Paleis Soestdijk
en het koperen feest
1
Martinytoer
/L|
üs hjoed n H
to sizzen
11
Fan de
BÜ1
door Nederland
No. 51
45e Jaargang
Dinsdag 5 Juli 1949
Streekblad voor West-
Uitgave
OSINGA -
Bolsward
Z
Tj. de J.
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
in
Koningin
Abonnementsprijs i
1.35 per kwartaal bij roorultbetrllng
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
.4
Hoe great It forskil' ek/ is tusken de
sjenswizen fan de minsken, it kin gjin-
ien üntkomme dat der greate foroarin-
gen op mannich gebiet har gong geane.
Yn fjouwer jier binne wy wer yn nor
male libbensforhêldingen kommen en
hurd geane de tastinnen wer nei de si-
tuaesje fan foar de oarloch. Wy, dy’t
jierren oanien slikke ha nei.farske grien-
te en in bytsje fruit, sjogge nou alwer'
de mislike birjochten yn ’e krante, dat
der grienten nei de rüchskerne geane en
alle kÊns de mindere soarten apels en
parrem nei de bargen. It forflokte wurd:
wurkleaze is al wer in probleem foar
de minsken, dy’t lan en folk bistjüre en
lyksa geane de sifers fan faillisseminten
alwer aerdich omheech. De bettere yn-
rjochting fan de maetskippij is jit altyd
wachtsjende. As men net avensearret, lit
men de fügels wer oer it net fleane en
fait de mienskip wer werom yn Aide
sünden. Sjoch, dit mei perfoarst net! Dat
de wei efter üs bisiedde is mei misslag-
gen en forbrükte kAnsen, dat is jit slim-
mernöch, mar dat wy mei iepen eagen
yn deselde greate missetten forfalle soe-
ne, dat kin gjinien goed prate. Krekt
hjoed krige ik in hiel forslach fan de
dingen, dy’t fortsjintwurdigers fan de
lAnbou mei it Regear biprate wolle om
de flolc fan de wurkleazens daliks op in
goede wlze op to fangen. It is yn dit
stadium foar fierdere publikaesje jit net
en
materiaal wordt op 50.000 gulden ge
schat.
Duits gas. De gemeenteraad
Duits gas. De gemeenteraad van Aal-
ten heeft besloten gas uit Duitsland te
betrekken en het gemeentelijk gasbe
drijf te liquideren.
Een goudpaling gevangen. Een schip
per heeft in de Waal een goudpaling
ryp, mar wy wize der nou al op, nou
yn ’e drokke tiid, nou’t men mei muoite
in goede üngetider wint foar in wyklean
as twa fabryksarbeiders fortsjinje. En
wy bliuwe oan it warskögjen, dat it mis
is to tinken: Hwat let üs moarn, as wy
it hjoed mar nei It sin ha! Wy moatte
de eagen krekt op moarn. en oaremoarn
festige ha en de saek omdraeije. It let
net safolle as men it hjoed net nei it
sin hat as men mar hoopje kin, dat it
moarn en oaremoarn better giet. Dit
sprekt bysünder mei it each op ’e bern
en it is deroer dat men yn en om 'e
stêd bettere kAnsen bigjint to krijen. Dat
is fan oergreat bilang. De Underwiisyn-
stellingen, dy’t wy hiene, krige ha en jit
hoopje to krijen, binne machtige middels
om de bern to bringen, hwer’t hja kom-
me kinne. Mar yn de kar fan it birop
steane wy jit op in forAldere stAnpunt.
De kar fan it birop! Dat is yn it libben
fan great bilang. As men; yn de saek of
funksje komt, hwer’t men de oanliz foar
hat, is men al in hiel ein op, streek.
een achteringang een auto stond met een
buitenlands nummer.
Welnu, die auto kon ergens worden ge
parkeerd. En het laatste eind, wel, dat
kon te voet worden afgelegd, en er wa
ren tenslotte óók altijd nog fietsen.
Elk bezoek van Prins Bernhard aan Het
Loo bracht nieuwe spanningen! Maar
ondertussen leerden de beide jonge men
sen elkander hoe langer hoe beter ken
nen.
En.het geheim lekte niet uit.
Een nieuwe mogelijkheid om elkaar be
ter te leren kennen, kon een verblijf bui
ten Nederland zijn.
Ook dat bleek „gevaarlijk”.
In het avondblad van 19 Augustus 1936
van „De Telegraaf” stond toen het vol
gende bericht:
Naar wij vernemen, heeft H. K. H. Prin
ses Juliana met gevolg Zaterdag een be
zoek gebracht aan Grindelwald, waar
H.K.H. 't prachtige berglandschap en de
gletschers bewonderd heeft. Het zou in
het voornemen van de koningin liggen
het gletscherdorp eveneens met een be
zoek te vereren.
Prinses Juliana heeft na haar bezoek
aan het berggebied van Grindelwald de
thee gebruikt in hotel Baer, waar het
orkest ter ere van het hoge bezoek Ne
derlandse volksliederen ten gehore
bracht, waarover de Prinses haar tevre
denheid betuigde. In het gevolg van de
Prinses bevond zich ook de Duitse Prins
von Schaumburg-Lippe.”
Natuurlijk zochten nu vele mensen na
in de „Almanach de Gotha”, wie deze
Prins kon zijn. Nederland leefde immers
met zijn Prinses mee, en Nederland was
nieuwsgierig.
Maar het klopte niet. Er was geen Prins
Verdiende rust. De organist van de
Ned. Herv. Kerk te Fijnaart heeft na
61 dienstjaren vanwege zijn hoge
ouderdom ontslag uit zijn functie ge
nomen.
Prins Bernhard zal deelnemen aan het
Nationaal Concours Hippique, dat op
Vrijdag 15 Juli te Wolvega wordt ge-
o ’den. Hij zal dan meteen een bezoek
en aan de tentoonstelling Schep
pend Ambacht.
Brand in metaalgieterij. In de nacht
van Maandag op Dinsdag is door on
bekende oorzaak brartd uitgebroken
'n een metaalgieterij te Helmond. De
modelmakerij brandde geheel uit. De
schade aan machines, gebouwen
1
gevangen. Het dier is naar de kweke
rij van de Ned. Heide Mij te Arnhem
over gebracht. Het is een kleine paling
die in een oranjekleurige huid steekt.
Eervol. De kunstschilder en marionet
tenspeler Joh. Weiland te Lunteren,
ontving de uitnodiging Zaterdag 16
Juli met zijn theater een voorstelling
te geven in het koninklijk paleis te
Soestdijk.
Te Susteren werd Zondag een histori
sche reliekenoptocht gehouden, waaraan
honderden personen en twintig praal
wagens deelnamen. Deze stoet is in ze
keren zin een voortzetting van de hei
ligdomsvaarten, welke eertijds voor
het laatst in 1937 om de zeven jaar
te Susteren werden gehouden.
Verdronken is het 3-jarig dochtertje van
de familie de Vries te Hellendoorn. Het
meisje viel voorover in een zich acnter
het huis bevindend waterplasje, waaruit
het blijkbaar niet meer overeind kon ko
men. Toen men het na enige tijd aantrof
bleek het meisje reeds te zijn overle
den.
Dy’t in grien faem har feint en de seu-
pelaer syn slok üntyeare wol, moat ier
opstean.
Heit en mem, master of juffer kin der
mei yn riede, de jonge of it famke hat
syn of har idé, mar in wichtich helpmid-
del, dat hoe langer hoe mear fortuten
docht, stiet jit to wachtsjen. De mear
wittenskiplike methoade om fêst to stel
len hwat eigenskippen en oanliz der yn
de jonge minsken lizze, it psycho-tech-
nysk ündersiik heart der noch by. Depu-
tearre Steatenl hawwe yn Fryslan de
foarstap nomd mei in ütstel hjir op to
rjochtsjen in psycho-technysk laborato
rium en derby in medysk-opfiedkundich
bureau. Dat binne greate wurden, mar
dy hAlde yn, dat men neist de dingen,
dy’t ik niis neamde, ek wittenskiplik hel-
pe wol om de Alden en forsoargers yn-
sjoch to jaen yn it aerd en oanliz fan
de bern. Der is al it ien en oar dien
op dit terrein, ek hjir yn de stêd. Mar
it stiet pas yn de berneskuon. It is ien
fan de dingen, dy’t de nijere tiid üs
biedt en der is gjin mis op, dat dit yn
de takomst aloan yn bilangrykheif ta-
nimme sil. In bern fan in bakker is net
perfoarst geskikt foar bakker en it hat
al hiel hwat illinde brocht, dat mannich
heit mient, dat syn soan perfoarst yn it
selde fak moat as hweryn hy op syn
plak wie. Biropskar, mar dan troch des
kundige minsken, dat is in wichtich ding.
Binammen ek foar hiele protten jonges,
dy’t seis net witte, hwat hja wolle en
dat binne hiel hwat. En eki mei de fam-
kes wurdt dat fan jier ta jier in bilang-
riker fraechstik. Hoe ryk is in minske,
hwannear hy op it plak komt, hwer’t
hy thüs heart, Hoefolle gefaren en bi-
swieren falie net wei as immen libbet
foar syn birop en oan de oare kant hoe
wurdt it libben öndraechlik swier, as men
dei oan dei stiet foar wurk, hwer’t men
rook noch smaek oan fynt.
It jowt dêrom bliken fan goed ynsjoch,
hwannear it Provinsiael Bistjür diz kear
oan de Steaten twa dingen foarstelt. Al-
derearst de ynstituten foar de witten
skiplike biropskar en op it twadde plak
in Provinsiael Stüdzjefüns, hwerüt de
bern, dy’t wol oanliz mar gjin sinten
ha, holpen wurde kinne om har oanliz
ek üt to fieren. Sikerwier, ek lAns dizze
wei is men net wis, dat men altyd it
goede paed fine sil. It bliuwt minske-
wurk en de minsklike geast blykt altyd
djipper en riedseleftiger as it knapste
ynstrumint. Mar it is wer in stap fier
der, it is wer in stut foar mannich jong
libben. Dêrom hoopje wy dat dizze saek
fuortgong nimme sil yn alle formiddens.
En dat ek yn Boalsert troch in forstan-
nige wize fan gearwurkjen de bern hjirre
fan dizze nije helpmiddels profitearje
sille. Forsin ik my net, dan wol de IjBG
diz kant o sa graech üt.
Hwat hat Gabe Skroar
Geen visserslatijn. Bij het Bemse veer
aan de Maas wist de heer J. van Over
dijk uit Vlijmen een zalm te verschalken
van maar liefst 21 pond. Het was een
hele toer de vis op het droge te bren
gen. De zalm werd door een vishandel
voor f 126 overgenomen.
Een kistje geurige Havana’s kreeg bur
gemeester d’Ailly van Amsterdam dezer
dagen van zijn collega te Havana, zulks
in verband met de eerste K.L.M.vlucht
via Canada naar Havana.
Als het laat mocht worden. In verband
met de T.T.races op 9 Juli te Assen heeft
de betreffende Minister bepaald, dat het
Zondagsrijverbod op 10 Juli eerst ingaat
des morgens om vier uur.
Met meer tabak naar het buitenland? De
ANWB drong er bij het ministerie van
financiën op aan, de hoeveelheid tabak,
die' naar het buitenland mag worden
meegenomen, te verruimen.
De Bijenkorf heeft het Nu de tuchtrech
ter voor de prijzen vroeg ook de offi
cier van justitie bij de economische po
litierechter te Amsterdam de veroorde
ling van „De Bijenkorf” een boete van
een half millioen gulden wegens over
treding der prljsvoorschriften.
Paleis Af. H.M. de Koningin en Z.K.H.
Prins Bernhard hebben de regering me
degedeeld, dat zij het paleis aan het
Noordeinde te Den Haag in de toekomst
niet meer als woonplaats zullen gebrui
ken.
Minister Lieftinck heeft te Klundert de
eerste steen gelegd voor de eerste land-
bouwschuur van de domeinboerderijen
welke aldaar worden herbouwd.
George Stam, de bekende organist en
dirigent, is benoemd tot directeur van
het Conservatorium en de Muziek
school van Toonkunst te Utrecht. Hij
A/ordt in die hoedanigheid de opvolger
van Hendrik Andriessen, die directeur
van het Haagse Conservatorium is ge
worden.
Een leuk spelletje... Woonwagenbewo
ners hebben Dinsdag op weg van Elle-
com naar Arnhem, na eerst een stevige
bórrel te hebben gedronken, een leuk
spelletje gespeeld, waarbij de ene groep
poogde de andere per auto in te halen,
terwijl de voorste dat trachtte te belet
ten door veel naar links te zwenken. Re
sultaat: een zwaar gewonde, een totaal
vernielde auto en een zwaar beschadig
de auto, twee arrestaties.
Langzaam maar zeker. In 1955 zullen
alle door de oorlog getroffen boeren een
nieuwe boerderij hebben, er zijn nu nog
6100 die In noodwoningen zitten.
De grote droogte. De oogst van aard
beien is in Kennemerland veel kleiner
dan men gehoopt had. De droogte is er
de oorzaak van; de oogst zal ongeveer
80 pet. bedragen van die van het vorig
jaar.
Ongeval. De 27-jarige R. van der Vis,
chauffeur van een zandauto, is aan de
haven van Oudeschild tussen de kaken
van een grijper waarmee zand uit het
schip op zijn wagen werd geworpen,
geraakt. De man werd zwaar gewond
en overleed spoedig.
Adderbeet Tijdens het plukken van bos
bessen In de bossen van het kroondomein
nabij het koninklijk paleis te Apeldoorn
is de 12-jarige F. K. door een adder ge
beten. De jongen werd in bewusteloze
toestand aangetroffen en ijlings naar 't
Julianaziekenhuis te Apeldoorn ge
bracht.
De vis wordt duurder betaald. Ook de
Eerste Kamer aanvaardde het wetsont
werp tot verhoging van de tarieven voor
visakten.
In zee verdronken. Donderdagmiddag is
bij het badén in zee verdronken de 19-
jarige filmoperateur J. F. van Z. van Den
Haag. Vermoedelijk heeft hij een flauwte
gekregen.
Nieuwe baan. Nu de zwarte handel op
zijn laatste benen loopt, is er een cate
gorie jongelui, die naar andere „bron
nen” van inkomsten uit gaat zien. Vrij
dag heeft de Amsterdamse politie vier
jonge mensen van 20 tot 23 jaaar, die
voorheen in sigaretten „handelden”, ge
arresteerd, als verdacht van roofover
vallen.
Het aantal deelnemende landen aan de
Vierdaagse te Nijmegen (2629 Juli)
is met één vermeerderd. Er zullen ook
Italianen starten. Er lopen nu Belgen
(militairen en burgers), Luxemburgers,
Engelsen, Fransen, Denen, Noren, Zwe
den, Zwitsers, Italianen en Nederlan
ders.
- I
In Februari 1936
vertoefde Prinses
Juliana voor een
vacantieverblijf in g
Igis in Hotel Ig- h
lerhof, aldus ver
telt prof. Wate
rink zo heel men
selijk in „De
jonge
thuis”.
En toen begon ’t.
Het begon, zoals
het voor millioe-
nen jonge mensen
begint.
Zij zagen elkaar.
En er was een
jonge man, die
bekoord werd
door een jonge
vrouw.
Die jonge vrouw was Prinses Juliana.
En die jonge man was Prins Bernhard
van Lippe-Biesterfeld.
En wat doet een jonge man in zo’n ge
val?
Hij vraagt beleefd nader kennis te mo
gen maken.
En daartoe brengt hij dan ook een be
zoek aan het meisje.
Zo begon het, als een idylle In de ber
gen. x
Als de roman in dit stadium is, dan be
gint het voor zeer vele jonge mensen
spannend te worden.
Welnu, de kennismaking tussen Prinses
Juliana en Prins Bernhard werd uiter
mate spannend. Het spreekt wel vanzelf,
dat het volk van de verhouding, die be
gon te groeien, geen kennis mocht dra
gen in deze phase. Immers, theoretisch
was het denkbaar en practisch was het
tenslotte altijd nog mogelijk, dat de
idylle zou eindigen zonder het verwach
te slot.
Deze twee jonge mensen wilden weten,
dat zij elkander liefhadden, voor zij be
sloten tot publieke verloving.
De positie van haar, die eens Koningin
der Nederlanden zou zijn, als alles nor
maal verliep, gedoogde niet, dat bij een
ongewenste ontwikkeling der verhouding
het volk precies zou weten, wat er ge
schied was.
Dus moest er op allerlei geheimzinnige
manieren gepoogd worden, nader kennis
te maken.
In de periode van kennismaking zijn er
twee hoogtepunten geweest.
Het ene hoogtepunt viel tijdens het ver'
blijf van Prins Bernhard in een pension
in Overijssel.
Hier nam op 28 Mei 1936 Prins Bern-
hard zijn intrek. Hij kwam per auto en
maakte onmiddellijk in het hotel een
voortreffelijke indruk. Het trof de hotelier
dat deze gast zelf zijn koffers oppakte
en ermee de trap op liep naar zijn ka
mer.
Tijdens zijn verblijf maakte hij vaak een
praatje met allerlei mensen in de buurt:
met de groentehandelaar, de melkboer,
en een bakkersjongen die belangstelling
toonde voor zijn auto, kreeg uitvoerig
te horen, hoe die in elkaar zat.
Maar wat al deze mensen, die de bui
tenlandse gast zo vriendelijk vonden,
niet wisten, dat was, dat hij van hieruit
regelmatig tochten ondernam in de rich
ting van Het Loo.
Dat wil zeggen een enkele keer vond men
het in het pension wel’ een beetje vreemd
als deze gast een interlocale telefoon
aansluiting vroeg, want als de verbin
ding door kwam, was het al een paar
keer gebeurd dat de hotelier naar de
telefoon ging, de hoorn opnam en dan
aan de andere kant van de lijn hoorde
zeggen: „Ja, hier Koninklijk Paleis Het
Loo”.
Men fluisterde alras in het pension, dat
die buitenlander wel een héél deftige
gast moest zijn, want hij belde zómaar
de Koningin opl
Maar daar bleef het dan ook bij voor
lopig.
En toch, deze deftige gast, die zómaar
Het Loo opbelde, kon niet zómaar het
paleis binnengaan.
Het gebeurt heel dikwijls, dat jongeman
nen, in de periode voor hun publieke
verloving, door een achteringang van de
tuin proberen het huis van hun aange
bedene binnen te komen.
Op Hef Loo moest het wel zo.
Immers, het bezoek van de Prins moest
verborgen blijven voor het publiek; maar
het moest zelfs verborgen blijven voor
een deel van het personeel. Men kon im
mers nooit weten, hoe er gepraat zou
worden.
Maar dan ging het ook niet, dat voor
en Zuidwest Friesland
van Drukkerij Fa. A. J.
von Schaumburg-Lippe, die in dit ver-
band iets kon betekenen en de „Tele-
graaf”-man die hem gezien had, schud
de het hoofd. Dat was een strop.
De Prinses en de Prins hadden later het
gevoel, nét precies door het oog van
een naald gekropen te zijn.
Inmiddels hadden de jonge mensen el
kaar, door al deze ontmoetingen, veel
beter leren kennen. Er was tussen hen
een oprechte liefde gegroeid. Liefde, die,
verdiepten verrijkt door de jaren, tot
vandaag toe haar triumfen viert.
Er werd toen een afspraak gemaakt, dat
Prins Bernhard ook het Nederlandse le
ven zou leren kennen.
Daartoe zou Z. K. H. dan komen loge
ren op de „Sperwershof” te ’s-Grave-
land, het buitengoed van de familie
Roëll, en zou hij gelegenheid krijgen 't
oeconomisch leven ten onzent te bestu
deren.
Het zou voor de Prinsesl zeer gemakke
lijk zijn, op de „Sperwershof” bij de
familie Roëll de Prins geregeld te ont
moeten. Voor zover nodig zou de ken
nismaking op ongemerkte wijze kunnen
worden verstevigd.
Begin September zou Z. K. H. op „Sper
wershof” komen.
En toen.
Toen volgden weer een paar zeer span
nende dagen.
Twee dingen waren zeer duidelijk ge
worden.
Enerzijds wisten beide jonge mensen, dat
zij elkander liefhadden.
Maar anderzijds: de journalisten speur
den. Velen hadden gezocht naar een
Von Schaumburg-Lippe; verscheidenen
waren op het lumineuze idee gekomen,
dat het ook een andere Lippe kon zijn;
een enkeling wist, dat de jonge man. die
in het gezelschap van de Prinses gesig
naleerd was, in het hotel Weissenburg
ingeschreven had gestaan als Graaf
Biesterfeld; de combinatie Lippe-Biester
feld naar aanleiding van Schaumburg-
Lippe, lag voor de hand.
Men fluisterde.
En bovendien was een foto, genomen op
Jungfrau-Joch publiek geworden. Die
foto werd bestudeerd, ging van hand tot
hand; men combineerde en deduceerde
op een manier, die een ras-detective niet
had kunnen verbeteren.Er schenen
werkelijk mensen te zijn, die iets begre
pen..
En toen besloten Prinses Juliana en
Prins Bernhard op 7 September 1936,
dat de tijd gekomen was, om de plannen
publiek te maken.
Dan moest de Prins maar openlijk zijn
studies maken.
Dan gingen zij zich maar dadelijk ver
loven.
En zo kondigde op Dinsdagmorgen 8
September 1936, de radio de verloving
aan van Hare Koninklijke Hoogheid
Prinses Juliana der Nederlanden met
Prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld.
U weet het vervolg.
Verloven werd trouwen. Het Prinselijk
gezin werd gesticht en gezegend.
Donderdag wordt in huiselijke kring het
koperen feest gevierd.
Wij kunnen niet anders dan het koper
wensen tot eenmaal zilver.
De Allerhoogste zegene ook deze Hoog-
geplaatsten en lelde hen op Zijn weg.
Bolswards Nieuwsblad
1
