8
<4^
Gabe Skroar
N
F
Buitenlands
Overzicht
IJ
I
Provinciale
Kroniek
üs hjoed Q Q
to sizzen
No. 68
Vrijdag 2 Sept. 1949
en
Streekblad voor West-
Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
Bo 1 s war d
e n
Hwat hat
r J
v
1
I
Zuid-Slavië
juist de situatie
in wording.
Op 15 November zouden communistische
leiders uit Aziatische landen en Austra
lië te Peiping bijeenkomen voor het op
stellen van een „rood plan voor de Stille
Oceaan”.
In ieder geval geeft Moskou ook hier
blijk van voortvarendheid, thans heeft
het in Mandsjoerije een „volksregering”
in het leven geroepen. In hoeverre dit de
Chinese communistische leiders bekoort
is trouwens een vraag, want ook zij
houden hun oog op dit oud Chinees ge
bied gericht.
Overigens gaat het met de operaties van
deze leiders nog steeds goed, men is nu
al in Zuid-China op weg naar Kanton.
Geruchten, dat Amerika blijvende bases
op Formosa zou willen vestigen, worden
tegengesproken, doch lijken aannemelijk.
Ten slotte is dat thans in handen van
ae Chinese nationalisten zijnde gebied
strategisch zeer belangrijk, zoals ook
Soerabaja, waar de Amerikanen ook een
vlootbasis zouden willen hebben.
As wy aid it ünrjocht dwaen,
De earmen greatsk minachtsje,
Woll’ de hillige ing’len Gods
Net by üs oernachtsje.
bij
iej.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Amerikaanse
Zal het
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? ling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87925
:pt.
of
UR
di
en
nte
ien
3d-
3e-
>eg
gd.
int
lar
lit
is
lu-
:is-
itie
la-
ar-
di-
ma
en
ir-
bij
ng
ae-
tot
ve-
ing
sn-
pen, zij het misschien via hun satellieten
Bulgarije en Albanië, terugdeinzen. Zo
als het nu gaat brokkelt het Russisch ge
zag in Oost-Europa immers meer en
meer af^ De Griekse partisanen zijn nu
door het Griekse leger bijna opgerold
en van Albanië gescheiden, Tito heeft
van de Amerikaanse Import- en Export
bank een lening verzocht in ruil voor
de leverng van strategische goederen
naar Amerika, uit andere satellietstaten
komen berichten over sympathiebetui
gingen van aanzienlijke groepen aan Ti
to. Dat alles kan Rusland niet op zich
laten zitten, het zal op een of andere
wijze met Zuid-Slavië willen afrekenen.
devaluatie van het pond.
De Amerikanen wensen die, omdat de
Engelse exportprijzen dan lager worden
en er dus meer vraag naar Engelse goe
deren zal ontstaan, de Engelse minister
Cripps is er een fel tegenstander van, Slavië, doch
omdat deze devaluatie
binnenlandse prijspeil zal beïnvloeden,
het leven duurder maken en het hele
verband van het huidig binnenlands eco
nomisch bestel in Engelar l uiteenrukken, helpen,
Konlng Ego.
1 Niet onaardig is een bericht, dat de kliek
van militaire leiders en bewindslieden
rond generaal Tsjang Kal Sjek een be
langrijk deel der kapitalen, welke Was
hington aan de Chinese nationalistische
regering voor de strijd tegen de com
munisten heeft verstrekt, voor zich zelf
heeft gehouden en.in de Ver. Staten
onder schuilnamen heeft belegd.
Het is een kras staaltje van corruptie en
egoïsme.
Van ego.ïsme getuigt ook Australië, dat,
nu Nederland en Indonesië moeilijk tot
overeenstemming kunnen komen over 't
beheer van Nieuw Guinea, aanspraak
schijnt te maken) op de voogdijschap
over dat gebied. In de Zuid-Amerikaan-
st republiek Bolivia weer eens een revo-
lutle-poging.
Feest in Franeker.
Zij die Dinsdag in Franeker vertoefden
en dat waren er velenI om daar
de herdenking van het 750-jarig bestaan
van de stad en de opening van de ten
toonstelling Froonacker II mee te maken,
moeten zich bijwijlen in een geheel an
dere wereld hebben gewaand. Vooral ’s
middags toen velen, mannen, vrouwen en
kinderen, in de dracht van voor enkele
eeuwen, naar het stadhuis waren ge
stroomd om daar getuige te zijn van de
blijde intocht van Sicco van Sjaerdema
met zij» gevolg. Voorwaar, het was een
blijde incomste, want Sicco van Sjaer
dema, potestaat van Friesland, bracht
als boodschap mee, dat hij besloten had
de beide buurtschappen Frooneckere en
Godseckere het recht te verlenen zich te
omwallen. Voor de bewoners van de
beide buurtschappen was dit een goede
tijding, want zij hadden veel te verdu
ren van de invallen van de mannen uit
de „Grimma Herna”. Het verwonderde
dan ook niemand, dat de nieuwe poor
ters deze boodschap met gejuich ont
vingen; Nog dezelfde dag zouden ze met
het graven der grachten en het opsmij
ten van de wallen beginnen.
Een vrolijke bonte stoet
trok door de stad.
Na deze plechtigheid die zich op en voor
Volgende week komen de ministers van
financiën en van buitenlandse zaken der
Ver. Staten, Canada en Groot-Brittannië
in Amerika bijeen om de moei
te bespreken waarin Engeland door het
dollartekort is geraakt. Moeilijkheden,
welke zich in tal van Wëst-Europese
landen voordoen, maar op dit moment
het scherpst in Engeland aan de dag
treden. De Engelsen zijn o.a. van plan
van Amerika te vragen dat het meer ka
pitaal in Engeland en andere Europese
landen belegt, en in het sterlinggebied
meer aankopen van grondstoffen doet.
Zij zullen tegenover de Amerikaanse
stelling, dat de handel zich overal in de
wereld weer vrij moet kunnen bewegen,
de mening stellen dat tweezijdige han-
dclsverdragen, welke de Amerikanen een
doorn in het oog zijn, omdat ze hen bui
ten bepaalde markten sluiten men
denke aan het grote Argentijns-Engelse
rullcontract van vlees tegen machines
enz. wel moeten worden afgesloten,
zolang andere landen niet over voldoen
de dollars beschikken om de handel vrij
te laten.
onderhandelingen binnenlands politieke
vraagstukken bereiken, waar de Ver.
Staten zich echter buiten dienen te hou
den.
om in de doolhoven der bepalingen de En zo is het ook gesteld met de kwestie
juiste weg te vinden en op een bepaaldvan de
punt in betrekkelijk korte tijd de diverse
gemeenten met elkaar te vergelijken.
Wymbritseradeel begint bijv, met de
openbare zedelijkheid, Bolsward met de
nummering van gebouwen, Hennaarde-
radeel met het geven van definities.
Sommige onderwerpen worden bij de
één vrij uitvoerig behandeld, bij de an
der onbesproken gelaten.
Workum, waar de markt al lang ter zie
le is, heeft bijv, nog een vijftal arti
kels over de plaatselijke weekmarkt, be-
kunnen loskomen, waarvan de gevolgen
ook voor het Westen niet waren te over
zien.
De actie van de Cominform in
Finland
waar de communisten thans door stakin
gen in die bedrijven, welke voor de
Russische herstelbetalingen werken, de
regering ten val te brengen, kan men
misschien ook wel zien als een ma
noeuvre om de aandacht van het Westen
van wat tegen Zuid-Slavië wordt on
dernomen, af te leiden. Een communis
tische staatsgreep in Finland zou waar
schijnlijk Zweden binnen het Atlantisch
Pact voeren, dat beseft men te Moskou
ook wel terdege, en daarop is men niet
gebrand.
Volgens geruchten is er ook een soort
Cominform voor het gebied van de
Stille Oceaan
De Amerikanen
beweren echter, dat de Engelse prijzen
te hoog zijn voor de Amerikaanse markt,
zodat de Engelsen het aan zich zelf te
wijten hebben, dat ze niet meer dollars
ontvangen. En dat die prijzen te hoog
zijn, vindt, volgens de Amerikanen, zijn
oorzaak in het feit, dat de productie per
man in Engeland te laag is, m.a.w. er
wordt niet hard genoeg gelwerkt. Dit
zal een heel teer punt in de besprekingen
zijn, want de Amerikanen zeggen rond
uit, dat dit aan het socialistisch staats-
decentralisatie toch wel af, of wat meei bestel in Engeland ligt, zodat hier de
eenheid in dit opzicht niet gewenst zou
zijn. Wanneer men niet dagelijks gewend
is te rekenen met artikels en sub-arti-
kels, is het heus zo eenvoudig nog niet
De tentoonstelling.
In drie tenten en een vijftal open stands
tonen de exposanten op overzichtelijke
treffende de marktkramen, plaatsing van
vee, markttijden, enz. en in de politie
verordening van Bolsward, waar een
herleefde markt is, zoekt men dergelijke
bepalingen tevergeefs.
Het groot aantal wijzigingen maakt
vooral het hanteren van de oudere ver
ordeningen bovendien wel zeer tijdro
vend.
Ook de stijl, waarin verschillende arti
kels zijn gesteld, is niet altijd perfect,
laat staan van glashelder, al kan een
zekere handigheid aan de samenstellers
soms niet worden ontzegd.
Wanneer Wonseradeel zich bijv, uit
slooft in het opnoemen van alles wat
met paardevee te maken heeft en deze
definieert als „paarden en ezels, onge
acht van welken ouderdom”, zegt Hen-
naarderadeel heelt eenvoudig: eenhoe
vige dieren.
Hoewel in Hennaarderadeel evenmin als
in Wonseradeel veel ezels zullen voor
komen, heeft men met dat „éénhoevig”
een reuze vondst gedaan, immers ook
een muilezel in Wonseradeel onbe
kend zou er toe horen.
Onder een schip verstaan de vroede va
deren van Hennaarderadeel evenzeer ge
vat: „elk vaartuig hoe ook genaamd”
buitenlandse zaken, schijnt minder fel
tegen devaluatie te zijn dan Cripps, zo
dat de besprekingen te Washington ook
ilijkheden nog onderlinge moeilijkheden in de En-
aonr geise regering kunnen veroorzaken met
tot slot waarschijnlijk toch een devalu
atie van het pond. Want met de sta
biliteit ener valuta is het net a>s met
de vrouw van Caesar, er mag zelfs niet
over gepraat worden. Zodra dat wel ge
schiedt is haar reputatie al verdacht ge
maakt, raakt het vertrouwen geschokt
en daarmee is een der grote factoren
voor devaluatie als aanwezig.
Truman kwam in ’n rede op voor volledi
ge doorvoering van het Marshallplan en
aanmoediging van belegging van Ame
rikaans kapitaal in het buitenland. De
president nam hier kennelijk stelling te
gen een steeds groter wordend deel van
de Amerikaanse publieke opinie en het
Congres, dat blijk geeft van wantrouwen
jegens Engeland en practisch geheel W.-
Europa. De halvering van het militaire
hulpprogramma van Truman door het
Huis van Afgevaardigden was er ook al
een bewijs van, Men is dus 'kennelijk
aangeland op een uiterst moeilijk punt
in de betrekkingen tussen de Ver. Staren
en West-Europa, waarbij zowel het lot I
van het herstelprogramma als de kracht
van het Atlantisch verdedigingssysteem
op het spel staan.
Inzake de militaire samenwerking tussen
de Europese landen onderling en tussen
hen en de Ver. Staten schept de druk
welke de Sovjet-Unie en de Cominform
thans op
uitoefenen misschien
welke ten gunste van die samenwerking
kan werken. De Raad van wederzijdse
economische bijstand van de Cominform
oorspronkelijk bedoeld als tegenhan
ger van het Marshallplan schijnt in
een vergadering te Sofia besloten te heb
ben de economische blokkade tegen Tito
te verscherpen; ook de militaire chefs
zouden in Sofia hebben vergaderd en
zekere besluiten hebben genomen.
Te Washington gelooft men weliswaar
niet aan een directe aanval op Zuid-
‘i eerder aan pogingen om
geleidelijk het door een door Rusland geïnspireerde re
volutie of moord Tito te verwijderen,
maar mem vertrouwe daarop niet al te
zeer. Als revolutie en moordpoging niet
zullen de Russen als uiterstero_r
Minister Bevin, de Engelse minister van j middel ook wel niet voor militair ingrij-1 het bordes van het fraaie stadhuis had
I.
Wij wensen op deze plaats geen zede-
kundige verhandeling te schrijven over
goed en kwaad, noch een juridisch be
toog te houden over alle mogelijke en
onmogelijke wetsartikelen.
Wat dan wel?
Wel enkel en alleen het een en ander
vertellen over „wat mag en wat niet
mag” in uw eigen gemeente.
Dat wij nog steeds ’n democratisch land
zijn, blijkt immers ook uit de plaatselijke
politieverordeningen, die door de ge
meenteraden zelf worden vastgesteld.
Wat in de eene gemeente mag, mag
daarom misschien in de andere nog niet.
Wat in de ene gemeente geoorloofd is,
is in een andere misschien verboden.
Als U van Hindelopen naar Wommels
fietst moet U rekening houden met de
voorschriften van minstens zes of zeven
politieverordeningen.
Het lijkt zo eenvoudig.
De raad van een bepaalde gemeente
stelt, al of niet na lange en diepgaande
discussie, de verordening vast en.het
publiek heeft er naar te handelen.
De politieverordeningen zijn bij de des
betreffende secretarieën tegen kostprijs
voor het publiek beschikbaar.i
Als U zich dus niet vertrouwt of U iets en onder een stoomboot heel rekbaar:
mag of niet mag, kunt U zich dus zelf
een exemplaar aanschaffen en U zich
van uw zaak vergewissen.
Het Engelse dollartekort. -
critiek op Engels socialisme,
pond devalueren? Heeft West-Europa
het Amerikaanse vertrouwen verloren? I
Tito nog verder in het nauw. Afleidings
manoeuvre in Finland. Koning Ego leeft
nog.
voor het publiek toegankelijke localitei-
ten met hunne aanhorigheden, waarin
krachtens een vergunning of een verlof
ingevolge de drankwet sterke drank, al
coholhoudende drank of alcoholvrije
drank voor het gebruik ter plaatse
wordt geschonken”, in Wonseradeel:
„alle voor het publiek toegankelijke lo-
caliteiten, tenten, kramen en inrichtingen
met hare open aanhorigheden, alwaar
drinkgelagen worden gezet”” in Wor
kum: „tapperij of enig ander huis, waar
men gelagen zet.”
Het ontgaat ons als gewone kranten
schrijver ten enen male, waarom men
dergelijke definities zo verschillend for
muleert, trouwens blijkbaar niet ons al
leen; de meeste gemeenten laten ze een
voudig weg en veronderstellen dus, dat
men zonder Iwef weeft wat met „een
schip” of een „tapperij” bedoeld wordt.
In elk geval zal de lezer het met ons
eens zijn, dat hier veel vereenvoudigd
kon worden, zonder het eigenlijke van
ae zaak aan te tasten.
Naar men ons van bevoegde zijde mee
deelde, wordt deze behoefte ook bij in
siders algemeen gevoeld.
Een commissie is dan ook reeds bezig
een meer uniforme redactie van de ver
schillende verordeningen te bestuderen.
Dit is ook de reden, waarom men in
plaats van een geheel nieuwe verorde
ning vast te stellen, zich over het alge
meen tracht te behelpen met een heel
systeem van wijzigingen en verwijzin
gen. Maar daar ook hier de ambtelijke
molens wel langzaam zullen malen, zul
len we maar niet wachten tot deze
commissie met haar werk gereed is,
maar U in een volgend artikel het een
en ander uit de verordeningen zelf ver
tellen. de J.
„elk vaartuig, voortbewogen door een
krachtwerktulg”.
Nog een voorbeeld: In Hennaarderadeel
Tegenover een politieagent kunt U zich verstaat men onder „tapperijen „alle
nooit beroepen op het feit, „dat U het
niet wist”.
Zo is de theorie.
De practijk is echter anders.
Practisch niemand heeft een politie’ er
ordening in zijn bezit.
Sommigen hebben er zelfs nog nooit van
gehoord.
Óm onze lezers in dit opzicht enige
voorlichting te geven, hebben we van
de meeste gemeenten in ons lezersrayon
een exemplaar van de diverse politie
verordening aangevraagd.
Thans, nu we dit schrijven, ligt onze
tafel er mee bezaaid.
BOLSWARD heeft de verordening in
brochurevorm. Een keurig boekje, ver
sierd met het gemeentewapen, vertelt
ons In ongeveer dertig bladzijden wat
binnen de gemeentegrenzen sedert 1931
mag en wat niet mag. Slechts een en
kele maal werd de verordening bij ge
meenteraadsbesluit gewijzigd of aange
vuld.
WORKUM heeft er In 1928 een compleet
boekwerk van gemaakt, eveneens ver
sierd met het wapen. Bij het doorbla
deren ontdekken wij echter alras, dat de
dikte wordt veroorzaakt door een groot
aantal onbedrukte bladzijden. De be
drukte van groter formaat dan die
van Bolsward zijn echter ongeveer
50 In totaal. De onbedrukte waren blijk
baar bedoeld ter registrering van de
wijzigingen en dit was nog zo dwaas
niet, want In Workum heeft men daar
net een handje van. Het aantal verande
ringen is legio.
Heel wat eenvoudiger en zuiniger heeft
HINDELOPEN het in 1934 aangelegd.
Van de toen vastgestelde en later een
paar maal gewijzigde verordening, heeft
men eenvoudig enkele doorslagen ge
maakt, samen 15 vel.
WYMBRITSERADEEL heeft al evenmin
voor dit doel drukkosten uitgegeven. De1
uit ruim 20 vel bestaande verordening
de nieuwste in deze rij is In het
jaar van vaststelling (1946) waarschijn
lijk door 't secretarie-personeel gesten
cild. Dit is wel een groot verschil met
WONSERADEEL, dat zijn uit 1926 da
terende verordening zelfs in een stijf
omslag heeft laten inbinden. Deze oud
ste verordening heeft tevens W record
aantal wijzigingen en aanvullingen.
Rest nog de zeer oude verordening v°”
HENNAARDERADEEL (daterende van
1927) die in brochurevorm ruim 40 blad
zijden beslaat en 15 maal is gewijzigd.
Wanneer wij deze bonte verzameling
overzien, vragen wij ons, ondanks ons
democratisch gevoel en ons streven naar
afgespeejd, trok d«j vrolijke en bonte
stoet door Franekers straten. Wij' weten
Doch bij die aftrekening zou een lawine- niet precies uit welke jaren deze kleur
rijke kleding precies dateerde; moge
lijk waren er ook creaties bij die aan
merkelijk jonger waren dan zeven en
een halve eeuw. Vooral het schoeisel
deed soms erg twintig eeuws aan.
Een en ander neemt echter niet weg,
dat wij mensen uit het confectie-tijdperk
ons bij het zien van deze kleurenweelde
in de kleding van onze voorgeslachten,
weg voelden schrompelen.
Aardige toneeltjes.
Bij zo’n massale verkleedpartij spelen
zich altijd vermakelijke toneeltjes af. To
neeltjes, die niet passen in de sfeer van
voor enkele eeuwen. Zo hadden later
op de middag enkele edellieden hun
paarden ingewisseld tegen een jeep en
toerden hiermee lustig door de stad. Ver
der was het heel gewoon wanneer een
hellebaardier op zeker moment een pak
je sigaretten, voorzien van de Benelux-
bandarolle te voorschijn haalde en met
een aansteker brand in een Virginia
joeg. Neen, geheel en al kunnen wij ons
niet meer verplaatsen in de omstandig
heden van voor enkele eeuwen.
De opening van de tentoon
stelling.
Terwijl de stoet met Sicco van Sjaer
dema aan het hoofd (om precies te zijn
er reed een motoragent voorop) door de
straten trok, verzamelden de geno
digden zich in de feesttent op het ten
toonstellingsterrein waar de Commissa
ris der Koningin in Friesland de ope
ningsrede uitsprak.
Na in grote trekken het verleden van de
stad en haar grote betekenis voor Fries
land en ver daarbuiten te hebben na
gegaan, wees spreker op het feit, dat
alhoewel veel van de glorie van de oude
Academiestad was verloren gegaan, men
zich op verheugende wijze bij de gewij
zigde omstandigheden wist aan te pas
sen en wel zo dat veel van het goede
uit het verleden In stand wordt gehou
den. Voorts is het een gunstig teken,
dat door het zoeken van nieuwe wegen
wordt geprobeerd aan toekomstige moei
lijke omstandigheden het hoofd te bie
den.
Het bewijs hiervan levert deze tentoon
stelling. Het getuigt van Initiatief, inzicht
en durf om in deze moeilijke en kost
bare na-oorlogse tijd een dergelijke ten
toonstelling te organiseren. Hierdoor
hebben de Franekers het bewijs gele
verd, dat zij grijpen naar een bloeiend
verder leven en een versterken van de
economische basis. Een basis die niet uit
sluitend kan liggen in Franekers karak
ter als agrarisch centrum en ook niet in
het zijn van inkoopstad voor het om
ringende plateland. Ook hier zullen be
drijfsleven en Industrie verder moeten
worden gestimuleerd. Wat de industri
alisatie betreft, Franekers ligging aan de
spoorlijn, weg- en waterwegen is gun
stig te noemen. Het heeft een goed ge
situeerd industrieterrein.. Al deze om
standigheden wijzen er op dat Frane
ker in aanmerking kan komen voor
nieuw te vestigen industrieën.
Zonder Initiatief, zowel van stadsbe
stuur en particulieren in eigen omgeving
alsook van de particulieren die nu een
maal de bedrijven moeten vestigen, zal
van deze industrialisatie niet veel terecht
komen en zeker niet wanneer de over
heden in ons land niet nog beter dan
thans de omstandigheden weten te
scheppen, welke de bereidheid tot het
vestigen van nieuwe industrieën zullen
aankweken. Als de tekenen niet bedrie
gen, zal in de toekomst met een uitbrei
ding van de werkloosheid rekening moe
ten worden gehouden, ook in deze stad.
Laten de verschillende sectoren van de
overheid attent blijven bij het volgen van
deze ontwikkeling en indien enigszins
mogelijk er het hunne toe bijdragen, die
werkgelegenheid te creëren welke kan
dienen tot verlaging van het aantal
werklozen. Wellicht kunnen de klei-
voorraden uit deze omgeving in de toe
komst dienen als grondstof voor nieuwe
steen- of aanverwante industrieën.
Met een oproep aan de jeugd om toch
vooral goed doordrongen te zijn van het
belang van ’n goede vakopleiding, daar
men dan sociaal en economisch veel
minder kwetsbaar is, verklaarde de
Commissaris de tentoonstelling voor ge
opend.
45e Jaargang
Bolswards Nieuwsblad
Wal mag en wal nlei mag
I
MAC CLARK
I
1
-<b
