in
een
Kleine belevenissen
groot land
«L
'1
a
Martinytoer
Fan de
door Nederland
Dinsdag 23 Aug. 1949
Friesland
OSINGA
B o I s w n r d
van
verwer-
Nederland ge-
1
is thans in een sloot teruggevonden.
een
J
Tj. de J.
-Zz*
7
üs hjoed I
to sizzen
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? Ilng
I.
Hwa’t de tekens fan 'e tlid forstean
wol, moat foarütsjen. It sied wurdt ien
kear in plant, it lytse beamke sil strak
plak en sinne weinimme, it idé wurdt in
i oan-
Bistiet it geheim om siel en lichem soun
to hélden der net yn, dat men mjitte yn
iten en drinken wit to raemjen?
Stad en dorp.
Wij zagen in Engeland ontelbare dor
pen en menige stad.
De huizen, veelal vooral in het Z.-
Westen van Engeland van natuur
steen gebouwd, passen geheel in het
litten, hwat as in reade tried troch de
maetskiplike Ontwikkeling fan dizze tiid
rint. Mei oare wurden, it is net de fraech
off dizze gong fan saken nei myn of nel
jou idé goed is of forkeard, mar hoe’t
dy üntjowing feitelik is. Ik propagearje
dus net, mar ik bisykje to forklearjen
en de tinderfining op gearkomsten en yn
particuliere petearen freget alle dagen'
drluwender om goede foarljochting.
Yn koarte wurden kin men slzze, dat de
jierren sént 1918 It stimpel drage fan
forsjennlng yn de sociale noaden. Dizze
noaden wlene der al folie langer, mar
men bigoun se to sjen en to flelen as
Cmrjocht. Dêrmei sette him in Ontwikke
ling yn, dy’t oan dizze tiid trochrlnt, en
jlt net oan ’e ein komd is. Yn myn jon-
gestild wie it sa, dat men de arbeid
seach as eat, dat men keapje koe op ’e
frije merk. De measten kochten dan
flinke, 'jonge sterke krêften en men hél
de dy salang se sterk en flink wlene.
Hwat men béten dizze normale hannel-
wize dyng, hjitte filantropy. Immen, dy’t
in élde arbeider yn it wurk hie, hie in
weak hert, hy die dat mei deselde yn-
tinsje as Sneins wat yn it ponkje. In
sike of in élde, in invalide of wurkleaze
man wie in spultsje foar de diakonij of
it earmbistjür of foar de weakhertige
en goederjowske lju. De maetskippij, it
bidriuwslibben styng der buten, miende
men doe.
Sént tritich jier likemöch foroaret diz
ze situaesje alhiel. Men giet nou üt fan
dizze tins, dat hja, dy’t de folwoechsen
man of frou yn syn bidriuw brükt, ek
forantwurdlik is foar alles, hwat nor-
mael yn it libben oan risico’s mei sa’n
man forboun is. Dy’t it dudlik yn in
byld sjen wol, kin it him sa foarstelle.
Eartiids plöke men allinnich de apels fan
’e beam en liet de beammen fierder oa i
har lot oer. Nou sjocht men yn, dat sa’n
beam earst plante, bimeste, snoeid en
sproeid wurde moat, foar’t men de
fruchten sines neame kin. Eartiids wie it
röfbou op ’e arbeidende minske,
Vliegende kinderen. In het kader van de
gezinshereniging heeft de K. L. M. weer
een vliegtuig, waarmee uitsluitend kin
deren worden vervoerd, naar Batavia
doen vliegen.
SS-Generaal Rnolle geknipt. De voor
malige SS-generaal Knolle, hoofd van
de Sicherheitsdienst afd. 3 in Nederland
is te Bremen gearresteerd. Hij gaf in 1942
bevel tot het fusilleren van de eerste
gijzelaars.
Het oude liedje. Kinderen te Stiens wier
pen een stuk brandend carton onder een
partij spoorbiels. Deze stapel begon te
branden en alle gingen verloren, schade
f 800.—.
Vouw ze open. Er zijn aan één kant be
drukte bankbiljetten van f 25.In om
loop, die men opgevouwen tracht uit
Ie geven.
Het was leeg. In de handschoenenfabriek
van de Raat en van der Schans te Vrij-
hoeve-Capelle werd de vorige week een
tsjlntwurdlch strlbbet men nel in maet
skippij, hwerby elts earlik sines krije
sil. De oplieding, it Onderwlis, de forse-
keringen tsjin syktme, sikenhüs, invali
diteit, élderdom, wurkleazens, de berne-
taslach, de ütkearing by forhüzing, fa-
kénsje en gesinsformeardering, hja bin-
ne allegearre twigen fan dizze stam
me,
Ien kear It princyp oannommen fan fol-
sleine forantwurding foar de normale bi-
hoeften fan de arbeidende minske, kin
men de konsekwinsjes net keare. Hwat
normael is en hwat net, der kin men fan
mienlng oer forskille, mar oars is alle
disput ét ’e tlid. De arbeiders yn yn-
dustry, de ambtners yn tsjlnst fan ge
meente, provinsje en Ryk fine dizze din
gen al sa gewoan as brea en har wurk-
jowers binne der oan wend. De tiden
bringe wolris in oanfolling of in étwrei-
ding, mar principieel wurdt hjir net mear
oer striden. Hiel oars leit de saek lyk-
wols yn it agrarysk bidriuwslibben. En
krekt dêrre kreaket it nou oan alle kan
ten, hwant hwat men yn oare formid-
dens yn in striid fan tsientallen jierren
stikje foar bytsje birikt hat, dat is yn
’e lénbou yn tige koarte jierren op ’-e ledige capaciteit. In verschillende bedrij-
agenda komd. En de boerestan wie der
yn syn gehiel net ryp foar en is it noch
net. Dêrtroch driicht it gefaer, dat hun-
derten en tüzenen) agrariërs troch de
beammen de bosk net mear sjogge. Dat
hja troch it öfsidich bliuwen fan de so-
siale Ontwikkeling fan it Nederlénske
folk in tokoart oan bigryp toane sille,
dat wol to forklearjen mar net goed to
achtsjen is. Ik praet net fan skuld, mar
wol fan to bitreuren tokoarten. En krekt
om de greate- bilangen fan de boerestén
seis, is it hege tiid yn dit tokoart to
foarsjen. Hwant mei it willich oannim-
men fan de easken, dy’t if sosiale libben
stelt, sit ünforbrekber har eigen sosiale
posysje fêst. Wolle hja dy net forlieze
dan moatte hja de konsekwinsjes drage
Londen.
Wij zagen in Engeland natuurlijk Lon
den.
De dag van aankomst en de dag van
vertrek. Bovendien gingen we er nog
een volle dag van ’s morgens vroeg tot
laat in de avond aan spanderen. Lon
den is een wereldstad, vele malen gro
ter dan Alling awier en Hartwerd sa
men. Ja, ik denk zo, als Londen lag,
waar Bolsward nu ligt, dat behalve Al-
lingawier en Hartwerd ook Hindelopen
Sneek en Franeker nog „in Londen”
zouden liggen. Met een snelrijdende
bus heeft men ongeveer een uur tijdens
om het centrum te bereiken. Natuurlijk
hebben we niet elk steegje en elk straat
je van Londen gezien. Toch zagen we
wel het voornaamste. We hoorden de
Big Ben in levenden lijve slaan, we za
gen de St. Paul en de Westminster Ab
bey, wij stonden op het graf van Char
les Dickens en op de plaats waar Anna
Boleyn werd onthoofd, wij stonden bij
Sir Strafford Crips in Downingstreet
op de stoep en beluisterden een concert
in de Royal Albert Hall.
I ons vooral altijd bijblijven
Televisie.
Wij zagen in Engeland televisie.
Geen demonstratie of proefuitzending,
maar zo in de huiskamer van een onzer
gastheren een doodgewone alledaagse
uitzending van de „Television service”
van de B.B.C.
Wij hebben ons er kostelijk bij vermaakt
want het was voor het overgrote deel
een „licht” programma. Ik durf wedden,
dat de medegasten, die dit zullen lezen,
bij het terug denken aan die bewuste
Maandagavond, onwillekeurig nog zul
len glunderen van ingehouden pret.
Natuurlijk staat ook in Engeland de te
levisie nog in de kinderschoenen. Er
was af en toe nog wel eens een kleine
storing. Maar als we kapitaal hadden,
zouden we dit gerust in een televisie-
onderneming durven steken, want men
behoeft heus geen profeet te zijn om te
voorspellen, dat over enkele jaren ook
ia ons land en wellicht ook in uw huis
kamer de televisie een doodgewone zaak
zal zijn.
In Basingstoke waren er al heel wat da
ken met de bekende H-vormige televi
sie antenne, soms zagen we ze huis
aan huis.
Of de televisie de wereld gelukkiger zal
maken?
Och, ik denk zo, dat het nieuwe er spoe
dig af zal zijn.
We hoorden de radio ten opzichte van
de huiselijke gezelligheid eens betitelen
als plaagbeest nummero één. Als U te
levisie krijgt, kan 't wel eens gebeuren,
dat de radio deze naam moet afstaan en
als plaagbeest op de tweede plaats komt.
Misschien is het nog het beste in dat
geval een speciale televisiekamer aan te
schaffen, zoiets als een kamer-bios,
want daar kunt U de televisie het best
mee vergelijken, een film in het klein.
„Engeland is anders” schreven we eens
Dit geldt ook voor de televisie. Foto’s
in onze dagbladen geven zo ongeveer
de indruk, dat men bij het toepassen van
televisie meteen een kijkje in de studio’s
kan nemen. Nu is dat ook wel het ge
val, maar men kan in de studio natuur
lijk elke gewenste geluidsfilm draaien
en die uitzenden. Dit gebeuft inderdaad,
de wereld wil bedrogen zijn.
Televisie heelft vóór, dat U geen taxi
meer behoeft te nemen om naar de film
te rijden, maar televisie heeft ook iets
tegen. U moet afwachten wat U krijgt
en kunt (tenminste nóg) niet kiezen uit
een legio programma’s, zoals dat bij de Londen zal
radio het geval is. Films, die Uw op- a]s je stad van de tegenstellingen,
groeiende kinderen (nog) niet mogen ^/ij zagen er pikzwarte negers wande-
zien, of waarover men wellicht Inge- ]cn met lelieblanke meisjes, in razende
zonden stukken zou plaatsen, komen I
straks misschien geruisloos Uw kamer
binnen. De meest luchtig geklede dan
seresjes, de meest schone vrouwen, on
overtroffen goochelaars en artisten van
allerlei soort houden U straks in Uw
knusse huisje gezelschap. Uw leven
heeft kans een sprookje te worden, dank
zij de televisie.
Nog eens, of het daarom gelukkiger zal
worden?
te Bournemouth, kathedralen zowel als
schuilkerkjes, kortom onze gastheren
hebben ons na slechts een tiental dagen
het gevoel gegeven, alsof we heel En
geland hadden gezien. We vierden de
Bank-holiday mee en de verjaardag
van de koningin, we hadden onze ge
zellige avonden en beleefdheidsvisites.
Onze gastheren hebben zich uitgesloofd
om ons Engeland en het Engelse volk
te laten zien van de beste kant. Ze be
seften, dat zij niet alleen een geestelijk
aan hen verwante groep mensen ont
vingen, maar tevens vertegenwoordi
gers van een andere stad, een ander
volk, een andere natie. Wij kunnen on
ze gastheren, die vanmiddag voor een
tegenbezoek in Bolsward arriveren niet
genoeg danken voor wat ze voor ons
deden. Iedere dag maakten ze voor ons
tot een feest. Maar we zagen scherp.
We zagen ook als men die heimelijk
voor ons bedekt wilde houden de na
weeën van de oorlog; de lange doden
lijsten in kerken en stadhuizen, we za
gen de geschonden steden, we zagen
hoe de ijzeren hekken tijdens de oorlog
weggehaald, nog nimmer waren her
plaatst, wij zagen de oorlogsinvaliden
in de fabrieken, wij zagen hoe de En
gelsman hard moest werken voor zijn
karig stukje brood en in de fabrieken de
vrouwen achter zware machines ston
den, wij ervoeren de schaarste aan ste
vig voedsel, wij zagen hoe de fabrieks
arbeiders in de korte schaftpozen in ga-
oergezellige „inn” dorpsherberglop de fabrieken uitstormden, hijgend
naar frisse lucht. We zagen het stille
torens en bergen, bezochten leed in menig ontwricht gezin. Ook in
exposities. We zagen de ha- Engeland is het niet alles goud wat er
van Bristol, zowel als het strand blinkt. de J.
o\<?.
landschap en vormen er een harmonisch
geheel mee. In ons dorps- en stadbeeld
vloekt het één soms radicaal tegen het
andere. Wij durven zonder gewetens
bezwaren een moderne dancing te plaat
sen naast een historische trapgevel, een
wuft en helrood pannendak in een rij
deftige bezadigde renteniershuizen. In
Engeland zijn de dorpen en steden veel
meer een eenheid. In Zuid-Engeland
kent men practisch alleen de open vuur
haard en voor de trek zijn reusachtige
schoorstenen gebouwd. Dakpannen,
zoals wij die hebben, worden vrijwel
niet gebruikt. Men dekt de huizen veel
al met riet of tegels. De tuintjes zijn
over het algemeen zeer verzorgd, de En
gelsman is trots op zijn „garden”. Oude
gebouwen vindt men er veel. De prach
tige oude kerkjes gaan soms terug op
het jaar 900. Volgens onze smaak heeft
men echter in de Abbey’s te veel het
wereldse in de kerk gehaald. Stand
beelden en oorlogstropheën zoals vlag
gen en vaandels worden bij voorkeur in
de kerken tentoongesteld. Gezien het
sterke historische besef van de Engels
man is dit echter wel verklaarbaar,
evenals het vasthouden aan oude uni
formen b.v. door de koninklijke lijfgar
de en de gidsen van de Tower te Lon
den.
Hwat hat Gabe Skroar
vaart zigzagden we in de ondergrondse I
onder een wereldstad door en boven ge-
komen zagen we een postbode met een 1
hit voor de kar op zijn elf en dertigst de 1
brievenbussen ledigen. We zagen da-
mes in avondtoilet met voor vele dui-
zenden aan juwelen en we zagen de be-
delaar schooiend aan de deur. We za-
gen de zwartgerookte naargeestige hui- 1
zenblokken en de felle lichtreclames, we
zagen de gecostumeerde en opgedirkte
koninklijke lijfwacht en in het hartje
van Londen een doodgewone melkauto
met doodgewone ratelende bussen.
We zagen....
Ons verhaal begint eentonig te wor
den. Wij zagen immers in tien dagen
zo veel. Meer dan we in tien artikels
zelfs maar zouden kunnen opnoemen.
Wij zagen de druipsteengrotten van
Cheddar, de ommuurde weilanden in
West Engeland, op kilometers afstand
zagen we een wit paard in de rotsen
uitgehouwen, we zagen oude Romeinse
nederzettingen en nieuwe pas uit de
grond gestampte fabrieken. Wij zagen
in Engeland meer schilderijen van Rem
brandt, Rubens, Ruysdaal, Jan Steen,
Frans Hals en hoe onze beroemdheden
verder heten mogen, dan men in het
stadhuis van Bolsward zou kunnen
plaatsen. Wij zagen de woon- en slaap
vertrekken van het koninklijk huis in
de zomerresidentie te Windsor, we roei
den op de Theems en dronken thee in
een
Wij zagen oude adelijke landhuizen, be
klommen torens en bergen, bezochten 1
musea en
ven
Mortimer.
We zagen in Engeland Mortimer.
En te Mortimer staat het huis, waar tij
dens de oorlog H. M. Koningin Wil
helmina leefde en werkte, We zagen
haar zit-, eet- en slaapkamer, het koe
peltje waar zij schilderde, de conversa-
tiezaal, waar zij met haar ministers ver
gaderde, de schuilkelder waarin zij bij
dreigend gevaar vluchtte en de tuin, die pl“" ln plan wurdf ln Ontwerp, in
zij beplantte. 1 bisteding en der komt in gebou.
Dat is klear en nimmen twivelt der oan.
Mar yn it maetskiplik libben is it ek net
oars. En derre is dyselde folchoarder.
En sünder profeet to wêzen, kin men
sizze, dat ut it iene bislüt it oare folgje
sil, sünder mis. Hwerom sjogge tüze-
nen minsken dit net? Wurde hja kjel as
de rekken presenteard wurdt nei de le-
Wolnou, dan
moast ek eltse man rekken hélde mei
hwat logysk en billik komme MOAT op
maetskiplik terrein.
Der binne hjir yn üs agrarysk Fryslén
sosiale problemen oan ’e oarder, hwer-
fan hünderten fan boeren ne- de wisse
en logyske gong fan ynsjogge, hwer’t
drok oer praten, oer stind en igge-
wearre wurdt. En dochs problemen dy’t
harren by neijer ynsjoch like klear wêzc
koene as de üngetiid, dy’t op ’e Mai-
tiid folget. Wy wolle dy kleaune hjir
foar harren en foar oaren üntwine,
hwant der binne greate bilangen mei
gearfrussele. As wy dat hjir op dit plak
dogge, dan giet it net om in miening
of in principiële tinkwize nei foaren to
bringen, mar dan is dit Inkeld: sjen to
ven zijn reeds arbeiders op wachtgeld
gesteld.
Rat in broekspijp. Op de weg naar
Utrecht, achter het paleis Soestdijk reed
een auto, die plotseling begon te slin
geren. Even daarna stond de wagen stil
en er kwamen drie dames en een heer
gillend naar buiten. De heer, die de auto
bestuurde, hield met twee handen zijn
broekspijp vast. Een rat had het auto
ritje Rotterdam-Baarn meegemaakt en
was onverwacht in de broekspijp van
zijn chauffeur gekropen. Nadat de rat
onschadelijk was gemaakt, werd de rit
voortgezet.
De „Pontianak” zou volgens „De Tijd”
I wegens defect aan de automatische pi-
I loot bijna zijn verongelukt. Alle auto
matische piloten zijn thans buiten wet-
king.
zij beplantte.
vooral in de tuin, waarin wij werden
rondgeleid door de heer Van 't Zand,
destijds particulier secretaris van H. M.,
die thans de villa nog bewoont, voelden
wij ons thuis, net alsof we weer even op
Nederlandse bodem stonden. Waar el
ders in Engeland vónden we goudsbloe
men, boerekool en zoveel bekende en
vertrouwde bloemen en gewassen als „eransje? Né, ommers!
hier?
De door de Koningin zelf geplante drui
ven beloofden een goede oogst. In het
tuinhuisje lag het verlaten speelgoed
van de prinsesjes. Was het niet een
sympathiek idee van de tegenwoordige
bewoner aan de kinderen, (o.a. het
dochtertje van ds. Evans) ieder
stuk speelgoed als souvenir mee te ge
ven? Geloof maar, dat het zuinig zal
worden bewaard.
Voetballers starten 11 September. De
voetbalcompetitie van de K.N.V.B. eerste
klasse begint ditmaal 11 September nog
volgens de oude indeling.
U kunt hem horen. Twaalf opname-ap
paraten voor het vastleggen van gespro
ken woorden zijn door de Niwin naar
Indonesië gezonden. De soldaten kunnen
ae (onbreekbare) gramofoonplaten als
brief naar huis zenden,
Het jaarlijkse intern, goochelcongres,
dat drie dagen heeft geduurd en waar
aan vertegenwoordigers van goochel-
bonden, afkomstig uit 19 landen deelna
men en in Krasnapolsky te Amsterdam
is gehouden, is weer achter de rug.
Horecaf, de Ned. Bond van werkgevers
in het hotel-restaurant, café- en aanver
wante bedrijven, zal zijn 60-jarig be
staan in October 1950 vieren met «en
grote Internationale vaktentoonstelllng
in het R.A.I.gebouw te Amsterdam,
Mooie opdracht. De Amsterdamse Bal-
geldkistje met f1500 vermist. Het kistje last Maatschappij heeft met een Franse
aannemerscombinatie het graafwerk
aangenomen voor het 10 kilometer lange
en 50 meter brede kanaal, dat zal worden
aangelegd evenwijdig met het Suezka-
naal dat het toenemende scheepvaart
verkeer niet voldoende kan
ken.
Friese klederdrachten. Op 24 Aug. zal
des middags in het Coulonhuis te Leeu
warden een portretten-galerij van Frie
se klederdrachtan worden geopend. Deze
opening zal geschieden door de burge
meester van Leeuwarden, mr. A. A. M.
van der Meulen, waarna notaris Nanne
Ottema een toelichting zal geven.
Eet augurken. Op de Coöp. veiling te
Venlo werd Donderdag de hoogste dag-
aanvoer van augurken bereikt, namelijk
555.000 kg. De prijzen bewogen zich
echter nog in stijgende lijn.
Lady Clave Baden Powell, de chief guide
der padvindsters, is voor een driedaags
bezoek in ons land aangekomen.
Een speciaal poststempel van de R.T.C.
zal worden gebruikt met ingang van de
dag, dat de Ronde Tafelconferentie te
Den Haag zal worden geopend.
Het Ned. Openluchtmuseum te Arnhem
kon Donderdagmiddag, drie weken eer
der dan vorig jaar, de 100.000ste bezoe
ker verwelkomen.
Koningin Juliana heeft Vrijdagmiddag in
het R.A.I.gebouw te Amsterdam de ten
toonstelling Jeugd van
opend,
Dr. L. J. M. Beel is be
noemd tot hoogleraar
in ’t bestuursrecht aan
de Kath. Universiteit te
Nijmegen in de faculteit
der rechtsgeleerdheid.
Hij zal zijn ambt waar
schijnlijk bij- het begin
van het nieuwe studie
jaar aanvaarden.
Het schip met geld. Aan de Noordkust
van Queensland, heeft men het wrak
ontdekt van een Nederlands schip, dat
daar ln 1636 moet zijn vergaan, aldus
meldt de Australische radio.
Het schip zou een lading van kostbaar
heden, o.a. een partij gouden munten ter
waarde van 76000 gulden hebben.
Alweer een speldeprlk. Met ingang van
1 October a.s. wordt het abonnement
op de radlodistrlbutie op f2.— per mnd.
gebracht. Dit betekent dat met Inbegrip
van de luisterbijdrage f3.— per maand
zal moeten worden betaald.
Pokken aan boord. Van militaire zijde
wordt gemeld, dat zich op het troepen
transportschip „Waterman", dat onder
weg Is van Indonesië naar Nederland, 2
gevallen van pokken hebben voorge
daan,
Onze spekvoorzlening. In het Noord-
Limburgse grensdorp Ottersum is de ja
ger A. van Baal er in geslaagd een uit
het aangrenzende „Reichswald" komend
wild zwijn onder schot te krijgen en do
delljk te treffen. Het beest woog 127
kg.
Knopenfabriek. In Wessem (L.) Is een
i nieuwe industrie, namelijk een knopen-
fabriek opgericht. Aan de opleiding van
i vaklieden wordt aandacht geschonken,
omdat geschoolde arbeiders ontbre
ken,
Rijkseenheid protesteerde ln Den Haag
tegen de Ronde Tafelconferentie, Vol
gens prof, dr, C. Oerretsen zouden de
meeste C. H.-Kamerleden de regering
niet langer steunen.
Foekje Dillema heeft in Londen de Olym
pische finalisten verslagen. Ze liep haar
beste tijd van het seizoen.
De-Ned. strokartonindustrie ziet zich ge
noodzaakt de productie te beperken tot
gemiddeld veertig pcocent van de vol-
Streekblad voor
No. 65
45e Jaargang
Bolswards Nieuwsblad
Uitgave
West-
Abonnementsprijs
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 8792Ö
Druk Kerij Fa, A. J.
en Zuidwest
i