goede stijl\
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
I
fhoudt van
De
II
I
üs hjoed Q 0
to sizzen
45e Jaargang
No. 82
Vrijdag 21 Oct 1949
Streekblad voor Weit* en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA - Bolsward
Koning Leopold
I
1
I
e
e
r
Op 17 September, de 5e herdenking van
de spoorwegstaking is de trein in Neder
land aangekomen. Op 16 verschillende
stations zal1 zij voor het publiek toegan
kelijk zijn. De opbrengst in Leeuwarden
komt ten goede aan de Stichtingen ’40—
’45 in Leeuwarden en Sneek.
As men inoar op ’e kop sette kin, sünder
dat der in duif üt ’e büse rollet, is it net
bést mean
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
heel het gebouw een schepping van
de helaas zo vroeg overleden Bolswar-
der architect R. Jorritsma ademt
trouwens eveneens de geest van een
voud, voornaamheid en waardigheid.
Het is een juweeltje van moderne ar
chitectuur, geheel aangepast aan plaats
en bestemming.
Friezen houden niet van koude drukte
en komen zoals ze zijn.
Geheel in deze geest was ook de stem
ming aan het feestmaal. Ook hier werd
van hart tot hart gesproken, schaamden
noch de directie, noch de andere spre
kers zich de memmetael en bleek voor
de zoveelste maal welke goede sfeer er
in het bedrijf heerst.
Wij hopen van harte, dat de L. A. B. op
de ingeslagen weg voortgaat en al zal
de L. A. B. dan geen B. A. B. worden,
Bolsward en omgeving de grootst mo
gelijke service zal blijven geven en daar
bij de goede toon zal weten te bewaren.
Het is voorgekomen het was niet in
de L. A. B.dienst dat een reiziger
vroeg te mogen uitstappen aan „de Dil-
tot station getrokken
Frankrijk en België.
e
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87925
f
t
e
i»
September gaf daling der
werkloosheid te zien.
Het mag ongetwijfeld een verheugend
verschijnsel worden genoemd, aldus het
maandrapport van het Gewestelijk Ar
beidsbureau, dat, evenals voorgaande
jaren, de werkloosheid ook deze zomer
zich op een laag niveau bevindt onder
invloed van de grote bedrijvigheid in de
landbouw. De omvangrijke oogstwerk-
zaamheden zijn de laatste maanden
steeds in staat geweest de werkloosheid
in Friesland voor een groot deel te eli-’
Communisten winnen in China. Zal Enge
land Peking erkennen? Nerroe hartdijk in
Amerika ontvangen. Londen is er over ont
stemd. EageXand gaat bezuinigen.
Frankrijk in impasse. Benelux en üost-
DuitslandL
zen bij een mogelijk conflict met Rus
land.
De intergeallieerde vriendschaps-
trein in Leeuwarden.
Onze hoofdstad kan er niet op bogen,
dat zij geregeld internationale treinen
onder haar stationsoverkapping heeft.
J.l. Maandag en Dinsdag was dat wel
het geval. De blijdschap over dit bezoek
werd echter getemperd door de oorzaak
waaraan deze vriendschapstrein zijn ont
staan heeft te danken. In de uit vier rij
tuigen bestaande trein is namelijk een
tentoonstelling ingericht, die een over
zicht geeft van het verzet. De idee voor
deze trein is afkomstig van de Belgen.
Uit de entreegelden hoopten zij de uit
keringen aan de nagelaten betrekkingen
van de bij het verzet omgekomen spoor-
wegmensen te kunnen opvoeren. Gedu
rende twee jaar is de trein van station
in Luxemburg,
ledyk” en hem door, de conducteur werd
toegevoegd: „Wat heb ik met de Dille-
dyk te maken, ik ken alleen de weg naar
Oosterwierum”.
Een toespeling, dat hij de Friezen der
gelijke onzinnigheden wel zou afleren,
deed de deur dicht.
Wij geloven niet, dat de L. A. B. derge
lijke blunders zal slaan, het zou de be
staande goodwill niet weinig schaden.
Bij voorkeur zal men Fries personeel in
dienst moeten nemen, niet omdat die
beter zijn dan anderen, maar omdat die
zich het gemakkelijkst kunnen bewegen
onder het Friese publiek.
En waarom zou men de Friese plaats
namen niet afroepen, zo deze gevraagd
zijn?
We herinneren ons een hier totaal on
bekend oud. mannetje, dat naar „Hot-
sum” moest en bijna bleef zitten, omdat
hij „Hatsum” niet als zodanig herkende.
Maar genoeg hierover, wij behoeven de
directie de te volgen weg niet te wijzen,
er is geen paard of het struikelt wel
eens. i
Nog eens, dat er een nieuw kantoorge
bouw wordt geopend, is op zich zelf
geen reden er een lang artikel aan te
wijden, maar als het in zo’n goede stijl
gebeurt als de L. A. B. het deed en dit
geen uitzondering is, maar een symptoom
van een goede levensstijl, die geheel 't
bedrijf doortrekt, is het ons een wel
kome aanleiding.
De L. A. B. deed weer eens een goede
stap.
Dat er nog vele mogen volgen.
de J.
Tussen School en Leven.
Veel ouders klagen, dat hun dochters,
nu ze zo’n jaar of 14 zijn, vaak moeilijk
zijn voor zich zelf en voor hun omge
ving. Toch weten we allen, dat deze
leeftijd zo heel belangrijk is voor haar
groei tot een flink mens in het gezin
en in de maatschappij.
Niet alle ouders kunnen hun kinderen
na de lagere school laten „doorleren”
en dan worden die jaren van 14 tot 16
jaar de tijd, waarin het meisje haar weg
moet leren vinden in het arbeidsproces
en in de samenleving. Het is een tijd,
waarin allerlei vragen en moeilijkheden
op haar afkomen, een tijd, ook vol ge
varen. Vaak blijkt, dat zo’n meisje maar
heel onvoldoende tegen dat alles is op
gewassen.
Om de meisjes een steun te geven bij
hun ontwikkeling tot vrouw en tot mens
wordt van 7 November tot 17 December
a.s. in ’t Woodbrokershuis te Korte-
hemmen een cursus georganiseerd voor
meisjes van 14 tot 16 jaar.
De bedoeling van deze cursus is bij de
meisjes belangstelling te wekken op al
lerlei gebied; hulp geven, dat de meis
jes hun vrije tijd op een prettige en voor
hen zelf vruchtbare manier leren beste
den.
Lessen worden gegeven bijv, over kin
derverzorging, over de inrichting van
onze staat, over „waar ons voedsel van
daan komt”, over de verhalen van de
Bijbel, enz.
Maar dan zijn er ook practische lessen,
waarbij ze niet alleen luisteren, maar
zelf oefenen moeten. Zo is er de oefe
ning in huishoudelijk werk, waarbij veel
meisjes ontdekken hoe dat werk, waar
ze eerst niet van hielden, toch echt leuk
kan zijn, er Is les in handwerken han
denarbeid, zingen; volksdansen, leken
spel, tuinarbeid, sport, enz. Dan worden
er allerlei onderwerpen in praatkringen
besproken. Ze lezen samen een mooi
boek, ze leren iets kennen van de na
tuur, van muziek. En zó kunnen we
doorgaan.
Eenmaal in de cursus wordt een bezoek
dag voor de ouders georganiseerd.
Beneluxlanden
energiek hiun doel blijven nastreven en
met wederzijdse opofferingen de Vdor-
Unie hebben mogelijk gemaakt, welke
in 1950 moet uitlopen op de volledige
economische Unie. Geleidelijk groeit
hier een macht, waarmede men in W.-
Europa zal hebben rekening te houden.
Indrukwekkender is nog het tempo van
de ontwikkeling van de Oost-Duitse
staat.
Pas een dag of tien geleden werd Pieck
er tot president gekozen, de volgende
dag de regering gevormd onder Grote-
wohl en weer drie dagen later wisselen
Rusland en Oost-Duitsland al diploma
tieke vertegenwoordigers uit Het gaat
hier wel heel snel, al te snel om écht te
zijn. Hier werd met spoed een nieuwe
Russische satellietstaat in elkaar ge
knutseld. Dat Poesjkin chef van de Rus
sische diplomatieke missie in Oost-
Duitsiand is geworden, zegt heel wat.
Want deze Poesjkin was Russisch am
bassadeur in Hongarije toen daar kar
dinaal Mindszenthy werd veroordeeld en
er de actie begon tegen de Tito-aan-
hangers onder de Hongaarse commu
nisten, van wie Rajk, die vorige week
is opgehangen, er een was.
De Oost-Duitsers weten nu wel waar ze
aan toe zijn al hebben ze in schijn een
souvereine staat.
Over de verhouding van het land van
Tito tot het Westen verluidt, dat de Ver.
Staten en Engeland besloten hebben
Zuid-Slavië
zoveel mogelijk en op alle manieren bij
te staan, doch niet bereid zouden zijn
tot militaire hulp ais Rusland Tito aan
viel, tenzij ook andere landen, welker
veiligheid voor het Westen van groter
belang is, bij het conflict werden be
trokken. Men voelt nu wel waarom Tito
de laatste maanden heeft getracht met
Griekenland aan te pappen. Pogingen
van de Balkancommissie van de Ver. Na
ties om, nu de Griekse rebellen versla
gen zijn, de Griekse kwestie geheel op
te lossen, zijn mislukt.
Praag doet ondertussen alles om zijn
betrekkingen met het Westen zo slecht
mogelijk te maken, het verscherpt de
verhouding bijv, tot de R.K. Kerk ten
zeerste door de priesters van staatswege
allerlei verplichtingen op te leggen.
In België is overeenstemming bereikt
tussen de regering en
koning Leopold
over de volksstemming betreffende diens
terügkeer. De koning is bereid af te tre
den als hij minder dan 55 pet. der stem
men krijgt, zoals bekend willen de so
cialisten dat de koning 66 pet. der stem
men zal moeten verwerven voor hij kan
terugkeren.
Tegelijk met het besluit van de koning
zijn er stukken gepubliceerd, tot sta
ving van diens bewering dat hij bij de
capitulatie van het Belgische leger ten
volle zijn plicht jegens zijn geallieerden
deed.
Te Londen
is men enigszins ontstemd over de al te
hartelijke ontvangst van Nehroe te Was
hington en vindt men, dat Engeland
meer in het Amerikaans-Indische con
tact had moeten worden betrokken. In
stede daarvan is echter Nehroe, voor hij
naar Washington ging, eerst in Londen
gewjcói. om de Eing ^se regering te ver
wijten, dat ze India niet tijdig over de
Engelse devaluatie heeft ingelicht, waar
in India nu is meegesleept, terwijl het
zelf nog grote pondenvorderingen op
Engeland heeft wegens leveringen tij
dens de oorlog. Bovendien weigerde Pa
kistan te devalueren, zodat India daar
grondstoffen voor haar industrie duur
der moet inkopen. Een indirect gevolg
van de Engelse devaluatie is dus een
nog slechter worden van de verhouding
tussen India en Pakistan, die toch al
zeer ongunstig Is door het geschil over
Kasjmir.
De directe gevolgen van de
Engelse devaluatie
voor het Engelse volk zelf zullen blijken
uit een bezuinigings- en belastingont-
werp, dat het Engelse kabinet Maandag
a.s. bij het parlement zal indienen.
Het Engelse kabinet heeft hiermede een
moedig besluit genomen, het wordt een
moeilijk jaar dat het voor de boeg heeft
en hei zal heel wat moeilijkheden moe
ten nemen, welke scherpe critiek bij ’t
volk zullen ontmoeten.
Heeft men hi Engeland in ieder geval
een bewind, dat steunt op een sterke
parlementaire meerderheid, de gebeurte
nissen in Frankrijk hebben daar nog eens
een fel licht geworpen op de wonde plek,
geen der partijen is sterk genoeg een
regering te vormen en een paar der
sterkste kunnen het niet eens worden
over hef regeringsprogram. En dat is
niet zo’n wonder, omdat in deze moei
lijke tijden grote vraagstukken volgens
een principiële lijn moeten worden op
gelost, en geen partij gaarne bereid is
al te ver van haar principes af te wij
ken. Doet men dat toch, dan dreigt er
zoveel water in het geneesmiddel te
komen, dat het maar een slap drankje
wordt, waaraan het land niets heeft.
Het is geen prettig beeld dat West-
Europa thans biedt, het eenige verblij
dende is dat de
Met de bezetting van Kanton en Amoy
door de Chinese comm. legers hebben
de nationalisten hun laatste havens ver
loren. Zij hebben nog wel de contróle
over een belangrijk gebied in het Chi
nese binnenland waa» de regering in
Tsoenking zetelt en houden Formosa be
zet, het strategisch zeer belangrijk grote
eiland voor de kust, maar dat alles, en
zelfs niet het feit, dat hun luchtmacht
veel beter is dan die der communisten,
kan de conclusie verhinderen, dat het'
met Tsjang Kai Sjeks macht in China
gedaan is.
En dit betekent dat het Westen vroeg
of laat de communistische regering zal
moeten erkennen, feiten negeren heeft
in de internationale politiek nooit zin.
Voor de Engelsen in het bijzonder be
staat er een dringende reden om met
communistisch China in relatie te tre
den. Zelfs al neemt men aan, dat de
communisten voorlopig zowel de Engel
se kolonie Honkong als de grenzen van
Indo China en Birma zullen eerbiedigen,
omdat zij al hooi genoeg op de vork
hebben en de Engelsen daarom dus
geen zoete broodjes behoeven te bakken,
is er toch reden voor Londen om met
Peking, de zetel van de communistische
regering, in betrekking te treden. Want
Honkong is niet alleen een militair
steunpunt van de Engelsen in het Oos-
ten, doch vooral een zeer belangrijk
handelscentrum, dat zijn betekenis als
zodanig ontleent aan zijn betrekkingen
met China. Het verdient dollars en niet
zo weinig, voor Engeland en dat bete
kent heel wat in de tegenwoordige tijd.
Vermoedelijk zal de premier van India,
Nehroe,
bij zijn bezoek aan Washington ook wel
door de Amerikaanse autoriteiten over
deze kwestie geraadpleegd zijn, want In
dia is immers door Washington bestemd
als de grote tegenspeler van communis
tisch China in Azië. In hoeverre India
bereid is die rol te spelen zal nog moe
ten worden afgewacht, want het heeft
meer dan eens de wens te kennen ge
geven neutraal te blijven in de strijd
tussen Oost en West, maar ongetwijfeld
zullen uit de ontmoeting te Washington
ietwat inniger betrekking tussen India en
de Ver. Staten voortvloeien, omdat In
dia zijn industrialisatie in snel, tempo
wil voortzetten en de Ver. Staten gaar
ne bereid zijn daarbij te helpen.
Zelfs wordt uit Amerika gemeld, dat
Nehroe bekeerd is en nu toch wel be
reid is de zijde van het Western te kie-
Hwat hat Gabe Skroar
mineren en in September ontstond er
vanaf de eerste week zelfs nog een re
gelmatige daling van het aantal inge
schreven werkzoekenden. Vooral in de
tweede helft was de daling van het aan
tal ingeschrevenen belangrijk. Hierbij
dient evenwel opgemerkt te worden, dat
weliswaar» de werkgelegenheid in eigen
gewest een zeer grote rol speelde, maar
dat de daling van het aantal ingeschre
venen voor het grootste deel kon wor
den bereikt door de mogelijkheid om
Friese arbeiders naar Groningen en
Drente te bemiddelen voor het verrichten
van oogstwerkzaamheden. Niet dat m
die gewesten het aanbod van arbeids
krachten geheel zou zijn uitgeput, maar
op grond van de gunstige ligging van
het Oosten van Friesland ten opzichte
van de werkgelegenheidscentra in ge
noemde gewesten, was het economi
scher Friese arbeiders aan te trekken.
Het aanbod van arbeidskrachten, dat
aan het begin van September 2216
bedroeg, daalde onder invloed van bo
vengenoemde factoren to* 1870.
Per 1000 van de mannelijke beroeps
bevolking daalde de werkloosheid van
gl.5 op 9.3 pet Niet alle gemeenten
vertonen evenwel eenzelfde gunstig
beeld.
In verschillende gemeenten is zelfs spra
ke van een min of meer belangrijke stij
ging bijv, in Dantumadeel, Harlingen,
Leeuwarden, Tietjerksteradeel e.a.
Voorts zijn er verschillende gemeenten
welke weinig verandering in de werk
loosheid te zien geven. De grootste da
ling komt voor in de gemeenten Acht-
karspelen, Heereiiveen, Ooststellingwerf,
Opsterland en Smallingerland, zonder
uitzondering gemeenten, die tot ’t zand-
grondgebied behoren. Het mag zeker ’n
ongewoon verschijnsel worden genoemd
dat he+ zandgrondgebied, verreweg het
slechtste* gebied wat de werkloosheid
betreft, deze maand een overwegende
rol in het afnemen1 van de werkloos
heid heeft gespeeld. De reden hiervan
werd reeds genoemd, n.L de mogelijk
heid om uit het zandgrondgebied arbei
ders buiten de provincie tewerk te stel
len. Hieruit volgt tegelijkertijd, dat, in
dien bovengenoemde mogelijkheid niet
aanwezig was geweest, de werkloosheid
niet zou zijn gedaald en dat het zelfs
niet onwaarschijnlijk was geweest, dat
de werkloosheid een stijging had onder
gaan.
Toen wij in dit voorjaar aan de Sner
kerweg de muren zagen verrijzen van
wat or>s toen voorkwam een vergroot
model kippenhok te zullen worden, had
den we niet kunnen vermoeden, dat de
officiële opening van dit gebouw nog
eens een aanleiding zou vormen tot het
schrijven van een hoofdartikel. Hoewel
de ingebruikneming van het gebouw, dat
reeds enige tijd gereed was, op zich zelf
genomen niet van wereldschokkende be
tekenis is, vormt het voor ons een wel
kome gelegenheid eens onomwonden on
ze waardering uit te spreken voor de
goede stijl, waarin niet alleen dit ge
bouw is opgetrokken, maar die geheel
de Leeuwarder Autobuh Onderneming
kenmerkt.
Temeer is er voor ons aanleiding, hier
nader over te spreken, nu de L. A. B.
zich hoe langer hoe meer op Bolsward
gaat oriënteren. Niet alleen gaan van
Bolsward de meeste L.A.B.buslijnen uit,
maar ook zijn hier reeds 16 van de ruim
25 bussen gestationneerd en heeft of
zoekt een groot deel van het personeel
in Bolsward haar woonstede.
Zonder overdrijving kan gezegd worden
dat de L. A. B. bij het publiek hoog
staat aangeschreven. Klein begonnen Is
door gedurige vrijwillige samenwerking
en lofwaardig particulier initiatief het
bedrijf uitgegroeid tot een streekver-
voersorganisatie die er, wat outilage be
treft, zeker zijn mag, zonder dat ze iets
van het intieme, dat een particuliere in
stelling nu eenmaal kenmerkt heeft in
geboet.
Gedurende het theeuur bij Bram, zowel
als tijdens het feestdiner in de Wijnberg
werd niet zonder reden telkens gewaagd
van „de L. A. B.famille”.
Directie en personeel vormen als het
ware een grote levensgemeenschap, die
volkomen op elkaar zijn ingesteld en
nimmer vergeten, dat zij in het streek
vervoer een dienende taak hebben. Zon
der dat ze in de omgang met de clien
tèle al te( familiair zijn in de ongunstige
betekenis van het woord, zal het reizen
de publiek nimmer het gevoel hebben,
dat de dienstdoende chauffeurs en con
ductrices een aparte stand vertegen
woordigen.
Deze prettige verstandhouding is we
derkerig. Okke en Stoffel om een
voorbeeld te noemen zijn slechts bij
hun voornaam bekend, teken dat ze bij
het publiek populair zijn, en onder deze
voornaam laten ze jaar op jaar een
Nieuwjaarsgroet in de courant plaatsen:
klein, maar veelzeggend feil.
Zo zijn er meer van die kleinigheden,
die1 de juiste levensstijl van de L. A. B.
kenmerken. Zonder ooit te laat te zijn
voor aansluiting op bus of trein, be
tracht het dienstdoende personeel altijd
een soepelheid, die spreekwoordelijk is.
Bij de L. A. B. zijn ze geschikt. De
L. A. B. kan terecht trots zijn op deze
reputatie, maar ziet zich meteen bij de
verdere uitbouw voor een zware taak
gesteld: adeldom verplicht
Er is nog iets, dat ons in de L. A. B.
zo zeer bekoort. De L. A. B. laat ons
maar eerlijk zijn valt of staat met de
clandisie van het Friese platteland. Het
is een Friese organisatie bij uitstek en
wenst dit ook te zijn.
Het getuigt van goede stijl, dat men dit
Friese element niet negeert, maar juist
weet te accentueren. In de dienstrege
ling bijv, staan zo op de loze ruimten
van die kemachtige Friese gezegden af
gedrukt, zo opgevangen uit de mond
van Gysbert-om of Gabe Skroar en tot
lering, vertroosting en vermaning van de
reizende man. In het kantoorgebouw
hangt een drietal wandborden met even
eens Friese opschriften, zeer toepasselijk
voor de bedrijfstakken van de onderne
ming, nJ. „De tiid hdldt gjin skoft” als
een vermaning om volgens tijdschema
te werken: „Sin en wille kinne folie tills”
als lijfspereuk voor de pleziertochten
en als laatste, blijkbaar speciaal voor
de marktbezoekers neergeschreven: „It
is allike folie, as de kou skyt as de bol
le”.
Niet minder getuigt het van goede
smaak, dat het waarlijk zeer royale ge
schenk dat het personeel aanbood ter
gelegenheid van de opening van ’t nieu
we gebouw, bestaat uit een gebrand
schilderd raam vervaardigd door de
Friese glazenier Eelke Reitsma, in het
glazeniersbedrijf in Bolsward, dat na
mens de personeelsbond door de heer
P. Lantinga werd overgedragen en door
mevrouw Boonstra werd onthuld.
Toepasselijker en waardevoller geschenk
had men al niet kunnen bedanken. Ge-
Bolswartls Nieuwsblad
i
3
t
i
B
j
i
i
t
