I I 4 Het Britse Comet=vliegtuig betekent voorsprong van jaren Amerika onder de indruk: Gabe Skroar A 'A Buitenlands Overzicht X' Provinciale Kroniek 1 I f .R K. rE 1 Streekblad voor West* Uitgave Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bo 1 s ward van 10. Hwat hat r. a, I" 25 If s Ooed voorbeeld doet goed volgen. 28 62 78 eu ek Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Bolsward Telefoon 451 (K 5157) F, e- I !e |e I- is u Ie tr 71 j- r: ia e- ke >P rt. <1, .1- e- s. n- n, sn i- e- n, n ir n I, I- d g i- e hun regering en overleg te ihington tussen de regeringen* van landen welke bij de Amerikaanse us hjoed fl Q to sizzen :r4 :r- :S- e* lie en Zuidwest Friesland 45» J aar gang No. 62 Vrijdag 12 Aug. 1949 Bolswards Nieuwsblad I le it, 1- CAMILLA HUISMANS I 3M De Amerikaanse stafchefs hebben een rapport ingedtend. De onbekwaamheid der Chi nese leiders. Da Fhilippijnse president naar Washington. Economische hulp aan het Nabije Oosten. Onrust in Oost-Europa. Nieuw kabinet in België. Abonnementsprijs 1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs10 cent per m m. Giro 87926 ?- v. d. de ar 2- ce ■1 B '1 r I d- fte OU its de >1- n- ito r: <e ir. ia i- e 1. e n 11 k in a- en e- a- e- te r: ir. '3- en ir- en •.t-i lS- e- en e- «t lf, de d 50 is. 50 is. 25 is. ir. wanneer het zijn vijandige houding te gen het Westen laat varen en zich niet als speelbal van Moskou laat gebruiken. Tot nu toe had onder de Friese raad huizen dat van Bolsward het monopolie van tentoonstellingen van beeldende kunsten. Dat is echter thans verleden tijd geworden. Morgen wordt op initiatiei van „Kunst aan Allen” te Sneek in hel stadhuis aldaar een tentoonstelling van Friuse sohilderkunst geopend, waar werk te zien zal zijn van Bouke van der Sloot, Cor Reisma, Justus Halbertsma, Dick Osinga en Joh. Mulders. En dat zoiets niet alleen voor oude stad huizen is weggelegd, bewijst Idaarde- radeel. Te Grouw zal namelijk a.s. Maandag onder auspiciën van het „Boun fan Fryske Kunstners” en de „Friesche Kunstkring” in het gemeentehuis een gevarieerde expositie van schilderte- e ken- en beeldhouwkunst worden geo pend. Een kleine dertig Friese kunste naars „üt it heitelên en om utens wei”, zullen met een vijftigtal stukken een be hoorlijk overzicht geven van de stand van onze beeldende kunst. Om enigszins een indruk te krijgen van hetgeen er wordt geboden, noemen wij van de bekende schilders de namen Piet Der is noait in keardel sa meager, ol der sit altyd in lead fruojlusflesk oan him. en naar Zuid Amerika. Juist op die oce- aantrajecten is een tijdwinst van 50 op de thans bestaande dienstregeling van enorme waarde. Keroseen en Benzine Men weet wellicht reeds, dat de straal motor ook nog het grote voordeel heeft minder „brandbaar” te zijn. De brand stof is keroseen en keroseen is een „ho ger kokende fractie” dan benzine, zoals de olie-expert zal vertellen. Dit betekent dus, dat keroseen als' brandstof min of meer tussen benzine en stookolie inligt, en in elk geval minder brandbaar is dan benzine. De olie-industrie heeft grote bezwaren tegen keroseen. Zij is immers geheel ingesteld op de productie van benzine en zal zich moeten overschake len deels althans op keroseen, waarmee aanzienlijke kapitalen gemoeid zullen zijn. Zij tracht derhalve een nieuw product te winnen, waardoor de straalmotor minder „dorstig” wordt en de benzineproductie niet al te zeer scha de ondervinden zal. Bij dit onderzoek zal de luchtvaart ook gebaat kunnen zijn, want, zoals wij reeds aangaven, de straalmotor is ongetwijfeld de motor van de naaste toekomst, doch zij is nog wat kostbaar in het gebruik. Met dat al hebben de Engelsen hun voorsprong duidelijk behouden. Een (door onze luchtvaartmedewerker Oud en Nieuw Waarom men zo'n drukte over deze Cornet maakt? Wel, men beseft aan de vooravond te staan van een revolutie in de luchtvaart, waarvan de gevolgen niet zijn te overzien. Bezien wij maar eens de prestaties van de Cornet. Het toestel is ongeveer zo groot als de Douglas DC 6, die men wel als de machtigste vertegen woordiger van de Amerikaanse vier motorige passagiersvliegtuigen beschou wen mag. De Comet kan met een snel heid van 800 km per uur over de Oce aan kruisen. Zij maakt de Oceaanreis tussen Europa en Amerika dus de helft korter. Een dergelijke fantastische tijd winst geeft een geheel nieuw perspectief aan de luchtvaart. De Comet heeft vier straalmotoren van Rolls Royce. Niet de „Merlin” die de Russen thans naarstig copiëren, doch de „Ghost”, die aan het vliegtuig een stuwkracht van 10.50b paardekrachten geeft. Elke Ghost wel te verstaan, zo dat de Cornet in volle vlucht een vermo gen van 42.000 p.k. in zijn vleugels heeft. De Douglas DC 6, die wij ter vergelijking kiezen, heeft vier motoren van de vermaarde fabriek van Pratt Whitney en zijn krachtigste type is de Double Wasp, die „slechts” 2.100 pk. ontwikkelt, zodat de DC 6 over 8.400 beschikt tegenover de 41.000 pk’s van de Cornet. d.w.z, de helft der regeringsuitgaven van China. Het Chinese nationalistische bewind behoefde niet verslagen te wor den, het ging vanzelf door haar corrup- tieve handelingen tot ontbinding over, aldus het scherpe oordeel van minister Acheson over het regime van Tsjang Kai Sjek, Het witboek ontkent dat door dit regime iet» meer steun ter beschik king te stellen, het communisme zou zijn bedwongen, zoals Tsjang Kai Sjek gaarne zelf beweert, alleen rechtstreek se inmenging van de Ver. Staten, dus deelneming van dat land aan de burger oorlog had dit mischien kunnen teweeg brengen. Maar dit ware in strijd ge weest met de Amerikaanse politiek, en de opvatting zowel van het Amerikaan se als het Chinese volk zegt het witboek en wij denken er dan maar bij dat dit waarschijnlijk ook boven de macht der Ver. Staten zou zijn gegaan als deze voldoende krachten en wapens wilden reserveren voor hun verplichtingen in Europa. Intussen is door de ineenstor ting van het nationalistisch regime in China een nieuwe Amerikaanse politiek daar nodig geworden, definitief is deze nog niet vastgesteld, dat zal eerst ge schieden na een nader onderzoek ter plaatse, voorlopig blijft de politiek der Ver. Staten gegrondvest op het Hand vest der Ver. Naties, op de politiek van de open deur en van China’s onafhan kelijkheid. Dit betekent blijkbaar dat de Ver. Staten bereid zouden zijn ook een communistisch bewind die onrust verwekken door inbreuk te maken op het „recht van vrijheid van geweten en godsdienst”, wat men alge meen beschouwt als gericht te zijn tegen het Pauselijk ex-communicatie-edict; de vervolging van priesters in Tsjecho- Slowakije is bekend, en het lijkt er op dat tenslotte deze landen nog eens zover zullen gaan als Hitler van plan was toen hij voor Duitschland een eigen paus wilde benoemen, voor welke totale breuk met Rome hij tenslotte echter toch terugdeinsde. Wat het huidige Duitsland betreft, wacht het buitenland met enige span ning op de uitslag van de verkiezingen op 14 Augustus voor het eerste parle ment van de West-Duitse bondsrepu bliek. Zij zullen leren of de Duitsers zich weer in nationalistische richting be wegen dan wel of men vertrouwen kan hebben in hun gevoel voor democrati sche beginselen. Zoals bekend doen de grote partijen onr zieltjes te winnen be trekkelijk scherpe aanvallen op de be zettende mogendheden, in ’t bijzonder op Engeland in verband met de ontman- telingspolitiek. Deze politiek gaat ook in de betrekkingen tussen de bezettende mogendheden onderling weer een rol spelen nu de Amerikaanse senaat de ad ministrateur van ’t Marshall-plan ge machtigd heeft te trachten de andere mogendheden te doen toestemmen in het niet ontmantelen van nog 365 Duit je fabrieken die daarvoor oorspronkelijk je leind waren, omdat ze in Duitsland zelve het Europees herstel het best kun nen bevorderen. Aanvankelijk zouden 914 fabrieken worden ontmanteld, 159 zijn na overleg vrijgegeven maar over M n- te e- in in el )0 Het bezwaar van de straalmotor is na tuurlijk zijn ongehoorde honger; de Ghost drinkt per uur 650 liter brandstof (keroseen). Als de Comet van En geland naar New-York vliegt moet zij niet minder dan 27.000 liter brandstof meenemen, bijna 10.000 liter meer dan een DC nodig heeft. Deze enorme hoe veelheden maken die vliegtuigen pp zo’n reisje weliswaar niet op, omdat men reserve voor zeker twee, meestal drie uur vliegen moet meenemen, doch dit betekent tevens: minder gewicht be schikbaar voor de passagiers. Daarom kan de Cornet slechts 20 passagiers meenemen over de Oceaan tegenover de ruim 40 van de DC 6. De vergelij king tussen beide vliegtuigen komt dus hierop neer, dat het Engelse „prijs- paard” tweemaal zo snel gaat, doch dat de Amerikaan tweemaal zoveel reizigers kan meenemen. Nu moet ervaren wor- Naties zich geplaatst zouden zien voor een toestand, die in strijd is met de be ginselen van het handvest der Ver. Na ties, en een bedreiging vormt voor de internationale vrede en veiligheid. Het voorlopige Amerikaanse plan gaat er dus blijkbaar van uit dat, als zo vaak in de geschiedenis met buitenlandse invloeden daar geschiedde, tenslotte het Chinese volk ook thans het commu nisme wel de baas zal blijven of tot iets eigens verwerken, maar dat dit een langdurig proces zal zijn, gedurende hetwelk de communistische leiders zich onder de invloed van Moskou zouden kunnen laten verleiden te trachten het communisme ook verder in Oost-Azië met geweld en vijfde colonnes te ver breiden. En dit zou blijkbaar op Ameri kaans verzet stuiten, dus ook militair in grijpen, niet door een oorlog op Chinese bodem te voeren, doch door steun aan de Oost-Aziatische buren te verlenen op zodanige wijze dat ze de Chinese com munisten buiten hun grenzen kunnen houden. In dit licht gezien krijgt de reis van de Philippijnse president Quirino naar Washington bijzondere betekenis. Zoals bekend wil deze een Oost-Aziatisch pact vormen naar model van het Atlantisch pact, hij heeft daarbij de steun van voorzichtige schatting van deskundigen Zuid-Korea. Tot nog toe voelden de noemen die voorsprong op de Ameri kaanse industrie een van vier tot vijf jaren. De Cornet vliegt al; zij moet nu echter zorgvuldig beproefd worden. Dan kan men aan seriebouw beginnen en dat zal niet voor het einde van 1950 zijn. De Amerikanen werken ook hard aan een passagiersvliegtuig met straalmotoren (Lockheed is wellicht het verst hiermee gevorderd), doch inderdaad zijn zij thans inderdaad een reeks van jaren ten achter. Wij, Europeanen moeten dit Britse suc ces dan ook inderdaad wel bijzonder waarderen. ineenstorting van het nationalis- Zelf geloven de Amerikanen eigenlijk tisch China niet dat Chinese communisten binnen te wijten is aan de onbekwaamheid der Chinese leiders, waardoor de troepen de wil tot strijden en het volk het ver trouwen in de regering verloren. In to- taai ucuutii uc v cx. u 5000 millioen gulden rk ir- De verdedigingsplannen, ten in China ter beschikking gesteld, Het heeft weinig zin thans nog in den brede stil te staan bij allerlei berichten over de besprekingen welke de Ameri kaanse stafchefs hier in Europa hebben gevoerd. Deze besprekingen worden nu gevolgd door een rapport van die chefs aan hun regering en Waal alle lam wapenhulp betrokken zijn, een gemeen schappelijke defensieraad zal dan wor den gevormd. We zullen dan ook wel meer horen over de eigenlijke verdedi gingsplannen. De geschillen in de Wes terse Unie over die plannen schijnen thans bijgelegd, maarschalk Montgome ry, wie het idee werd toegeschreven, dat hij bij een overval aanvankelijk zou terugtrekken op de Kanaalhaven om daarna te pogen het verloren gebied te heroveren, schijnt nu ook het Franse plan om te trachten de Rijnlinie te hou den, te hebben aanvaard. Het wetsont werp betreffende de militaire hulp is intussen door de Amerikaanse regering enigszins gewijzigd, om het meer aan nemelijk voor de Am. volksvertegen woordiging te maken. President Tru man zou nu niet meer het recht krijgen wapens te doen toekomen aan welk land hij gewenst acht, doch slechts aan de elf andere naties van het Atlantisch pact, voorts Griekenland, Turkije, Iran, Ko rea en Philippijnen. Onder deze landen wordt dus niet het nog nationalistisch deel van China genoemd en dat is ver klaarbaar. Want de Amerikaanse rege ring zelve heeft vorige week in een wit- we] enige economische steun te verlenen boek van meer dan 1000 bladzijden uit eengezet, dat de daar Syrië en telijkste betrekkingen met dit land heb ben. Onderling is er ook nog enige na ijver tussen Amerika en Engeland in land toegelaten zijn dit gebied. In de laatste tijd zijn b.v. de veel op Ver. Staten veel meer f te dan Engeland, dat er de oudste rech ten heeft, maar misschien heeft Enge land weer een tikje voor bij zijn be proefde vriend Koning Abdoellah van Transjordanië, die pas een verbond ge- ioten heeft met Iran (Perzië) waar zo- e| Engeland als Amerika enorme olie- belanpen hebben. Verder Westwaarts zijn Turkije en Griekenland stevig aan het Westen verbonden dank zi| vooral de royale steun, welke zi| tegen de Rus- siche druk, die hier toegang tot de Mid dellandse Zee zoekt, ontvangen van de Ver. Staten, die met Engeland die toe gang wensen te verhinderen, De Griek se regering is voor de zoveelste maal een nieuw offensief tegen de communistische opstandelin gen begonnen, welk offensief misschien iets meer vrucht belooft dan vroeger, nu de partisanen geen steun meer uit Zuid- Slavië ontvangen. Van dit laatste land worden de betrekkingen met Rusland en de andere satellietstaten steeds slechter, een geheime zender ergens in die sateK lietstaten opgesteld, wekt de Zuid-Sla- ven openlijk op tot opstand tegen Tito, die op zijn beurt de bevolking dezer sa tellietstaten aanspoort hun Kominform- regeringen af te zetten. Hier ontwikkelt zich een buitengewoon spannend diplo matiek spel, waarvan men zich afvraagt of het wel beperkt zal blijven tot woor den. Men zegt vel dat Tito zich nu ge leidelijk op het Westen zal oriënteren, doch men blijft hem ook daar met wan trouwen gadeslaan, doorgewinterd com munist als hij is. Een belangrijk han- delsverdrag met Italië moge de econo mische positie van Zuid-Slavië ten goe de komen, de politieke verhouding tot het Westen zou verbeterd worden als Tito blijk gaf gevoelig te zijn voor wer kelijk democratische opvattingen ook in zijn houding tegenover de Kerk, de r.k. prelaat mgr. Stepinac is echter nog steeds een gevangene. In de andere sa tellietstaten gaat het met de verhouding tussen de regeringen en de Katholieke kerk van kwaad tot erger, in Polen heeft de regering de rechtbanken gemachtigd de doodstraf uit te spreken over personen, Ver. Staten weinig voor zo’n pact, maar misschien brengt de mislukking van de Amerikaanse politiek jegens China en het inluiden van een nieuwe hierin enige wijiziging, ofschoon het moeilijk zal blij ven de wensen van Australië en vele ander landen in het Stille Oceaan- gebiecj te verzoenen met de rol welke de Ver. Staten Japan in dit verdedi- dingsstelsel willen toebedelen. Met be langstelling wordt ook afgewacht hoe Washington zich voorstelt India, dat van geen blokvorming wil weten, even min als waarschijnlijk Indonesië, in een eventueel pact in te passen. Misschien dat de Amerikaanse economische hulp, welke ook deze landen behoeven, daar toe een lokmiddel zal zijn. Deze eco nomische hulp speelt ook in het Nabije Oosten een rol. Al heeft Israël dezer dagen die 365 njpuwe zullen Londen, Parijs, duidelijk laten merken dat ’t niets voelt Brussel en Den Haag zeker nog wel iets voor pacten en aan een neutrale houding willen zeggen. Maar de Ver. Staten de voorkeur geeft, Engeland en Ame- hebben heel wat in de melk te brokken rika hebben goede moed de Arabische en het is ook heel goed mogelijk, dat staten tot hun vertrouwde bondgenoten West-Duitsland, waar de economische te kunnen maken door een grote kapi- toestand achteruit gaat, deze fabrieken taalsbelegging gericht op de verhoging of een deel er van nodig heeft om zich van de welvaart der gehele bevolking, staande te houden. Met lede ogen zien Ook Frankrijk wordt hierbij betrokken, de West-Duitsers naar Straatsburg, Libanon vanouds de har- waar nu de Raadgevende Vergadering van Europa bijeen is. waar zij ontbre ken maar Turkije, Griekenland en IJs- en het eigenlijk dus een vergadering van landen die favoriet jn Egyp-1 front maken tegen Rusland lijkt, al is tr de oudste rech- 1 Ierland er ook, dat aan geen pact mee doet. Terwijl wij dit schrijven is de Belgische kabinetskwestie opgelost. Na een crisis die 45 dagen duurde heeft België eindelijk weer een regering. Woensdagavond te zeven uur kon Eys- kens, de kabinetsformateur, mededeling doen dat zijn regering bestaat uit negen katholieken en acht liberalen, die Don derdag door prins-regent Karei zijn be ëdigd. De regeringsverklaring zal in de eerstvolgende dagen worden uitge werkt. Voor het eerst sedert tien jaar is Spaak nu geen minister van Buitenlandse Za ken meer, korte tijd een dergelijke houding zullen aannemen, want zij voegen er al aan toe dat wanneer deze communisten zich door Moskou laten gebruiken voor taal hebben de Ver. Staten na de oorlog agressie jegens China’s buurlanden, l aan de nationalis- Amerika en andere leden van de Ver. zaken er thans voorstaan is een gerin gere capaciteit van de zware vliegtuigen geen bezwaar, omdat zij zelden meer volgeboekt zijn, Dit crisisverschijnsel mag echter geen basis zijn voor de be rekeningen. Wij moeten die Cornet ge projecteerd zien op een periode in de luchtvaart, die eerst over drie jaar ac tueel is. Maar over drie jaren vliegen wij zeer zeker al in schroefloze vliegtui gen. De grote Engelse verkeersmaat- schappijen hebben al veertien Comets besteld, in de eerste plaats voor hun luchtdiensten naar de Verenigde Staten Zoals verwacht kon worden is de Ame rikaanse luchtvaartwereld zeer onder de indruk geraakt van de proefvlucht van het eerste passagiersvliegtuig, dat met straalmotoren gedreven wordt. „Screa ming challenge” schreef Time zelfs en inderdaad, Amerika vat deze Engelse primeur op als een drieste uitdaging. Amerika, het eerste en grootste lucht vaartland ter wereld, ziet zich hier de pas afgestoken door de nijvere Engelse vliegtuigindustrie. De ingenieurs van de De Havilland fabrieken hebben in alle stilte het vliegtuig ontworpen en gebouwd. Nu de Cornet een half uur gevlogen heeft wil men nog steeds niets vertellen over de prestatie van dit bij zondere type. Toch weten wij er al wat van en dat was reeds voldoende om in Amerika sensatie te verwekken. Er bestaat immers een sterke rivaliteit tussen de Engelse en Amerikaanse vliegtuigbouwers. In de ontwikkeling den, wat het zwaarste weegt. Zoals de van het verkeersvliegtuig, dat met nor male benzine-motoren en luchtschroe- ven voortbewogen wordt, konden de Engelsen de concurrentie niet volhou den. De Constellation van Lockheed, de DC 6 van Douglas en de perfecte kleine maar snelle Convair van Consolidated waren drie Amerikaanse typen, die ge rust als eindproducten beschouwd mo gen worden: in haar soort waren zij niet te overtreffen. De Engelsen zagen dat in en bestelden voor hun eigen lucht diensten Amerikaans materiaal. Hun nederlaag erkennend legden zij zich evenwel nog meer toe op de ontwikke ling van het schroefloze vliegtuig. Een Brits ingenieur. Whittle, gaf in de oor log zijn land de voorsprong. In het ka der van de uitwisseling van industriële geheimen kregen de Amerikanen ook snel de gegevens en tegen het einde van de oorlog hadden beide landen voor treffelijke straaljagers in de lucht. De beste van de R.A.F. was ongetwijfeld de Meteor van Gloster, van de U.S.A.F. de Shooting Star van Lockheed. Nog steeds was Engeland evenwel zijn voor sprong niet kwijt en dat was voor een groot deel te danken aan de Rolls Roy ce motoren fabriek, die een straalmotor ontworpen had, welke ook de Amerika nen als superieur aan hun eigen produc ten beschouwden. Dit waren dezelfde motoren, die de Britten onverstandiger- wijze naar Rusland exporteerden, zodat de Rode Luchtmacht aldus in het bezit kwam van een prima straalmotor. Toen de Engelsen op de glorie van hun Gloster rusten bleven meende men in de luchtvaartwereld, dat ook hier de Amerikaanse industriële organisatie „British enterprise" bedwongen had. Totdat de Havilland met zijn Cornet kwam en toen de vorige week piloot John Cunningham de eerste Comet over het graafschap Hertfordshire Het vlie gen, seinden de Amerikaanse corres pondenten In Londen naar hun bladen, dat dit „Engelands meest ambitieuze uitdaging was van de Amerikaanse su prematie In de lucht".

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1949 | | pagina 1