Mgr Teerenstra
Ij t*
Gabe Skroar
Uit het arbeidsveld van
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
I
1
No. 50
Vrijdag 1 Juli 1949
45e Jaargang
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
Streekblad voor West-
Friesland
Uitgave
van
Hwat hat
Het missietijdschrift „Bode, van de Hei- meer dan twee meter hoog opschiet en
jager waren hem aan het zoeken.
1
Oost-Europa
i'i olie uit het Midden-Oosten in Engel- schoppen doen arresteren.
üs hjoed I
to sizzen
tén we hier een en ander de revue pas
seren.
twintig tot dertig gulden tot.een twee
dehands vrachtwagen. Menigmaal ziet
de Jongen met de beste wil van de we-
leld geen kans de benodigde bruidschat
tegen de Engelse benzine-leveranties. j richten over kerkvervolging, de Roe-
f eze benzine wordt n.l. vooral bereid meense regering heeft 2 katholieke bis-
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij rooruitbete ling
Advertentieprijs i 10 cent per m>m.
Giro 87920
se raffinaderijen, welke met Marshall
hulp gebouwd en ingericht zijn.
De
De verkiezingsuitslagen in België. Ver
schuiving naar rechts. Dollartekort in
Engeland. Alles draait om de markten,
Ondanks politieke verbroedering economische
strijd. Een „klein Marshallplan”. Het
verdere ^nieuws.
westen van Yokadouma en zelfs in de
snertlansje, bovengenoemde missies een herhaalde
lijk terugvallen in de oude kwalen te
constateren valt. Het is geen wonder,
het heidendom en het fetichisme zitten
diep geworteld in deze nog uiterst pri- i
mitieve mensen. Veelwijverij is erkend
door de Staat als een wettige levens
wijze, maar kan door de kerk natuurlijk
dan ook reeds vrij dikwijls reeds heel
jong „bestemd” voor een bepaalde per
soon.
Men kan gerust zeggen, dat de kwesties
rond het huwelijk hier de voornaamste
moeilijkheid zijn voor het missiewerk.
Zeker steekt hier en daar het fetichisme
en het vergif plotseling zijn kop omhoog
in zulk een hevige uitbarstingen, dat men
er versteld van staat, maar dan zelfs
spelen dikwijls factoren uit het huwe
lijksleven van de een of ander daarbij
de grootste rol. Het kan trouwens geen
enkele missionaris verwonderen, dat het
fetichisme niet in een half geslacht kan
zijn uitgeroeid, daar zal een eeuw chris-
tianisering overheen moeten gaan.
De missionarissen zullen ontegenzeg
lijk nog zeer veel teleurstellingen te
boeken hebben tussen hun nieuwe-chris
tenen, waarvan misschien de wil wel
goed is, maar geest en hart nog veran
kerd liggen in het oude. De nieuwe bis-
schop, die negen jaar ervaring heeft op
gedaan in de zwaarste van allen: Yoka
douma, zal al zijn Friese stoerheid en
doorzettingsvermogen nodig hebben om
de zijnen aan te moedigen en voor te
gaan... maar daaraan zal het hem niet
ontbreken, daarvoor staan de voorbije
jaren garant en in de toekomst zal hij
meer dan vroeger mogen rekenen op
sympathie en geestelijke, morele en tij
delijke steun uit zijn vaderland.
men leeft tussen de zwarten, die weten de christenen moeten wijzen op het on-
te vertellen dat een gorilla zulke sterke
handen en armen heeft, dat hij met één
slag het hoofd van de romp kan schei
den.
Het zou al te simplistisch zijn de nadruk
alleen te leggen op de materiële nood
en de avontuurlijke kant van dit missie
leven, maar in feite speelt) dit een grote
rol bij de missionaris, die vooral door
deze twee dingen in een toestand van
uitputting kan geraken, ook zonder dat
men het avontuurlijke zoekt, en nog min
der zonder dat men streeft naar de bit
tere armoede.
Geestelijke troost zou dan de physleke te
hulp kunnen komen, maar die is nog vrij
zeldzaam in dit gebied van Yokadouma,
waar echter een opbloei van het chris
tendom en van een christelijk leven valt
te constateren: 20.000 christenen in een
Vicariaat, waar de oudste missie nog
geen twintig jaar telt, is nog niet zo
heel slecht.
Het bekeringswerk heeft n.l. rond de
dertiger jaren hier phenomenale afme
tingen aangenomen en bijzonder merk
waardig is de drang naar het sacrament
van de biecht. Die drang leeft nog voort.
Als men nu bijv een kerk wil bouwen,
zelfs in het hartje van Yaoundé, dan is
dat een betrekkelijk eenvoudige zaak.
Men plaatst twee matten haaks op el
kaar, men hangt een tam-tam aan een
boom en iedere morgen komt een pater
die op de tam-tam de zwarten der di
verse wijken bijeen-tamtamt! Iedere wijk
heeft haar beurt. Van heinde en verre
komen de vrouwen en, voor zover mo
gelijk, de mannen aangesjouwd met hun
hak en verder gereedschap over de
schouder, bereid om een hele dag te
werken aan fundering of opbouw. Als
zij zo de hele dag gewerkt hebben, dan
knielen zij neer tussen de twee haakse
matten en kunnen biechten. Natuurlijk
moet men het nodige harde materiaal:
gezaagd hout en stenen voorhanden
hebben. En dat is niet zo eenvoudig.
In de buitenmissies echter, vooral naar
’t Oosten waar nu het Vicariaat Doumé
is afgescheiden, heeft men niet zulk een
massale toevloed gekend. De bevolking De „prijzen” variëren van waarden van
is hier veel armer, de streek veel on
vruchtbaarder, vooral in het Noordelijk
deel van het nieuwe Vicariaat, waar uit
gestrekte savanna’s niets opleveren dan
een droog en dor, onnuttig gras, dat .bijeen te brengen en hij valt dan licht
Hoe ealer hout, hoe büchsumer twiieh.
Syrië
bij volksstemming Hoesni, die enige
maanden geleden een staatsgreep uit
voerde, tot president is gekozen. Deze
nieuwe president heeft al te kennen ge
geven dat, als koning Abdoellah eens
sterft, hij Transjordanië bij Syrië wil
trekken. Een uitlating, welke weinig
goeds belooft voor de betrekkingen tus
sen beide landen. Wij zijn hiermede
weer in de sfeer van het meer politieke
nieuws gekomen, waarvan dan nog in
het kort het volgende. Ook in
China
hebben verkiezingen voor het parlement
plaats gehad, waarbij de liberalen een
grote overwinning hebben behaald, van
de 262 zetels kregen zij er 193, de con
servatieven daalden van 67 op 42, en
de socialisten van 28 op 12 zetels. Ook
hier voerden de liberalen, die trouwens
regeringspartij waren, propaganda voor
belastingverlaging en opheffing van de
beperkende maatregelen uit de oorlog
stammend.
dacht zal worden besteed.
Betreffende de Noord-Oost Polder heb
ben de heren J, L. Hoogland en Mr. J.
Algra zitting in de weer in functie getre
den Zuiderzeeraad. Voorts heeft 't Rijk
in beginsel besloten schadeloosstellin
gen toe te kennen aan gedupeerden van
de indroging in de randgebieden van de
Polder. Behalve het voorstel van Gede
puteerde Staten over de aansluiting van
Sneek op het kanaal StrobosLemmer
is er nog niet veel te zeggen over de
aansluiting van bepaalde centra op de
grootscheepsvaarwaters.
Hopelijk zal de door de Ged. Staten in
gestelde commissie ter bestudering van
hef vraagstuk van een middelbare land
bouwschool binnen afzienbare tijd rap
port uitbrengen. In verband met de toe
nemende werkloosheid, vooral bij de on
geschoolden, genieten vakopleiding en
scholing de voortdurende belangstelling.
Het Prov. studiefonds is een feit ge
worden, terwijl Ged. Staten verder voor
stellen om financiële steun te verlenen
aan jongelui van de eilanden, die aan
de vaste wal onderwijs genieten. De
cultuurverbetering van de Lage Midden
komt nu eindelijk dichterbij. De dringen
de behoefte aan goede landbouwgrond
en de noodzaak objecten voor uitvoering
gereed te hebben, welke mede kunnen
bijdragen tot bestrijding der werkloos
heid, maken dit tot een vraagstuk van
algemeen belang. De Commissaris der
Koningin eindigde zijn toespraak met de
wens, dat ook in dit zittingsjaar Hogere
zegen op de arbeid mocht rusten.
een opmerkelijk en voor de C. P. N. on
behaaglijk succes.
Zou dan nu het moment gekomen zijn,
voor de lang verbeide verklaring van de
fractieleider van de C P. N.?
Wij moesten echter nog even geduld
hebben, want eerst werden de geloofs
brieven onderzocht en goed bevonden
van de beide nieuwbenoemde Statenle
den Mevr. H. van der Veende Jong
(P. v. d. A.) en A. Bergsma (C. H. U.).
Daarna sprak de Commissaris der Ko
ningin, die bij de opening van de zomer-
zitting in groot tenue verschijnt, de Sta
ten toe.
Na de verbeteringen op het gebied van
het vervoers- en verkeerswezen te heb
ben gememoreerd, sprak de Commissa
ris der Koningin de hoop uit, dat aan
doen geweest. In de vorige Statenzitting
werd hij van het fractie-voorzitterschap
ontheven verklaard en als zodanig op
gevolgd door de heer Oppers. Bij de Op-
sterlandse raadsverkiezing behaalde
Terwijl andere Vicariaten nog al veel
mogelijkheden zien in bodem en pro
ducten, kan men zeggen, dat voor het
overgrote deel van Doumé: de savanna
(daar telt men althans de meeste chris
tenen) er vrijwel geen bestaansmogelijk
heden zitten in de bodem, hoewel men
er ook bakstenen weet te ontwringen
aan de bodem en het schaarse hout dat
er groeit. In het oerwoud is de bodem
vrij goed, maar niet ontgonnen, terwijl
de afstanden te groot zijn voor doel
matig exploiteren van de producten: tim
merhout.
De bevolking, vooral In het oerwoud, is
niet in staat om op doeltreffende manier
bij te dragen in het onderhoud van de
missie en de paters.
Op materieel gebied ziet dan ook het
nieuwe Vicariaat er lang niet rooskleurig
uit: het is het armste gebied van al de
omliggende streken.
van vlakbij hadden gezien, trokken er Op geestelijk gebied zijn de zorgen ook
op af. Toen zij een eindje in de bossen nog zeer groot en hoewel men in de
waren hoorden zij dat de gorilla nog laatste jaren vooral in Doumé en in Ber-
niet dood was. Twee zwarten met de toua een aanmerkelijke opbloei van het
jager waren hem aan het zoeken.... Op- christendom kan constateren, moet men
eens een geblaf... en daar was hij tussen toch zeggen,^dat .bijv^ in de verre ge-
de zwarten en ons in. Bij ons stond al
leen een zwarte met een i
schrijft Pater W. Ehgbers. Pater Tee
renstra zag zo bleek als een laken, maar
hij zegt, dat Pater Engbers er ook zo
uitzag. Gelukkig ging het beest een an
dere kant uit, nadat hij eerst de jager
nog een flinke klap verkocht had. Later
op de dag werd het beest triomfantelijk
daar de missie gedragen. Op zulke ogen- niet worden geaccepteerd. Bij terugval-
blikken rilt men wel even, vooral als fen kan men niet stilstaan en men zal
eerbare van zulke praktijken. Wraak en
vergif spelen nog een grote rol en de
vrees voor wilde dieren kan men ook
niet wegcijferen in deze gebieden, waar
bij iedere stap gelet moet worden op de
voeten en het gras.
Deze dingen maken het leven van de
missionaris zwaar, temeer daar men op
slechts twee tot vier graden boven- de
evenaar zit en de nachten vrijwel geen
verkoeling brengen na de hitte van de
dag.
De bijzondere moeilijkheden voor een
normale christelijke beleving voor en in
het huwelijk heeft men naar best ver
mogen trachten1 op te vangen door het
inrichten van zogenaamde Sixa’s. Hoe
wel de eigenlijke vorm van de „Sixa”
thans officieel is opgeheven, ziet men
nog vrij dikwijls de meisjes, die zich
voorbereiden op haar huwelijk, zich naar
de missie begeven om zich daar te oefe
nen voor het godsdienstig onderricht en
zich te bekwamen voor haar aanstaande
taak. In de missies, waar geen zusters
zijn, is dit een uiterst moeilijk geval voor
de paters, omdat de hele leiding van
deze groepen meisjes moet worden toe
vertrouwd aan de catechisten. Van scho
ling komt dan ook niet veel terecht, hoe
wel er zeer goed de aandacht wordt be
steed aan een herhaling van de catechis
mus, maar het heeft ontegenzeggelijk dit
voordeel, dat de a.s. bruidegom zijn
meisje al vast niet mee naar huis neemt
en haar gaat beschouwen en behandelen
als zijn vrouw.
Het is wel een interessant gezicht tegen
het vallen van de avond van alle kanten
de „vrijers” te zien opduiken, die dan
op veel missies reeds hun avondeten ko
men halen, dat door hun meisjes gereed
gemaakt moet worden, zelfs in de tijd
dat ze „intern” zijn op de missie.
Het ongeremde opvoeren, ondanks alle
regeringsmaatregelen, van de bruidschat
heeft in veel plaatsen zeer losbandige
gewoonten doen ontstaan voor het hu
welijk. Ook hier is het gebruikelijk, dat
men eerst „betaalt” voordat men een
meisje kan huwen.
Amerikanen
vinden dat niet prettig, en in bepaalde
commissies voor de Marshallhulp pleitte
men er al voor dat de toewijzingen aan
Engeland nu moeten worden herzien,
maar Paul Hoffman, de leider van de
organisatie voor Marshallhulp moest
toch óok weer toegeven, dat Engeland
vlees moest hebben en dat het dit alleen
uit Argentinië in voldoende hoeveelhe
den kan krijgen. Ook de Amerikaanse re
gering ziet dit in. Maar al met al ont
komt men niet aan de indruk, dat, ter
wijl de landen van het Westen op poli
tiek gebied elkaar steeds beter verstaan,
er op economisch gebied onderling een
uit nood geboren zeer felle onderlinge
strijd wordt gevoerd.
Het heet, dat, wanneer het overleg te
Berlijn succes heeft, de Ver. Staten be
reid zijn met medewerking der West-
Europese landen een
„klein Marshallplan”
voor Oost-Europa te organiseren, opdat
ook dit gebied zijn rol kan spelen In de
wederopleving van de wereldhandel.
Ook heeft president Truman bij het Con
gres een bedrag van 45 millioen dollar
aangevraagd voor zijn plan tot hulpver
lening aan economisch minder ontwik
kelde gebieden, waarvoor naar men
i aanneemt in de eerste plaats de Arabi
sche landen, die door hun olierijkdom
zeer belangrijk zijn, in aanmerking ko
men. Van deze Arabische landen is nog
te melden, dat in
Engeland
is zo nijpend geworden, dat dit dezer Roorda, die met een eigen lijst kwam,
dagen zelfs overeenstemming verhinder
de over maatregelen om ’t Europees be
talingsverkeer soepeler te maken. De
kwestie is te ingewikkeld om ze hier te
behandelen, doch ze komt hierop neer,
dat de Amerikanen dit soepeler Euro
pese betalingsverkeer wensen omdat
daardoor de onderlinge handel zal wor
den bevorderd, nodig om Europa weer
economisch zelfstandig te maken, terwijl
Engeland vreest, dat uit de maatiege-
len die hiervoor nodig zijn, het verlies
van markten voor zijn eigen uitvoer-
producten zal voortvloeien. Doordat
verwacht wordt dat beide partijen wat
water in de wijn zullen doen, hoopt men
toch nog pp een oplossing.
Dat de ministers van financiën van alle
landen van het Britse Gemenebest naar
Londen zijn ontboden om besprekingen een luchtverbinding met een of enkele
te voeren over de monetaire en econo-1 van de Waddeneilanden verdere aan-
Zomerzitting Friese Staten.
Wat het meest opmerkelijke bij de ope
ning van de zomerzitting van de Friese
Staten wa>? Ja, dat was toch wel het
feit, dat de heer Gerrit Roorda zijn vaste
plaats had verlaten en een goed heen-
gehavend uit de oorlog zijn gekomen i komen had gezocht aan de rechterzijde
dan wij; nu de Belgische verkiezingen van de heer Piebenga.
een vrij sterke verschuiving naar rechts Er is over de man, die gedurende een
hebben gebracht, zal het misschien nog 20-tal jaren de leider der communisten
moeilijker vallen het Belgische en Neder-Friesland was, de laatste tijd veel te
landse standpunt met elkaar te verzoe
nen.
Het dollar-tekort in
mische positie van Engeland zegt al wat,
evenals het feit dat Engeland thans toch
tegen de wil van de Ver. Staten het, hier
in een vorig overzicht reeds aangeroer
de, 5-jarig handelsverdrag met
Argentinië
heeft getekend. Het is een ruilovereen
komst van geen geringe waarde, want
het gaat om een bedrag van 2A/2 mil
liard gulden per jaar. Argentinië zal En
geland per jaar 300.000 tot 600.000 ton
vlees kunnen leveren en nog andere
landbouwproducten, in ruil voor machi
nes, steenkool en benzine van Engelse
zijde.
De Amerikanen hebben vooral bezwaar
tegen de lange duur van het contract,
v. aardoor de Amerikanen dreigen een
afzetgebied voor hun eigen producten
in Argentinië te verliezen en speciaal levert weer zijn nu al gebruikelijke be-
en Zuidwest
lige Geest”, wijdt een speciaal, zeer wel- dat een goed schuilplaats biedt aan al-
verzorgd nummer aan het werk van de lerlei wild.... totdat de broussebranden
in 1911' te Bolsward geboren pater Tee-.het wild opjagen en de jacht geopend
renstra, sedert j.l. Woensdag Mgr. Jac. i wordt.
Teerenstra, C.S.Sp., die morgen zijn in- Acht missies maken deel uit van het
tocht te Bolsward zal houden. nieuwe Vicariaat. Slechts één daarvan
Uit de vele lezenswaardige, artikelen la-I Doumé, is behoorlijk geïnstalleerd.
De overige missies bezitten niets dan
■zeer primitieve installaties. De huizen en
De Yokadoumatijd, n.l. in de verst ver- kerken ziJn "kt af” of grotendeels op-
wijderde missie van het vicariaat Yaoun- gebouwd in al te provisorisch materiaal,
dé sedert 1938, is wel de voornaam-1Batouri blJv- bezit reeds haar vierde
ste tijd geweest van de missionaris Pater provisorische kerk. Op de andere mis-
Teerenstra. Hier heeft hij een scholing sies- ^aar het er aanvankelijk beter uit
gehad in de hardheid van het missieleven j zaS> hebben ramPen Sezorg? dat. alles
zoals wellicht geen enkele van zijn con- ^eer v°ren af aan moet beginnen
fraters. Er zijn daar tijden geweest dat
alles hem ontbrak. Alles, ook eten en
drinken, en vrijwel niets van wat de
inlanders eten en gebruiken is hem met
smaak en geur onbekend. Hij spreekt
met een gemak over sprinkhanen, wor
men, apen, slangen, gorilla-vlees, mar
motjes en bosplanten als vond hij ze zelf
een lekkernij.
Deze jaren van Yokadouma hebben hem
zeer dicht bij zijn volk gebracht, te meer
daar hij zich sterk interesseerde voor
hun gebruiken en hun talen. Op zijp
minst verstond hij de vier dialecten van
zijn gebied en hij maakte zich eigen
met het Frans, dat de officiële voertaal
is in dit mandaatgebied van Frankrijk.
Aan avonturen heeft het ook niet ont
broken. Qp zekere dag wordt gemeld,
dat een jager een gorilla had geschoten,
vlak achter de missie. Pater Teerenstra
en Engbers, die nog nooit een gorilla
De Belgische parlementsverkiezingen
hebben in zoverre een verrassing opge
leverd, dat ze de liberalen een nog gro
tere winst hebben opgeleverd, dan ze
zeil, in deze dagen nu allerwege een'
verschuiving naar rechts plaats heeft,
hadden verwacht. Ze komen van 17 op
29 zetels in de nieuwe kamer, die 212
zetels tellen zal, tegen de oude 201. De
Christelijke Volkspartij (Katholieken)
kreeg niet de gehoopte absolute meer
derheid, immers ze haalde 105 zetels,
wat echter toch een winst van 13 zetels
betekent. Voor de socialisten leverden
deze verkiezingen een teleurstelling, ze
behielden niet eens hun oude aantal van
69 zetels, doch verloren er 3 en komen
met 66 terug. I verwachte achteruit
gang der communisten Joleef niet uit, ze
verloren bijna de helft van hun zetels en
kwamen van 23 op 12.
Logisch zou thans een samengaan van
Je beide winnende partijen zijn, Katho
lieken en liberalen, maar de democra
tische vleugel der katholieke partij is
daar sterk tegen gekant en wenst op
nieuw een samengaan met de socialisten,
deze laatsten zouden daarvoor in ieder
geval gereder te vinden zijn dan vooi
een z.g. nationale regering, bestaande
uit katholieken, socialisten en liberalen,
De Belgen voelden al voor deze verkie
zingen weinig voor de Nederlandse eco
nomische politiek, en konden zich dat
ook veroorloven omdat ze veel minder
in ongeoorloofde practijken. Van de an
dere kant kunnen ook de paters niet al
te licht overgaan tot het afschaffen van
de bruidschat, omdat daardoor gemak
kelijker echtscheiding in de hand ge
werkt wordt; de vrouw zal er later van
door gaan en zeggen: Wat ben ik je
waard? Je hebt niet eens voor me be
taald!
Hoewel men in de huisgezinnen niet veel
merkt van een sterk gezinsverband, de
jongens van zeven en acht jaar gaan
dikwijls maanden van huis weg zonder
dat men weet waar ze blijven, spreekt
het zinnelijke een zeer sterke rol. De hu
welijksbeleving is hevig en de immora
liteit groot, zeer groot. Zeer zeker valt
het element liefde veel duidelijker waar
te nemen tussen moeder en kind en va
der en kind, vooral voor de kleinere kin
deren, zodat huwelijken die niet geze
gend worden (en deze zijn door de wijd
verspreide geslachtsziekten zeer talrijk)
onhoudbaar blijken te zijn. Op latere
leeftijd spreekt .het ouderlijke, liefdesele
ment niet meer zo duidelijk en; ziet men
de kleine jongens vooral overgeleverd
aan honger en gebrek, aan koude en
naaktheid. De ouders bekommeren zich
daarover niet meer. De meisjes echter,
die door de bruidschat een zeer reële
waarde vertegenwoordigen, worden van
ionps of aan beter behandeld, opdat zij
aar waarde zouden behouden. Zij zijn
Bolswards Nieuwsblad
KONINGIN MARY
