Buitenlands
Overzicht
Gabe Skroar
hjoed n n
sizzen
to
No. 72
45e Jaargang
Vrijdag 15 Sept. 1949
West-
Friesland
Uitgave
OSINGA -
Bolsward
Hwat hat
US
der altyd lit, dy’t
„openbare
b.
Bolsward
van veertien
ouder dan
I
de J,
DIMITROF
presi-
men
ling te Bonn, de West-Oultse residentie,
volgen.
Misschien zal de reorganisatie van het
Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken welke dezer dagen haar beslag
Friese kunstenaars exposeren
in eigen huis.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs i
1.35 per kwartaal bij voorultbetf llng
Advertentieprijs10 cent per mm.
Giro 87926
1.
a.
ren mogen in deze gemeente niet ge
koppeld zijn, evenmin als in Hennaar-
deradeeU waar (het wel_ geoorloofd is
deze dieren met de hand te leiden, maxi
maal 3 per persoon. Kalveren staat in
artikel 90 mag men niet op wegen
laten staan. Wat wil dit zeggen? Het
ontgaat ons. Wel kunnen we het ons
indenken, dat het verboden is vee op
de bermen van wegen te doen weiden,
zoals art. 95 bepaalt.
In Workum mag men o.a. geen runde
ren, schapen of varkens laten loslopen
of aan huizen, stoepep, bomen of palen
vastbinden of aangebonden aanwezig
hebben. Hindelopen neemt dit over, maar
maakt een uitzondering voor de Wester-
en Zuiderdijk. Tussen ’s nachts 12 üur
en ’s morgens 7 uur behoeft men bij ver-
v eiden de dieren hier evenmin aan de
hand te geleiden.
gemeente te bevinden.”
Over openbare veiligheid gesproken!
Het moet wel veilig wonen zijn, daar in
Wymbritseradeel.
Theodor Heuss president van West-Duits
land. Een Beneluxafdellng aan het Ameri
kaanse Ministerie? De Saarkwestle. De
financiële besprekingen te Washington,
Engeland wordt niet In da steek gelaten.
Krabbelt Stalln terug? Tenslotte: Grieken
land en Tsjecho Slowakije en Japan,
Men kin de manlju
smoarge lésten fan froulju hawwe.
Japanse emigratie
naar Borneo, Celebes en Nieuw Guinea
te bevorderen. Het lijkt waanzinnig op
deze wijze de expanslezucht van Japan
weer aan te moedigen In het Verre Oos
ten, dat onze Minister van Buitenlandse
Zaken, mr, Stikker, het stormcentrum
van de wereld heeft genoemd. Terecht
verzet Australië zich al tegen de vesti
ging van Japanners vlak bij zijn verde
digingsgordel. De Engelsen hebben weer
andere bezwaren tegen de behandeling
van Japan door Amerika o.a, dat het dit
land te veel economische vrijheid geeft,
zodat het In het Verre Oosten al weer
scherp concurreert met het Westen,
Allemaal kwesties die de ministers van
buitenlandse zaken der grote Westelijke
geallieerden bij hun a,s, ontmoeting te
Washington ook maar eens moeten uit
vechten.
26 Septimber, de tinkdei fan
de slach by Warns.
De bitinking fan de oerwinning fan de
Friezen op de greve Willem IV wurdt
fan ’t jier likernöch op deselde wize
opset as yn 1948.
De dielnimmers dy’t mei it spoar kom-
me, geane meiinoar fan Starum nei it
Paarden, runderen, schapen
envarkens.
Wat de publieke veiligheid betreft volgt
Bolsward de anticlimax hond, stier,
hengst, paard, rund, schaap, varken en
pluimvee. Bij doorlezen van de artikels
blijkt al spoedig, dat hier niet zozeer)
men, de Russen hebben eigenlijk Zuid-
Slavië al opgegeven, doch willen het nog
graag als ruilobject gebruiken bij hun
besprekingen met het Westen.
Nu, dan zullen we er misschien wel
gauw iets van merken, want volgende
week komt in Amerika de algemene ver
gadering der Ver. Naties bijeen en heb-
ben de Grote Vier als ze dat willen dus
gelegenheid elkaar eens vertrouwelijk te
spreken en dan zal men, evenals in de
vergadering der Ver. Naties zelf, wel
bemerken of inderdaad in Rusland de
wind om is. Het lijkt haast te mooi om
waar te zijn.
Mocht er enige waarheid in het gerucht
zitten, dan zullen de Westelijke gealli
eerden ongetwijfeld
Griekenland
hi toom houden, dat gedreigd heeft de
verslagen guerillabenden op Albaans
gebied te vervolgen, want dat zou de
sfeer weer kunnen verstoren, hetgeen de
Zuid-Slaven ook zouden kunnen doen,
die ook al te kampen heten te hebben
met guerillabenden uit Albanië, Ruslands
beschermeling.
Ten slotte: wanneer er enige waarheid
lt> In dit gerucht, hebben Inderdaad de
communistische partijen In de satelliet
staten reden bezorgd te zijn, want zon
der Ruslands steun zouden ze de greep
op hun volken niet lang meer kunnen
handhaven. Dan was ei bijv, in
Tsjecho-Slowakije
een kans, dat de katholieke bisschoppen
het eens werden met de Tsjechische re
gering. Deze bisschoppen hebben n.l.
verklaard, bereid te zijn met de rege
ring te onderhandelen over een overeen
komst tussen Kerk en Staat, mits alle
beperkende bepalingen op de gods
dienstvrijheid worden opgeheven, de re-
ligieuse jurisdictie van de Paus als op
perherder van de Kerk erkend wordt en
in het algemeen de regering van haar
politiek jegens de kerk terugkomt, Het
Is haast wel uitgesloten dat de commu
nistische regering dit vredesaanbod zal
aannemen, tenzij Inderdaad Rusland's
politiek een totale ommekeer heeft on
dergaan, in welk geval de regering te
Praag die ommezwaai wel zou trachten
te volgen. Maar we zien dat alles nog
niet gebeuren,
Evenmin als het plan van generaal Mac
Arthur om
Bijen.
Sommige gemeenten hebben ook veror
deningen over het houden van bijen.
In Workum is het verboden binnen de
afstand van 25 meter uit de as van de
straat gemeten, langs straten korven
met bijen te plaatsen of te hebben.
In Wonseradeel is deze afstand 5o m.,
evenals In Wymbritseradeel.
Kurt Schumacher die bij de beslissende
stemming 312 stemmen kreeg, tegen
professor Heuss 410.
Hoewel Heuss In 1933 als Rljksdaglid
voor de beruchte machtigingswet stem
de, welke ruim baan voor Hitler maak
te, stond hij reeds in oorlogstijd als
anti-nazi bekend en wordt hij een on-
verdadht democraat geacht. De thans
65-jarige historicus had een belangrijk
aandeel in het opstellen van de West-
Duitse grondwet. In de rede, waarin
Heuss het presidentschap aanvaardde,
zeide hij o.a. dat hij hoopte dat de Duit
se eenheid uit de huidige chaos te voor
schijn zou worden gebracht.
Het l°t van Berlijn is met West- Duits
land verbonden, doch wij moeten niet
"er ge ten dat het lot van geheel Duits
land met Berlijn is verbonden. Oost-
Duitsland is niet alleen een geweldig
aardappelland, het is het eigen thuis
van Duitse mensen, Duitse grond, die wij
niet kunnen afstaan. Duitsland heeft
Europa nodig, doch Europa kan even
min Duitsland missen. Ten slotte zeide
de president, dat men geen centralisme
meer wilde, elk deel van Duitsland moest
zijn eigen leven kunnen leiden.
Geen West-Europese staatsman zal ont
kennen, dat, zoals Heuss zeide, Euro
pa Duitsland nodig heeft, het behoort er
eigenlijk het gezonde hart van te zijn en
onder dat „gezond” verstaan we dan
wezenlijk democratisch. Met een belang
stelling evenredig aan het belang dat
West-Europa bij Duitsland heeft, zal
Maar de Saarlanders zijn Duitsers en al
zijn de Fransen thans bereid af te zien
van hun pogingen er Fransen van te
maken en ze politiek een zelfstandig be
staan te laten leven, het zal een heksen
toer worden W.-Duitsland en Frankrijk
over die kwestie te verzoenen. Dat voe
len de Fransen ook wel en het bleek
zelfs ter vergadering van de
de Assemblée van de Euro
pese Raad
te Straatsburg waar de Fransen zien
alleen bereid toonden West-Duitsland als
lid toe te laten als ook het zelfstandige
Saargebied als lid werd aangenomen,
men wenste dus een erkenning van de
huidige toestand, eigenlijk ook van de
zijde van W.-Duitsland, want als dat
onder die voorwaarde toetrad zou het
de huidige positie van het Saargebied
hebben geaccepteerd. Overigens is de
vergadering geëindigd zonder dat over
deze kwestie is beslist, eerst in de vol
gende zitting komt Du’tslands toelating
weer ter sprake.
Een nog wijder veld van internationale
samenwerking kunnen misschien de fi
nanciële besprekingen daarna gevolgd
door politieke van de Ver. Staten,
Canada en Engeland te
Pluimvee.
In de meeste gemeenten mag men niet-
uitviiegend pluimvee (dus kippen, een-
den, konijnen enz.) niet onbeheerd la
ten lopen. Te Bolsward moet dit pluim
vee zich tussen 1 April en 15 October
ook op particuliere erven in een behoor
lijk afgesloten ruimte bevinden.
In de verordeningen van Wonseradeel
en Hennaarderadeel konden we geen
pluimvee-artikelen ontdekken.
IV.
Stieren en hengsten»
Hef is typerend, dat na het hoofdstuk
over honden katten komen in de ar
tikels niet voor er meestal sprake is
van stieren en hengsten. Niet voor niets
staan ze onder het hoofd
veiligheid”.
De politieverordening van
zegt bijv, in art. 22:
1. Het is verboden stieren,
1 jaar, of hengsten, ouder dan twee jaar,
in landerijen te laten loslopen of op zo
danige plaats of wijze vast te zetten,
dat zij een weg kunnen bereiken.
2. Deze verbodsbepaling is ten aanzien
van landerijen, bezwaard met de erf
dienstbaarheid van voetpad, mede van
toepassing op stieren en hengsten bene
den voornoemde leeftijd.
Het is enigszins komisch, dat van deze
mannelijke dieren, resp. beneden één en
twee jaar, geen maximumleeftijd wordt
genoemd. Goed beschouwd behoren
nuchteren stierkalfjes en hengstveulens
dus ook vast te zitten. Ook bij het ver
voer worden hengsten en stieren in één
adem genoemd, zoals bijv. art. 24:
Het is verboden op een weg hengsten
of stieren anders dan per as te vervoe
ren, tenzij dit vervoer geschiedt door
mannelijke personen van 18 jaren of
ouder en onder Inachtneming van die
maatregelen, welke door de politie In 't
belang der openbare orde of veiligheid
worden aangegeven.
Ook in Workum zijn stieren. De veror
dening zegt het wat eenvoudiger dan
Bolsward, maar het komt op hetzelfde
neer: stieren mogen niet loslopen in
landen, waarover een publiek voetpad
ligt.
Stieren of hengsten, ouder dan 2 jaar
mogen evenmin loslopen in landerijen,
niet voldoende gescheiden van wegen of
van gronden, waarvan anderen het ge
bruik hebben.
Goed beschouwd zijn stieren tussen 1 en
2 jaar te Bolsward dus gevaarlijker dan
tt Workum, of in leder geval worden
ze daar gevaarlijker geacht.
Hindelopen, dat veel artikelen van Wor
kum heeft overgenomen (of omge
keerd?) heeft bij het vervoer van stie
ren en hengsten eveneens overeenstem
ming met deze gemeente. Evenals In
Workum moet de geleider 18 jaar zijn
en mag hij niet meer dan 1 hengst of 1
stier tegelijk vervoeren, welke laatste
voorzien moet zijn van een neusring of
zo nodig, zulks ter beoordeling van de
politie ook van een knieband.
Ook Hennaarderadeel dat bij het ver
voer van stieren spreekt van „een ring,
een toom of een knieband”, heeft hier
een Interessant artikel, In land met
voetpaden of belendende aan wegen mo
gen loslopende hengsten boven de 1 Vj
jaar niet los lopen, (Bolsward en Hln
delopen hebben hier allemaal 2 Jaar, zie
boven),
Maar nu komt het: stieren, ouder dan
een Jaar, anders dan gekoppeld of aan
een tjur vastgemaakt, mogen niet In
enig land lopen, en wanneer daarover
een pad loopt, mogen ze niet anders
dan aan een tjur vastgemaakt en op ten
minste 10 meter afstand van dat pad
lopen.
(Hier hebben we weer zo’n doodgewoon
fries woord tussen de tekst, Tjur Is n.l.
een zeer gebrekkige schrijfwijze van het
Friese tsjoar: spit met ketting).
Van deze bepalingen kunnen Burge
meester en Wethouders op advies van
een veearts tijdelijk vrijstelling verle
nen.
Evenmin al& in gem. Bolsward is in
Wonseradeél van neusringen sprake. In
de laatstgenoemde gemeente acht men
het voldoende, dat een stier, aan „een
sterk touw of ketting geleid wordt en
door twee personen vergezeld wordt.”
Aaneengekoppeld mogen twee of drie
stieren door twee personen vervoerd
worden. Vastgebonden stieren, die in
Hennaarderadeel op 10 m. afstand van
het voetpad moeten blijven, mogen in
Wonseradeel „het voetpad of de rijweg
niet kunnen bereiken”.
Een iets soepeler maatregel dus.
Wymbritseradeel heeft dezelfde bepa
ling, maar is nog soepeler, want voor
25 Juli is dit niet voor enterstieren van
toepassing. (Voorheen was dit evenmin
in Wonseradeel het geval en wel van 1
Febr. tot 15 Mei, maar dit artikel is later
geschrapt).
Ten slotte: Beren.
In deze laatste gemeente zal men wel
nimmer leeuwen op de weg zien. Het
is n.l. de enigste gemeente met een
apart artikel over wilde beesten. Art. 22
luidt n.l.: „Het is verboden zich met be-
aan de kunstenaars moeten geven. Maar
niet alleen de overheid, ook het bedrijfs
leven dient dif te beseffen. Op die ma
nier kan de kunstenaar vrij worden ge
maakt van geldzorgen. Voorts bracht
spreker dank aan het Bureau voor Cul
turele Zaken voor het vele werk, dat
het heeft verricht om deze tentoonstel
ling mogelijk te maken.
Alhoewel enkele prominente Friesche
schilders op het appèl ontbreken, geef!
de tentoonstelling een behoorlijk over
zicht van wat Friesland op dit terrein
van ons Culturele leven vermag. Behal
ve het schilder- en tekenwerk zijn ei
een twintigtal beeldhouwwerkstukken,
verschillende volkskunst-artikelen, teke
ningen en foto’s van enkele Friese
bouwmeesters geëxposeerd.
meer het menselijk leven in gevaar
wordt geacht, maar resp. het verkeer en
de tuintjes van buurman.
Artikel 23 van de verordening van Bols
ward zegt:
Het is verboden op een weg:
paarden, runderen, schapen of var
kens onbeheerd te laten loslopen;
paarden, runderen, schapen of var
kens te drijven of te vervoeren, als
men niet de leeftijd
jaren heeft bereikt.
Veel uitvoeriger is hier Wymbritsera
deel. Paarden en koeien moeten hier aan
sterke touwen geleid worden. Eén per
soon mag niet meer leiden dan drie
koeien of paarden.
Schapen, lammeren, pinken en hokkelin-
gen behoeven niet gekoppeld te zijn.
Bij driften van 10-25 stuks moeten 2,
van 25-50 stuks 3, van 50-100 stuks 4
drijvers, op elk 50-tal boven de 100
stuks en op elk 100-tal boven de 200
stuks één drijver meer aanwezig zijn ('t
lijkt wel een citaat uit een posttarief).
Belangrijk en tevens zonderling is deze
bepaling: De drijvers moeten steeds met
zodanige tred voorwaarts gaan, dat
ieder uur afstands binnen twee uur tijds
kan worden afgelegd. De bedoeling zal
wel deze zijn, dat nien - stel 1 uur gaans
Is 5 km. per uur minstens 2'/a km.
tracht af te leggen.
Bij verweiden van vee binnen de 1000
meter Is koppelen niet nodig, maar mag
men drijven.
Dat Wymbritseradeel overigens zo uit
voerige drljversbepallngen heeft, zal wel
komen door het feit, dat deze gemeente
ligt rond de marktplaats Sneek en
vooral vroeger veel vee langs de stra
ten der gemeente ter markt werd ge
dreven.
In Wonseradeel stelt men blijkbaar meer
vertrouwen in een mens dan in Wym
britseradeel. Mocht 1 persoon in de
laatstgenoemde gemeente niet meer dan
3 paarden leiden, in de eerstgenoemde
mag hij het 4 doen. Schapen en lamme-
de Friese kunstenaars een schoollokaal
werd aangeboden om te exposeren. Ge-
heeft Frankrijk nodig, en het Saargebied lukkig is er sedertdien ook bij de over-
- - -heid het inzicht gekomen, dat zij in
dezen een taak heeft. Bolsward heeft de
spits er af gebeten en ook het gemeente
bestuur van Leeuwarden is niet ten ach
ter gebleven.
De overheid zal echter ook opdrachten
Washington
over het Engelse dollartekort openen.
Misschien, zeggen wij, omdat al geeft
het communiqué dat na de financiële
besprekingen is uitgegeven, wel de in-
aruk, dat de regeringen van de Ver. Sta
ten en Canada Engeland niet In de steek
zullen laten, de noodmaatregelen welke
zullen worden genomen, alleen nog maar
op papier staan en veel zal afhangen
van de practlsche toepassing er van.
Men meent, ook de Engelse regering, dat
als ze worden uitgevoerd de dollarcrlsls
In 1952 tegelijk met het aflopen van de
Marshallhulp, zal zijn geëindigd. Om
dat te bereiken zal Amerikaans kapitaal
worden aangemoedigd elders belegging
tc zoeken, zullen economisch achterlijke
j gebieden worden ontwikkeld, zullen Ca-
nada en de Ver. Staten hun strategische
ren of met andere wilde beesten in devoorraden van tin en rubber> die in het
pondengebied zullen worden gekocht,
groter maken, zullen invoerrechten wor
den verjaagd om Engelse goederen ge-
makkelljker toegang op de Amerikaanse
markten te verschaffen, zal de handel
trssen de West-Europese landen onder
ling worden bevorderd, zal de kwestie
der distributie van de petroleum-pro-
ductle, een der voornaamste oorzaken
van het Engelse dollartekort, worden
onderzocht en zal getracht worden En
geland groter aandeel te verschaffen In
de scheepvaart, waardoor het meer dol
lars kan verdienen. Het I® moeilijk te
voorspellen of al deze maatregelen te
samen werkelijk het Engelse dollartekort
zullen opheffen. Enkele als bijv, de aan
kopen van strategische voorraden In
i dollars, en het mogen betalen van Ca-
nadese tarweleverlngen met Marshall-
dollars, zullen direct helpen, maar ove
rigens hebben we slechts met een ge
raamte te doen dat eerst eens In het
vlees moet zitten, voor men de aantrek
kelijkheid er van kan beoordelen,
Afwachten Is hier de boodschap, Het-
en Zuidwest
Streekblad voor
van Drukkerij Fa. A. J.
West-Duitsland heeft thans een
dent, n.l, de liberale professor Theodor
Heuss, die met de stemmen van zijn
eigen partij ook die van de grootste, de
katholieke chrlsten-democratlsche par
tij kreeg. De soc. democraten kwamen
met een eigen candldaat, n.l. hun leider krijgt en waarbij een aparte
’'-1 e.i-J,, <-,< d- «i_.._d_i Benelux-afdeling
zal worden gevormd, waarvan de lei
ding aan kenners van deze landen wordt
opgedragen, een verbetering brengen.
Deze afdeling zou n.l. in nauw contact
werken met de afdeling voor Duitse n 1 1#» IX I
aangelegenheden, welke de gehele Duit-’ |*OVIHCIclie 1x1*01*116^
se kwestie dan nog eens van alle kan
ten zal bezien. Het kan niet anders of
dan zal ook de kwestie van het Saarge
bied nog eens duchtig worden bekeken.
De Ver. Staten en Engeland hebben Door de wethouder van onderwijs van
Frankrijk zijn gang laten gaan maar in- de gemeente Leeuwarden J. K. Dijk-
genomen zijn ze er niet mee, want ze stra werd Zaterdagmiddag in de
beseffen al te goed dat deze Saarkwestie Prinsentuin de herfsttentoonstelling van
heel wat moeilijkheden zal opleveren als de Friese beeldende kunstenaars ge-
het er op aankomt een vredesverdrag opend. Spreker noemde de verhouding
met Duitsland te sluiten. Daar toch overheidkunst een teer punt. De eco-
wenst men terugkeer van het Saargebied nomische positie van de kunstenaar dient
tot het rijk, of op zijn minst een volks-vrij te zijn. Moreel dient de overheid
stemming. Hoe die zou uitvallen is moei-1 de kunst altijd te steunen, financieel zo
lijk te zeggen. In 1947 stemden 90 pet. vaak dit mogelijk is. Tot slot sprak de
van de Saargebiedkiezers voor partijen wethouder de hoop uit, dat het Friese
die voor de economische Unie metvolk in grote getale naar het Kunstcen-
Frankrijk waren. Maar toen heerste in trum mocht trekken.
Duitsland nog chaos, nu zijn er wat ge- De wethouder was ingeleid door Nots.
regelder toestanden en heeft W.-Duits- i Tuinstra van Wommels. Deze ging in
land weer een regering. Economisch ge- gedachten een tiental jaren terug, toen
zien behoort het Saargebied echter bij
het Franse Lotharingen, de Saarkolen
fiAAft PrfinVriiV nnrlior on hof Qsiarcmhipri
Lotharingen voor zijn levensmiddelen
voorziening en de voorziening van ijzer
erts voor zijn staalindustrie. De econo
mische vereniging met Frankrijk bete
kent dus het herstel van een natuurlijke
eenheid.
geen ook het geval Is met een gerucht
dat
Stalln
dus de verdere politieke ontwlkke-op weg Is zijn gehele plan tot overheer
sing van Oost-Europa er aan te geven.
Tot grote consternatie van de commu
nistische partijen In de satellietstaten
zou hij het Politbureau hebben overge
haald een politiek van overeenstemming
met het Westen na te streven en Molo-
toff zou tn ongenade verkeren. Het op
treden van Rusland tegen Tito schijnt
in strijd met dit gerucht, maar, zegt
Bolswards Nieuwsblad
Over dieren gesproken
