h
Martinytoer
1
Fan de
üs hjoed H Q
to sizzen
door Nederland
45e J a ar ge ng
No. 73
Dinadag 20 Sept. 1949
Streekblad
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA Boliward
I
De iene houn wurdt mei de oare fQl.
ANGELFISKERS.
Leden der Staten Generaal,
I
i
PYT.
I
hfilden al .Ingen tlge rekken me! de rap-
Cinder lleding fan in Orlnzer boeresoan: I In jler as hwaf letter kaem hy yn it
de Ronde Tafel
Tj. de J.
I
Hier ligt een
waaraan een
ren- en Tündersboun, dy’t ek yn Rotter-.wurk dien en de leden fan lt HaedbistjOr
dam syn setel hat, 11
De nilsneamde gouden jubilaris stiet jitporten dy’t üt dlzze ófdieling kamen.
Uw taak zal ook in de komende jaren
veelomvattend en moeilijk zijn.
Met de bede, dat Gods onmisbare zegen
op onze gemeenschappelijke arbeid moge
rusten, verklaar ik de gewone zitting
der Staten-Generaal voor geopend.
Haedblstjür en nel koarte tiid waerd hy
foarsitter fan de sterke Grinzer Maet-
tklppij fan Lênbou. Yn dy funksje hie.
Rest, jit gjin lüd fomomm’
't Reid rüst yn brune plom
Glinsters fan sulvren triedden;
reach-fine slinger krans.
De sleat dófgrize gl&ns
Mei buorlen tin bisjidde.
Hja meitsje ’t fisktüch ré
in slokje lije thé
De dei wurdt wynread berne.
Ut 't grien glydt sêft in slob.
Hja stoarje wachtsje op
d’ ünsichtbre sleatbiwenners.
Oardielje net to hurd.
D’zz' sport” hat ek syn nut,
My Vin dy stedske hearen
By mannich minne taek.
Ten tiqe skoane saek:
't Geduld it wachtsjen leare.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Twa slaggen dreunt d' Ald-Hou
De fiskers fyts’ üt Ljouw’t
Angels net brea segretten.
Eltse nacht wer opnij,
Om ’t fêste plakje by
de tille to bisetten.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij voorultbetrllng
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Giro 87926
s
i
len foech healwoeksen bears,
De soal fan in aid lears,
en trije tinne ielen
Herman Louwes, üf de Westpolder tus-
ken Ulrum en Zoutkamp, dy’t ek Foar
sitter is fan de Stifting foar de Lönbou.
Dêrby in man, hwer’t algemien in tige
great tontrouwen yn steld wurdt, net al-
linnich by de leden fan dlzze greate or-
ganlsaesjes, mar ek by de oaren. ik haw
Herman Louwes skoan kennen, doe't ei
noch a§ Jong-boer op ’e pleats wenne
en mei syn jong wyfke, dy’t har oplie-
ding hawn hie yn Posterholt, Snelns by
lis foarbyfytste, Syn' broer wie nel Wa-
genlngen gien en is letter de greatè man
wurden, dy’t ek yn oarlochstlld op tref-
llke wize foar iten en drinken fan lt Ne-
derlênske folk soarge hat, al hat de Düt-
sker dit spul raer bidoarn troch lt nel
de Heimat to brlngen.
Ik wie yn dy tiid yn it selde Grinzer
doarpke finderwizer en wit fan neiby
hoe dizze boerelieder yn in sfear op-
brocht is, dy’t greate dingen ünthjitte.
In geef boere-aerd, mei seldsume brede
opfettings.
Hy learde graech, hy lies in bult, hy
gyng Sneins wol to preeklêzen foar de
frijsinnige gemeenten en wie doe al in
jongkeardel hwer’t elk graech nei harkje
mocht.
Party Grinzer boeren wie hy to sêft en
to guodlik en ik hear it sa’n Grinzer
heareboer noch sizzen „Dat is gjin boer,
hy hie dümny wurde moatten!” Mar diz
ze materialistyske boer, dy’t yn syn bi-
driuw neat sjen koe as it lên en de hyn-
ders, wie mis. Herman Louwes seach
doe al twa heechst bilangrike dingen,
dy’t destiids alhiel nij wiene. Hy seach
foarst dat de opheffing fan de boere-
stén komme moast, ne> troch lêbjen er
öiheljen fan oare biroppen of stannen,
mar troch eigen krêften yn ienriedigens
to brüken. Troch eigen krêft omheech.
dat wie syn libbenstried en leuze. En
mei syn maten brocht hy dizze pleat-
selike öfdieling op in heech peil.
Der waerd mei Grinzer realisme wichtich
Daarnaast zal- zij aan de emigeratle
bijzondere aandacht schenken.
Het stemt tot verheugenis, dat ondanks
na-oorlogse spanningen en moeilijkhe
den de arbeidsvrede kon worden behou
den. Dat dit in de jaren na de bevrij-
ding mogelijk is geweest, heeft in be
langrijke mate bijgedragen tot wat aan
herstel van de welvaart des lands is be
reikt. Handhaving van een goede sa
menwerking tussen Overheid, werkge
vers- en arbeidersorganisaties zal ook
voor de verdere ontwikkeling van grote
betekenis zljm Ook over de nieuwe
situatie die een gevolg zal zijn van de
zich wijzigende monetaire verhoudingen
zal met de Stichting van de Arbeid
overleg worden gepleegd.
De positie van de middenstand, die aan
de ene kant door de liquidatie der
schaarstemaatregelen rtiimer armslag
krijgt, doch aan de andere kant door
toenemende concurrentie, gepaard met
zware bedrijfslasten, in sommige opzich
ten voor financiële moeilijkheden komt
te staan, zal de bijzondere aandacht van
de Regering vragen.
Verdere stimulering van de vakbe
kwaamheid in het bijzonder ook in het
ambacht, moet, mede met het oog op de
bevordering van de export, van grote
betekenis worden geacht.
De toenemende behoefte aan voeding
Hedenmiddag om 1 uur werd ter opening van
de STATEN-GENERAAL door H.M. KONINGIN
JULIANA de volgende rede uitgesproken:
het eerst na de bevrijding slui
tend is.
Het niveau, waarop de lopende uitgaven
en de middelen tot dekking daarvan zich
bevinden, 1$ echter abnormaal hoog en
stemt vooral in verband met de con-
junctuurphase, waarin de wereld ver
keert, tot bezorgdheid.
Ondanks de belangrijke stijging der pro
ductie en de verbetering, die is ingetre
den in de verhouding tussen in- en uit
voer, vertoont voorts de betalingsbalans
in het bijzonder met de dollargebieden,
nog een groot tekort, dat vooralsnog
slechts overbrugd kan worden dank zij
de hulp, die ons land ten deel valt in het
kadèr van het Europees Herstelprogram
ma. Deze hulp is echter van tijdelijke
aard. Zij is reeds verminderd en zal over
enkele jaren aflopen. Na de sanering
van het geldwezen en van de begroting
is thans allereerst die van de betalings
balans geboden.)
Ook bij de militaire verplichtingen, die
Nederland in het belang van de collec
tieve veiligheid op zich neemt in inter
nationaal verband zal rekening zijn te
houden met hetgeen economisch en fi
nancieel kan worden gedragen.
Vertrouwd mag echter worden, dat de
vervulling van die verplichtingen door
te verkrijgen materiële hulp zal worden
vergemakkelijkt. De zoëven genoemde
economische noodzakelijkheden worden
in sterke mate beheerst door het feit, dat
de concurrentie op de wereldmarkt
voortdurend in kracht toeneemt. De ver-
kopersmarkt heeft zich in een kopers
markt gewijzigd. Ónder deze omstandig
heden zal Nederland zijn zware export-
taak moeten vervullen op straffe van
een aanzienlijke daling van het tegen
woordige voorzieningsniveau en het ont
staan van werkloosheid.
waarlijk nationale taak
leder op de plaats waar hij is gesteld,
In pear wlke lyn is de greate tentoan-
stelllng to Eindhoven hfilden, hwerby op
in machtige wize toand waerd de grea
te foarütgong fan de Nederlênske boere-
stên yn lt algemien en dy fan lt lytse
sfinbidrluw yn lt bysünder. Dlzze ten-
toanstelllng waerd ynrjochte by it gou
den feest fan de Centrale Boerelienbank,
dy’t syn setel hat yn de Philipsstêd. De
care Centrale Bank to Utert, hwer’t fier-
wei de measte boerelienbanken Jijirwei
by oansluten binne, bislacht mear Noard-
en Midden-Nederlên.
Wy ha goed twa dagen de saek bisjoen
en meimakke en kamen op ’e nij ünder
oe yndruk fan de greate fortuten, dy’t
it gearwurkjen fan de boeren dien haw-
De mear as trijehfinderttüzen mins-
ken, dy’t dizze tentoanstelling bisjoen
hawwe, binne stéfêst mei dizze tins nei
hüs gien: Hwat is hjir troch de faken-
tiids minachte, boeren great wurk dien.
En in pear dagen letter lei op myn tafel
in tsjok boek fan mear as 500 siden,
mei foto’s en printen, wijd oan it 50-
jierrich bjstean fan it Centrael Bureau,
de greate oankeapcoöperaesje fan lt
Kon. Ned. LAnbou-comité.
Ek wer in gouden feest. Ek wer in grea
te, machtige boereorganisaesje, dy’t yn
de léste jierren.fan de 19de leu oprjochte
is om de boeren frij to meitsjen fan de
ünfrijens yn hannel en oankeap fan har
bidriuwsmiddels. Neist dit Centrael Bu
reau stiet dan de CoOperative Hannels-
Fisker de koark steech plat
Stiet as de frou fan Lot,
Der uren by de tille.
,,Dei fisker wol it hwat?”
,,’t Giet goedl” krekt sjocht
men dat,
it koarkje justkes trillet
As hja sa’n moarn der stean t
Hwat is faek 't sober lean
Fan dit ientoanich pielen
voor het snel in aantal groeiende Neder
landse volk en de belangrijke bijdrage
in de uitvoer, welke de landbouw moet
leveren, maken het noodzakelijk, dat de
productie op eigen grond en met eigen
arbeid zo hoog mogelijk wordt opge
voerd. Het landbouwbeleid blijft er op
gericht de voorwaarden daarvoor te
scheppen door te streven naar bestaans
zekerheid op lange termijn door middel
van productie- en marktordening en
voortgaande verbetering van onderzoek,
onderwijs en voorlichting.
Ofschoon op dit ogenblik de internatio
nale verhoudingen, het Indonesische
vraagstuk en het financieel-economisch
beleid zeer in het bijzonder de aandacht
vragen, wordt met kracht doorgewerkt
aan de verdere verwezenlijking van het
program ten aanzien van wetgeving en
bestuur, dat het vorige jaar werd ont
wikkeld. Ook andere onderwerpen in
verband met de ideële en materiële be
langen van ons volk dan toen werden
genoemd, zijn op verschillende Departe
menten ter hand genomen.
zer boeren is tige materialistysk fan yn-
slach en nearne is Onder de boeren de
Ontsjerkelikens sa great as dêrre. En ek
yn gjin oare provlnsje spande lt sa fus-
ken boeren en arbeiders. En dit is krekt
lt ütsünderllke fan Herman Louwes syn
persoan en wurk. Hy stle yn lt earst-
oan hast alllnnlch mei syn ynsiëhten. Hy
wie in oprjocht leauwend minske en
tsjüge derfan Iepen en moedich. Hy
seach de takomst fan de boerestön net
yn lt isolemint mar yn it opgean yn it
folksgehlel. Hy wie mei hiel syn hert
in freon fan de arbeider en trüne aloan
syn meibistjOrders oan om de forhAldin-
gen to forbetterjen. Mar. de moaiste
jefte dy’t Herman Lauwes brükte wie
syn greate earbied foar de miening fan
oaren.
Hy twong nea, hy pleitte foar syn mie
ning, hy gyng foar, hy stjüge, hwer’t
it pas joech, mar hie earlik respekt foar
in oar syn miening. Dêrtroch wie hy in
lieder fan formaet en dêrtroch hat er al
de organisaesjes, dy’t hy tsjinne, great
makke.
If Centrael Bureau is der ien fan. Foar
hünderten millioenen set dizze boerefor-
iening nou om en op it gouden feest
tsjüge in oare boeresoan, as Minister,
dat de Regearing net witte soe, hoe’t hja
it ekonomysk libben fan de agraryske
sektor regelje soene sOnder it Centrael
Bureau. En dat wie mei rjocht sein fan
it wurk, dat in greate soan fan boere-
laech dien hat en noch docht, trou, leau
wend en de ienriedichheit leavjend. Dat
hat him en syn organisaesje great mak
ke. In greate tsjlnner fan In great folks-
bilang.
Hwat hat Gabe Skroar
Invasie.
dervindt men thans veel last van Chinese
wolhandkrabben. Zeer grote exempla-
len worden In de binnenwateren aange
troffen. Pallngvlssers uit Zoutkamp kla
gen steen en been. Een der vissers trof
in zijn fuiken een paar honderd wolhand
krabben aan. -
Toen ik het vorige jaar voor de eerste
maal na mijnt inhuldiging in Uw midden
verscheen, sprak ik van de moeilijkhe
den, waarvoor het Koninkrijk gesteld is
in een wereld, die, in tegenstelling met
de bij het einde van de oorlog gekoes
terde verwachtingen, nog geen wezen
lijke vrede kent. De tegenstellingen, die
zich nog steeds openbaren en tengevol
ge waarvan het politieke en economi
sche herstel is vertraagd, hebben geleid
tot fundamentele veranderingen in de in
ternationale verhoudingen, waarbij Ne
derland ten nauwste betrokken is. Deze
veranderingen hebben de stoot gegeven
tot nieuwe vormen van staatkundige,
economische en militaire samenwerking.
Naast de samenwerking met or>ze Zui
delijke buren in het verband van de
Benelux is die tussen de vijf mogendhe
den van het Verdrag van Brussel verder
gegroeid. In het afgelopen jaar trad Ne
derland toe tot de Raad van Europa en
het Noord-Atlantisch Verdrag. De ont
wikkeling van de organisatie van
Straatsburg, waarbij 12 Europese lan
den zijn aangesloten, houdt beloften in
voor de groei der zozeer noodzakelijke
groter eenheid in Europa. In het Noord-
Atlantisch Pact is samenwerking verkre
gen tussen een aantal staten in West-
Europa en op het Westelijk halfrond.
Toen het duidelijk werd, dat de Verenig
de Naties de collectieve veiligheid voor
alsnog niet voldoende zouden kunnen
garanderen, heeft Nederland in deelne
ming aan deze beperktere maar niette
min ruime kring, een aanvullende waar
borg voor zijn veiligheid gezocht en
naar vertrouwd wordt, ook gevonden.
Een waarborg, die medebrengt, dat Ne
derland zijnerzijds zijn krachten inzet
voor de bescherming van veiligheid,
vrede en recht. _r
Deze nieuwe aaneensluitingen passen in 2a] moeten medewerken.
De wijzigingen op monetair ge
bied, die bezig zijn zich te vol
trekken in overleg met het Inter
nationale Monetaire Fonds, zullen
zonder twijfel invloed uitoefenen
op de concurrentiepositie der on
derscheidene landen. Ook Neder
land zal de omstandigheden,
waaronder het handels- en beta
lingsverkeer met het buitenland
zich voltrekt, in menig opzicht
zien wijzigen,
n negen uur.... Het ligt In de bedoeling
van de K.L.M, de dienst Amsterdam—
Lydda (Israël) In de loop van de vol
gende maand te hervatten Het wordt
een rechtstreekse vlucht met een DC6
en de tijdsduur bedraagt negen uur.
Goede vangst. De Larense politie heeft
twee personen gearresteerd, van wie er
één bekend heeft, dat zij de zeven laatst
geconstateerde Inbraken In Laren ge
pleegd hadden. Van de allerlaatste In
braak, waar ruim twee duizend gulden
gestolen werd, werd nog een deel van
iet geld op hen gevonden.
Doe het een» na. Tante Christina Back»
die onder de gemeente Eibergen (Gld.)
n de verboden grensstrook woont,
wordt 2 October honderd jaar. Zij is erg
doof, maar overigens nog flink.
liy ’it net maklik, it meartaf fan d^Orin^l Twee keer aardbeien, in de tuin van de
heer Mengerink, aan de Wijnkampstraat
In Goor, dragen de aardbeiplanten dit
jaar voor de tweede keer vruchten.
De „Wiener Süngerknaben” bestaan 450
jaar, De komende weken zal het koor
een tournée door ons land houden en
enige tientallen concerten geven, o.a. t®
Sneek,
Veelzeggende cijfer». In 1930 bedroeg t
aantal Joden in ons land 111.917 en in
1947 nog slechts 14.369, een achteruit
gang met 87.2 pet.
Tegen de Russinnen, in de strijd om de
volleybalkampioenschappen te Praag
verloren de Nederlandse dames met 3-0
van Rusland.
Gruwelijk drama. Vrijdagmiddag heeft
de omstreeks 45-jarige Durk Tabak, die
reeds eerder 15 jaar wegens moord „ge
zeten” had, in een bocht bij de Achter
weg bij Surhuizum de 48-jarige vrouw
Groenland uit Augustinusga, moeder van
8 kinderen, bij wie hij voorheen inwoon
de, met ’n revolverschot gedood en daar
na zich zelf van ’t leven beroofde.
De dienaren van minister Lieftinck, allen
leden van de Bond van administratief
personeel bij ’s Rijksbelastingen in Ne
derland, welke 60 jaar bestaat, zijn in
Amsterdam bijeen gekomen om het ju
bileum van de bond te vieren.
Goede zaken. De verkoop van de inven
taris van het voormalige kamp Vught
heeft ongeveer een derde meer opge
bracht dan de raming, welke f 80.000.—
bedroeg.
De Hollumer molen op Ameland zal af
gebroken worden. De staart van de mo
len zal dienen om de molen van Nes,
die sedert lang op één roed» draalt,
weer volledig te maken
Voor Sinterklaas? Vla de haven van
Delfzijl worden thans consumptle-aard-
appelen naar Spanje uitgevoerd. Het
Belgische motorschip „Rota” nam reeds
een lading In voor Bilbao.
Lodewijk van Deyssel 85 jaar. Donder
dag 22 September hoopt Lodewijk van
Deysselaar zijn 85ste verjaardag te vie
ren.
Kappers bedrijfstentoonstelling. Voor
ditjaar nog hebben de drie kappersor
ganisaties de N.E.V.O.K., de N.V.K.
en de Stichting Kappersbedrljven in
samenwerking met de Tentoonstelling
Stichting „Figaro” een Bedrijfstentoon
stelling uitgeschreven in de zalen van
de Dierentuin te Den Haag tegen 18, 19
en 20 October a.s.
Torenplannen. Te Vaals en te Kerkrade
worden plannen uitgewerkt voor het
bouwen van uitkijktorens.
In het Noorden des lands on-
Een kanjer. De heer L. Rosier te Sneek
die Donderdagmorgen In de kolk van
de Sneker Jachthaven zat te hengelen
op baars, verschalkte met zijn hengel
een snoek van ruim 17 pond.
Pech. Te Tiengemeten is een boerderij
totaal afgebrand, omdat de brandspuit
die moest komen blussen te breed was
voor de veerpont, waarmee hij moest
worden overgezet.
Alles in één. Te Venlo zal een kerk ge
opend worden, waarin ook toneel- en
filmvoorstellingen kunnen worden ge
geven, terwijl zij bovendien een aantal
zalen voor gewone vergaderingen be
vat.
Mal geval. Het zoontje van de heer S.
Bouma te Surhuizum stond in een box
voor het huls. Een paard vpor een wa
gen skrok van een autobus en week
daardoor op zij. De box met de'kleine
haakte aan de wagen en werd een eind
meegesleurd. Het kind kwam met enkele
schaafwondjes vrij.
375 jaar ontzet. Daar het 3 October a.s.
375 jaar zal zijn geleden, dat Leiden
door de Geuzen werd ontzet, zal aan ’t
3 October-feest aldaar een bijzonder
cachet worden gegeven.
voor West- en Zuidwest Friesland
het bestel van het Handvest der Ver-1
enigde Naties. Dat de belangstelling
voor het buitenlands beleid, dat voor ons
land van grote en steeds groeiende be
tekenis Is, sterk toeneemt, stemt tot vol
doening. Nauwere samenwerking met de
Volksvertegenwoordiging, ook op dit
terrein, zal de Regering gaarne bevor
deren.
Andermaal zal Nederland in het komen
de jaar de zeer gewaardeerde hulp ont
vangen van de Verenigde Staten van
Amerika onder het Europees Herstelpro
gramma. Alleen door een gezamenlijk
West-Europees optreden zal dit pro
gramma de maximale vruchten kunnen
afwerpen. Ondanks onvermijdelijke on
volkomenheden Is de nog jonge Orga
nisatie voor Europese Economische Sa
menwerking het aangewezen' lichaam
voor vervulling van deze grootse
daarnaast zal van de Raad van Europa
een stimulerende Invloed kunnen uit
gaan.
De Regering stelt zich onveranderd ten
doel de verwezenlijking van de volledige
Economische Unie tussen België, Luxem
burg en Nederland zo krachtig mogelijk
te bevorderen.
Een ruimere ontwikkeling van het eco
nomisch verkeer tussen Nederland en
Duitsland is in het belang van beide lan
den en tevens van een gezonde Europese
economie.
Zwaar is de druk, die nog steeds op de
volkeren van Nederland en Indonesië
rust als gevolg van het ultblljyen van
definitieve overeenstemming over een
nieuwe rechtsorde. Smartelijk zijn in het
bijzonder de verliezen aan mensenlevens.
Met dankbaarheid en eerbied denk ik
aan hen, die vielen als slachtoffer van
hun plichtsvervulling.
Het bijeenkomen van
Conferentie, die thans hier ter stede ge
houden wordt, heeft echter de hoop
doen herleven, dat hoe ernstig en inge
wikkeld de vraagstukken ook zijn, die
zij tot oplossing moet brengen, partijen
et in zullen slagen spoedig een bevre
digend eindresultaat te bereiken. Moge
daaruit voortkomen een samenwerking
op voet van gelijkheid tussen de volke
ren van een vrij en souverein Nederland
en van een vrij en souverein Indonesië,
die in de geschiedenis zal kunnen gelden
als een voorbeeld van zegenrijk samen
gaan van Oost en West.
Ten aanzien van Suriname en de Neder
landse Antillen is de weg, die tot een
nieuwe rechtsorde leidt, reeds uitge-
stippeld.
Met het oog op het zo gewenste
monetaire evenwicht stemt het
tot voldoening, dat de Rijksbe-
groting voor het jaar 1950 voor i foriening fan de Kath. Nederlénske Boe-
'I1'
Bolswards Nieuwsblad
DE TROONREDE
j
vï 4
