vliegen op indië
w
Provinciale Kroniek -
Buitenlands
Overzicht
0
üs hjoed n n
to sizzen I
3
No. 74
Vrijdag 23 Sept. 1949
DruKKerlJ Fa. A. J. OSINGA -
Bo 1 sward
het bracht de ge-
Wyn jowt libben.
t
1
Engeland
s
Ten
'erscnfjnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Devaluatie wat de klok slaat Een onge
zond middel. Engeland als richtsnoer.
Intriges in Oost-Europa. De Chinese kwes
tie. Defensieplannen. Russische „politie”
krijgt 500 vliegtuigen. Franco probeert het
anders.
In Spanje
maakt Franco zich druk met contact te
zoeken met de Arabische wereld, ko-
ning Abdoellah van Transjordanië was
bij hem op bezoek en koning Faroek van
Egypte komt. Spanje heeft immer voor
deze wereld politieke belangstelling ge
had en enige invloed daar zou Franco
misschien ook meer kans geven door de
Westelijke mogendheden weer te worden
aangenomen.
Goodwill voor Beatrix-oord.
Zoals bekend, bestaan er grote plannen
ro*d Baatrix-oord te Appelscha. Er zal
n.k een geheel nieuw sanatorium worden
gebouwd. Dat dif veel geld kost, be-
boafi geen betoog. Maar het is nodig.
Zeer drlngiend zelfs. En daarom moet
het geld er komen, want de nieuwbouw
moet doorgaan. Dit heeft ook het per
soneel van hef sanatorium begrepen, dat
besloten heeft om door het houden van
i
wachten, doch dat hun afzet naar Euro
pa, die toch al vermindert, doordat dc
dollar voor ons werelddeel te duur is
geworden, bedreigd wordt
De meeste devaluerende landen hebben
één lijn met
:r
st
n
's
0
d
!t
It
n
e
n
e
'L
plannen zal opstellen.
’t is te hopen, dat de verschillende deel
nemers de financiële lasten er van kun
nen dragen en op dit gebied raakt -de
militaire en politieke samenwerking der
verdragslanden wel zeer nauw, ook hun
economische samenwerking.
Gezamenlijk moeten er offers gebracht,
nu Rusland geen neiging toont zijn mi
litaire macht te verminderen, nog 5 mil-
lioen man onder de wapenen heeft en
de z.g. politie in Oost-Duitsland van 500
vliegtuigen voorziet.
Australië, kwamen er maar twee heel-1 bruikelijke beken ibissen. Ook in
Tsjecbo-Slowakije
erden weer 200 priesters gearresteerd
Da werkgelegenheid In
ons gewest.
De werkgelegenheid in de landbouw was
in Augustus wederom één van de voor
naamste factoren, die het verloop van
het aanbod van arbeidskrachten be
paalden. Zoals reeds in Juli tot uitdruk
king kwam, viel er na de campagne van
het looftrekken van aardappelen voor ’t
eerst sedert maanden een stijging van
het aanbod van arbeidskrachten waar
te nemen. Deze stijging zette zich in de
eerste week van Augustus nog voort.
bekwame Daarna namen de werkzaamheden in de
redders' om’de boten'te bemannen en landbouw tengevolge van het aardappel-
14.000 k.m.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? ling
Advertentieprijslü cent per m m.
Giro 87926
langrijke personen en goederen naar maar niet lang stil,
huids uit de strijd.
Sombere jaren volgden, maar in 1945
erden Nederland en Indonesië beiden-
eer bevrijd. Dr. Plesman kreeg in Ame- en verwacht men een proces tegen Tito-
rika 14 Skymasters los; op Schiphol dat communisten. De kwestie der toelating
van nieuwe leden tot de Ver, Naties
komt echter nu weer in de algemene
vergadering van dat lichaam aan de or
de, welke thans bijeen is, 72 punten op
haar agande heeft en welke wel tot
Kerstmis zal duren.
Het is heel goed mogelijk dat de Rus
sen en hun satellieten de kwestie der
Chinese regering te berde brengen. Zo
als bekend vertegenwoordigdt de natio
nalistische regering nog altijd China,
maar haar positie is zo zwak, en de
Chinese communisten hebben zoveel ter
rein gewonnen, dat als dezen erkenning
als regering over hun gebied vragen,
Rusland en een aantal andere landen dat
waarschijnlijk grif zullen doen.
In dat geval kan de kwestie aan de orde
gesteld of deze regering eigenlijk China
niet in de Ver. Naties behoort te verte
genwoordigen, en! dus ook in de Veilig
heidsraad, waar het dan een der per
manente leden met het recht van veto
zou zijn. Een zeer netelige kwestie dus.
Wat de verdediging van het
Noord-Atlantische gebied
zelf betreft, is dezer dagen door de raad
van 12 Verdragstaten een defensiecom-
misele gevormd, welke verdedigings-
getrokken, allicht was dat ook nodig om
de Engelse markt te behouden, maar
toch wijst dit feit ook op zekere saam
horigheid en een streven naar eenheid,
dat ook nodig Is om eindelijk eens orde
In de economische en monetaire chaos
in Europa te scheppen.
Moge die samenwerking goede vruch
ten afwerpen, nu zowel een vredesver
drag met West-Dultsland dat In het
begin van deze week zijn eerste kabinet
kreeg met 9 christen-democratische mi
nisters, 3 vrije democraten en 2 van de
Duitse partij als met Japan voorbe
reid wordt en de verhouding met Oost-
Europa nog steeds ongunstig is, alle
geruchten omtrent een kentering in de
Russische houding ten spijt. Niets van
die kentering bleek bij de behandeling
in de Veiligheidsraad van de kwestie der
toelating van nieuwe leden tot de Ver.
Naties. Voor de 38ste maal sprak Mos
kou zijn veto uit over de toelating van
Italië Portugal, Oostenrijk, Finland, Eire,
Transjordanië en Ceylon, de westelijke
candidaten, toen bleek, dat het Westen
niets voelde voor de Russische candida
ten Bulgarije, Roemenië, Hongarije, Al
banië en de Mongoolse republiek. Tot
Bulgarije, Roemenië en Hongarije hebben
de Ver. Staten en Engeland trouwens
pas weer een nota gericht met de be
schuldiging dat ze de met hen geslot°”
vredesverdragen schenden, In het bij
zonder wat de rechten van de mens be-
Folkshegeskoalle-wykeln
oer emigraesje.
len fan de problemen dy’t de mlnaken
tlge beuzlch hAlde, Is dat tan de
graesje. Sa foar en nei blnne der al wer
forskate lju oer de greate dobbe 8tut-
sen om yn de Forlenigde Steaten, Ca
nada, Süd-Afrlka en ek Austraelje in nlj
blstean op to bouwen. Yn forhAlding
wie der altlten In great tal Friezen finder
de Ifinforhuzers. Hwat dreau dy lju? Wie
it eangsf foar In nije oarloch, It lokjende
■ventfir, of de needsaek om’t hja hjlt
gjln takomst ge&gen foar hat en foar de
bern? Hwat hawwe hja dêr foun, Is It
tafallen of hlene hja If to roaskleurlch
ynsjoen? Al dy fragen twinge har by
fis op. Dy’t fan al dy dingen hwat mear
witte wol, moat net forsomje om op 8
en 9 Oktober e.k. it wykein fan de Frys-
ke Folkshegeskoalle yn de Jeugdher-
berge „Oan it wetter” to Snits mei to
meitsjen.
Deskundige sprekkersl, dy’t de Ifinnen
kenne, dêr’t hja It oer hawwe, komme
oan it wurd. De hear T. Cnossen, dir.
fan de Centrale Stichting Landbouw-
emigratie (ütgeande fan de organisearre
Ifinbou) aprekf oer Canada en Nord-
Amearlka. Dr». O. de Groot, economysk
kcmsiullnt fan de Friese Maatschappij van
Landbouw, eü de emlgraesjemooglikhe-
deo aat Austraelje en Nlj-Sélfin hy
bet der krekt weet blhannelje.
ken wederom toe, hetgeen een daling
van het aantal werklozen met zich mee
bracht.
Ultimo Augustus stonden bij 't arbeids
bureau 2216 werkzoekenden Ingeschre
ven, Dit betekent een stijging van 200
ten opzichte van de daaraanvoorgaande
maand.
Naast de Invloed van de landbouw Is
er nog een drietal oorzaken, dat de
stijging van het aantal werkzoekenden
In de hand heeft gewerkt. Meerdere
jeugdigen, die onlangs het H. B. S.- of
M.U.L.O.dlploma behaalden, lieten rich
inschrijven. Daarbij kwam nog een aan
tal gedemobiliseerde militairen. Boven
dien doen de reeds gedurende geruime
tijd gesignaleerde ongunstige verschijn
selen op de arbeldsmakrt zich nog steeds
gelden,
Hwat hat Gabe Skroar
De roemrijke geschiedenis van een
lange luchtlijn.
in de oorlog geheel verwoest was, werd
hard gewerkt en op 10 November 1945
startte de eerste machine weer met be
stemming Batavia. De „Vliegende Hol
lander” was weer gestart en de belang
rijke dienst op Indonesië heropend.
Weldra werd viermaal per week naar
Indië gevlogen; later, met de komst van
Douglas DCr-4 en Lockheed Constella-
tion-vliegtuigen, werd de dienst gelei
delijk opgevoerd tot een dagelijkse
dienst. De reistijd, met de Skymaster 4
dagen, werd teruggebracht tot 2’/2 dag.
en de Constellations van vandaag nemen
maar liefst 40 passagiers mee. Ook toen
door de politieke gebeurtenissen de K.
L, M. genoodzaakt was de route tijdelijk
te verleggen via het eiland Mauritius,
waardoor het grootste Oceaantraject ter
wereld (5534 km) moest worden gevlo
gen, bleven de „Vliegende’Hollanders”
in de lu'cht en hield de luchtbrug tussen
Nederland en Indonesië stand.
Sinds 25 jaar wordt nu naar Indië ge
vlogen; in die tijd werden ruim 53 mil-
lioen meter afgelegd, hetgeen over
eenkomt met ruim 1300 maal rond de
aarde vliegen. Er werden ruim 104.000
passagiers vervoerd, dat is evenveel
als het aantal inwoners van Nilmegen;
verder vervoerden de K.L.M.vogels ruim
1280 ton vracht en ruim 3000 ton post,
oftewel 46o millloen brieven; als deze
op één dag besteld moesten worden,
zouden hiervoor ruim 170.000 brieven
bestellers nodig zijn. In totaal zijn tussen
Nederland en Indonesië in 25 jaren tljds
3787 vluchten uitgevoerd.
In 25 jaar is er tussen Indonesië en Ne
derland een hechte brug geslagen, een
brug door de lucht, die de stormen der
tijd heeft doorstaan en de volkeren van
beide landen letterlijk en figuurlijk dich
ter bij elkaar heeft gebracht.
Schip in nood
D» reddingboot vaart uit
De elfde November bestaat de Noord
en Zuid-Hollandse Reddingmaatschappij
125 jaar. Gedurende dit tijdvak heeft de
Maatschappij met haai materiaal zo’n
zeven en een half duizend schipbreuke
lingen behouden aan wal gebracht.
Vele van dezei reddingen geschiedden
met groot levensgevaar voor de beman
ningen van de reddingboten. Nimmer
werd echter tevergeefs een beroep op
I hen gedaan. Het ontbreekt de Maat-
schappij gelukkig niet aan L_‘.-
I daarmede de branding te trotseren, als fooien, de graanoogst en het vlastrek-
er mensen in nood verkeren. Werden wij J‘"
nog niet kort geleden met trots vervuld
door de heldhaftige redding van de be
manning van de „Katowice”, die nabij
Terschelling aan de grond was gelopen?
Terwijl wij, landrotten, In onze huiska
mers de woedende elementen trotseer-
den, trokken Klaas Tot en zijn mannen
er met de „Brandarls” op uit.
Zl] mochten het genoegen smaken 26
mensenlevens aan de lange lijst van ge
redden toe te voegen. Neen, wanneer er
één ding is, waaraan het de Maatschap
pij ontbreekt, dan Is dat) geld. Het on
derhoud van de boten en de zorg voor
bejaarde oud-redders of hun nagelaten
betrekkingen vraagt jaarlijks een bedrag
van f 260.000.—, Voorwaar geen peul
schilletje, temeer daar deze som gelds
geheel uit vrijwillige bijdragen bestaat.
Tot nog toe was in ons gewest de be
langstelling voor het reddlngwezen niet
buitengewoon groot. Wij gaan echter
bn» leven beteren en zullen de N. Z. H.
R, M, op haan verjaardag f50.000.—
èanbleden. Dit bedrag is bestemd voor
de nieuwe motoren van de „Insullnde”,
welke te Oostmahorn Is gestatlonneerd.
Concreter doel had het Ijlings In het le
ven geroepen comité van actie niet kun
nen vinden. Alleen het Zuld-Oosten van
ons gewest laat het tot nu toe een beetje
ritten. Wonen de bewoners van dit ge
bied misschien! een beetje te ver van de
zee om deze actie goed te kunnen; aan-
voelen? Wij geloven het niet. Bracht de
Twentse bevolking niet het geld voor
een gehele boot bij elkaar?
Er zijn nu gelukkig tekenen, dat ook de
Woudbewoners ernstig van plan zijn
hun steentje bij te dragen. Drachten
beeft morgen zijn reddingbootdag. Dat
vele andere plaatsen dit goede voor
beeld ter harte mogen nemen. Het wordt
voor Friesland een erezaak de halve ton
vol te krijgen.
Stilstand en nieuwe start.
Toen kwam de oorlog. De Indië-lijn on
dervond al direct moeilijkheden; het be
ginpunt moest van Amsterdam naar Na
pels worden verplaatst en de dienst
moest worden teruggebracht tot een
tweemaal wekelijkse. Toen in 1940 Italië
I aan de oorlog ging deelnemen, werd de
lijn vanuit Lydda in Palestina voortgezet
i totdat de inval van de Jappen in Indië
het noodzakelijk maakte om de dienst
te stoppen. Van de vliegtuigen, die ge
bruikt waren voor de evacuatie van be-
Uitgave van
De luchtverbinding met Indonesië heeft
in de loop van dit jaar verschillende
malen in het brandpunt van de belang
stelling gestaan, o.a, door de moeilijk
heden, die de K.L.M. door politieke oor
zaken op deze zo belangrijke luchtlijn
heeft ondervonden.
Binnenkort zal deze luchtdienst, een
voornaam onderdeel van het K.L.M.-be-
drijf, opnieuw in het volle licht der open
bare belangstelling worden geplaatst,
omdat het op 1 October a.s. 25 jaar
geleden zal zijn, dat de eerste poging
gedaan werd om Nederland en Indië
door de lucht met elkaar te verbinden.
Het was in 1919, toen de K.L.M. nog
maar nauwelijks was opgericht, dat het
Nederlands-Indische Gouvernement een
bedrag van f 10.000 uitloofde voor die
gene, die voor het eerst met een vlieg
tuig van Nederland naai Indië zou vlie
gen; de tocht moest vóór 1 September!
1020 volbracht zijn en mocht 14 dagen
duren. Wel een bewijs, dat men niet al
te veel begrip had voor de moeilijkheden
die aan een dergelijke 14000 km lange
tocht over onherbergzame gebieden, ver
bonden waren In een tijd, dat een vlucht
van Amsterdam naar Londen nog een
hel^ onderneming was. Zelfs toen men
bet bedrag had verhoogd tot f 228.000
en de vliegtljd verlengd tot een maand,
kwamen er nog geen liefhebbers, die de
tocht wilden ondernemen.
In de komende jaren maakten verschil
lende Nederlandse vliegers plannen om
de lange reis naar Indië te ondernemen,
maar al deze plannen liepen spaak bij
gebrek aan een geschikt vliegtuig. In
1924 kwam er eindelijk leven in de brou
werij; de K.L.M.vlieger Van der Hoop
kwam met goed voorbereide plannen bij
de president-directeur, de heer Plesman,
en bood aan om de vlucht te gaan ma
ken. Hij kreeg de beschikking over Fok-
ker’s nieuwste machine, de F-7, die pas
uit de montagehallen was gekomen.
Enige tijd werd dit toestel op de Lon-
denlijn Ingezet, om de vliegers ermee
vertrouwd te maken en op 1 October
1924 vertrok de Fokker, de H-NACC van
Schiphol naar Batavia, de grote reis
was begonnen. Heel Nederland volgde
de vorderingen der koene bemanning.
De reis begon voorspoedig en zonder
incidenten, ging het vla de Donaulanden
op de Balkan af. Bij Phlllppopel In Bul
garije kreeg de motor echter kuren, een
noodlanding werd onvermijdelijk en toen
Van der Hoop beneden een geschikt
veldje zag, ging hij daar landen. Er
school echter een addertje In het gras In
de vorm van een diepe voor; de Fok
ker kwam hier precies In terecht, hij
kapseisde en kwam krakend tot stil
stand. Bij inspectie bleek, dat een nieu
we motor nodig was en die moest uit
Nederland worden aangevoerd; drie we
ken gingen hiermee heen, toen was de
Fokker eindelijk weer startklaar en kon
de reis worden voortgezet. Nog vele
avonturen wachtten de dappere vliegers,
voordat zij eindelijk op 24 November
hun trouwe Fokker op Batavla’s vlieg
veld konden neerzetten. De terugreis
verliep heel prozaïsch, aan boord van
een schip, met de Fokker In gedemon
teerde toestand In het ruim.
De eerste retourvlucht.
Het duurde drie jaar voordat er weer
een vlucht naar Indië plaats had; de
Amerikaanse krantenkonlng en mllllon-
nalr Van Lear Black, die al talrijke
vluchten met een gecharterde K.L.M.-
Fokker gemaakt had, wilde nu ook wel
eens een langere tocht maken en ging
daarom In op het voorstel om naar Indië
te gaan vliegen. Op 14 Juni 1927 ver
trok hij met de Fokker F-7a H-NADP,
bestuurd door Geyssendorffer en Schol-
te, naar Batavia en on 23 Juli stond
de machine weer op Schiphol. In Octo
ber van datzelfde jaar was het de K. L.
M.-vlieger Koppen, die met een drie-
Miotorige] Fokker, genaamd de „Post
duif” naar Indië vloog; op 1 October
vertrok hij en op 28 October was hij
weer terug. Deze vluchten, die voor die
dagen recordvluchten waren, openden
de ogen van ’t Nederlandse publiek voor
de mogelijkheden van een geregelde
luchtdienst op Indië en na een serie
proefvluchten om de route nader te le
ren kennen, werd op 25 September 1930
de dienst op Indië officieel geopend.
Indonesië dichter bij Nederland.
In het begin werd eenmaal per veertien
dagen naar Indll gevlogen met drie-
motorlge Fokkers van het type F-7b, een
vliegtuig, dat In die dagen wereldbe
roemd was en overal ter wereld gebruikt
De devaluatie van de meeste W.-Euro-
pese en tal van andere valuta’s In het
zog van het pond sterling is nog te vers
om er veel over te zeggen. Ze was voor
West-Europa nodig, omdat anders hel
handelsverkeer met Amerika, wegens ge
brek aan dollars gaandeweg zou opdro
gen en alle kans om in 1952 alg de
Marshallhulp eindigt op eigen benen te
staan, zou zijn verkeken. Voor de bin
nenlandse toestand der devaluerende
landen brengt de beslissing echter haar
gevaren mee. De Amerikaanse artikelen
welke onontbeerlijk zijn voor de Euro
pese landen als graan en njeel, worden
duurder en dit leidt tot een onmiddel
lijke drang tot loonsverhoging, tenzij da
regeringen de prijsverhoging voorkomen
door het prijsverschil voor staatsreke
ning te nemen, doch in het algemeen zal
dit niet geschieden en ook die politiek
is allerminst gezond. Ook grondstoffen
en machines uit het dollar-gebied be-
tiokken, worden duurder en ook dit za'
geleidelijk tot prijsverhogingen van daar
uit en daarmee vervaardigde producten
leiden. En dus tot drang naar loonsver
hoging, waaraan in algemeen slechts
schoorvoetend zal worden tegemoet ge
komen, omdat dit alles de bekende spi-
raalwerking van lonen en prijzen in het
’’ven roept en ook, omdat loonsverho
gingen de prijzen der exportartikelen
weer opvoeren en dus het doel der deva
luatie bedreigen. Discipline der be
volking is dus eerste voorwaarde voor
het slagen van het experiment. Devalu
atie is ook allerminst een gezond mid
del om de boel economisch weer in het
reine te brengen, en evenmin is het
afdoend.
Hoogstens kan men zeggen dat ze als
ze niet te ontgaan is, een tijdelijke pe
riode van groter luitvoer-vermogen
schept, gedurende welke men dan naar
gezonder middelen kan uitzien om de
veroverde markten te behouden.
Voor de Ver. Staten betekent het dat
ze niet alleen een stroom van Europese
producten op hun markt kunnen ver-
Streehblad voor West- en Zuidwest Friesland
Da redders gehuldigd door
d» Commissaris der Ko-
nfagta.
behoeve van de reddingbootactie
werd Vrijdagavond in de Harmonie te
Leeuwarden een bonte kunstavond ge
geven. Na de pauze verschenen de
•chippers van alle aan onze kunst ge-
statlonneerde reddingboten met de be
manningen van de „Insulinde”, de „Zee-
manshoop" (Harlingen, tijdelijk in de
plaats van de „Twenthe”), de „Hilde”
(Lemmer) en „C. A. den Tex” (Hin-
delopen) op het toneel waar zij door de
treft. Bij het proces in Hongarije tegen Commissaris der Koningin werden toe-
de gewezen minister Rajk en zijn mede- gesproken. Dat de redders de hoogste
standers gevoerd, dat beoogt zowel degezagsdrager in ons gewest na aan het
Amerikaanse als Engelse inlichtingen- hart liggen, bleek de volgende dag nog-
dienst en Tlto bij de Hongaarse bevol-j maals, toen hij hen In zijn ambtswoning
king in discrediet te brengen, staan we ontving.
werd. In 11 dagen was men in Indië.
Later kwamen de grotere Fokkers van
de typen F-12 en F-18 op de Indië-lijn
cn werd de dienst verdubbeld, zodat
eenmaal per week een vliegtuig ver
trok.
In 1933 en 1934 werd de luchtlijn naar
het Verre Oosten pas goed populair toen
de „Pelikaan” en de „Uiver” langs deze
lijn hun wereldberoemde vluchten maak
ten. Met twee recordvluchten langs de
langste luchtlijn ter wereld verwierf de
„Vliegende Hollander” zich in die jaren
reeds een grote wereldfaam.
De succesvolle vlucht van de „Uiver”
bracht de K.L.M. ertoe het Amerikaanse
Douglas materieel op de Indiëlijn te
gaan gebruiken; de dienst werd eerst
opgevoerd tot tweemaal en later drie
maal per week en de reistijd werd te
ruggebracht tot 5ï/2 dag. De nieuwste
machines van het type Douglas DC-3,
konden 12 passagiers naar Indonesië
vervoeren.
45e Jaargang
Bolswards Nieuwsblad
1
1
t
i
1
I
EDISON
4
1
g
1
g
3
3
r
i»
I
