Openbare
Vermakelijkheid
Martinytoer
Fan de
üs hjoed I
to sizzen
FOEKJE DILLEMA
door Nederland
I
45e Jaarjlgn^
No. 75
Dinsdag 27 Sept. 1949
West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
h.
e
u
e
de J.
3
3
a
Tj. de J.
e,
a.
9.
)t
nou al geane de tillefoantsjes de hiele
provinsje troch om ünderdak foar de
hünderten bütenlanners, dy’t dizze da
gen yn Ljouwert komme om it alderbêste
molkfé fan de wrAld mei eigen eagen to
sjen. Is dat sjauvinisme? It alderbêste
molkfé van de wrAld? It is de gelokkige
'vierheit. Nearne is to finen in ras, dat
by steat is it Fryske fé de kroan fan ’e
kop to nimmen. En dat is de reden, dat
rounom wei, üt alle lannen en wrAlddie-
len de minsken komme sille om it 70-
jierrich jubileum fan it Fryske F. R. S.
mei to fleren en dit fé seis yn syn moai-
ste pronk to sjen. Wibren Altena hat de
geastige ynfal hawn yn syn „Koukedei”
hiel FryslAn op to roppen ta hulde en
tankberens oan „frou bolle”,, Syn re-
portaezje wurdt dizze wike net alhiel
wier, mar It sll net folie mear skele.
Dizze wike sil Ljouwert, sll FryslAn ge-
waer wurde, hwat in macht, hwat in
great folksbilang der tsjinne wurdt, troch
de fokkerij fan it Fryske fé. It is dêrby
in blild en great ding, dat it Fryske
Hoarnféstamboek de ienriedigens under
As de stêd Ljouwert ea twiveljé mocht
oan de greate bltsjuttlng fan de Fryske
LAnbou, as al net kear op kear In jubi
leum fan in greate boeresaek de1 stêd
iolsleln yn bislach nomd hle, dan soene
de dagen, dy’t dizze wike bringe sille,
it harren forgoed leare.
Foekje donkerbloun’ Friezinne,
Sljuchtwei famke, hiel gewoan
Wipt foar trainen, wyks, allinne,
By „Vitesse” to Kollum oan.
Sparret net har lea, har hannen,
Skrobbet, poetst, faget de flier
Makket Ónder 't wurk har plannen,
Amper trije en tweintich jler.
Foekje donkerbloun’ Friezinne,
Hat len stille herte-winsk:
Kin ik ’t ek fan Fanny winne?
Stel ik har rekord in grins?
Beide binne net forlegen
(HollAn neamt faeks Friezen stiif),
Fanny krijt oan Foek in dregen
Op ’e baen dat ’s büten kiif.
Foekje donkerbloun’ Friezinne,
Abe fuotbalstjer fan 't Fean,
Nammen, dy’t der wêze kinne,
FryslAn hoeft net lést to stean.
Hoeft syn sport-ear net to slökjen,
‘t 'Bloed krópt, seit men, hwer’t it net
rlnt,'
De earme hat mar soarch
Foar klean en foar hwat iten,
Dat faek fan rike lju
Oerdiedich wurdt forsmiten.
ld
is
a
e
e
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Foekje donkerbloun’ Friezinne,
Startte, roun en hja oerwoun.
Ring’ wist Londen fan har kinnen,
Yn ’t White City Stadion
Cheeseman de favorite
Fan it Ingelske publyk:
Better jit yn it sAlt bibiten,
Dy’t foar Foek de flagge strykt.
9
r
r
r
3
1
3
9
t
r
r
Foekje donkerbloun’ Friezinne,
Atletyk-kriich Bütenpost,
Set it nei öfrin op in rinnen,
Hat 't optein publyk forrast.
FryslAn, HollAn moast it hearre,
In Bürums famke, arbeidérsbern,
Makket fluch en foars karriëre,
Elts stie der fan op to sjen.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetrling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
e
v
e
k
3
r
3
9.
i-
i,
n
v
a.
v
9
9.
z.
storen, maar dit is altijd een rekbaar
begrip. Daarom heeft men er de bepa
ling bij gemaakt, dat tijdens dat mu
ziek- en zangnummers worden uitge
voerd, binnen een kring van 40 meter,
gemeten vanaf het punt van uitvoering
zonder noodzaak niet mag worden heen
en weer gelopen. Een leder moet binnen
deze kring stilte in acht nemen.
Bij wedstrijden mag men zich niet on
nodig op de voor de wedstrijden beno
digde baan begeven.
In Hindelopen, dat ook hier een soortge
lijke verordening heeft, sluiten de café’s
’s avonds om 10 uur en van een muziek
tent e.d. moet men binnen 10 meter af
stand volkomen stilte betrachten.
Zoals zo vaak is ook bij deze zaak de
verordening van Wymbritseradeel, die
geheel anders is opgezet, vrij uitvoerig.
De sluitingstijd is van 11 tot 6 (vroeger
10 tot 6) en voorzover dit het Paviljoen
Snekermeer betreft, gedurende het tijd
vak 1 Mei tot 1 October tussen 2 uur
middernacht en ’s morgens 6 uur.
Niet getapt mag worden op Zaterdag na
-12 uur, zo deze dag niet valt op een
feestdag, zoals Nieuwjaarsdag, Kerst
mis, enz.
Op Zon- en algemeen erkende Christe
lijke feestdagen, mag n.l. in het geheel
geen sterke drank worden verkocht. Dit
mag evenmin op de verjaardag van H.
M. de Koningin, op mobllisatiedag, de
Palar naar Nederland. Naar vernomen
wordt, zal Palar, de Indonesische gede
legeerde bij de V. N., begin deze week
naar Nederland vertrekken op verzoek
van Mohammed Hatta voor consultatie
over de politieke situatie In Amerika.
Kind onder handkar. Een drle-jarlg jon-
getje, dat te Rotterdam onder een be
laden handkar kroop, raakte bekneld
toen de kar plotseling kipte. De knaap
werd ernstig aan het hoofd gewond en
is later overleden.
Nagekomen cadeau. Namens ’t Madoe-
reseK.N.I.L.corps „Barlsan Tjakra Ma-
doera” werd H.K.H. Prinses Wilhelmina
nog ter ere van haar gouden regerings
jubileum een cadeau, bestaande uit twee
massief zilveren enkelrlngen, overhan
digd.
Uitspraak tegen neger-stoker. De Rot
terdamse rechtbank veroordeelde de 32-
jarige neger-stoker Agbomsom uit Li
verpool, wegens zware mishandeling, de
dood tengevolge hebbende, tot een ge
vangenisstraf van een jaar.’
Gedemoblllseerden haar Wellington.
Honderd gedemoblllseerden uit Batavia
zuilen zich in Nleuw-Zeeland vestigen
en zullen In de komende drie weken per
vliegtuig naar Wellington vertrekken.
Hij maakte het zelf. De Haarlemse
rechtbank heeft de valse munter, de 32-
jarlge assuradeur O, P, uit Zandvoort
veroordeeld tot 4i/a jaar gevangenisstraf
met aftrek. P. werd in 1946 In Antwer
pen gearresteerd, terwijl; hij In het bezit
was van vijf mlllloen Belgische francs In
valse biljetten.
de fokkers al dy jlerren blwarre hat. It
Stamboek is foar alle Fryske boeren it-
selde, dêryn kenne hja gjin spjaltlng en
hawwe goede Heders op ’e tiid de ge
baren sjoen en foar west. Dat hat lt
Stamboek great makke.
Lang wie lt Stamboek it wurk fan pio
niers, It hat wol tweintich, trltlch jler
duorre, foar de mannlchte fan Fryske
boeren de sjenswlze fan harren foargon-
gers ynseagen. In stamboeksboer wie
lang In lükse boer en stamboekkij hleten
wol moai om to sjen mar djür yn Önder-
hAld en mln yn ’e amer. Steech troch-
setten hat lt Stamboek foarüt brocht en
ek it foarrjocht fan lledende minsken,
dy’t fierder seagen as de mannlchte.
Doe’t ik'destilds lt is nou al wer trl
tlch jier lyn yn Wageningen myn lAn-
bou-akte helle, siet der as examinator
de Aide hear Mesdag, de Suvelkonsp-
lint fan FryslAn, de man, dy’t tsjin de
mannichte yn altyd wer wiisde op de
neefdsadk, de produksje fan kij-, it
fuorjen, it drinkwetter to Ündersykjen
en to forbetterjen. Hy joech gjin krimp,
hy seit it foars en iepen, dat it nearne
nei roaide, dat de boer seis net iens
wiste, hokfor fet syn kij hiene. Molk-
kontröle om it fetgehalte gewaer to
wurden, dat moast, dat wie pliclit. Wy
hiene hjir fan aids in skoander soarte
molkfé, mar it koe jit stikken better,
helte produktiver. De kontröleforienings
kamen hjir, de earsten yn NederlAn en
aloan mear boeren waerden troch Mes
dag en syn maten woun foar dizze sou-
ne biweging, Hjoed stiet FryslAn noch
fier foroan mei it oantal boeren, dat
harren produksjemasjines op fêste tiden
kontrolearje lit.
It Stamboek hat op ’e tiid de bltsjutting
fan de produktivitelt foar de fokkerij
ynsjoen en der har apparaef ek nei yn-
rjochte. Assnle foar de sinne is de tsjin-
sfAn foar Mesdag syn ideeën fordwoun.
Ek syn iverjen foar goed drinkwetter
foar de kij hat tige fortuten dien. Jam
mer genöch binne lang alle boeren net
Beboete arbeider stak spinnewiel in
brand. Bij de stoomspinnerij Twente te
Almelo brak brand uit. Het bleek, dat
de brand uit wraak was gesticht door
een 17-jarige arbeider van deze fabriek
A. G. van D., die ’s morgens met eetl
mede-arbelder was beboet in verband
met in de fabriek gepleegde vernielin
gen.
Spek aan spinnen. Nederland zal Polen
10.000 vaten haring (waarde f350.000)
leveren In ruil voor een partij rogge.
De haring ligt op het ogenblik nog in
Schevenlngen, Vlaardlngen en Katwijk
opgeslagen. ZIJ is gevangen in het sei
zoen 1948-1949. De vangst is nu vrijwel
opgeruimd.
Hoog bezoek. H. M. de Koningin heeft
een bezoek gebracht aan de jubileum
tentoonstelling te Honselersdljk van de
Bond Westland.
Nieuwe pachtwet. De indiening van een
ontwerp voor een nieuwe pachtwet kan
binnenkort tegemoet worden gezien,
doch de geldigheidsduur van hef pacht-
besluit zal dienen te worden verlengd. -
Boerenbezoek. Ruim 8o Engelse boeren
brengen een bezoek aan ons land om de
werkmethodes op landbouwkundig ge
bied te bestuderen. Zij logeren in Astoria
Chalet te Baarn en maken van daar
uit hun tochten.
Ongelukkige val. Dezer dagen wiel een
2-jarig jongetje op de Markt te Gouda
uit een raam van de derde verdieping.
Het kindje overleed enige uren later.
De hekkesluiter. Als laatste gemeente in
Limburg zal Roermond een begin maken
met de omschakeling van het electrici-
teitsnet van 127 op 220 volt,
Modem. Binnenkort zal hef spoorweg
station te Zwolle een tunnel krijgen van
het eerste naar het tweede perron. Ook
zullen de perrons worden verhoogd.
Meisjes terecht De twee minderjarige
meisjes uit Waubach, die Dinsdag van
huls zijn weggelopen, zijn inmiddels
weer thuis. Zij zijn in Den Haag door
de Kinderpolitie aangehouden op ver
zoek van een familie bij wie zij onder
dak hadden gevraagd.
Gouden jubileum. Ter gelegenheid van ’t
50-jarig bestaan van de Ned. Planten-
ziektenkundige Dienst te Wageningen
zal het volgend jaar een Internationaal
congres van plantenziektenkun Tgs dien
sten worden gehouden,
evenmin als op de dag „waarop voor
Wymbritseradeel de loting voor de mi
litie plaats heeft”. (Heus zo staat het
nog in de laatstelijk in 1946 gewijzigde
verordening). Zonder schriftelijke ver
gunning zo staat uitdrukkelijk ver
meld mag in de kom van het dorp
Woudsend niet het voetbalspel worden
beoefend.
Voor kaart- en danspartijen wordt geen
vergunning uitgegeven, als er geldprij
zen worden uitgeloofd.
In Wymbritseradeel is de politie tevens
bevoegd, paarden, bereden of bestuurd
door personen, die in kennelijke staat
van dronkenschap verkeren, op kosten
dier personen te stallen, totdat deze weer
tot het veilig besturen hunner paarden
bekwaam zijn en de veroorzaakte kos
ten hebben voldaan.
In Wymbritseradeel mag men op eigen
houtje geen kampeerders nachtlogies
verlenen en daar een bedrijf van maken.
Ook is het in deze gemeente verboden
tussen zonsondergang en zonsopgang in
gezelschap met iemand van andere kun
ne te zitten of te liggen op openbare
wegen of dijken of op hun bermen, glooi
ingen of onderkant.
Deze bepaling is niet van toepassing in
dien bedoelde personen met elkander ge
huwd zijn of elkander in de eerste of
tweede graad van bloed- of aanver
wantschap bestaan.
Evenals in de meeste andere gemeenten
is het eveneens verboden in het open
baar vermomd of onkenbaar te ver
schijnen.
Het is tevens verboden op Zondag te
vissen in openbare wateren.
En tot slot (maar dit valt eigenlijk bul
ten het onderwerp): Het is verboden in
het openbaar op welke wijze dan ook,
God te honen, te lasteren, dit te bevor
deren of daartoe gelegenheid te geven.
Commentaar overbodig,
Bürum’s boargerfamke Foekje,
Hoopt’ dat hja foar FryslAn wint.
4 Septlmber 1949. PYT.
Hwat hat Gabe Skroar
N.
Ook aan onze pleziertjes is bij veror
dening paal en perk gesteld. En dat is
maar goed ook. Ook in dit opzicht is
het beter, dat ieder niet doet, wat goed
is in zijn eigen ogen.
Laten we maar in Bolsward beginnen.
De houder van „een tapperij, bierhuis,
koffiehuis, herberg, hotel, slaapstede of
enig huis, waar men gelagen zet” is ver
plicht te zorgen dat de ambtenaren van
politie onbelemmerd toegang hebben.
Deze ambtenaren mogen echter niet op
de slaapkamers zelf komen. Van 11 uur
’s avonds tot 5 uur ’s morgens is het
sluitingstijd. Men mag In bovengenoem
de inrichtingen geen „muziek, vertonin
gen of andere verrichtingen ten verma-
ke” aan het publiek toelaten, uitgezon
derd bioscoopvoorstellingen. Ook mag
men zonder toestemming van de bur
gemeester geen gelegenheid tot dansen
geven. Wie binnen de laatste drie jaar
vaker dan éénmaal een veroordeling
kreeg wegens openbare dronkenschap
of volgens de beoordeling van de bur
gemeester misbruik maakt van alcohol
houdende dranken, m.a.w. op de zwar
te lijst staat, moet worden geweerd.
Dit geldt ook voor degene, die door een
in de gemeente gevestigdé instelling van
weldadigheid bedeeld wordt. Dit is alles
echter van toepassing als de namen van
deze personen schriftelijk aan de hou-
ders van de Inrichtingen zijn opgege-"^ingsdagën ^or'^^rK^meV
Y®n> Provinciale Staten of Gemeenteraad,
Wanneer) de openbare orde verstoord
wordt of dreigt te worden, is de bur
gemeester bevoegd de gelegenheden tij
delijk te sluiten. Zoiets kan bijv, voorko
men „in geval bij brand of watersnood
of op dagen van algemene mobilisatie,
verkiezing, kermis of jaarmarkt”. i
Ook is het verboden op of aan een weg
of langs de huizen optochten te houden;
als goochelaar, hardloper, orgeldraaier,
muzikant of liedjeszanger op te treden,
dieren of zeldzaamheden te vertonen of
muziek- of zanguitvoeringen of verto
ningen te geven.
Worden deze met toestemming
wel gegeven, dan Is het natuurlijk ver
boden hierbij anderen door hinderlijk of j
luidruchtig optreden te storen.
In Hennaarderadeel is het zonder ver
kregen toestemming van de burgemees
ter o.a. ook verboden openbare toneel
voorstellingen, harddraverijen, rlngrljde-
rijen, kaatspartljen, sjoelpartljen of an
dere feestelijkheden en vermakelijkheden
te houden. Evenmin mag men er zonder
toestemming In het openbaar tenten,
draaimolens, kramen, enz. opslaan, kun
sten vertonen, In ’t openbaar gevaarlijke
of wilde dieren rondlelden,
In Wonseradeel wordt een vergunning
tot het houden van „slaapsteden” be
stemd tot hét geven van nachtlogies aan
allerlei personen, Ingetrokken, wanneer
blijkt, dat in de betrokken slaapstede
gelegenheid gegeven wordt tot hef ple
gen van ontucht, of dat deze anderszins
gevaar oplevert voor de openbare orde
en zedelijkheid. (De andere gemeenten
zullen er trouwens wel niet anders over
denken),
Te Workum kunnen de houders van tap
perijen enz. ’s morgens een uur langer
slapen dan in Bolsward. Was de sluiting
hier van 11 tot 5, te Workum, is die van
11 tot ’s morgens 6. Op Zondagen en
erkende Christelijke feestdagen wordt ’s
avonds een uur eerder gesloten.
Te Workum Is het verboden in verlof-
lokaliteiten personen beneden de 16- i
jarige leeftijd toe te laten, anders dan
in gezelschap van een meerderjarige.
Ook mogen personen in kennelijke staat
van dronkenschap niet worden binnen- Ljouwert kriget in oerdrokke wike en
gelaten.
Wanneer er in het laatsgenoemde
stadje, in een verlofzaak, logement ot
dergelijke of in „derzelver aanhorig-
heid” twist of ongeregeldheden moch
ten voorvallen, zijn de bezoekers op eer
ste aanzegging verplicht het gebouw te
verlaten en is de houder van de inrich
ting verplicht de zaak onverwijld te slui
ten.
Ook schuwt men te Workum de „werken
der duistern,is”.i Als het avond wordt
zijn de houders van inrichtingen ver
plicht zorg te dragen, aat er een be
hoorlijke verlichting aanwezig is. Het is
ten enenmale verboden het aanwezige
licht uit te doven of iets te verrichten,
waardoor het licht geheel of ten dele
ophoudt „aan de bestemming te beant
woorden”,
Personen die uitkering ontvangen uit ’n
werklozenkas of aan wie van gemeente
wege werk wordt verschaft mogen de
inrichtingen niet bezoeken. Natuurlijk
mag men ook te Workum muziek- en
zanguitvoeringen, volksfeesten enz. niet
Kind verbrand. Een 6-jarig jongetje is
bij een brand in de Molenstraat te Vlis-
singen om het leven gekomen. Het kind
sliep in een vlieringkamertje waar de
bliksem is ingeslagen.
Bedrijfsongeval. Een schilder te Heer
len maakte Woensdag, toen hij staande
op een ladder aan het schilderen was,
een misstap en viel van drie meter
hoogte. Donderdag is hij overleden.
De familie H. Edelijn, wonende te Har-
denberg, is het slachtoffer geworden
van een indringer, die bij afwezigheid
van de bewoners fllOo uit het kabinet
haalde en ermede verdween.
Zoete lieve Gerritje. De kosten van de
organisatie-Wolitersom bedroegen over
1947 in totaal f 18.023.000.—.
Geld in 't laadje. Giethoorn werd door
250.000 toeristen bezocht, die één mil-
lioen gulden inbrachten.
Een onbekende gepantserde smokkelauto
is brandend aangetroffen op het rijwiel
pad BergeijkRiethoven. Nadat de
brand was geblust door in de nabijheid
wonenden, bleek de lading te bestaan
uif 35 kalveren, welke vermoedelijk be
stemd waren voor frauduleuze uitvoer
naar België. Aangenomen wordt, dat de
auto wegéns banden- of motorpech
heeft moeten stoppen en dat inzittenden
haar daarna in brand hebben gesto
ken,
Een nationale rundveetentoonstelling is
te ’s-Hertogenbosch geopend. De ten
toonstelling, die gehouden wordt ter ge
legenheid van het 75-jarig bestaan van
het Ned. Rundveestamboek, is de eerste
na de oorlog. Aan de voorzitter van het
Ned. Rundveestamboek, prof. ir. W. de
Jong Is de zilveren penning der Bossche
veemarkt aangeboden.
Een aantal deelnemers aan de R. T, C.
bracht Zaterdag een bezoek aan Wage
ningen, waarbij het scheepsbouwkundig
proefstation, de landbouwhogeschool en
het instituut tot veredeling van land
bouwgewassen en de plantenkundige
dienst werden bezocht.
Een wilde staking onder houtsjouwers
en bestekzoekers bij de Groninger hout
handel v.h. W. Kunst aan het Eemska-
naal te Groningen is uitgebroken. De eis
is loonsverhoging en verhoging van de
prestatlebljslag. De staking omvat 21
van de 50 arbeiders.
Voor de bouw van het Evert Kulpers-
oord, het schollngs- en vacantleoord van
het N.V.V., dat te Amersfoort zal verrij
zen, zal een prijsvraag worden üitge-
schreven voor een In het landschap pas
send gebouw.
Tien mlllioenste is er weldra. Wanneer
de voorlopige ramingen kloppen zal
waarschijnlijk In December van dit Jaar
de tien mlllioenste Nederlander of Ne
derlandse zijn of haar feestelijke entree
In ons vaderland maken.
Heft psalmen aan. De Generale Synode
der Gereformeerde Kerken heeft beslo
ten een proef te nemen met de psalmbe
rijming van Ds. Hasper,
Streekblad voor
yn steat harren pleats oan to gluten by
de Intercommunale, mar dat lt dèrre
hlnne moat, stiet net mear yn ’e klif.
Doe kaem Dr. Veenbaas mei syn baen-
brekkende ideeën oer de sounens fan lt
ié. De greate strild tsjin de t.b.c. waerd
ynsetten. O, mei In sé fan krltyk, mei in
oseaen fan toloarstelllngs oer en wer.
Mar ek hjlrln hat U stege trochsetten
Ontsachllke fortuten dien. Nou Is lt Frys
ke fé praktysk t.b.c.frlj. Ek de abortus,
lt kealforsmlten en syn oarsaken waerd
oanpakt. Tink) der om, sel Veenbaas,
de heechproduktlve kij binne tear, har
sounens, har resistenty foar blsmetllke
en erfllke kwalen moatte wy tlge om
tlnke,
En wer krlge hy en lt Stamboek troch
de Gezondheidsdienst greate dingen
klear yn ienriedich oparbeidzjen mei lt
Boun fan Cooperative Suvelfabriken.
Aloan düdliker waerd it de Fryske boer
dat hy mei stukke mannen oan it roer
bihAlcftn bliuwe koe. Baron E. van
Welderen Rengers wie fjirtich jier lang
de secretaris fan it Stamboek. Doe’t hy
yn 1905 dizze taek oanpakte, wiene jit
mar 773 boeren lid, dat wie ien op ’e
tritich, nou hat it F. R. S. 4906 leden,
dat is ien fan de fjouwer. Yn dyselde
tiid is it tal- bollen fan 201 omheech
gien oant 1904 en it tal kij fan 3376
oant 57413. Mar de greatste foarütgong
sit yn it jongfé. Rierren klommen fan
324 oant 12273, jhokkellngen fan 614
oant 16747 en keallen fan 1241 oant
23546. Dit binne sifers, dy’t düdlik sjen
litte, dat de Fryske boer in stamboeks
boer wurden is of jit wurdt. En tagelyk
mei it oantal gyng de kwaliteit om
heech, Men mei it foar de minsken bi-
twiveije, fêst stiet lt, dat foar de kij,
FryslAn is „it béste lAn fan d’ierde, lt
Fryske lAn fol eare en roml”
I
F -
i
i
i
i-
i
r
i
r
r
r
1
a
1
t
i.
i
Bolswards Nieuwsblad
5.
