’ mei it jild om trochstrings. Mar
hoe soe it mei de boer komme, of lea
ver, hoe soe it mei him wêze as hy net
sunich libbe hie yn it forline. As men
de oarlochs- en nei-oarlochsjierren üt-
sündert hwannear koe der dan op in
buorkerij rojael libbe wurde?
Hwat hat altyd it needlot west fan de
boer? Dat er it sell to heech lOkte, dat
de hüshAlding to rij wie, dat de froulju
to pronksk waerden. Dan gyng it mis.
In boer mei likemin gjirrich wêze as in
schelp, maakte die open en vond een 1 de synagoge op de plaats der oude.
De katholiek democraten in Limburg, die
in Maastricht, Venlo, Sittard en Eijsden
een vrij belangrijk aantal raadszetels
behaalden, hebben contact gezocht om
te komen tot gewestelijke samenwerking
bij de provinciale statenverkiezing vol
gend jaar.,
De extra opbrengst van 5.000.000 in be
slag genomen Amerikaanse sigaretten zal
gelijkelijk worden verdeeld tussen het
Koningin Julianafonds en het Prins Bern-
hardfonds.
Gesnapt. De politie te Amsterdam heeft
in Scheveningen Tony van Gogh gear
resteerd, die verdacht wordt, tezamen
met een zekere Bernard, eind 1944 de
schrijver A. M. de Jong te hebben ver
moord.
Oefening kweekt kunst. De 18-jarige
Tiny Jonker uit Zaandam, die van plan
is over het Kanaal te zwemmen, zwom boord van een Amerikaans schip in de
bij wijze van training in tien uur van Amsterdamse haven bevonden, zijn door
IJmuiden naar Zaandam.
Een wonder. Vermoedelijk ten gevolge Ongeval. Op de ambachtsschool te Oos-
van een defect aan de automatische in- terwolde, werden de1 leerling J. Kootstra
richting van een badgeyser is it appa- 3 vingers van de linkerhand afgesneden
door een cirkelzaag.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft te Rotter
dam, het naar hem genoemde op een na
grootste dok van Nederland in gebruik
gesteld.
Honderden blinden uit het gehele land
hebben de jaarlijkse vergadering van de
Nederlandse blindenbond te Arnhem bij
gewoond.
In de val. Twee Tilburgers werden in
de kuif gepikt, omdat zij in goed drie
maanden tijd voor een bedrag van 300
duizend gulden aan horloges en zilver
naar Nederland hadden gesmokkeld.
Zoete lieve Gerritje. De huurverhoging
zal nog dit jaar een feit worden; gedacht
wordt aan 30 pet., waarvan een deel
voor de eigenaar, terwijl de rest in de
vorm van huurbelasting zal worden ge
beven.
Kersenstroom. De kersencampagne in de
Betuwe is in volle gang. Er wordt op
beide Tielse veilingen thans gezamenlijk
140 ton per dag aangevoerd. Hiervan
koopt de industrie circa 50 pet. Volgen
de week belooft de aanvoer nog belang
rijk toe té nemen.
Nederlander verdronken? De 22-jarige
H. Riet, opvarende van het Nederlandse
motorjacht „Arendskerke” is Vrijdag
avond te Gravesend in de Theems ge
vallen. Men gelooft, dat hij verdronken
is,
Schoenenproductie daalt. In April werden
I. 301.000 paar schoenen geproduceerd
tegen 1.640.000 paar in Maart, aldus
blijkt uit een mededeling van het Rijks-
bureau voor Huiden en Leder. De da
ling der productie, ten gevolge van een
zekere verzadiging, treedt zéér duidelijk
naar voren.
Vreemde vogel. Een van de bij de j.l.
gehouden manoeuvres overvliegende su-
perforten was door een defect aan de
olieleiding genoodzaakt een landing op
Schiphol te maken. Een vreemde vogel
tussen vreedzame passagiersvliegtui
gen.
Ridderes of ridderin? Nederlands vier
voudige Olympische kampioene van 1948
mevr. Fanny BlankersKoen, is door de
Koningin benoemd tot Hdder in de Orde
van Oranje Nassau.
De K. M. A. heropend. De Koninklijke
Militaire Academie te Breda zal op Don
derdag 14 Juli a.s. plechtig worden her
opend. Hierbij zullen o.a. aanwezig zijn
Prins Bernhard, de minister van Oorlog
en Marine, mr. W. F. Schokking en de
chef van de generale staf, mr. H. J.
Kruis.
Streekblad voor
I
'J
f
"'"W -
Bolswartls Nieuwsblad
Witte Anjer Dag
A
I
V
1
I
tl
n
J
1
ir
s.
ir
n
I.
L
x f.
