DE RONDE TAFEL
10
1
Provinciale Kroniek
Buitenlands
Overzicht
achter een gordijn
van zwijgen
üs hjoed H O
to sizzen
No. 70
45e Jaargang
Vrijdag 9 Sept. 1949
West-
Uitgave
OSINGA -
Bolsward
4
m
a.
I
N
S”,
itg.
Na de plechtige opening
de Tafel Conferentie op
'erschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat '3 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
tsien jier bistien en hwat is der logys-
ker as sa’n feit op de folgjende gear-
komste to fleren.
Dat dit net bard is, fynt syn oarsaek
yn de finansjele posysje fan de Akade
my en net yn it feit, dat der gjin reden
ta forantwurde feestbitoan wie. Dat die
wol bliken üt it koarte oersjoch, dat
de foarsitter, dr. P. Sipma, oer de for-
roune jierren joech.
Yn dit tiidrek dat foar wittensklplik
wurk tige koart to neamen is, binne der
bergen wurk forset. Forskate wurkfor-
bannen en commisjes, dy’t mannich ter
rein fan de wittenskip bistrike, binne yn
lt libben roppen en fiere net alllnne in
papieren bistean. Dêrfan tsjüget de lan
ge rige fan witenskipllke wurken, dy’t
sönt lt Ijocht seach.
Blhalve dr. Sipma fierden op de mid-
deisgearkomste ek Ir. K. A. Rlenks fan
de Prov. Wettersteat en lt Earste Kea-
merlid H. Algra lt wurd.
De kweade, dy sit yn de flesse.
De ierde is in hof fol blommen.
mgr. Beran
in Tsjecho-Slowakije, die een regerings-
bevel trotseerde en vorige Zondag in de
katholieke kerken te Praag ’n boodschap
deed voorlezen, waarin hij alle gelovigen
opriep vast in het geloof te zijn en het
gehele volk om pal te staan voor het
Christendom en de chr. samenwerking.
De Paus zelve heeft In een radiorede tot
een vergadering van Duitse katholieken
in West-Duitsland het er-communica-
tiedecreet voor communisten toegelicht,
dat, zo zei de Paus, „beoogt een schei
dingslijn te trekken tussen het katholie
ke geloof en het atheïstisch communis
me en alleen betrekking heeft op het be
houd van de zuiverheid van religie, doch
niet tot doel heeft onderscheid te maken
tussen bezittenden en niet bezittenden.
De Kerk heeft altijd het welzijn voorge
staan van allen.”
an
xd
Reg. Omroep Noord
245 M.
lar
>n-
:en
jze
ran
ote
jke
est
tal
is
ig-
»by
er-
jd-
)n-
»er
b.
c.
o\o°
in het Verre Oosten nog meer zullen ver
sterken. Toch willen ook zij niet alle
contact met communistisch China afsnij
den omdat een aantal leidende figuren
der Amerikaanse buitenlandse politiek
nog altijd van mening blijft, dat, al heb
ben dan nog dezer dagen de Chinese
communistische! leiders hun dankbaar
heid aan Moskou betuigd voor ontvan
gen steun in de vorm van wapenleverin-
gen enz., dezen toch zekere onafhanke
lijkheid jegens datzelfde Moskou zullen
tonen en geen willoos werktuig van het
Stalinisme en de Russische expansie-
zucht zullen worden. Ook zonder dat is
trouwens het
Chinese probleem
al ernstig genoeg voor het Westen, want
het zal niet zo lang meer duren of de
Chinese communistische legers zullen
aan de grenzen van de Zuid-Oost-Azia-
tische landen staan en het is de vraag
of ze daar halt zullen houden.
De Amerikaanse plannen om door de
Krlget FryslAn wer in
Atheneum?
len fan de skaeimerken fan üs maetskip-
llk libben is it greate tal ynstellings,
organisaesjes en forienings op allerhan
de terrein.
Sünt de foarige ieu is dat tal hurd ta-
nommen, ek yn Fryslên. len fan dy yn
stellings en lang net de minste -
is de Fryske Akademy. It is mei dy Aka-
demy eins mar hwat in nuver gefal. Is
In Akademy net In ynstelling, dêr’t he-
ger Ünderwils oan jown wurdt? Hjir Is
dat lykwols net it gefal. Us Akademy
is in stifting, mei sa’n 240 leden, dy’t as
doelstelling hat lt bloefenjen fan de
Fryske wittenskip yn syn wildste omfie-
mlng. Lessen wurde der oan dizze Aka
demy dus net jown, al wize de Skoalle
foar Talen en Skiednis, de Kursus foar
Fuortsef Boukunst .Ünderwils en de
Lünboukundige leargongen, dy’t alle trije
Ünder auspysjes fan de Akademy stea-
ne, wol yn dy rjochtlng. It Idéael fan
it Akademyblstjür Is, om yn ’e takomst
en leafst net in to fleren len In
Frysk Atheneum to stiftsjen, dat mei de
béste middels tarist is Ljouwert mei syn
skoallen, musea en bibliotheken soe lt
oanwiisde plak foar sa’n weardich cul-
tuersintrum wêze.
Personenvervoerders in
Friesland bijeen.
De personenvervoerders in Friesland zijn
in de afgelopen weken in Leeuwarden,
Dokkum, Drachten, Heerenveen, Sneek
en Franeker in rayonvergaderingen bij
een geweest om over hun organisatie
te spreken.
Niet alleen de politieke en economische
vraagstukken van West-Europa komen
bij het Amerikaans-Engelse overleg op
de proppen. Een zeer belangrijk punt
der besprekingen zal ook wel zijn de
verhouding tot communistisch China.
Op het eerste gezicht lijkt het wat
vreemd dat deze zaak een rol kan spe
len tem opzichte van de economische
toestand van Engeland, maar men moet
bedenken dat Engeland en andere delen
van het Gemenebest steeds grote leve
ranciers van China waren. In zijn hui
dige benarde economische toestand geeft
Engeland de Chinese klant niet gaarne
prijs en het zoekt daarom wegen tot
zekere toenadering tot het communisti
sche China.
De Amerikanen staan enigszins anders
tegenover dit vraagstuk, zij vrezen n.l.
dat via handelsbetrekkingen met Enge
land, de Chinese communisten grond
stoffen en producten van strategische
waarde krijgen, die hun militaire positie
Engeland en Amerika: tegenstrijdige belangen
in China. Economische en technische hulp
krachten uit Europa naar Z.O. Azië. Een
Mohammedaans verbond. Problemen rond
de Japanse bezetting. Gaat Rusland Oost-
Duitsland verlaten? Kerkelijk verzet in
Tsjecho Slowakije.
(Van onze speciale verslaggever ter RTC)
economische verheffing van deze landen
er communistische sympathieën te be
strijden mogen een begin van uitvoering
gekregen hebben door het recruteren
van honderden deskundigen in vele lan
den van Europa en daarbuiten om bij
deze economische verheffing van het
Verre en Midden Oosten technische hulp
te bieden, dat zijn plannen, welke slechts
op de lange duur zullen helpen, men be
strijdt er geen acuut gevaar als de ver
breiding van het Chinese communisme
ook over Zuid-Oost-Azië mee.
In dit verband spreekt men ook over de
vorming van een
Mohammedaans verbond
tussen Pakistan en de Arabische landen
om een dam tegen dat communisme te
vormen. Men zou daarbij dan ook gaar
ne de grote Hindoestaat India betrekken,
doch afgezien nog van het feit, dat de
betrekkingen tussen India en Pakistan
worden vergiftigd door de ruzie over
Kasjmir, is het zo dat India meer dan
eens te kennen heeft gegeven, dat het
niet bereid is aan blokvorming mee te
doen. Gegeven de huidige situatie in het
Verre Oosten en Engelands financiële
zwakte, die het waarschijnlijk maken
dat Londen Washington ook zal verzoe
ken een deel der Engelse militaire ver
plichtingen in het Oosten over te nemen,
is eigenlijk de enige geruststellende fac
tor dat de Amerikanen Japan bezet hou
den en dat land in geval van nood als
militaire basis kunnen gebruiken. In het
Westen heeft de uitlating van de Ame
rikaanse opperbevelhebber iji Japan, ge
neraal Mac Arthur, dat het Japanse volk
goed op weg Is naar de democratie, eni
ge ongerustheid gewerkt. Men vreest nl.
dat een dergelijke optimistische opvat
ting er de Amerikanen toe zou kunnen
brengen om Japan te ontruimen om aan
dat land zelf over te laten met Ameri
kaanse steun, als wachter tegen het
communisme in het Verre Oosten op te
treden.
Vooral Engelse deskundigen vrezen, dat,
als de Amerikaanse troepen werden te
ruggetrokken, het communisme, zij het
misschien zeer sterk nationalistisch ge
tint, ook een kans in Japan zou krijgen,
vooral omdat Japan en China elkaar in
economische zin nodig hebben. Van
ontruiming gesproken, de laatste weken
hoort men ook telkens weer, dat, nu
West-Duitsland een republiek is gewor
den, de Russen vrij spoedig ernst zullen
maken met hun plannen
Oost-Duitsland
te ontruimen om er de regering aan de
Duitse communisten over te laten, die
met de 250.000 man, van de meest mo
derne wapens voorziene volkspolitie wel
in staat zouden zijn de Oost-Duitse be
volking, welke in meerderheid al even
anti-communistisch is als die in andere
Russische satellietstaten, in bedwang te
houden. Wat de stemming in deze satel
lietstaten betreft, mag nog even de aan
dacht worden gevestigd op het optreden
van aartsbisschop
Verrlchtingsdag.
het Fries Paarden
Dr. Wumkes 80 Jier.
Snein is Dr. O. A. Wumkes, de man dy’t
foar FryslÊn fan sa’n ünwittend grea
te bitsjuttlng is, tachtich jier wurden.
Moandei hawwe wy him noch sjoen op
de gearkomste fan de Fryske Akademy.
Net alllnne sjoen, mar ek heard haw
we wy him en lt die bliken, dat hy jitte
neat fan syn strlidfjür en oratoryske ta-
llnten forlern hie, doe’t er syn tank üt-
spriek foar it him oanbeane earelidmaet-
skip fan de Akademy. En, Is der noch
net krekt by fa. Osinga to Boalsert syn
tinkschrift „Nel sawntich jier” forskynd?
Hwat in wurkkrêft en skerpe geast moat
dizze man noch hawwe. De man, dy’t
üs „De Paden fan Fryslftn”, „De flod
ders yn de Fryske strild”, „lt Reveil” en
de Fryske Bibeloersetting joech, dy’t de
earste Fryske preek hüldde. Wy hoopje,
dat him jitte in goed jounskoft tapart
wurde mei.
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? ling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 8792Ó
Tiisdei 13 Sep timber:
18.3019.30. Frysk programma.
Eamstich wurd fan Ds. D. van Dijk
fan Grins.
Stimmen üt it Heitelin.
It sjongkoar Fria Fresena fan Grins,
ü.l.f. de hear A. Gramsma jowt in
ütfiering fan Fryske lieten.
-
Jlergearkomste Fryske
Akademy.
Moandei hêldde de Akademy har jier-
gearkomste.
De moarns wie troch de leden de stén
fan saken en de mooglikheden foar de
takomst bipraet en lt taelkundich wurk-
forbên ynstallearre. De middeis wie de
gearkomste iepenbier. Eins hie lt in
feestlike gearkomste wêze moatten,
hwant forline jier hat de Akademy
Hwat hat Gabe Skroar
w js was.... ofschoon niet alle vragen
van wijsheid getuigden.
Vanzelfsprekend was dat „cease fire”
(staakt het vuren) wel een der „bran
dende kwesties” van deze brandend
hete middag. De Minister stelde vast,
dat het „staakt het vuren” voortgang
had gemaakt en nóg steeds maakt.
Een ongeduldige Indonesiër wilde we
ten wanneer de Nederlandse troepen
uit Indonesië zouden worden terugge
trokken. Een ander informeerde of de
troepen daarginds nog versterkt wer
den. Ze gaan weg, zo verklaarde Mi
nister van Maarseveen, als hierover
overeenstemming ter Conferentie is
verkregen. En ze worden niet ver
sterkt, alleen op peil gehouden: afge
lost en weer aangevuld.
De Staatsinrichting, zo deelde de Mi
nister mede op een andere vraag, is
een Indonesische aangelegenheid. Ne
derland echter zal de souvereiniteit al
leen kunnen overdragen aan een fe
deratieve, democratische rechtsstaat.
„Hoe ver bent U nu?” vroeg een on
geduldige dame. Dit werd de pers wij
zer: men zit niet langer in de proce-
durekwesties, men is druk bezig met
de materiële vragen. En dat in de bes
te verstandhouding.... dat legde de be
windsman nadrukkelijk vast. Even na
drukkelijk deelde hij mede, dat er geen
sprake is van gebrek aan eensgezind
heid in de Nederlandse delegatie.
Zijn er ook geen kleine verschil
len? vroeg een argwanende journa
liste. Gelukkig wel, aldus de Mi
nister, anders was er geen discus
sie! Maar spijkers met koppen zijn er
nog niet geslagen. Komt er een ple
naire zitting vóór 15 September?
vroeg een andere Republikein. De Mi
nister stelde vast, dat die plenaire zit
tingen eigenlijk geen werkmogelijkhe-
den bieden. Er zitten daar ongeveer
170 gedelegeerden! Het meeste werk
geschiedt in de commissies, vertrouwe-
lijk. Daar kan dus al heel weinig over
worden medegedeeld.
En aan t eind kwam de Minister nog
eens terug op de verwijten tot hem ge
richt. Hij heeft, behalve z’n voorzitter
schap van de Delegatie, ook nog z’n
Departement te beheren. Of hij óók
nog wel eens een keertje bij z’n vrouw
thuis is.... hij sprak er niet over, maar
veel kan het niet zijn. Daarom zou de
Minister woordvoerders aanstellen,
die inlichtingen aan de Pers zouden
verstrekken. Maar: voorzichtigheid,
Uw naam is van Maarseveen! Die
woordvoerders kan ik niet allemaal
controleren, verklaarde de Minister
nauwgezet. Dus als U iets van hem
verneemt, zet dan in de krant: „Naar
wij van doorgaans betrouwbare zijde
vernemen”dan wéét men tenminste
dat het niet van de Minister komt!
Die laatste klap was een daalder
waard en de Minister kreeg van de
persmensen, die eerst zo boos op hem
waren, zowaar een applausje!
Zo is het gordijn van zwijgen dat de
Ronde Tafel omhulde, éventjes opge
tild. Maar veel meer dan een lege ta
fel was er toch riog niet te zien!
zijpaadjes wordt gewandeld, gekout,
gepicnickt en gelachen, alléén maar
winst. Het schept de zo noodzakelijke
sfeer van goede verstandhouding, die
maakt dat achter woorden en beslui
ten ook de wil staat om uit te voeren.
Achter het gordijn van zwijgen, dat
de werkzaahmeden ter Ronde Tafel
Conferentie voor de buitenwereld ver
bergt, wordt op velerlei wijze hard ge
werkt. Trots, grauw en zwijgzaam rijst
’t massale gebouw, de burcht der Hol
landse graven, op het Binnenhof en
wacht tot de tijd daar is, dat men
zich opnieuw om de Ronde Tafel zet
ten zal, onder het Oog der ’Wereld.
En tot zolang drinken de persmensen
in de voormalige wachtkamer rustig
hun kleintje koffie.
Minister van Maarseveen, hoofd van
het Departement van Overzeese Ge
biedsdelen en leider van de Neder
landse Delegatie ter Ronde Tafel Con
ferentie, was tot nog toe bij de pers
nu niet bepaald persona grata.
Terwijl de dienaren van de Koningin
der Aarde over het algemeen klagen
dat er zo weinig aan de Ronde Tafel
te beleven valt (wat, gezien het sta
dium waarin de besprekingen thans
verkeren, waarlijk niet zozeer te ver
wonderen is) richtten hun grieven
zich wel in het bijzonder tegen Minis
ter van Maarseveen, die, zoals werd
gezegd èn geschreven al heel
weinig (begrip (toonde voor de taak
en de behoeften van de Pers.
De Minister las het óók, en kwam op
een gloeiend hete Maandagmiddag
naar de „perskelder” op het Binnen
hof. Zo’n erg offer was dat nu niet,
want met algemene stemmen werd uit
gemaakt, dat die kelder het énige wer
kelijk koele plekje in heel het Haagje
was. Door die meterdikke muren drong
geen warmte heen.
Maar het werd zelfs déór een beetje
benauwd, toen meer dan honderd
journalisten zich verdrongen rond de
ditmaal vierkante tafel, waaraan de
Minister gezeten was in een grijs fla
nellen, sportief costuum, dat niet Al te
veel afstak bij de zomerse kledij van
z’n gastheren.' Want de Minister was
bij de Pers te gast!
Zich af en toe lavend met een slokje
limonade, doorstond de bewindsman
een kruisvuur van vragen. Hij toonde
zich in de eerste plaats politicus. Al
gebruikte hij de taal niet slechts om
z’n gedachten te verbergen, hij slaag
de er toch in op de meeste vragen zo
danige antwoorden te geven, dat de
vrager of vraagster aan 't eind even
van de Ron-
een dag dat i
de kraaien uit de bomen vielen, is er
voor de persmensen, die als bijen daar i
rondom zwermen, weinig anders te
doen geweest dan de officiële ont
vangst, door de Regering op touw ge
zet, waarbij het echter helemaal niet
officiéél toeging, waarbij iedereen ie
dereen kon spreken en alles, wat met
de RTC te maken had, zich vrijelijk
dooreenmengde.
Nu zwijgen de kranten. Men ziet
plaatjes van Indonesische afgevaar
digden gearmd met Marker meisjes,
men hoort van diners en excursies, en
wellicht denken velen: geen beter le
ven dan een goed leven; het Congres
danst!
Al die lommerrijke zijpaadjes, die schij
nen af te dwalen van de harde rechte
weg der Conferentie, voeren echter
uiteindelijk tot het zelfde doel: Vóór
alles een goede verstandhouding te
verkrijgen. Gelukt dit niet, dan mis
lukt ook de Conferentie.
En het verkrijgen van die verstand
houding is geen eenvoudige zaak.
Oost is Oost en West is West en
nimmer zullen die twee elkaar ontmoe
ten, heeft Kipling gezegd die dit
ook maar van „horen zeggen” wist.
Het is maar niet alleen vriendelijk met
elkaar omgaan, handjes geven, samen
eten en drinken, maar het komt er op
aan, elkander te begrijpen.
Hoe moeilijk dat is, bemerkt men
reeds in het Perscentrum, dat geves
tigd is in de eeuwenoude burcht, waar
van de Ridderzaal het centrum uit
maakt. Waarschijnlijk is het de vroe
gere „wachtkamer” geweest, waar ge
harnaste krijgers, belast met de be
waking van bewoners en eventuele ge
vangenen, hun potten bier dronken en
de dobbelstenen lieten rollen. Nu zit
ten er journalisten uit allerlei landen
broederlijk bijeen, lezen de kranten,
maken notities en.... praten bovenal.
Bij dat praten bemerkt men iets van
de diepe kloof die er gaapt tussen ons
Westerse culturele leven en geestes
gesteldheid en die van het Oosten.
Dan ervaart men bij voorkeur bij zo’n
toevallig gesprek met journalisten van
over de evenaar, dat er hier bij velen
totaal niets bekend is van het feit, dat
ook in Indonesië muziek wordt ge
componeerd, die door een Westers
orkest zou kunnen worden uitgevoerd.
Wij zitten te luisteren naar ersatz als
„Sarina” en zingen van de hoge klap
perboom.... daarmee houdt onze ken
nis van de Indische muziek op.
Wie geen muziekliefhebber is, zal zo
iets onbelangrijk vinden, maar ook op
andere terreinen vindt men diezelfde
onbekendheid terug. Waarschijnlijk
weet men in het Oosten meer van ons
dan wij van hen, misschien omdat on
ze communicatie- en reproductiemid-
delen meer geperfectioneerd zijn.
Zo steekt men daar in de regionen van
de pers de voelhorens naar elkander
uit, en datzelfde gebeurt ter Confe
rentie, waar, naar men gerust mag
aannemen, het belangrijkste '„infor
meel” geschiedt, en aan de met da
mast gedekte tafel méér wordt bekok
stoofd dan aan de met het klassieke,
saaie groen beklede ronde taifel tier
conferentie.
Eén onzer dagbladen schreef onlangs
met een ontstellend gebrek aan tact
over het gevaar van de vriendschap
pelijke verhoudingen en duidde dit ge
vaar als een „addertje" aan. Waar
schijnlijk heeft men het zo scherp niet
bedoeld en willen uitspreken, dat men
de beginselen niet moet verdoezelen
onder de sluier van persoonlijke sym
pathieën. Inderdaad is dit gevaar niet
denkbeeldig: het is de vloek van zo
vele conferenties op allerlei gebied,
dat men zich gevangen geeft in de
sfeer van verbroedering en weder
zijds begrip, schone woorden spreekt
en hoogdravende resoluties aanneemt,
waarvan in de praktijk niets terecht
komt, omdat men aan de oppervlakte
is blijven steken en niet de kern der
dingen heeft beroerd.
Verwacht mag worden, dat ter Ronde
Tafel Conferentie, waar het om de
hoogste belangen van twee millioenen-
volken gaat, dit gevaar onder de ogen
wordt gezien en deze hinderlaag zal
worden vermeden. Geschiedt dit, dan
is «dies, wat er op ’t ogenblik op d’e
Streekblad voor
en Zuidwest Friesland
van Drukkerij Fa. A. J.
De besturen van
Stamboek en de Provinciale Vereniging
ter bevordering der Paardenfokkerij in
Friesland hopen een Verrlchtingsdag te
organiseren op Vrijdag 16 Sept. a.s.
Deze keuringen zullen n.l. In verband
met het 70-jarig bestaan van het Fries
Paarden-Stamboek worden uitgebreid
met enkele zeer attractieve nummers,
waaraan o.m. medewerken Karei Strass-
burger en de Provinciale Bond van Lan
delijke Rljverenigingen in Friesland.
Woensdag 14 September:
18.4519. Landbouwkwartier. „Nu de
oogst binnen is”. Een gesprek tus
sen Mr. M. Cuperus van de Friese
Stichting voor de Landbouw en de
heren Fop I. Brouwer, L. J. Dijkhuis
en J. H. van Hasselt.
19.15—19.30. De Stem van het Noor
den.
Bolswards Nieuwsblad
I
ELISABETH
