„TIJGERHAAI”
Provinciale Kroniek
Buitenlands
Overzicht
i
Vrijdag 8 Juli 1949
No. 52
45e Jaargang
Bo 1 sward
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
Uitgave
West.
Streekblad voor
van
Met de
naar het Gevechtsterrein
(Van onze speciale verslaggever).
China
f
derland hun in. en uitvoer niet ongeveer
us hjoed fl
to sizzen
proefje, een kleine aanval in Nederlands
verband.
Dimitroff
te Moskou, die daar met ziekenverlof
It is in smoarch fügel, dy’t syn eigen
nést biskyt.
Een pleiziertocht, tot nu toe.
Deze tocht, met Hr. Ms. „Tijgerhaai” is
in opzet een ernstige onderneming. De
bedoeling is immers om de bemanningen
van de oorlogsschepen der West-Euro-
ten aanval, zoals bijvoorbeeld met tanks
het geval is. Een onderzeeboot is een
complete eenheid, die zijn eigen heil en
zijn eigen vijand zoekt. Er is in deze
reportage reeds gelegenheid geweest op
te merken, dat de commandant op het
jachtterrein oppermachtig is. Dat is van
middag gebleken.
„devaluatie van het pond”
welke onmiddellijk door de andere Eu
ropese valuta’s zou worden gevolgd,
niet schijnt te worden geschuwd.
President Truman heeft trouwens in een
boodschap aan het Congres meegedeeld,
dat de minister van financiën Snyder
naar Europa gezonden is, om Engeland
duidelijk te maken, dat het pond zal
moeten worden gedevalueerd.
in evenwicht kunnen brengen is die ge
zondheid niet verzekerd.
Wat Nederland betreft zou daarvoor no
dig zijn, dat
West-Duitsland
weer een der beste afnemers van Ne
derlandse producten werd en de econo
mische verhoudingen met Indonesië In
de banen van voor de oorlog werden
geleid. Een Amerikaans journalist die In
donesië heeft bezocht, zeide dezer dagen
dat om dit te bereiken de Ver, Staten
eerst economische steun aan Indonesië
zouden moeten verlenen en dit klopt
vrijwel met wat een groot Engels blad
in het algemeen nodig acht om Europa
economisch uit de knoop te helpen. Het
acht belegging van grote Amerikaanse
kapitalen in Afrika en Zuid-Oost-Azië
nodig, waardoor deze streken in Europa
zouden kunnen kopen en ons werelddeel
op enigszins natuurlijke wijze in het be
zit van grondstoffen en dollars zou ko
men, terwijl Zuid-Oost-Azië daardoor
tevens kon worden uitgebouwd tot een
barrière tegen de plannen, welke Mos
kou jegens Azië koestert. De kwestie is
alleen maar of de
Ten slotte de regeringscrisis in
België:
de heer Paiul van Zeeland is niet ge
slaagd in zijn opdracht een nieuw kabi
net te vormen. Hij had, naar de wil der
katholieke partij, de terugkeer van ko-
ning Leopold als eerste punt op zijn pro
gram staan, doch kon daarvoor de steun
der liberalen niet verwerven, die deze
zaak niet zo dringend achtten, terwijl de
socialisten en communisten zich voorbe
reidden tot het heftigste verzet. De ka
binetsformatie zal nog heel wat moei
lijkheden geven, wie haar ook aanpakt.
Ingenieurs zien de Friese water
bouwkundige werken.
Een 120-tal leden van de afdeling Bouw
en Waterbouwkunde van het Koninklijk
Instituut van Ingenieurs heeft Dinsdag
en Woensdag ter bezichtiging van de
in uitvoering zijnde waterbouwkundige
werken ,een bezoek gebracht -aan ons
gewest.
De eerste dag werden het kanaaltracee
bij Franeker en de nieuwe havendam en
de in aanbouw zijnde sluizen te Harlin
gen bezichtigd.
’s Avonds vertoonde Ir. A. Burger, hoofd
van de Provinciale Dienst „Verbetering
Friese Kanalen”, in hotel „Spoorzicht”
te Leeuwarden enkele films van de reeds
uitgevoerde werken.
I.
r
t
herschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Giro 8792Ö
in de Grima Herna, hetgeen tot gevolg i
had, dat de gemiddelde temperatuur een i
kleine twee graden C beneden normaal
bleef. Iedere donkere wolk heeft echter
een lichte rand. In dit geval bleef de
neerslag ook beneden het normale ge
middelde. Aangezien regen en vacantie-
gangers gezworen vijanden zijn, kan
deze droogte in dit geval als een factor
ten gunste worden aangemerkt.
De watersportcentra klaagden dan ook
niet. Er was geen huurboot meer te be-
V reemdelingenbezoek
en het weer.
Op menig terrein oefenen de weersom
standigheden een buitengewoon grote
invloed uit. Zo ook op het vreemdelin-
genbedrijf. In de achter ons liggende
maand is het weer nu juist niet van die
aard geweest, dat het een stormvloed
van vreemdelingen naar Frieslands scho
ne dreven heeft gelokt.
De „Tijgerhaai” en de „Zeehond” had
den de plaats bereikt, waar het convooi
oorlogsschepen uit Nederland op weg
naar de verzamelplaats Penzance, aan
Ver. Staten
met hun achteruitgaande economische
positie, in staat en bereid zullen zijn dit
alles te ondernemen naast hun directe
poging om West-Europa op de been te
helpen,
In leder geval blijft de economische po
sitie uiterst wankel. Niet alleen trou
wens in Europa, de jonge staat Israël,
welke het politiek zo voor de wind ge
gaan is, staat er economisch maar heel
Spanje in moeilijkheden. Wordt het pond
gedevalueerd? De economische verhoudin
gen moeten weer Natuurlijk worden. Ook
het jonge Israël In de put. Het Atlantisch
Pact hebbe voortgang. Het anti-vechtgas.
Kerkvervolging. Dimitroff overleden.
Het communistisch China. Regeringscrisis
In België.
lanceerbuizen te schieten... De onder-1
gang van de „Tromp” was een kwestie
van minuten geworden, de tijd, die nodig
zou zijn voor de torpedo’s om hun doel
te bereiken, ware het niet dat slechts
dat laatste bevel, tot het afvuren van de
torpedo’s, niet was opgevol'gd. Men kon
er gelukkig genoegen mee nemen
de „Tromp" in\ théorie tot zinken te
brengen. In theorie is dat op deugdelijke
wijze geschied. Drie van die kleine
moordende snelvaarders ontploften
nog steeds in theorie tegen de wand
van de „Tromp”, die daartegen niet be
stand is.
Een ander gevolg van het feit, dat de
„Tromp” een bodem van de eigen vloot
is, bestond uit het triomfantelijk boven
water komen der „Tijgerhaai” dat in de
plaats kwam van het snel tot grote diep
te wegduiken. Dat laatste is het parool
wanneer het oorlogsspel ernst zou zijn.
Nu konden we naar de seinlamp grijpen
en de nog steeds rustig voortvarende
„Tromp” mededelen, dat hij tot zinken
gebracht was.
Gedurende bijne drie weken zat de wind Op de tweede dag voerde de tocht langs
de werken bij Grouw, Terhorne, Span
nenburg en Lemmer naar het Ir- Wouda-
gemaal bij Tacozijl, alwaar de hoofd-in-
gaenieur van de Prov. Waterstaat, Ir. G.
L. Walther een uiteenzetting gaf over
het op peil houden van Frieslands uoe-
zem.
De aannemlngsmlj. v.h. Hillen en Roo
sen en Betonbouw Trio bood het ge
zelschap een thee aan. Eveneens werd
het boekje „Frieslands strijd tegen het
water” van P. O. Bins, uitgereikt.
vlak te ontdekken.
Het kwam er dus op aan zoveel moge
lijk te zien en op te merken zonder zelf
gezien te worden. Richting en snelheid
van het doel te schatten zonder zo dicht
bij te komen, dat de vijandelijke uitkij
ken het verraderlijke staafje de top
van onze periscoop zouden ontdek
ken. Dat alles is gelukt. De voorste ja
gers voeren voorbij zonder de aanwe
zigheid van de „Tijgerhaai” te bemer
ken. Die bevond zich toen dus midden
in het convooi en had voor het uitkiezen
welk schip daarvan getorpedeerd zou
worden. Het verleidelijkste doelwit vorm
de de „Tromp” de leider van hef „vijan
delijke” flottille en de meest geduchte
van de tegenstanders. De aanvalsploeg,
de onderwaterdivisie, de technici, die
heersten over alle knoppen en kranen,
de vuurleiding en de navigators, zij allen
werkten op hoogspanning. Uit elke
waarneming en elk bevel van de com
mandant aan de periscoop moesten
nieuwe gegevens verkregen worden. Hier
werd gerekend, daar werd afgelezen,
ginds wentelden de stuurraderen voor de
koers en de diepte en al die handelingen
werkten perfect samen. Steeds nauwkeu
riger werden de gegevens voor het afvu
ren van de torpedo’s en onwetend van
al het kwade dat tegen hem gesmeed
werd, voer de „Tromp” langs 't zwarte
periscoopglas. Kort na elkaar klonken
de bevelen om de torpedo’s uit de lan-
Scheppend ambacht.
Na Harlingen is thans Wolvega en daar
mede de Zuid-Oosthoek aan de beurt om
door een groots opgezette tentoonstelling
te laten zien dat het in Friesland wenst
mee te tellen. Na maanden van naar
stige voorbereidingen is het dan einde
lijk zo ver, dat volgende week Dinsdag
de Commissaris der Koningin deze ten
toonstelling zal openen,
's Middags is er een Ambachts- en Mid-
denstandscongres. Naast ambacht en nij
verheid is op deze tentoonstelling een
grote plaats Ingeruimd voor de agrari
sche sector. Verschillende ambachten
zullen hun producten op de stands ver
vaardigen, hetgeen de bezienswaardig
heid ten zeerste verhoogt.
Op het bljprogramma Is de Woensdag
Ingeruimd voor Jeugd- en gymnastiek-
demonstraties. Donderdags is er een na
tionaal federatief muziekconcours, ter
wijl ’s Vrijdags een concours-hipplque
wordt gehouden, waaraan ook Z. K. H,
Prins Bernhard zal deelnemen. De Za
terdag is bestemd voor grasbaan-motor-
races.
Diverse gezelschappen zullen er ’s
avonds in een grote tent voor zorgen,
dat er op deze tentoonstelling voor elck
wat wils is.
De „Tramp” tot zinken
gebracht.
pese naties, die wij morgen ontmoeten, Het onderzeewapen is, zodra het in de
te oefenen in het samen manoeuvreren strijd gaat, een wapen voor individua-
en het uitvoeren van gezamenlijke oor- listen. Hierbij gaan niet op één bevel
logsacties. Maar nu, na een etmaal bui-twintig onderzeeërs in dezelfde richting
tengaats, hebben we nog nauwelijks iets
kunnen merken van de vele kwade kan
ten, die het oorlogsbedrijf ter zee ken
merken. We hebben 24 uur genoten van
de reis over een ongewoon kalme zee,
waarover nu en dan de zon schijnt,
waarin gisterenavond de dolfijntjes rond
dansten en die vannacht zorgde: voor
mooie lichtende strepen op onze boeg
golven. Kortom het is tot nu toe een
plezierreis.
minnetjes voor. Wat de politieke
verhoudingen betreft is er geen groot
nieuws. De eerste treinen zijn uit het
Westen te Berlijn aangekomen, en de
plaatsvervangers van de Grote Vier
schijnen vorderingen te hebben gemaakt
inzake het luitwerken van de bepalingen
van het Oostenrijkse vredesverdrag.
Ofschoon dus de ontspanning in de po
litiek voortduurt, heeft clit feit zeer te
recht, de Amerikaanse regering niet
verhinderd er bij de Senaat krachtig op
aan te dringen het
was, kan nauwelijks enig politiek gevolg
hebben. Hoogstens kan Moskou er aan
leiding in vinden, nu deze internationaal
bekende communistische figuur die aan
vankelijk met de nationaal-communisti-
sche ideeëjn van Tito sympathiseerde,
doch later bakzeil haalde, is verdwenen,
de boeien, waarmede Bulgarije aan de
Sovjet-Unie is geklonken, nog wat vas
ter te snoeren. Kolaron, die Dimitroff’s
plaats in Bulgarije innam, is daarvoor
een geschikte helper. Tegen de verwach
tingen van heel wat Amerikanen in,
blijkt ook Mao Tse toeng, de leider der
communisten in
zetten. Verder is het opleidingsschip
„Willem Barendsz” dat vanaf midden
Juli zesmaal een tocht van een week
over de Friese wateren en het Ijsselmeer
naar Amsterdam maakt, reeds geheel
volgeboekt. In Gaasterland „krimme-
neare" ze nogal wat. Daar blijft het be
zoek tamelijk ver onder dat van hat
vorig jaar, De eilanden zijn behoorlijk
bezet, al is er zo hier en daar nog wel
eeng een gaatje. Onze hoofdsteden wor
den hoe langer hoe meer pleisterplaatsen
voor de buitenlanders. Vooral de Scan
dinavische landen leveren een behoor
lijk aandeel in hef buitenlands bezoek.
Gedurende de zomermaanden zijn de
grotere hotels in Leeuwarden reeds vol
geboekt. Voor de 11 en dertigtochten
van V.V.V. zijn nog niet veel liefheb
bers. Voorgaande jaren leverde ons ge
west zelf altijd het grootste contingent
aan deze tochten, tot nu toe blijven wij
echter ver in de minderheid.
Atlantisch pact
nu eens af te handelen en aan te nemen.
De behandeling is daar nu inderdaad
aangevangen en aanzienlijk verzet wordt
niet gevreesd. Dit laatste mede dank zij
het besluit der regering om deze be
handeling niet te koppelen aan de voor
stellen inzake militaire steun aan Euro
pa. Het een vloeit wel voort uit het
andere, maar er schijnen meer senatoren
tegen de militaire steun zelve dan tegen
het Atlantisch pact te zijn, waarom de
regering dan eerst maar het pact zelf
in veilige haven wil loodsen.
Niet onprettig voor een mensheid, die
zich een toekomstige oorlog slechts
vergezeld van de verschrikkingen van
atoombommen kan voorstellen, was h ït
een mededeling van een Amerikaans
volksvertegenwoordiger te horen, vol
gens welke de scheikundige afdeling van
het Amerikaanse leger er niet ver af is
een gas te kunnen vervaardigen, dat tij
delijk de wil tot vechten verlamt, doch
dat geen blijvend letsel veroorzaakt.
Misschien heeft dit bericht een al te
Amerikaans tintje, maar ten slotte ken
nen de heren in Oost-Europa reeds lang
wilsverlammende middelen waarmee
ze allerlei problematische bekentenissen
enz. van hun slachtoffers hebben we
ten te verkrijgen. Men denke maar aan
'^2 het geval-kardinaal Mindszenthy. Ook in
Tsjecho-Slowakije
schijnt de primaat der R.K. Kerk, mgr.
Beran 'thans het lot van arrestatie te
wachten. Hier en daar in dat land heeft
de bevolking, ondanks de machtsmidde
len der regering, op zeer duidelijke wijze
haar misnoegen over de kerkvervolging
te kennen gegeven. Thans kan dit verzet
echter geen resultaat van betekenis heb
ben, in tijden van een internationale cri
sis zou Moskou er terdege mee rekening
moeten houden.
De dood van de Bulgaarse minister
president
te zoeken hebben. Dat is verreweg het
merendeel. Slechts enkelen genieten be
roepshalve van het fascinerend uitzicht,
dat de zee, altijd anders, biedt. Alle an- loerend gevaar onder het zeeopper-
deren vinden hun bestaan in het binnen
ste van het schip. Zij herstellen torpe
do’s, schillen aardappelen of smeren de
machtige dieselmotoren, zij wentelen 't
stuurrad, nemen radiotelegrammen op
of voorzien hun maats van de veel ge
roemde mokken koffie, maar wat zij
ook doen, het geschiedt bij kunstlicht.
Het gehele leven is samengetrokken bin
nen in het drukvaste lichaam van onze
„Tijgerhaai”. Diens zware pantserhuid
heeft geen patrijspoorten, alleen een
paar ontsnappingsluiken, maar daarvan
hopen we allen dat ze gesloten zullen
blijven. Zo kan een mens in een duik
boot dus niet zien wat voor weer het
is, of het nacht is of dag of de „Zee
hond” het zusterschip, dat tegelijker
tijd uit Rotterdam vertrok ons, zijn
naam getrouw, nog blindelings volgt.
Ook die bepaling van dag of nacht Is
werkelijk een probleem zolang men bin
nen de duikboot zit. Evenals de Nautilus
van kapitein Nemo is de „Tijgerhaai”
uitgerust met een klok, die niet tot 12
uur, maar tot 24 uur aanwijst. En het
vergt heel wat oefening om dan toch te
kunne'n zien hoe laat het Is.
Daarom hijsen we ons door het enige
gat, dat er Is, maar weer naar boven,
Door de loeiende storm van de lucht,
die aangezogen wordt voor verbruik in
de dieselmotoren van het schip, komen
we met knipperende ogen op de brug
en we vinden daar het vastberaden, ver
trouwen wekkende gezicht van de com
mandant, luitenant ter zee 2e klas H.
M. van der Veen, Een gezicht, dat nie<
anders kan zijn dan dat van een zee
man, geboortig van de kusten van N,-
W.-Europa.
Deze zeeman heeft de gehele oorlog op
zee gesleten, meer misschien onder zee,
want ook toen diende hij zijn vaderland
op een onderzeeboot. Hij laat er niet
veel over los, hoewel zijn houding en
woord verraden dat de blode passagier
Natuurlijke en politieke oorzaken wer
den samen om Spanje naar de afgrond
van anarchie te voeren, wanneer niet tij
dig een wijziging in de politieke ver-
tot nog toe een trouw aanhanger van
de Cominform en de Russische buiten
landse politiek en dit heeft de Ameri
kaanse regering doen terugschrikken
van aanvankelijke plannen om de Chi
nese communistische regering te erken
nen. Want dit zou o.a. meebrengen, dat
in de Veiligheidsraad Rusland steun van
China kreeg, dat ook een vetostem heeft
en dat het ook In de besprekingen over
het vredesverdrag met Japan aan Rus-
lands zijde tegen de Amerikanen zou
staan. De neiging neemt, blijkbaar ook
in Amerikaanse regeringskringeni, nu
weer toe om de Chinese nationalisten
die zich in Zuid-China trachten te hand
haven, te steunen ook om te verhinde
ren dat het Chinese communisme de
grenzen van Indo China en Burma be
reikt.
Hwat hat Gabe Skroar
maar evenmin de officier van de wacht,
zullen hun warme kleding vergeten. De
in zomertenué gehulden moeten gezochtjde cen,trale stelden de man aan de peris-
worden onder die leden van de beman-C00p Op de hoogte van de gegevens die
ning, die voor hun clienst niets aan dek nodig waren om de vijand te vinden. Die
werd gevoncjen) maar hij was beschermd
door een flotille van onderzeebootjagers,
uitgerust met de modernste middelen om
zo: het zicht varieert van één tot drie i werd passagier, elk der onderzeeboten
mijl, maar dat maakt de gehele tocht hoos zijn eigen weg op zoek naar het
convoojt KOrf na het afscheid van de
„Zeehond” werd het bevel gegeven
-- - - „klaar maken voor onder water” en toen
gelijk met de uitkijk schepen en boeien kon het oorlogsspel beginnen.
te zien opdoemen uit de mist. Ben beetje nef was nu nog 8pe|( oefening, maar het
jaloers hebben we wel naar het eiland werd met volle ernst gespeeld, De zweet-
Wlght gekeken, dat met zijn op de „wa- droppelen liepen tappelings langs het
terlijn” keurig met wit krijt afgezette zongebruinde gelaat van de comman-
rotsen aan de horizon lag te schitteren dant, die draaiende aan zijn periscoop de
in de zon. Daar was het volop zomer zee verkende. Die zee, die gisteren nog
en op de brug van de' „Tijgerhaai” ver- groeI1) nu van het blauw van moderne
schijnt slechts een enkele overmoedige, auto’s, verborg op dit ogenblik twee
zonder trui of jekker. De uitkijk op het ioerende onderzeeërs.
hoogste punt van het schip zeker niet, Twee gevaarlijk en moeilijk te ontdekken
tegenstanders voor de vijandelijke ra
dar. De geheimzinnige instrumenten in
houdingen In Spanje Amerika doet be
sluiten ook Spanje de helpende hand te
reiken. Zelfs met die helpende hand, die
andere landen in West-Europa wel is
toegestoken, zal het ons werelddeel nog
moeilijk genoeg vallen, zich binnen de
enkele jaren, welke nog scheiden van
het ophouden van de Marshallhulp, zo
ver op te richten, dat het zich zelf kan
bedruipen.
Voor het ogenblik kan men dus in West-
Europa even op adem komen, maar er
zijn slechts lapmiddelen toegepast, en op
de duur belooft dat even weinig als on
derlinge bloedtransfusie tussen allemaal
zieken. Dat voelt men ook in
Engeland
wel en de regering daar blijft in overleg
zich bevindt tegenover een man uit één met de regeringen van andere West-
stuk, wiens schip de Nederlandse vlag Europese landen hoe tot een betere
met ere voert. Naast hem vinden we de toestand te komen, waarbij ook het on-
flotillecommandant onderzeeboten, die derwerp
vooralsnog de leiding heeft over de reis. 'waIVp n
Straks in Penzance, de Engelse ha
venplaats, waar de West-Europese vlo
ten verzamelen zal hij ons schip ver
laten. Dan wordt onze eigen comman
dant oppermachtig. Dan bepaalt hij de
aanvalstactiek, dan zal zijn kunde be
slissen of we de „vijandelijke’’ duikboot-
jagers kunnen misleiden. Dan pas gaan
we dus sensaties beleven, die eigen zijn Ook een dergelijke devaluatie is geen
aan het onderzeewater. Maandagmor- middel dat leidt tot blijvende gezondheid,
gen in alle vroegte gaat het beginnen Zolang bijv, landen als Engeland en Ne-
maar eerder krijgen we al een voor.
en Zuidwest Friesland
De „Tijgerhaai” staat bekend als een
mistschip. Gedurende het afgelopen half de uiterste Zuid-Westpunt van Engeland
jaar zijn op elke reis de einders in een moeSf passeren. De flottillecommandant
mistbank gehuld geweest. Ook nu is dat aan boord van de „Tijgerhaai”
het zicht varieert van één tot drie werd passagier, elk der onderzeeboten
tiel
voor een landrot misschien nog wel in
teressanter. Het is nu een sport om op
de brug te staan en eerder of althans
Bolswards Nieuwsblad
i
i
i
LORD HALIFAX
1
1
