„De hals van Siitard”
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
In
"aken I Hw.t h.« Gabe Skroar
Bonnenlijst
üs hjoed H O
to sizzen
Vrijdag 29 Juli 1949
No. 58
en.
49.
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bol sward
West- en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
Slot volgt.
a.
d.
254 alg. d
Geldig tot en met 13 Aug. 1949.
te
te
schreef, gelijk een hondenhok met het
opschrift „gevaarlijke hond” op een boe
renerf, zonder dat er voor gezorgd is dat
er werkelijk een hond in dat hok zit ook.
Waarschijnlijk zal nu echter de hond
spoedig in dat hok zitten. Dan blijven
er echter nog de gevaren, welke de Eu
ropese landen van binnen uit kunnen, be
dreigen.
Het communisme
is in West-Europa wel teruggedrongen,
doch in enige der bij het Atlantisch pact
aangesloten landen heeft het nog een
zeer belangrijke invloed, met name in
Frankrijk en vooral ook Italië en de re
geringen dezer landen zullen er, ook in
het belang van alle andere leden van
het Atlantisch pact voor hebben te wa-
Nog meer muziek.
Op 30 Augustus zal te Leeuwarden de
Koninklijke Militaire Kapel een concert
geven in de Prinsetuin. Dit ter afwisse
ling van de concerten, die iedere Zater-
nöch tiid oerbliuwe foar fortier en sport.
Foar it earst nei de oarloch arbeidet de
Federaesje fan Fryske Studinteforienings
wer mei oan dizze kampen.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
De FryskeAkademy.
De wurksumheden fan de Fryske Aka
demy wurde sünt de bifrijing stadichwei
ütwreide en bigjinne hieltyd in greater
gebiet to bistriken. Bihalven de leargon-
gen ta de stüdzje foar Middelbere Akten
en de Cursussen foar Fuortset Boukunst
Underwiis, binne it fral de wurkforban-
nen, dy’t gAns üt ’e wei sette.
Njonken de bisteande wurkforbannen,
lyk as der binne dy foar lAnboukunde,
boukunst, muzyk, geakunde, genealogy,
toponymy dy’t allegearre al min of mear
bikend wurden binne troch har publi-
kaesjes, lêzingen, ütstallingen, priisfra-
gen ensfh., sille ynkoarten noch wurkfor
bannen oprjochte wurde foar paedagogy,
ekonomy, taelkunde, skiednis en miskien
folkskunde, De kommisjes, dy’t fan it bi-
stjür fan de Akademy opdracht krigeh
hawwe, de opset fan sokke wurkforban
nen to bisjen en in wurkplan op to stel
len, binne mei faesje üteinset. De ynstal-
laesje fan in paedagogysk en in sosiael
en ekonomysk wurkforbAn sil ynkoarten
yn it Coulonhüs (de sit fan de Akade
my) plak fine. Foar al dyjingen, dy’t har
op Frysk wlttenskipllk gebiet biwege, is
de Fryske Akademy in ünmisbere yn-
stelling, om’t hja der de mooglikheit fine,
melinoar yn kontakt to kommen en op
’e hichte to kommen mei elkoars resul
taten. En hwannear’t hja ta publikaesje
fan har wurk oergean wolle, is de Aka
demy ünmisber: hja moat withoefaek by-
springe mei in stevich subsydzje.
lit Bistjür hat noch greate plannen op
it gebiet fan publikaesjes, wurkforban
nen en leargongeri. Miskien sil in part
dêrfan yn I960 forwêzentlikt wurde kin-
ne. Mar dêrta sille sawol partikulieren en
ynstellingen as de Provinsje fiks ta de
ponge moatte, wurdt der sein; en wy
wolle it graech oannimme, hwant sünder
jild komt men net fier yn ’e wrAld.
Reg. Omroep Noord
245 M.
Abonnementsprijs;
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 8792Ö
sn-
'is-
b.
grote vraag: Kunnen we nog leven van
onze bedrijfjes?”
„Hoe groot is Uw bedrijf?”
„Drie hectare, al met al.”
„Dat is inderdaad niet groot,” moet ik
toegeven.
Hij scheen voornamelijk aardappelen te
verbouwen want weer 1 gon hij over de
prijs van de aardappelen. Helaas, zit ik
niet in de aardappelhandel en kon ik
hem dus niet veel wijzer maken. „De
grond lijkt me hier anders niet slecht,”
merk ik op.
„Neen,” antwoordt hij trots, „de grond
is hier uitstekend en we telen dan ook
een prima kwaliteit aardappel. Kijkt U
maar eens hoe mooi deze er bij staan.”
Aan het loof te zien, waarvan de koe
doordat zij een muilbrand draagt van
gaas, vergeefs probeert wat af te knab-
Tito
van geheime afspraken met Engeland te
hebben gemaakt. Tito zowel als Londen
ontkennen dat, maar het ligt wel in
het wezen van het huidige diplomatieke
spel tussen tussen Oost en West, dat nu
Moskou Zuid-Slavië verstoot, het Wes
ten het tot zich tracht te trekken, ook al
Is de Zuld-Slavische communistische
dictator geen haar beter dan welke dic
tator ook. Intussen heet het, dat de mi
litaire druk van Rusland aan de Zuid-
Slavische grenzen steeds toeneemt.
Het blijkt dat de
Nieuws van V.V.V. Sneek.
Het is de Ver. Vreemdelingenverkeer ge
lukt de beroemde Engelse muziekvereni
ging „The Carlton Main Frickley Col-
lierly Band” te bewegen naar Sneek te
komen om een concert te geven op de
Vrijdagavond voor de aanvang van de
„Sneekweek”.
Dit corps is in de muziekkampioen-
schappen van Engeland, die te Manches
ter gehouden werden, als de kampioen
uit de strijd gekomen.
Voor de vele muziekliefhebbers in onze
provincie (en Friesland telt zeer veel
muziekcorpsen) is dit zeker een unieke
gelegenheid om naar deze overzeese
campioenen te komen luisteren. Tegelij
kertijd is het een prachtige opening van
de Sneekweek die op Zaterdag 13 Aug.,
aanvangt.
De stüdzjekampen fan de
Folkshegeskoalle.
Yn it earste kamp, dat fan 20- 27 Aug.
op Skylge hAlden wurdt, sil praet wurde
oer de nasjonale problemen fan in tal
folken. Oan it wurd komme in Indonesiër,
in Südafrikaender, in Flaming, in Sionist
en in Fries, elk oer syn eigen lan en
folk. Der sille diskear ek oaren as Frie
zen komme kinne, omdat de fiertaei
troch de net-Fryske sprekkers de iene
kear Hollansk, de oare kear Flaemsk of
Südafrikaensk wêze sil.
Yn de dêropfolgjende kampwike sil der
praet wurde oer de ünderwerpen: „De
Classifikaesje”, „De Yndustrialisaesje en
har kAnsen yn FcyslAn”, „It Striidboun”,
„Sociale tastannen yn FryslAn”, „It plak
fan it Fryske folk yn it wrAldbyld fan
hjoed de dei”, „It plak fan de „elite” yn
üs doarpen en stêdden.”
Het Atlantisch Pact er met vlag en wimpel
door. Wilt gij vrede, bereidt fU ten oorlog.
Een hok met een hond er in. De les van
Tsjecho Slowakije. De rol van Tito. Het
Duitse probleem blijft. Het verdere nieuws.
Tiisdei 2 Augustus:
18.30—19.30. Frysk programma.
Earnstich wurd fan Ds. S. D, Mo
lenaar fan Musselkanaal
Stimmen óf it HeitelAn.
De Stoomfyts (IV); lietsjes fan it
Frysk studintekabaret De Skümkop.
De hüsfrou op 'e tekst oer „Eenzaam
Avontuur fan Anna Blaman.
In folie pong is in frijpas, dy de greatste
gaudief foar in earlik man trochgean lit,
mar in lege pong is in lüsangel.
De trein dendert door het oude Neder- beien, staan ze er goed voor, maar dan,
land van Sevenaar naar Sittard. Het is veel verstand van aardappellof heb ik
een mooi land hier. De uitgestrekte rog- ook niet. Maar ik wil verder op en laat
gevelden op de glooiende landen roken, hem met zijn koe en zijn antieke ploeg
Een eigenaardig gezicht is dat, die ijle,alleen.
zacht glooiende land.
De vruchten op de velden staan er, zo
te zien, inderdaad goed voor. Met de
boerderijen is dat echter niet het geval.
Verreweg de meesten hebben ontzag
lijk geleden. Overal afgebrokkelde mu
ren, slecht herstelde daken door gebrek
aan materiaal en bij elkaar gelapte hok
ken.
Dat is in alle dorpen vrijwel gelijk. Ze
maken, vooral de kleinere, een trooste
loze en sombere indruk. Ik stel me voor,
dat ook als alles heel is, het zeer onge
zellige dorpen zijn. De meesten zijn geen
komdorpen, maar een vrij lange, gerek
te streek met zeldzaam lelijke huizen,
althans voor mijn gevoel.
Hier en daar stap ik nog eens de velden
in om te praten met de boeren op het
land. Bij allen is het vrijwel hetzelfde
als bij. de eerste die ik trof. „Maar eens
afwachten of we er nu zullen kunnen
komen.” Alles kleinbedrijf. O, ja, er zijn
er wel een paar, die meer vee melken,
maar dat zijn er dan ook maar een paar.
In Havert bekijk ik een boerderij, één
van de vele aan de dorpsstraat. De boer
i is bezig, met behulp van een ander
Hoewel de beslissing over het Atlantisch
pact in de Amerikaanse Senaat later
kwam, dan was verwacht, was de uit
slag van de stemming toch een zeer gun
stige. Met 82 tegen 13 stemmen werd het
pact goedgekeurd; er waren minstens 64
stemmen voor deze goedkeuring nodig,
omdat voor verdragen een twee derde
meerderheid vereist is; het verdrag kwam
er dus met een ruim overschot. Bijna
direct daarna heeft Truman ook zijn
voorstel tot militaire hulp aan Europa bij
het Congres ingediend.
De Amerikaanse regering wil ongeveer
1 milliard dollar bestemmen voor West-
Europa, „een gebied welks belang voor
onze veiligheid in twee wereldoorlogen
Bonkaarten ZA, ZB, ZC, ZD, ZE, MD,
MH 909: (bijz. arbeid, a.s. moe
ders en zieken).
Geldig zijn de bonnen gemerkt met de
letter T.
100 gram vlees
300 gram vlees
100 gram vlees
250 gram rijst
200 gram kaas of 250
gr. korstl. kaas
100 gram kaas of 125
gr. korstl. kaas
(De letters achter de bonnummers
geven de kaarten aan, waarop de
betreffende bonnen voorkomen).
Verre Oosten.
Een commissie van zes der knapste kop
pen op dit gebied zal de vraag onder
zoeken hoe de betrekkingen van het
Westen met een eventuele communisti
sche Chinese regering die al maar
terrein wint moeten zijn, of de Ver.
Staten de daar strijdende nationalisti
sche troepen moeten blijven steunen en
hoe de nabuurlanden beschermd moeten
worden tegen het doordringen van het
communisme daar.
Zelfs de jonge staat Israël heeft al
moeilijkheden met dat communisme. De
zer dagen waren daar relletjes in ver
band met de toenemende werkloosheid.
Na een korte regeringscrisis is in Egypte
een kabinet van de nationale eenheid
gevormd.
Bij het schrijven van dit overzicht was
de Belgische kabinetscrisis nog niet op
gelost, de heer Eyskens (r.k.), die zowel
bij de soc.dem. als liberalen een geziene
figuur is, deed moeite een driepartijen-
regering te vormen.
lichting. 400 millioen dollar zouden
voort» voor hulp aan Griekenland, Tur
kije, Korea, de Philippijnen, Iran enz. be
stemd worden. Het beste en modernste
oorlogsmateriaal atoombommen uit
gesloten zou worden geleverd en als
de betrokken landen het wensen komen
er Amerikaanse instructeurs mee om de
legers in het/gebruik van dat materiaal
op te leiden. Natuurlijk zal de Ameri
kaanse regering tegenover deze verleen
de hulp ook eisen aan de betrokken lan
den stellen. Zo zouden Engeland, Frank
rijk, Nederland, België en Luxemburg,
dus de landen van de Westelijke Unie,
gezamenlijk een leger van anderhalf
millioen man moeten hebben, dat op elk
Sovjet-Unie
is, dat de agressie dreigt Hij noemde
dit land de mogendheid, die welover
wogen een atmosfeer van vrees en ge
vaar had geschapen.
Truman drong op een snelle afdoening
van het wetsontwerp aan, en komt het
er, ongewijzigd of enigszins geamen
deerd, door, dan zal daarmede aan W.-
Europa een Amerikaanse garantie zijn
verstrekt, welke bijna niet hoog genoeg
geschat kan worden en zal een zeer be
langrijke bijdrage tot het handhaven
van de vrede zijn geleverd. Zonder deze
militaire hulpverlening ware het Atlan
tisch pact, zoals onlangs een Frans blad
De L. O. F. naar de
toeristencentra.
Dat de L. O, F. zich er niet toe bepaalt
alleen concerten in de grotere plaatsen
te geven, maar ook graag naar kleinere
oorden gaat, wisten wij reeds Daarom
doet het ons goed, dat de plannen om
in het zomerseizoen in de toeristencentra
te komen concerteren, thans werkelijk
heid zijn geworden.
Gepasseerde Zondag werd in paviljoen
Scheltema te Nes (Ameland) een popu
lair concert gegeven. Het was de eer
ste keer, dat een dergelijk orkest Ame
land bezocht Helaas had de publieke be
langstelling groter kunnen zijn. Voorna
melijk zal dat zijn reden vinden in het
feit, dat wij Zondag de eerste werkelijk
zomerse Zondag in dit seizoen beleefden.
De meeste badgasten zullen dientenge
volge aan het strand en de zee de voor
keur hebben gegeven boven een warme
zaal. Wat dat betreft liet het weer de
L. O. F. dus in de steek. Wij zullen ho
pen, dat dit morgenavond niet het geval
is. Dan wordt namelijk in het openlucht
theater te Appelsga een concert gegeven.
dagavond gedurende het zomerseizoen
door de Leeuwarder corpsen zelve wor
den gegeven.
Voor de vele muzieklie’fhebbers In Fries
land is dit een unieke gelegenheid dit
beroemde corps te horen spelen.
Voedingsmiddelenkaarten 909:
241 vlees a, b, d
242 vlees a, b
243 vlees d
244 alg. a, b, d
246 alg. a, b
witte rookwolken boven de buigende Het is alweer een mooie tocht door dit
roggehalmen.x
De rogge bloeit en de wind, die de hal
men doet buigen blaast de fijne, grijs-
wïttle korreltjes 'in grote, doorzichtige
sluiers over de golvende velden.
Er wordt veel rogge verbouwd en heel
Limburg rookt. Tussen; het grijsgroen
van de roggehalmen kleurt het sterk
blauw van de roggebloemen en blinken
als klodders verf de helrode klaprozen.
Ook nu is de overgang van het oude
naar het nieuwe gebied niet anders waar
te nemen dan aan de wegen, welke hier
nog slechter zijn dan bij Elten.
Overigens ben ik hier in een echt boe
renland, maar een arm boerenland, het
land van de kleine boeren, zoals dat
trouwens bij Elten ook was. Dat het het
land van kleine boeren is, merk ik al
direct vlak bij het dorp Tüddern, waar
een boer bezig is de voren van zijn
aardappelakker op te ploegen. Nu is
dat niet zo’n merkwaardig verschijnsel,
maar wel de ploeg waarmede het ge
daan werd en het trekdier, dat daarvoor
gespannen was. Het is voor ons nu een
maal een eigenaardig gezicht, een koe
voor «en ploeg gespannen te zien, en
dan nog wel een melke koe. Natuurlijk
maak ik een praatje met de man. „Geeft
die koe nog melk ook?” vraag ik.
„Ja, natuurlijk,” zegt hij, „maar niet zo
veel als een koe die niet behoeft te ploe
gen.”
„Gaat dat anders goed, een koe voor de
ploeg?”
„O, ja, dat gaat best. De moeder van
deze is trouwens nog beter. Het zou na- j
tuurlijk beter zijn als ik ze in de wei
of op de stal kon laten, maar ja, mijn I
bedrijf is te klein. Een paard kan er niet
af.”
„Heeft U meer vee?”
„Ja, de twee beesten die ik net noemde
en dan nog een pink en een paar scha
pen.”
De boer is ongeveer 50 jaar oud en als
ik hem vraSg hoe of hij de verandering
van nationaliteit vindt, antwoordt hij
bedachtzaam: „Maar eens afwachten,
hoe of het voor ons worden zal. Ik
vraag me af, wat zullen mijn aardappe
len opbrengen? Zullen we nog kunnen
bestaan?” en dan plotseling van onder
werp veranderend, zegt hij: „Verschil
lenden van ons hebben nu juist niet zo’n
gunstige indruk van de Hollanders ge
kregen.”
„Hoe dat?” vraag ik zeer benieuwd.
„Nou, zo gauw de grenzen open waren,
zwermden de kooplui het land binnen.
Natuurlijk een hele hoop reizigers van
alle 'mogeilijke firma’s die de winkels
wilden bevoorraden maar ook veekoop
lui en antiekkooplui en mensen die alles
opkochten wat ze maar los konden krij
gen. Hier was natuurlijk wel wat te
koop, want iedereen moest geld maken.
In zover was dat allemaal normaal, maar is aangetoond”, aldus heet het in de toe
minder werd het, toen verschillende van
mijn kennissen het gebeurde geld wil
den besteden. Toen bleek, dat men hen
oude tientjes had aangesmeerd, die niet
meer in omloop waren en dus waar
deloos.”
„Dat is schoftig,” zeg ik uit de grond
van mijn hart, „maar naar dergelijke
gemene individuen moet U de Hollanders
niet beoordelen.”
,Dat weet ik natuurlijk ook wel, maar
dit was helaas de eerste indruk.”
„De indruk, die wij enige jaren geleden
van de Duitsers gekregen hebben, was
nu ook niet bepaald gunstig,” breng ik
hem onder het oog.
„Och, ja,” bekent hij, dat ik nu zo erg
op „den Prüs” gesteld ben, kan ik ook i moment gereed zou moeten zijn om op
niet zeggen. Maar ziet U, bij ons is de te treden.
In zijn boodschap heeft president Tru
man er geen doekjes om gewonden, dat
het van de zijde der
mannelijk persoon, zijn woonhuis ween ken, dat de communisten zich door uit-
endgszins bewoonbaar te maken.
Ze metselen en timmeren er lustig op
los. Niet, dat ze geen tijd hebben voor,
een praatje, zo is het daar nu ook weer
niet. Hij laat me de stallen zien, be
staande uit een stuk of wat lage hok
ken. Een enkel jong beest staat op stal,
de rest van zijn beestjes loopt momen
teel nog buiten, maar wordt tegen de
avond ook op stal gezet. Daar worden
ze dan bijgevoerd met groenvoer. De
vloer van de stallen bestaat .uit hard
gestampte aarde, waar een goot inge
graven is voor de mest. Stro hebben de
kleine boeren blijkbaar wel, want er lag
veel stro in de stallen. Het was er warm
binnen en niet helemaal brandschoon.
Het erf was erg rommelig, maar dat
kon ook niet best anders met dat vele
puin en de kalkbak en de bakstenen en
het hout. Het bedrijf van deze boer is
precies tweemaal zo groot als dat van
de man met de koe voor de ploeg. Hij
heeft 4 melke koeien en twee stuks jong
vee, en.hij heeft een paard. Hij heeft
6 hectare land en behoort daarmede al
lang niet meer tot de kleinsten.
Ik heb een aanplakbiljet gelezen op een
schuurdeur, daar vlak bij, waarbij de
boeren werd verzocht hun melk „Sau
ber” naar de „Molkerei” te brengen, om
dat de boter die daarvan gemaakt werd
voor de export bestemd was.
Op zijn vraag naar de melkprijs, waarbij
hij mij mededeelde, dat ze, zolang ze
Duitsers waren geweest, 20 pfennig had
den ontvangen kon ik hem vertellen, dat
ze nu in elk. geval meer zouden krijgen,
daar 20 pf., omgerekend naar de koers
van 80 cent die ze voor hun marken
hadden gehad, maar 16 cent had be
dragen.
holling van binnen uit meester
van de macht in hun land, waardoor het
in de invloedssfeer der Russen zou te
recht komen, zoals dit is geschied met
Tsjecho Slowakije.
Het gevolg is geweest, dat het in dat
land niet alleen met de politieke, maar
ook met de geestelijke vrijheid is ge- i
daan. Dit laatste tekens zich thans voor-
al in de strijd tegen de Katholieke kerk,
die haar priesters echter heeft bevolen
een vastberaden houding tegen elke
druk van regeringszijde aan te nemen en
liever gevangenschap te kiezen boven
toegeven.
Het feit dat slechts een enkele van de
duizenden priesters de z.g. „katholieke
actie” van de regering steunt, op deel
neming waaraan het Vaticaan de straf
van excommunicatie heeft gesteld, be
wijst, dat Moskou en zijn satellieten in
Tsjecho Slowakije moeite zullen hebben
het volk de nek te doen buigen, en als
er eens een internationale crisis zou uit-
barstem, de communisten op het uitbre
ken van actief verzet in deze satelliet
staat zullen moeten rekenen.
Ook de nabuurstaat Zuid-Slavië doet
weer van zich spreken. De Russen be
schuldigen et' nu
Bovenstaande bonnen kunnen reeds op
Fansels sil der yn beide kampen ek ge- Vrijdag 29 Juli worden gebruikt.
De niet aangewezen bonnen 224, 225,
228, 229, 230, 231, 233. 235, 236, 237,
238, 239 van de bonketen 905 kunnen
worden vernietigd.
Uitgave van
West-Duitsers
weinig voor herbewapening en voor
deelneming aan een of ander blok voe
len. Het hevig verzet daar door de soc.
democratie tegen de ontmanteling ge
voerd, de er voortwoekerende anti-Jood-
se stemming en een zich steeds verder
uitbreidende ondergrondse na^i-bewe-
ging bewijzen mede dat de wereld van
het Duitse vraagstuk nog niet af is.
Evenmin als van dat van het Verre Oos
ten. De regering der Ver. Staten heeft
zich thans met ernst gezet aan de be
studering van de kwestie der Ameri
kaanse politiek in dat
45e Jaargang
A
01-
Ir
MACKENZIE KING
c.
Boiswards Nieuwsblad
x
I J4V4 40 C44 W W4 VV44 4HW.iv dvv. da
V
