Rond de Ronde Tafel
v
J
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
I
üs hjoed fi Q
to sizzen
45e Jaargang
No. 66
Streekblad voor West-
Zuidwest Friesland
Uitgave
OS1NGA -
Bols ward
e n
Jouke-bier is swief bier.
con-
-
]a, die Tito
Van een speciale verslaggever.
hammed Hatta van zijn zetel. Even is
de algemene aandacht geconcentreerd
op de kampioen der Republiek, maar al
spoedig verslapt ze. Bladzij na bladzij
wordt voorgelezen zonder enige stem
verheffing, in vloeiend-rad Maleis.
De Sultan van Pontianak is de volgende
spreker. Zijn woorden zijn scherper ge
articuleerd, hij spreekt het Sumatraans-
Maleis, harder, minder vloeiend van
klank. De Indonesische afgevaardigden
waaieren zich koelte oe met hun papie
ren, aan de overkant,, tussen de Neder
landse delegatie, wappert zo hier en
daar ook iets wits. Een dame in het
„parlementaire blok” kijkt, als bij een
spannende detectieveroman, tersluiks in
het boekje, dat de tekst der redevoe
ringen (in het Nederlands, het Maleis en
het Engels) bevat, hoe lang het nog du
ren kan.
Dan rijst, aan de andere zijde van de
tafel, de lange gestalte van Minister van
Maarsseveen. En terstond verandert de
min of meer slaperige aandacht. Want
deze Minister spreekt niet alleen met een
onmiskenbaar „haegs” accent, maar ook
dat hij zijn rede voorleest. Hij spreekt
kort; Hatta luistert aandachtig? Zijn
gezicht verraadt niets. Sultan Hamid zit
mie zijn verwierp wat deze trouwens
ook zelf al hadden gedaan heeft
kortweg Engeland beschuldigd W.-
Duitsland onder de duim te willen hou
den, omdat het de Duitse concurrentie
op de wereldmarkt vreest. Men fluistert
land wordt geoefend, één slim staats
man niet onwelkom is, n.l.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetr llng
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
Vrijdag 26 Aug. 1949
port vecht en de tegenstellingen tussen
de regeringen der landen die de vrije
economie, en die welke de geleide eco
nomie voorstaan steeds scherper wor
den. Er was zelfs ’n gerucht dat 't deer
lijk in 't nauw gebrachte
De Finste staking. Barbertje (lees: Tito)
moet hangen. Zal het bij een papieren oor
log blijven? Balkancrisis steeds gevaarlijk.
West-Europa kan nog geen vuist maken.
Amerikaanse critiek op Engeland. Is
Churchill de komende man?
duidelijk geaccentueerd en met gevoel, held op te vangen. Buiten de poort raast
Hij is de enige, die niet de indruk wekt, het verkeer, gaat het leven zijn gang.
De grote strijd-zonder-wapenen om de
toekomst van millioenen in Oost en West
is begonnen.
om deze conferentie te doen slagen.
Minister van Maarsseveen is gaan zit
ten.
De laatste spreker is Critchley, de Aus
traliër, het lid van de Commissie der
Verenigde Naties; het driemanschap
heeft in de Nederlandse pers niet immer
onverdeeld gunstige critieken op zijn
werkzaamheden gekregen en vooral de
vroegere bondgenoot Australië scheen
het verleden vergeten te zijn.
Daar staat Crichley, het donkere, scherp
besneden gezicht gewend naar Minister
Drees, die vaderlijk zetelt op zijn ere-
gestoelte. Daar staat hij, tuusen de Ne
derlanders en Indonesiërs, tussen Oost
en West. En onwillekeurig rijst de vraag:
wéér staat Critchley?
Ook zijn woorden zijn verklonken.
De Voorzitter geeft het sein, dat de ver
gadering een korte poos zal worden
verdaagd, zodat de regeling der verdere
werkzaamheden daarna kan worden be
sproken. De filmoperateurs, die gedu
rende de ganse zitting in actie zijn ge
weest en hun apparaten lieten snorren,
de fotografen, die de aanwezigen telkens
weer opschrikten door het geflits hun
ner lampen, de journalisten, die hoog
van de perstribune neergezien hebben
op die mensen, die daar beneden ge
schiedenis gaan maken.hun werk is
gedaan. De genodigden zoeken hun
auto’s op. Slechts enkele belangstellen
den blijven op hef zonnige plein vóór
de Ridderzaal een ogenblik toeven om
een glimp van een bekende persoonlljk-
Ook In Drachten winkel-
feesten.
Om feest te vieren moet er natuurlijk
een aanleiding zijn. Nu, die was in
Smallingerlands hoofdplaats gauw ge
noeg te vinden. Ongeveer tien, jaar lang
hebben de Drachtsters en velen met hen
de weg der zuchten verwenst, maar dat
is nu voorbij, want de nieuwe verkeers
weg door Drachten is klaar.
Woensdagmiddag 31 Augustus wordt zij
officieel geopend. Dit belangrijke gebeu
ren wordt het middelpunt van een win
kel- en feestweek, die van Zaterdag 27
Engeland
aanstuurde op een economische unie met
de Ver. Staten, maar wie gelooft dat
een dergelijk denkbeeld te Washington
welkom zou zijn, nu Londen een socia
listische economische politiek voert en
de Ver. Staten verknocht blijven aan
een liberale? Het is juist uit Amerika,
dat de scherpste kritiek op Engeland
wordt gehoord, maar in West-Duits-
land doet men daar gretig aan mee.
Adenauer, de leider der christelijke
volkspartij in West-Duitsland, die nu
zijn partij bij de verkiezingen won, sa
menwerking tot vorming van een rege-
Winkelweek Kollum.
Terwijl u deze kroniek onder ogen
krijgt, hebben de Kollumers hun winkel
week practisch al weer gehad. Morgen
is het de laatste dag, dan gaan we hard-
detsen en naar de muziek luisteren van
de mannen van de Heilige Hermandad
uit Leeuwarden en het burgercorps „Me-
lodia Oranje” van Ee. Al met al een
vrolijke „ütsetter”. Als om 10 uur het
officiële programma is afgelopen, gaan
de Kollumer middenstanders natuurlijk
gauw eventjes de balans opmaken om
te zien, of hun groots opgezette ver-
koopactie de nodige gunstige resultaten
heeft afgeworpen.
Zo’n winkelweek is toch maar een ver
heugend verschijnsel. Aan de ene kant
wijst het op de activiteit van de betrok
ken middenstanders en aan de andere
kant leert een dergelijke verkoopactie
ons, dat wij de moeilijke jaren van de
bezetting en diens nasleep zo langza
merhand weer te boven komen.
De meeste waren zijn weer van de bon,
oe concurrentie steekt de kop weer op.
Dat laatste is voor de winkelier mis
schien niet het alleraangenaamste, maar
oe klant lacht in zijn vuistje. Hij ziet
weer het perspectief van lagere prijzen
en: de klant is koning. Enfin zo hoort
het ook te zijn. Allleen hopen wij, dat dit
niet zal leiden tot toestanden, zoals wij
die wel voor de oorlog hebben gekend.
Daar is ten slotte niemand bij gebaat.
Wie alleen mocht menen, dat Kollum ’n
actieve middenstand heeft, is glad mis.
Er is gewoon een wedstrijd om zo goed
mogelijk voor de dag te komen.
volk zelf, heeft de maarschalk behoor-
lük weerlegd. Maar ons interesseert
papieren oorlog
slechts in zoverre, dat we ons afvragen
of ze nog wel tot papier beperkt zal blij
ven. Wij twijfelen daaraan en geloven
dat de Russen tot de conclusie zijn ge-
zijn 750-jarig bestaan te vieren. Eigen
lijk viel deze verjaardag in de bezet
tingstijd, maar toen kon er om begrij
pelijke redenen niets van komen. Nu
wordt er echter alles op gezet om Fra-
neker tussen 30 Augustus en 4 Septem
ber in het middelpunt van de belang
stelling te plaatsen.
Kostèn noch moeite worden gespaard,
dus daaraan zal het zeker niet liggen.
Dinsdag worden de festiviteiten ingeluid
met een historische optocht. Sicko van
Sjaardama doet dan met gevolg zijn in
tocht, waarna op het bordes van het
stadhuis de afkondiging zal plaats vin
den van het feit, dat de vlecke het recht
van bemanteling heeft gekregen.
Om even in de sfeer te komen van de
stad vóór 750 jaar wordt een gedeelte
van het centrum weer in oude trant op
getrokken. Zij, die daar nog niet genoeg
aan hebben, kunnen naar het Coopmans-
huis gaan, waar een maquette van de
Het 750-jarig bestaan
van Franeker.
Tot slot nog een uitstapje in Westelijke
richting, waar onze oude academiestad
zich opmaakt om opluisterrijke wijze
Ver. Staten
volop wapenen leveren, wat nog te be
zien staat, want al heeft Truman daar
nog eens voor gepleit, het Huis van Af
gevaardigden heeft zijn programma ge
halveerd, al zal de Senaat er ook nog
wel eens over spreken. Gehalveerd, om
dat het Huis eerst eens wil zien of de
landen van 1
ernst maken met hun militaire en econo- I vrezen dat als daar zich nu al tegenstel-
mische samenwerking. Met de laatste lingen op dit gebied openbaren, het wel
het op de heel, heel lang zal moeten duren, voor
van Europa werkelijk iets zal
Hendo-feesten in Dokkum,
die van 29 Augustus tot en met 6 Sep
tember zullen duren. Het spreekt van
zelf dat de organisatoren hun beste
beentje voorzetten om te bewijzen, dal
Dokkum werkelijk de koopstad van het
Noorden is. Dat ook in de Grimma Her-
na het devies „elc wat wils” is, blijkt
uit het avondprogramma dat allerlei
aantrekkelijkheden omvat op het gebied
van toneel, zang en film. Allen, die Dok
kum tijdens de jubileum- en kronings
feesten van ’t vorige jaar hebben gezien,
weten, dat de „Granaten” op dat gebie I
veel In hun mars hebben, Het zal nu
nog mooier worden.
Hwat hat Gabe Skroar
Augustus tot en, met de daaropvolgende
Zaterdag zal duren. Het feestprogram
ma, dat vele hoogtepunten rijk Is, zal
zeer zeker vele Woudbewoners naar
Drachten weten te lokken.
loopt het niet gesmeerd, nu
internationale markten een gedrang I de Raad
wordt en ieder land voor zijn eigen ex- bereiken.
De bewoners van onze Noordelijke
treien kunnen aan hun trekken komen
bij de
Churchill,
die zijn verkiezingscampagne tegen de
Labourregering voorbereidt Zelfs
wordt gezegd, dat hij zijn invloedrijke
waarschijnlijk nog in jaren niet, positie in de raadgevende vergadering
van de Raad van Europa te Straats
burg, waar hij een indrukwekkend
maar nogal koel pleidooi hield voor
onmiddellijke toelating van West-
Duitsland tot de raad, gebruikt om die
regering dwars te zitten. Een feit is het
dat van geen der zes commissies van die
vergadering een socialist tot voorzitter
is gekozen. Partijstrijd dus al in een li
chaam dat een zo ideëel doel nastreeft
het Atlantisch pact zelf als een Verenigd Europa vormt. Wij
Woorden, woorden.
De zaal is nu geheel gevuld Een leger
persfotografen schaart zich rondom
Hatta, die vriendelijk opstaat, het papier
De „kelen Liebaart” van Holland en de met zijn rede in de hand, en geduldig
spitsruiten van Beyeren, hoog tegen de wacht of er nog meer liefhebbers komen,
wanden van de Grafelijke Ridderzaal, Maar dan klinken hamerslagen: de Ron-
herinneren aan de dagen, toen Floris dejde Tafelconferentie is begonnen!
Vijfde daar banketteerde temidden van Minister-president Drees leest zijn rede
een kleurig uitgedoste schaar ridders en voor, effen en gelijkmatig. Dan rijst Mo-
edelvrouwen en zich waarschijnlijk ver
beeldde, dat niemand op heel de wereld i
zoveel zorgen aan het hoofd had als hij,
die altijd moest proberen hét evenwicht
te bewaren tussen zijn ridders en zijn
„keerlen”.
Bij lange na niet zulk een romantische
aanblik biedt de statige zaal onder het
hoge spitsboogdak en de stralende
kroonluchters, nu daar de afgevaardig
den van Oost en West bijeen zijn om in
een wekenlange conferentie te beslissen
over de toekomst van Nederland en In
donesië.
Hoe gewichtig de bijeenkomst ook mag
zijn, hoe plechtig ook de gelegenheid,
plechtstatigheid is niet het in het oog
springend kenmerk van de openingszit-
ting der Ronde Tafelconferenite.
De mensen, die hier zitten, zijn gekomen
om „zaken te doen” en onwillekeurig be
ïnvloedt dit de sfeer waarin deze zitting
wordt gehouden.
Daar troont Minister-president Drees,
helemaal alleen op zijn hooggerugde
staatsiezetel. Hij is plechtig in jacquet,
maar hij is een der weinigen.
Oost en West
Als een solide, strijdbaar blok, zit daar
aan zijn rechterhand de Republikeinse
delegatie, met Dr. Mohammed Hatta in
het midden. Bijna zonder uitzondering
zijn de leden in donkerblauw colbertcos-
tuum gekleed en de enige fleurige noot
daartussen vormt het goudgele gewaad
van Mevrouw MirL Maria Ulfah, oud-
minister van Sociale Zaken der Repu
bliek en secretaresse van de minister
president.
Links zitten in rijen de Nederlandse af
gevaardigden met de „Negen Mannen”,
Mr. van Maarsseveen, de voorzitter,
eveneens in plechtig zwart in het mid
den, daarnaast, als om het contrast te
vergroten, Mr. Stikker, de Minister van
Buitenlandse Zaken, In een gewoon col
bertje en getooid met een rode das. Wat
khaki van officiersuniformen en een
zwakke sterrenglans, het goud op de
mouwen van een marine-uniform, zetten
een weinig luister bij aan dit wel zeer
businesslike gezelschap.
Het centrum van de delegatie der Bij
eenkomst Federaal Overleg, de afge
vaardigden der verschillende deelstaten,
vormt Zijne Hoogheid Hamid II, Sultan
van Pontianak. Integenstelling met Hat
ta, de typisch Aziaat, gesloten, ondoor
grondelijk en toch omgeven door een
sfeer van strijdbare activiteit, is deze
vorst van het land-op-de-evenaar een
veel meer Westerse figuur. Zijn uiter
lijk neigt naar het Semietische zijn
moeder was een Arabische hij heeft
een aantrekkelijk, open en vriendelijk
gezicht. Hij spreekt het Maleis ook niet
vloeiend en monotoon als Hatta, maar
stotend en minder goed gearticuleerd,
als Iemand die de taal van zijn land
maar weinig gebruikt.
Achter de zetel van de minister-presi
dent, als werd hun positie daardoor of
ficieel bepaald, zitten de minderheden,
die op deze conferentie ook hun stem
zuilen mogen verheffen, de vertegen
woordigers van Nleuw-Guinea, van de
Protestant Christelijken en de Katholie
ken en van de Indische Nederlanders. En
schuin tegenover de presidentszetel is
het „eilandje” van de UNCI, en daar
zitten ze, de corpulente, goedig uitzien
de Belg Herremans, de Amerikaan
Cochran, en de Australiër Critchley. En
achter hen hun respectieve secretaressen
met lege plicht-gezichten.
De lange tafel met de zorgvuldig afge
ronde hoeken staat daar in het midden
»an de lichtovergoten Ridderzaal. En ter
zijde van het thans met palmen opge
vulde podium, onder de troonhemel, zit- i t
ten de genodigden. Leden der Staten Ge
neraal en andere regeringspersonen,
professor Anema met zijn walrussnor
valt op naast de intelligente kop van de
Indische specialist der Vrijzinnigen,
Joekes, het markante profiel van Minis
ter v. Kleffens, nuchter en waakzaam; en
Mr. van Schaick, nimmer te miskennen
zit onaandoenlijk en volkomen beheerst
als een Westerse Boeddha, in stemmig k'^n.
zwart vooraan. Aan de andere kant van
het podium valt de Patriarchenkop van
de Amerikaanse ambassadeur, Mr. Ba
ruch, op.
voorovergebogen over de tekst van de pa, geen prijsgeving van welke positie
rede en streept nu en dan met potlood dan ook meer kunnen veroorloven,
een gedeelte aan. Reeds maanden geleden werd voorspeld
Het valt op, dat deze Oosterse Vorstdat Moskou in de nazomer met Tito zou
en de Nederlandse minister de enigen trachten af te rekenen. Hetgeen niet be-
zijn, die uitdrukking geven aan de over- tekent, dat de Russen direct zelf tegen
tuiging, dat Hogere Bijstand nodig is Zuid-Slavie zullen oprukken, ze zullen
allicht gebruik maken van de Bulgaarse
en Albaanse vazallen, maar dat is al
verontrustend genoeg. Niemand in
West-Europa zou er aan denken het
zwaard te trekken dat de Ver. Sta
ten ons trouwens eerst nog zouden moe
ten verschaffen voor Tito die com
munist in hart en nieren is, of voor
Zuid-Slavië dat allang door West-
Europa is afgeschreven. Maar
Balkancrises
zijn in de regel „vuil” voor de Europese
vrede. Er is in de laatste tijd zeker con
tact tussen de Ver. Staten en Zuid-Sla
vië, de Ver. Staten hebben dat land ma
chines van een Amerikaanse staalfa
briek afgestaan, men spreekt van een le
ning via de Wereldbank van het Wes
ten aan Tito, zij het niet zo groot als
deze vroeg, n.l. 250 millioen dollar: dit
wijst op toenemende Amerikaanse be
langstelling voor Tito, maar toch ook
weer niet op reeds zo vaste banden dat
ze Amerika tot tussenbeide komen zou
den dwingen als vanuit Russische vazal
staten een aanslag op Zuid-Slavië werd ring met de s.d. die voor geleide econo-
gepleegd. Ook aan militaire inmenging
via de Ver. Naties geloven we niet om
dat een Russisch veto in de Veiligheids
raad deze toch zou verhinderen. Maar
1 als er op de Balkan iets gebeurt is het
als een sneeuwbal die gaat rollen, dan
komt misschien ook Griekenlands posi- dat al die kritiek welke thans op Enge-
tie in het geding en daarvoor staan En-
1 geland en de Ver. Staten borg. Daar
zullen deze landen zich stellig verzetten
tegen de Russische expansiedrang,
waarom het in wezen gaat. Al met al is
de toestand hier onprettig voor een
1 West-Europa, dat geen vuist kan ma
ken, en 1
Zelfs als de
Mocht men een ogenblik gedacht heb
ben, dat er nog eerder een crisis aan de
Noordelijke dan aan de Z.W. hoek van
de Russische invloedssfeer in Europa
zou ontstaan, de krachtige houding der
Finse regering heeft de staking der Fin
se communistische arbeiders blijkbaar
tot een mislukking gedoemd. Die sta-Belgrado geen wijziging in haar hou-
king had ongetwijfeld meer dan econo-ding brengt. Wat de kwestie zelf be-
mische bedoelingen. Finnen, die het treft, deze komt hierop neer, dat er
Russische staatsburgerschap genieten, i 12000 Russen in Zuid-Slavië zijn, die
zater er achter, blijkbaar met de bedoe- 28 jaar geleden toen het bolsjewisme in
ling de Finse economie te ontredderende Sovjet-Unie definitief had gezege-
en, daarvan gebruik makend, hun land vierd, daaruit als witgardisten werden
door een staatsgreep onder communis- verdreven. Toen waren deze lieden
tlsch bewind te brengen en tot een volg- Moskou niet welgevallig, doch volgens
zame satelliet van Moskou te maken, de Russen hebben ze in de tweede we
Hetgeen de Russische machthebbers reldoorlog Tito’s partisanen gesteund,
wel zeer welkom zou zijn, in de eerste
plaats omdat ze dit land gaarne militair
onder hun leiding zouden hebben nu in
het Noorden Noorwegen tot de tegen
partij, de landen van het Atlantisch
pact, behoort, maar ook omdat het bin
nenhalen van de Finse buit Ruslands
min of meer tanend prestige in Oost-
Europa zelf, veroorzaakt daar de op
standigheid van Tito, enigszins zou her
stellen.
daardoor pro-Russische dadeti verricht
en dus hun zonden geboet.
Hitler gebruikte Sudetendultse en Dan-
ziger kwestie om bepaalde landen te
treffen, waarom zou Stalin zich het lot
van ex-witgardisten in Zuid-Slavië niet
aantrekken. Moskou spoort echter eerst
de „waardige elementen in de Zuid-
Slavische communistische partij die
loyaal zijn aan marxisme en leninisme”
nog eens aan zelf de Zuid-Slavische lei
ders te vervangen. Zij weten hoe zij
deze eervolle taak moeten uitvoeren,
zegt de Russische oproep, „in een inter
ne democratie zijn dergelijke verande
ringen van leiderschap volkomen na
tuurlijk”. Dat klinkt erg zachtzinnig
maar het is duidelijk de bedoeling dat
Moskou wenst dat het Zuid-Slavische
leger en de communistische partij de
heer Tito likwideren. De maarschalk bijt
natuurlijk van zich af. De Russische be
schuldiging welke beoogde, Tito ver-
maatregelen.1 dacht te maken bij het Zuid Slavische
de communistische par-
Hongarije alweer aan
het zuiveren en om dat alles ook tracht i deze
Moskou nu al maandenlang Tito ten val
te brengen, zowel langs allerlei onder
grondse wegen welke vooral over Bul
garije en Albanië lopen, als door oproe
pen aan het Zuid-Slavische volk en spe
ciaal de communisten onder hen om
Tito af te zetten. Van de laatste, dus komen dat zij zich tegenover
bovengrondse actie, hebben we begin j steeds sterker organiserend West-Euro-
Wij hebben er al in
menig wekelijks over
zicht op gewézen dat
■ic* met de verhouding
van Tito’s Zuid-Slavië
tot Rusland van kwaad
tot erger ging. De
weerbarstigheid van de
Zuid-Slavische maar
schalk schreeuwt een
voudig om Russische
Daarom is men
in Polen en
van Drukkerij Fa. A. J.
van deze week weer een staaltje ver
nomen, toen Moskou in een nota aan de
Zuid-Slavische regering dreigde met
„doeltreffender maatregelen” ter verde
diging van de rechten van de Russische
burgers die op „onmenselijke wijze”
vervolgd worden in Zuid-Slavië, als
ft
i® 4
t
Bolswards Nieuwsblad
KONING FREDERIK
De opening van de Ronde Tafelconferentie inde
Ridderzaal te 's-Gravenhage
I 1-J-x -11 _J_L x-cen
