Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
o
üs hjoed Q n
to sizzen I
No. 76
45e Jaargang
Vrijdag 30 Sept 1949
West-
OSINGA - Bolsward
Under in steand seil is ’t maklik kloetsjen.
Dit
Is
Een
Charlotte van Luxemburg
Is en de schaakstukken uitgestrekte rij-
a.
b.
c.
Atoombom wekte weer eens sensatie. De
wedloop. Churchill vroeg, Cripps sprak.
Wysjinsky beschuldigde, Waarom men
Tlto wil helpen. Gewapende vrede of koude
oorlog? Tenslotte: Oost-Azië.
Joop Theunisz, Het slotwoord wordt ge
sproken door het Eerste Kamerlid, H.
Algra,
‘/eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Reg. Omroep Noord
245 M.
atie in de Europese landen nog lang niet
klaar, er dreigen allerlei moeilijkheden,
ook onderling. Al treedt de atoombom-
historie uiteraard in de discussies in de
algemene vergadering van de Ver. Naties
nu wel meer naar voren, toch is er in
de lijn der redevoeringen van de grote
staatslieden niets wat op een verande
ring in hun wederzijdse standpunten ge
lijkt
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? ling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
politiek voordeel brengt, doch aan de
wijze waarop het Westen er op reageert.
Toont men zich daar bevreesd na deze
..cthulling, dan zullen de Russen ervan
profiteren, blijft men even kordaat als
tot nu toe het hoofd bieden aan de Rus
sische politiek van afdreiging, dan zal
er o.i. voorlopig weinig in de politieke
verhoudingen veranderen.
Wat we wel mogen verwachten is dat
het Westen met nog meer energie de
voorbereiding van zijn verdediging zal
aanpakken. Het is best mogelijk, dat
Truman
zijn onthulling over de Russische atoom
bom mede deed om het Huis van Afge
vaardigden, dat, zoals bekend, het be
drag voor militaire hulp aan de Europe
se leden van het Atlantisch pact vermin
derde, bereid te maken het oorspronke
lijk bedrag te herstellen, dat immers
Churchill
aangedrongen op nadere inlichtingen
over de gehele kwestie van de atoom-
pelijke commissie uit Senaat en Huis dat
aanbeveelt. En misschien zullen nu ook
Engeland en andere landen van het At
lantisch pact het atoomgeheim met Ame
rlka mogen delen, het zoh de militaire
paraatheid van het Westen slechts ten
goede komen; overleg over deze kwes
tie schijnt gaande te zijn. In het Lager
huis heeft
middelen verloren of hebben zij aan be-
tejkenis ingeboet. De mens is daarom
verplicht het levende weerloze schepsel
te beschermen en een verzorging te ge-1
ven, waarop het recht heeft.
Dinsdag 4 October 1949, Is het weer de
Internationale dierendag. Men doet een
beroep op de zachtere gevoelens van
„Dollartekortl
Steeds schaarser wordt
Tabak wij moeten waken
Wij gaan U voor
In ’t sparen, door
Roken voortaan te staken.”
Hij kijkt je na,
Loopt ’t mis weldra
Klinkt de critiek verbolgen
Ga and’ren vooi
In ’t rechte spoor.
Goed vóórgaan doet goed volgent
15 Sept. 1949. PIET.
Er zijn mensen geweest die het om on- van groter betekenis is de veranderde
ter voorgelichte en meer geïnteresseerde
jeugd. De beste leden van de verenigin
gen voor dierenbescherming zijn de ju
nioren. Er is een belangstelling voor
natuur-historie waar te nemen die veel
belooft voor de toekomst.
Desondanks blijft het beschamende feit
bestaan, dat dierenbescherming in 1949
nog dringend nodig is. Voor de ouders,
om er hen van te doordringen, dat de
manier waarop kinderen met dieren om
gaan, van beslissende invloed kan zijn
op de vorming van hun karakter. Voor
modieuze dames, die allergehoorzaamst
accepteren, wat een despotische mode
koning decreteert. De paradijsvogel en
de struis zullen (Je hoeden versièren
dus trekken expedities de binnenlanden
in om het land der Papoea’s leeg te
gunouge gcvai tvigi „uc uaao gvsu Schieten.
voor het materiaal en beeft het dier het OP de markten, tijdens veetransporten,
De heren gaan
Misschien voortaan
Op Wrigley’s gummie kauwen.
All-rlghtl ’t Blijft waar
Hun hoofdgebaar
zelden te aanschouwen.
Wysjinski
beschuldigde Engeland en de Ver. Staten
van oorlogsophitsing, bepleitte een
verbod van atoomwapenen en andere
wapenen tot massavernietiging en stelde
ten slotte voor dat de vergadering een
beroep zou doen op de Grote Vijf om
onderling een verdrag te sluiten tot ver
sterking van de vrede.
Verkoophuis voor betere sou-
veniers te Grouw een succes
geworden.
Op 31 Augustus heeft het tijdelijk ver
koophuis van de stichting Fryske Am-
bachts- en Folkskunst een succesvol sei
zoen afgesloten.' Duizenden vreemdelin
gen, waaronder vele buitenlanders, wel
ke in de zomer dit eldorado voor de wa
tersport bezoeken, hebben in „it Diske”
kennis gemaakt met de producten van
de Friese ambachts- en Volkskunste
naars. In het bijzonder het door de
Grouwsters zelf vervaardigde houtsnij
werk, het koperwerk, het Hindeloper
schilderwerk, en het „bonkefykwurk”
trokken veel belangstelling.
Het ligt in de bedoeling van het stich
tingsbestuur om het volgende seizoen,
zij het misschien op andere wijze, in
meerdere toeristencentra in Friesland de
ze verkoop voort te zetten.
Gulden dagen voor het Fries
Rundvee Stamboek.
Het Fries Rundvee Stamboek, de vereni
ging die zoveel heeft bijgedragen tot
de wereldnaam van onze zwart-bonten
vierde deze week haar 70-jarig be
staan met een ^rote veetentoonstelling.
Drie dagen lang werden in Leeuwarden
de resultaten gedemonstreerd van zeven
tig jaar propaganda en noeste arbeid
voor ’n meer stelselmatige fokkerij door
veredeling in eigen ras.
Drie dagen lang werden de Tsjitskes en
de Durkjes, de Leopolds, de Adema’s en
hoe de adel van onze rundveestapel
verder moge heten, bekeken en betast,
voorgeleid en vertroeteld. Want ver
troeteld worden de dieren op deze da
gen. Niets mag immers een gunstige uit
slag van de keuring in de weg staan.
Daarom wordt er voor de zoveelste maal
nog eens gepoetst en geborsteld.
<an|Het grote moment van deze keuringen is
Bindert Posthuma. Verder optreden van I steeds de aanwijzing van de kampioenen
met het daaropvolgende défilé van de
bekroonde dieren. Welk een, machtig
schouwspel leverde Dinsdagmiddag het
défilé van de bekroonde stieren. Voorop
de kampioen van dit jaar, Leopold Jan
en daarachter de reserve kampioen Wo-
dan, die de beide voorgaande jaren aan
de kop had gelopen. Woensdagmiddag
herhaalde zich dit festijn. Nu stond het
vrouwelijk vee in het middelpunt van de
belangstelling. Kampioenen werden
Sietske Roosje eni Erna met ais reserves
Pietje 23 en Theresa 81.
Kostelijk (en kostbaar) was deze de
monstratie op de zon-overgoten Wllhel-
mlnabaan. De bloem van het Friese vee
paradeerde hier langs de talrijke toe
schouwers. Vele van deze kijkers waren
van ver over onze grenzen gekomen, wel
een bewijs, dat ons vee inderdaad een
wereldnaam heeft op te houden.
Van schier alle landen, die iets met vee
teelt hebben uit te staan, werden op
deze tentoonstelling de tongvallen ge
hoord. Wie weet, waar het Friese Stam-
boekblocd, dat deze dagen In Leeuwar
den was, het volgende jaar in het „büt-
hüs” staat.
Dat deze demonstratie de export ten
goede komt, staat als een paal boven
water.
Tlisdel 4 Oktober:
18.30—19. Frysk programma.
„Bunkerklanken”, it Frysk studinte-
kabaret „De SkÜmkop” hinget in
fleurlch byld op fan ’e kampen op
Skylge.
Meditaesje fan Ds. A. G. Roeders
fan Langsweagen.
Stimmen üt it Heitelfln.
Wegwijzer of Gids
Ministers zijn
Privé vaak „klein”.
Maar Stafford Cripps - Ernest Bevin,
Deez’ heren zit
(’t Stond zwart op wit)
Gaaf nationaal besef in.
van de kennis van een aantal hunner
Duitse collega’s, die gedwongen of vrij
willig In de Sovjet-Unle verblijven, stond
wel vast dat ook in Rusland vrij spoedig
een practische methode zou worden ge
vonden om van de theoretisch reeds
lang mogelijke atoomkernsplitsing In die
zin te profiteren, dat men Ze voor het
maken van een bom zou kunnen gebrul-
heeft het dier zijn natuurlijke afweer-ken ook best 11Jk dat de
Russische splonnage in de Ver. Staten
nog een handje heeft geholpen bij het
oplossen der vraagstukken, De Russen
zeggen dat ze al sedert 1947 achter het
geheim zijn, en dat is voor hen heel be
scheiden, gezien de wijze waarop ze te
genwoordig allerlei ontdekkingen en ult-
j. i vindingen voor de Russische wetenschap
mensen die zich maar al te vaak als .anntJretK Ze zullen dug wel wat ach_
terstaan bij de Amerikanen, wat de ont
wikkeling van het fabricageproces be
treft in Washington beweert men dat
de Russen nu zijn, waar Amerika in 1945
was maar dat neemt niet weg, dat
de Russen de atoombom hebben. Uit 't
Westen horen we nu allerlei verzekerin
gen dat de atoombom toch niet zo’n ver
schrikkelijk wapen in een oorlog is en
dat er ook wel middelen ter verdediging
Izijn, njaar dat is toch een beetje kinder
achtig, nadat men enige jaren op het
bezit van dit wapen heeft gesnoefd.
J als de onthulling van het geheim hun
Hwat haf Gabe Skroar
aasvogels gedragen. In een wereld vol
van gevaarlijke spanningen, van zorgen,
van oorlogsinvaliden en -weduwen.
Dwaasheid zou het zijn de aandacht te
vragen voor het dier bij zoveel menselijk I
leed, indien men de strijd voor het rede- I
loze schepsel zou moeten beschouwen
als een zeer exclusief stokpaardje. Het
is evenwel zó, dat dierenbescherming
impliceert; mensenbescherming; een be
roep doet op die eigenschappen, welke
de mens waarlijk méns maken. Hoe zou-
den we naastenliefde mogen verwachten
bij iemand die wreed is jegens dieren? 1 1 6 ]f
Is deze dierendag nog actueel? Niemand i Het zal niet aan de Russen zelf liggen,
zal ontkennnen, dat er zowel op het ge-
bied van wetgeving als in de publieke
gezindheid veel ten gunste is veranderd
sedert de afschaffing van ongure ver
maken als het palingtrekken. Sterk leeft
de gedachte van de dierenbescherming
in de kringen van de politie en in de
harten van moderne, nuchtere mensen.
Wie'een lijmstok hanteert riskeert een
bekeuring. Leden van vinkersclubs mo
gen hun vogeltjes niet meer met een
gloeiende breinaald de ogen uitschroeien.
Het afgebeulde sleperspaard is groten
deels vervangen door de motor, de trek
hond is bezig te verdwijnen.
Scherper werd de contröle op de vee
transporten, op markten, zwervende
huisdieren, op de hitjes voor de woon
wagens, op de techniek van het slach
ten.
Vele steden bezitten asyls en inrichtin
gen om dieren pijnloos af te maken. En
dingen misbruiken om de vérwrongen-
heid van de eigen ziel af te reageren
op het stomme dier. HIJ kan ook de eer
bied voor alles wat geschapen is en leeft
overdragen in de wereld rondom. HIJ
kan de hartstocht van het duistere ik
zich laten uitleven In een zweep, die
een dierenrug striemt. Het hangt er maar
van af wat de mens, wat de mensen
doen. De cultuur wordt niet gebouwd uit
de dode stof alleen. Het leven trilt er
in, de betrekking tot het levende Is er
In verdisconteerd. Daarom moet men
eerst weten, hoe mensen zijn in hun om-1
gang met dieren, om te kunnen zeggen
op welke trap van beschaving zij staan.
Zo komt het dier op 4 October een dag
uit de eenzaamheid van zijn vaak ver-
geten bestaan naar voren. Met het dier
werd het essentiële aan de schepping
toegevoegd. Daarom moet het dier be
schermd worden. Levend in de cultuur
der, doch de regering weigerde die te L-
verstrekken., daar leende deze zaak zich i i8f|gche China
f - TS--1.-1
Lagerhuis was bijeen om een debat over
de devaluatie te houden, dat hadden de
conservatieven gewenst.
In zijn rede zelde
.houder van hond of kat is een dieren-1 is men met de gevolgen van de devalu-
vriend. Gevolg: zwervers, die onher
roepelijk onder de raderen van het ver
keer worden vermorzeld. Niet zelden
bericht rnen de politie dat geldt zo
wel voor villawijken als volksbuurten
dat ergens een dodelijk gewond dier
langzaam ligt te sterven, zonder dat
iemand zelfs maar de moeite neemt er
naar te kijken, laat staan er voor te
zorgen, dat het beest uit zijn lijden ver
lost wordt. Kleine kinderen komen
nieuwsgierig naderbij, gooien steentjes,
porren met stokken..
Ei is nog zeer veel werk te doen in
1949, Moge het verricht worden in de
geest van de rede die Koningin Juliana
hield bij haar inhuldiging, toen Zij in
de Nieuwe Kerk te Amsterdam op 6
September 1948, <sprak over de neer
gang bij de volkeren, zich openbarend
in misdadigheid en verwildering der
geesten en de bestrijding daarvan met
déze woorden:
„Geen betere wijze om dit kwaad
te bestrijden dan het opvoeden
van onze jeugd tot vrije mensen
met een geestelijk fundament,
met een sterk verantwoordelijk
heidsgevoel voor de medemens,
met eerbied voor alles wat leeft
en groeit en voor eens anders
diepe overtuiging”.
zi|n woorden, diep van klank en
ernstig van inhoud.
Woorden, die ons tot nadenken prik
kelen.
Woorden, die ons moeten dringen tof
het stelllen van een daad.
Mogelijk wil
Winston Churchill
Nu ook niet minder wezen.
Legt zijn sigaar
Op ’t Staatsaltaar.
Als opposant genezen.
Elk is bekwaam
(Noem maar geen naam)
Andren de weg te wijzen:
„Zo moet je gaan.”
Zelf blijft hij staan.
houding aan te prijzen?
Hef bericht, eerst door Truman bekend door de Senaat reeds is goedgekeurd, en
gemaakt en later door Moskou beves-,nu waarschijnlijk ook door het Huis zal
tigd, dat ook de Russen atoombommen j worden aanvaard, nu een gemeenschap-
maken, heeft nog al sensatie In het
Westen veroorzaakt. Waarom, begrijpen
we piet erg goed, want gegeven de
stand der wetenschap, het feit, dat ook
de Russische geleerden geen kinderen
zijn en zij bovendien konden profiteren
Kardelj,
de vertegenwoordiger van Zuid-Slavië
heeft een boekje open gedaan over de
dreigementen der Russen jegens zijn
land, de demonstratieve troepenbewegin
gen langs de grenzen, en de incidenten
aan die grenzen door de Russische sa
tellieten uitgelokt. Joego-Slavië wenste
zijn socialistische staat volgens zijn
eigen inzicht op te bouwen. Men moet
hier natuurlijk lezen „communistische
staat”, want Tlto is ook communist, al
verzet hij zich tegen Russische expansie
over, inmenging in en uitbuiting van zijn
land. Dat het Westen thans met hem
koketteert is omdat de Zuid-Slavische
afval de kracht van het Oostelljk blok
aantast, men wil Joego-Slavië ook daar
om met Westerse economische hulp op
de been helpen, opdat andere satelliet
staten zich gadn afvragen of ze wel op
het goede paard wedden, toen ze zich
rond Moskou schaarden, in leder geval
zou men dan de ontevredenheid in die
satellietstaten aanwakkeren. Van die
ontevredenheid getuigt ook weer de ar
restatie van 20 vooraanstaande commu
nisten in Bohemen (Tsjecho-Slowakije)
die blijkbaar Tito-neigingen hebben,
We krijgen dus ook een
proces in Praag,
naar het model van het proces-Rajk in
Hongarije, welk laatste land waarschijn
lijk de diplomatieke betrekkingen met
Zuid-Slavië zal verbreken. Over en weer
zijn reeds een aantal diplomaten uitge
wezen. Het blijft daar dus spannen rond
het Balkangebled, maar men gelooft
over het algemeen toch niet aan direct
oorlogsgevaar, doch meent, dat Mos
kou zal blijven trachten door Intriges
Tlto te Hkwlderen. Oosten en Westen
zouden dan In Europa voorlopig blijven
samenleven In een verhouding, welke
men naar believen gewapende vrede ol
koude oorlog kan noemen. De hoofden
zijn er vrijwel geteld, met politieke mid
delen alleen is er niet veel meer te win
nen, oorlog wil men niet en daarom
voorspelt men dat de wederzijdse poli
tieke activiteit nu vooral óp
Oost-Azië
gericht zal worden, waar nog armslag
I ia en de schaakstukken uitgestrekte rij-
bommen^er^ de^ Russische In het bijzon-i[.en me^ ma88abevolklngen zijn. Hier is
”2 door de ineenstorting van het nationa-
verstrekken., daar leende deze zaak zich (lgtlgche china en de opkomst van een
nu niet voor. Deze vergadering van het comlnunl8tisch China een toestand ont
staan, welke zowel van Russische als
Westerse zijde de grootste aandacht
vraagt. Het Chinese vraagstuk zal in de
Ver. Naties nog genoeg zorg baren, de
nationalistische Chinese regering heeft
een klacht ingediend tegen Rusland, om-
Crlpps
o.a. dat de monetaire verhoudingen de
Westerse landen vóór de devaluatie In dat het de Communisten steunt en als
zo bedenkelijke mate uiteendreven dat op 10 October de Chinese volksrepu-
hun economische en militaire samenwer-bliek officieel een regering krijgt zal
king er door werd bedreigd ook daar- deze wel trachten ook toegang tot de
om was de devaluatie nodig. Overigens Ver. Naties te krijgen.
Maandag a.s. ontvangst gede
mobiliseerde militairen.
Evenals het vorig jaar wordt ook dit
jaar door de Provinciale Demobilisatie-
Raad in Leeuwarden een ontvangstdag
van uit Indonesië terugekeerde militai
ren gehouden. Het betreft hier de mili
tairen, die tussen 2 Augustus 1948 en
1 October 1949 zijn gerepatrieerd.
Van 10.30-11.30 wordt in de Westerkerk
een herdenkingsdienst gehouden, welke
zal worden geleid door Ds. C. Mak,
Geref. predikant te Leeuwarden. Verder
zullen spreken Ds. H. M. Sasse, Ned.
Herv. predikant te Amsterdam, die twee
jaar als veldprediker in Indonesië heeft
gediend en de garnizoens-aalmoezenier
te Steenwijk, kapt.-aalmoezenier Patei
C. J. M. Strijbos.
Tussen 2 en 3 uur vindt in de Harmonie
een verwelkoming plaats door de voor
zitter van de Prov, Demobilisatie Raad
Mr. H. P. Linthorst Homan, Commissa
ris der Koningin in Friesland; spreker'
kapitein J. Hornix te Den Haag.
Om 4 uur zingt het koor „Fryske Stim
men” van Minnertsga, onder leiding van
begrijpelijke reden nodig hebben geoor-1 gezindheid, vooral bij een moderne, be
deeld, een der dagen van het iaar naar
het dier te noemen.Dierendag.
Dit feit °P z>ch zelf bewijst reeds, dat
er op de andere dagen van het jaar en
zelfs op die bijzondere dag, rond het
dier nog alles niet in orde is.
Hoe zou het kunnen in een eeuw, die
zelfs een mateloze wreedheid tegenover
mensen heeft getoond? Er zijn immers
machthebbers geweest en zij zijn er nog,
die mensen zagen en zien als materiaal.
Men kan ze gebruiken en als ze versle
ten zijn, dan ontdoet men zich ervan, zo
goed als een versleten karpet naar de
rommelzolder verhuist en een kaduke
flets in een vergeten hoek oud roest van
een donkere smederij terecht komt. Zo
bekaaid is vaak ook het dier er afge
komen eni komt het er nog af. In het
gunstige geval zorgt „de baas” goed
V™
slecht getroffen, dan steken zijn ribben 'n sommige stallen, gebeuren altijd din-
door het mager karkas en trekt de kou 8en> die spotten met elk humaan be-
in zijn botten, lijdt hij honger en dorst. 8rip«
Zijn er dan geen mensen, die bles ver-dan dat leger van zwervende hon-
trouwelijk op de hals kloppen en metden en katten. Niet iedere dierenvriend
de hond spelen als een trouwe en eer- houdt er een huisdier op na, juist om
lijke kameraad? Ja, die zijn er. Maar in dat de naoorlogse woningtoestanden
een straat wonen met hen, zij, die katten zich daartegen verzetten. En niet iedere
vergiftigen, hun paarden ranselen en
honden van zich aftrappen.
De eerbied voor het levende wezen heelt
niet overal wortel geschoten en daarom
is een dierendag nuttig, ook al blijft het
een noodgedwongen schamele poging
om de mens op dit punt te verbeteren.
Toch is het nuttig de Nederlandse Ver
eniging tot Bescherming van Dieren
(secretariaat: Prinses Madestraat no.
40 te Den Haag) niet alleen te laten
vechten voor lotsverbetering van het
dier. Aan de behandeling van het dier
immers kan mede het beschavingspeil
,vani eert volk worden afgemeten. De I
mens Is gesteld boven het dier. Hij kan
die in de natuur gelegde machtsverhou-
en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
Bolswards Nieuwsblad
Dierendag 1949
I
’t
li
