Kleine belevenissen
in
groot land
een
Martinytoer
1
Fan de
door Nederland
üs hjoed Q fl
to sizzen
No. 63
45e Jaargang
Dinsdag 16 Aug. 1949
Uitgave van DruKKerlj Fa. A. J. OSINGA
- Bols ward
Tj. de J.,
r
Make up.
Negentig procent van de Engelse vrou
wen is bedekt met een meer of minder
Af home.
„Engeland-
ineens ont
in skjin himd en in nije rok dy kin men
nachts oantsjen, mar in skjin geweten
sünder skynhillichheit net.
Een geest, bezwaard, benauwd,
Met hef lofgewaad te tooien?
Er wordt gehoopt vertrouwd
Op Palar op Van Royen.
De breuk alleen geneest,
(geen ego-machtspretentie)
Is plaats voor Christus’ Geest
Op deze conferentie.
Volken die, onbewust
Soms, elkaar bitter griefden,
Vinden dan vreê en rust,
Als broeders in Zijn Liefde.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bols ward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonaementspr^S:
1.35 per kwartaal bfl vooruitbetfling
Advertentieprijs: 10 cent per m m.
Giro 87926
As dy skoarstien fan de efterste fan de
beide pleatsen op Wonnebuorren to Fer-
wélde ophepid hie, hwat de léste jierren
oan forhalen oer dizze pleats en syn
biwenners gratis ütdield binne, nou, dan
hie men boeken en boeken fol. Ik soe
der ek noch wol in blêdtsje fan folskriu-
we kinne, mar dan ien, hwerüt bliken
dwaen soe, dat minsken, mei fundamen
teel oare libbenssköging, elkoar neijer
stean kinne dan tige bisibbe partij- of
tsjerkegenoaten. Ik haw yn de tsjustere
jierren fan ’43-44 al ris in middei sitten
to praten mei de boer fan dizze for-
neamde pleats, hwerfan ik de sterke yn-
druk biwarre haw: Hwat is it sünde fan
sa’n flinke keardel, dat er him mei-
nimme lit troch it forkearde dwaelljocht
dat doe mei alle middels, dy’t hja bisette
koene, oer üs lén ütstrield waerd. Wy
waerden it lang net iens, dat wisten wy
beide wol. En lang dêroer praet hawwe
wy ek net. Mar myn respekt haw ik him
doe net wegerje kind, ek net, doe’t de
tiden oars wiisden en in swiere tiid foar
him en syn hüshélding oanbriek, Krekt
omdat ik doe myn achting him toand
ha, doar Ik it nou hjir wer ophelje. Anne
Bajema fan Wonnebuorren hat yn syn
ideën mis west, mar doe, lyk as nou,
wie it in man, hwerfoar ik respekt haw
en hie. En as ik om ien ding bliid bin,
aangevoerd. Ons eerste Engelse gesprek
was bijv, met de Britse douane, die we
zonder blikken en blozen verkondigden
dat we als welkom thuis in onze koffer
een „koek” verpakt hadden, hetgeen de
Engelsman onbedaarlijk deed lachen, on
danks zoveel kanibalisme onzerzijds. De
klankcombinatie koek (door de Engelsen
gespeld als „cook”) is n.l. niets minder
dan een „keukenmeid”.
En och, zo was er zoveel. Vroeg men
waar men de handen kon wassen (in
het Engels een euphemlsme voor een
tollet gebruiken) dan werd men hoffelijk
naar een W.C. geleid, vroeg men echter
naar een „waterplace”, dan kwam men
bij een kraantje terecht.
Toch leert de Engelse huis-, tuin- en
keukentaal ontzettend vlug en spoedig
konden we ons zo aanpassen, dat som
migen het presteerden in het Engels
Roken en smoken.
De sigarenhandelaars hebben in Enge
land hun etalages gevuld met leeg ma
teriaal. Pijpen kan men er geschikt ko
pen, sigaretten gaat moeilijk, sigaren
nog moeilijker. De laatste kosten in ons
geld omgerekend ongeveer f 1.80 per
stuk. Meermalen hebben we sigaren ge
presenteerd, maar slechts zelden werd
er één geaccepteerd. Rokers van sigaren
worden beschouwd als O.W.ers en nim
mer durft men zich dan ook met een
rokende sigaar op straat begeven.
Ondanks de schaarste worden toch vrij
veel sigaretten gerookt, vooral ook dooi
dames, die onder hun huiselijke bezig
heden en op straat er lustig op los paf
fen. Roken in bioscopen, bussen en
theaters Is voor de Engelsman heel ge
woon.
dan is it wol hjirom, dat sokke minsken ging is it melken gauwer dien. If duor-
net foar de mienskip forlern gien binne, ret mar twa minuten foar elke kou. En
mar der forgoed har plak weromfoun ha. de opbringsten binne tige heech. If is
Sjoch, ik hie der wol omhinne prate fansels sa mar net üt to meitsjen, hoe-
kinnen en mannichien sil him öffreegje
hwat soks nou bitsjut dit fannljs op to
heljen, mar ik leau, dat lt om de goede
forhêldingen net oars kin. Hwat alleman
yn dizze omkriten wit en hwer’t faken-
tiids sa leafdeleas oer mfiskoppe wurdt,
dat heart üt to wêzen. Net om him en
my, mar om de mienskip seis. Net allin-
nich omdat soks binlik en rjocht is, mar
ek omdat wy iepen en klear elkoar wer
yn ’e eagen sjen moatte, sille de herten
net forklomje. Dat is wichtiger as hok-
for ding oars.
Der wie noch in reden hwerom ik graech
ris oer dizze pleats op ’e tekst woe.
Mar om’t ik wiste, dat de saek jit net
ryp wie, haw ik dat neilitten. Mar nou
hawwe de kranten it nijs al buorkundich
makke, dat nou let it net mear. Bajema
wie altyd in tüke boer, dat wist alleman
wol. Ek dat hy ien fan de earsten wie,
dy’t mei molkmasines wurke en der in
skoan oardiel oer hie. En nou hat it aHe
skyn, dat dit stege trochsetten foar alle
boeren dy’t in molkmasine ha en de tü-
zenen, dy’t meidertiid ien oansette sille,
fan greate bitsjutting wêze sil. Hwant
de prestaesjes, dy’t op dizze pleats mei
it masinale melken bihelle wurde, binne
sa bysünder, dat it de bilangstelling fan
alle greidboeren fortsjinnet. Yn trije
wichtige punten set dizze boer de oaren
in pyk. Hy spilet it klear om mei in ma-
sine, lyk as hünderten oaren ek brüke,
troch in eigen ütfining méér to melken,
folie gauwer klear to wêzen en de kij
yn béste kondysje to hélden.
Hwer’t it him krekt yn sit, is syn geheim.
Mar dit stief wol fêst, dat hy melkt mei
in folie heger vacuum as oaren en dat
de kij it hege vacuum, dus dy swiere sta
ging bést fordrage kinne, wylst dit by
o :rcn net kin. Troch dizze sterkere sü-
RONDE TAFEL-CONFERENTIE.
Een bleke, matte glans,
Het daghet in de tropen.
Hoevelen gaan er thans
Opnieuw weer hopen, hopen.
Men overweegt de vraag:
Wordt aan de Tafelronde,
Bijeen straks in Den Haag,
De juiste koers gevonden?
Is ’t bloed dat heeft gevloeid,
Rouw, tranen, stil vergoten,
Het zaad dat kiemt, dat groeit,
Een nieuwe tijd ontsloten,
Na jaren wrok en strijd
Begrip, verdraagzaamheid?
een taal, die geheel verschilt van de
Anglo-Friese taalgroep. De predikant
van de Congregational Church, minister
Glyn Evans, die met z’n vrouw en ’n de
putatie uit zijn gemeente de volgende
week de gast van de Bolswarders zal
zijn en o.a. in de Martinikerk een En
gelse dienst zal leiden, was zelf afkom
stig uit Wales. Hoewel de Friese taal
beweging voortdurend contact heeft met
die van Wales, die in zoveel opzichten
met onze is te vergelijken, was ’t Frie
se taalprobleem de Engelse predikant,
zelf vurig voorstander van de taalbewe
ging in Wales, bij navraag onbekend,
hoewel de verhoudingen alhier onmid
dellijk werden aangevoeld.
De consequentheid in Wales kan in veel
opzichten als goed voorbeeld gelden
voor de Friese. Voor ds. Evans bijv,
met zijn (Engelse) vrouw trouwde, leer
de deze eerst het Wellsh, de taal van
Wales. In de pastorie werd niet het En
gels, maar het Wellsh gesproken en
voordat de kinderen in Basingstoke op
de (Engelse) school kwamen, waren ze
hun moedertaal, het Wellsh, mondeling
zowel als schriftelijk, reeds machtig.
Wordt vervolgd.
dikke laag verf en poeder. In treinen en
op de banken in park en plantsoen kan
men dames van 13 tot 83 jaar soms be
zig zien met hun picturale werkzaamhe
den. Ook de nagels krijgen veelal een
goede beurt, „cultuurhandjes" zijn vrij
algemeen. Wanneer men het principe
huldigt, dat de culuur de natuur mag en
moet helpen, kan men tegen de verf-
manie weinig inbrengen. Waarom wel
kunstgebitten en permanent waves en
geen geverf?
Toch is het een kwestie van smaak en
is eenvoud nog altijd het kenmerk van
het ware. Want begint men eenmaal te
verven, dan gaat het spoedig van kwaad
tot erger. Eenmaal gewend aan knalrood
en paarsblauw, lijken gewone lippen on
af en flets. Och, als we zelf een meisje
waren (we moeten even glimlachen bij
deze veronderstelling) en we leefden in
een veelvervig land, wie weet.
Er zit echter ook een andere kant aan
deze manie: de make up kost veel tijd
en.veel geld. Het is een kwestie van
smaak en hierover valt niet te twisten.
In ieder geval vinden we geverfde oude
dames zonder meer belachelijk. Overi
gens: ook de Engelse gentleman heeft
zijn make up. In Engeland worden vele
snorretjes gekweekt en wel van zeer ge
varieerd model.
Plots, toen ’k dit overdacht,
elk burger lotsverbonden
Kreeg ik, onhoorbaar zacht,
Een boodschap toegezonden.
’k Zag sterkend was het loon
Voor mij, een boek van Stanley Jones.
„Christus aan de Tafelronde”.
luidop te gaan dromen. Dit laatste was
trouwens een overduidelijk bewijs van
het feit, dat ons onderbewuste zeer op
het Engels was gericht. Woorden en
zinsconstructies, die we reeds lang
meenden vergeten te zijn, doken over
enkele dagen zomaar weer op. Daaren
tegen konden we ons ineens in het Duits
en Frans, bijv, wanneer we Zwitsers of
Belgen ontmoetten, slechts stumperig
uitdrukken, net alsof door onze gecon
centreerdheid op het Engels, de andere
moderne talen ineens uit onze herinne
ring totaal waren verdwenen.
De Engelsman zelf leert over het alge
meen geen andere taal dan zijn eigen,
die hij veelal slordig spreekt. Wij waren
als Fries sprekende Nederlanders, die
zich minstens in vijf talen konden uit
drukken in de Engelse ogen dan ook als
ware talenwonders.
Van taalproblemen gesproken, willen we
ook niet nalaten iets te zeggen over het
taalverschil in Engeland zelf. Zoals wij
het Hollands-Fries probleem kennen,
heeft Engeland zijn English-Wellsh pro
bleem. In Wales (W.Engeland) het ge
bied waar na de volksverhuizing de Kel
ten zich handhaafden, spreekt men n.l.
folie fan dy hegere opbringst op rekken
komt fan de molkmasine en hoefolle op
rekken fan de kij en de bihanling. Hwant
ek fóér dizze perioade styng syn bislach
op in heech peil en waerd fan jier ta jier
mear productyf. Mar op 37 H.A. lén, lit
it dan bést lén wêze, in molkjild to
meitsjen fan f55.000 dat is in machtige
prestaesje. De fabrikanten wolle bittere
graech dizze ütfining binutte en men kin
forwachtsje, dat nou’t de octrooi- en
patentregellng publyk wurden is, dit ek
net lang mear duorje hoecht. En dan
kinne de greidboeren allegearre profi-
tearje fan dizze bilangrike forbettering
en sille de molkmasines jit folie mear
opgong meitsje as se nou al dogge.
Hwant it bitsjut hiel hwat as de molk-
tiid fan tsien minuten nei twa werom-
brocht wurde kin en it makket ek hiel
hwat üt as de molkeproduksje mei
tweintich persint omheech giet. Dat léste
sifer jowe de kranten oan, ik wit fansels
net, yn hoefier dat bitrouber is. Wol wit
ik, dat de opbringsten fan dit bidriuw
tsjintwurdich likernoch twa kear sa
heech binne as yn de tiid, doe’t de büter
noch by de fierder en de tsiis by it skip-
poun nei de Waech yn Boalsert gyng.
Mei greate blidens haw ik dizze dingen
heard en ik hoopje, dat mei troch lt ste
ge wurk fan dizze Fryske greidboer in
sportive wedstriid üntstean mei om de
bldrluwen op it peil to bringen, hwer’t
Bajema’s pleats nou op stiet. Hwant
krekt deryn leit de natuerllke libbens-
opjefte fan tüzenen foar har eigen hüs
hélding en yn bilangrike mjitte de wol-
tier fan it Aide, mar jimmer nei better
stribjende, heitelén.
Hwat hat Gabe Skroar
De burgemeester van Tiel heeft de nieu
we gashouder aldaar, welke een inhoud
van 2800 m.s heeft, in gebruik gesteld.
De oorlogsschade aan misschien wel Ne
derlands zwaarst beschadigde gasbe
drijf is nu hersteld.
De gemeenteraad van Arnhem besloot
tot het afschaffen van de belasting op
het hebben van rooster- en privaatputten
in de openbare straat, daar het weinig
zin had deze belasting nog te heffen,
aangezien de meeste putten in de oude
binnenstad in de oorlog werden ver
woest.
De oudste inwoner van Nederland, de
heer M. L. Honnerlage Crete oud-burge-
meester van Schiedam, thans wonende
te Breda, werd 103 jaar.
Doesburg krijgt een vaste brug over de
IJsel, welke ongeveer eind 1951 gereed
zal zijn.
Op 76-jarige leeftijd is te Arnhem over
leden de heer W. Uittenboogaard, een
bekende figuur in onderwijskringen,
vooral in die van het bijzonder onder
wijs.
Veendam is een spook rijk geworden.
Reeds enige avonden achtereen ver
schijnt bij een oud boerderijtje aan het
zogenaamd, Egypteneind een lange wit
te verschijning met lang haar, die de
bewoners al veel last heeft bezorgd. De
vrouw des huizes brengt de nachten
reeds bij familie elders door. Het spook
geeft zich ’s avonds zo nu en dan over
I het erf en verdwijnt dan in het kreupel-
I hout.
Nu het gezelschap van de
vaarders” weer thuis is en
dekt heeft, dat de weilanden hier zo
groen zijn en het land zo vlak, dat de
steden hier zo proper zijn en de huizen
zo gezellig, nu de tocht naar Basing
stoke ineens lijkt een droom geweest te
zijn, maar toch de herinnering aan het
verblijf in „good old England” nog be
hoorlijk vers in het geheugen ligt, wil
len we er nog een en ander van vertel
len.
Verwacht echter geen deskundig betoog.
We willen het eerlijk verklappen: wij
hebben er ook ons gemak van genomen
en ons niet al te zeer vermoeid met
het maken van aantekeningen. Wat wij
hier laten volgen is slechts de weergave
van die mdrukken, die het meest in on
ze herinneringen zijn blijven hangen en
is verder geheel pretentieloos.
Zo vaak wordt ons de vraag gesteld
„Hoe was het m Engeland?” Welnu, op
deze vraag willen we een antwoord
trachten te geven in de vorm van enkele
praatjes over de dingen van de dag.
Winkels.
Er zijn veel winkels in Engeland. Men
kan er gezellig zaken doen want het is
niet erg als men de winkels in en uit
loopt zonder wat te kopen. Maar meest
al komt dit er wel van, want de meeste
zaken zijn van het warenhuis-type, waar
men vrijwel van alles kan krijgen.
In Londen zijn zelfs winkels, waarin in
het geheel geen „nee” te koop is. in een
en dezelfde zaak kan men daar kippen
hokken en goudvissen, stopnaalden, en
papegaaien, witte muizen, apen, slangen,
Nu zelf de cel in. Een gevangenbe
waarder in het Huis van Bewaring te
Dordrecht had drie celbewoners rook-
gereid verschaft, maar dat niet alleen,
hij had bovendien voor het pakje shag
en de sigaretten een winterjas aange
nomen.
Laagvliegers boven Arnhem. Woensdag
hebben twee militaire vliegtuigen enige
duikvluchten boven Arnhem uitgevoerd,
waarbij zij dicht bij de grond weer op
trokken. Veel inwoners van Arnhem wer
den door dit optreden verontrust.
Toch echt? Het curatorium van de stich
ting „Boymans” te Rotterdam heeft on
langs op een vergadering besloten, een
nieuw onderzoek te doen instellen naar
de echtheid van het befaamde schilderij
,,De Emmaüsgangers” dat oorspronkellj'
was aangekocht als een werk van de
Delftse meester Vermeer, maar later aan
wijlen Han van Meegeren werd toege
schreven, aldus vernemen wij van be
voegde zijde.
Erfeniszwendel. Te Amsterdam is een
bejaard man gearresteerd wegens erfe
niszwendel. Hij was oorspronkelijk
ktaandrljver, doch al sedert 1910 houdt
hij zich met deze zwendel op. Hij weet
al 40 jaar lang geld los te krijgen van
goedgelovige mensen.
Oplichting. De kassier van een Bank te
Arnhem, die ervan wordt beschuldigd
zijn directie voor f 16000 te hebben op
gelicht, is door de Arnhemse politie ge
arresteerd. Verdachte heeft reeds een
volledige bekentenis afgelegd.
Een delegatie van het Comité Rijkseen-
heid, bestaande uit de heren mr. P. S.
Gerbrandy, Ch. J. I. M. Welter, H. G.
Winkelman en dr. J. W. Meyer Raoneft,
werd door H. M. de Koningin in audiën
tie ontvangen.
Zeven Arnhemse café’s zullen voor een
termijn, variërende van 7 tot 14 dagen
’s avonds om 6 uur moeten sluiten. De
pölitie heeft deze maatregel genomen,
omdat ondanks een beroep op de café
houders mee te werken aan de beteuge
ling van het drankmisbruik de nu ge
strafte caféhouders de zaken maar op
hun beloop lieten.
De rode haan. Vermoedelijk ten gevolge
van hooibroei is te Bunne (Gr.) de boer
derij, bewoond door de heer H. Raven,
afgebrand. Slechts een deel van de in
boedel kon worden gered.
Twintig zakken post zijn in vlammen
opgegaan, toen een postauto met post
van Gouda op weg naar Schoonhoven
werd aangereden door een jeep.
Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland
Een bleke, matte glans
Hef daghet in de tropen,
’t Geloof sterkt! wij gaan thans
Opnieuw weer hopen hopen.
De hoop in Zijne Naam
Schenkt onderling vertrouwen;
Dat broeder-volken saam,
Met U hun toekomst bouwen.
12 Augustus 1949. PIET.
Taalproblemen.
De Engelse omgangstaal verschilt wel
van ons school Engels, maar wijkt wat
woordkeus en klanknuancering betreft,
daar toch niet veel van af.
Toch hebben we natuurlijk menige bok
geschoten, zelfs zoveel, dat ons blad
zeker met een extra marktnummer zou
verschijnen, wanneer al deze dieren op
dobbelstenen, fluitketels, karpetten, ijs- een zekere Donderdag zouden worden
co’s, groenten, motorfietsen, vleeswaren,
enz. krijgen, te veel om op te noemen.
Toch was voor ons Nederlanders het
kopen een kunst, want 5 zijn gauw
besteed, vooral als men bedenkt, dat
veel dingen in Engeland peperduur zijn
Een zwembroekje waarvoor hier f 4.
wordt neergeteld, kost in Engeland f 13
f 14, een sportjasje f 70, een ansicht
kaart f0.30 enz. Toch zijn er ook arti
kelen die goedkoper zijn, zoals leder
waren, handschoenen, plastic-artikelen
enz. Het werd voor ons een ware sport
ons geld zo goed mogelijk te besteden
en over het algemeen zijn we daarin
goed geslaagd. Het winkelen zelf gaat
vlot. Men zoekt eenvoudig uit wat men
wenst, loopt naar de cassa en betaalt.
Het rekenen met Engels geld, wat ons
vroeger op school zoveelhoofdbrekens
kostte, is een kwestie van gewoonte en
leert ontzettend vlug.
De etalages zijn meestal vrij druk en
men werkt weinig met blikvangers.
De slagerijen (waar ook wild en gevo
gelte te koop is) en viswinkels, oefe
nen een bijzondere aantrekkingskracht
uit op diverse insecten en zijn minder
fris dan bij ons. Hoewel het vlees vrij
schaars is, waren toch de etalages niet
leeg. Eerst later ontdekten wij, dat de
Engelse slagers soms ons onbekend eta-
lagematerlaal gebruiken. Enige ge
slachte schapen bleken bij nader toezien
bijv, vervaardigd te zijn van geperst pa
pier. Ook prijkten er veel voor ons on
bekende artikelen in de vis- en vlees-
winkels.
Bij voorkeur gaan de vrouwen ’s mor
gens hun eigen brood, groente en aard
appelen kopen. Fluitende slagersjongens
en racende bakkersventers hebben we
niet gezien. IJscreams koopt men in spe
ciaal daarvoor bestemde ijs-bars, café’3
of soms in gewone winkels. IJsco-kar-
retjes waren schaars, 't ijs zelf was niet
erg lekker.
De Koningin naar Friesland. Naar wij
hoorden, zal Koningin Juliana in Sep
tember een bezoek brengen aan Fries
land. H.M. zal dan een autotocht door
de provincie maken.
De Tweede Kamer is bijeengeroepen te
gen 16 Aug. 1 uur ter behandeling van
de resultaten der preliminaire conferen
tie van Batavia.
lt wisse foar it ünwisse. In verband met
aanslagen op de taxichauffeurs heeft de
directie van een taxibedrijf in Bussum
besloten in de nachtelijke uren de wa
gens van twee chauffeurs te voorzien ter
beveiliging van het personeel en het
materiaal.
Antiek. Bij Kuinre werd een schip, om
streeks het jaar 1300 vergaan, opgegra
ven.
De haven aan de Oude Kraan te Arnhem
waar eens grote drukte heerste, is thans
geheel verwaarloosd. De ingang is ver
zand en de paar schepen, die zich daar
bevinden, liggen bijna op het droge.
Het rapport over de ramp met de „Fra-
neker”. Men verwacht, dat >n de twee
de helft van Augustus het rapport om
trent de ramp met de „Franeker” ge
leed zal komen. Het zal ongeveer 700
pagina’s beslaan en een nauwkeurig
beeld geven van de vermoedelijke oor
zaken, die tot de ondergang van het
vliegtuig hebben geleid.
De opgravingen op het Domplein te
Utrecht zullen binnenkort onder leiding
van prof. dr. A. E. van Giffen weer
worden voortgezet.
Bolswards Nieuwsblad
5
i.
f v,^Ö
