II
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
üs hjoed H H
to sizzen I
Vrijdag 28 Oct. 1949
No. 84
45e Jaargang
3HSE3
bl
Bo 1 s ward
StreeRblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruRRerij Fa, A. J. OSINGA -
Mm
ATTLEE
rondom de
ningsverschillen tussen de partijen nog
steeds geen nieuw kabinet.
zaal ’s middags en ’s avonds een con
cert, dat veel succes oogstte.
ik oardielje net oer jimme gelove, ik
oardielje oer jimme dwaen.
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
I
De R.A.F. was in Leeuwarden.
De R. A. F. is in ons land geen onbe
kende. De lange luchttreinen uif de oor
log staan ons' nog vers in het geheugen
gegrifd. Dat de leden van de R. A. F.
ook nog wat anders kunnen dan vlie
gen en bombarderen, hebben wij Maan
dag in de Harmonie kunnen zien en ho
ren, Ter versterking van de kas van het
Van Weerden Poelmanfonds (dat steun
verleent aan oud-personeel en nagela
ten betrekkingen van omgekomen lucht-
vaartpersoneel) gaf de Central Band
van de R. A. F. voor een uitverkochte
De Ver. Naties 4 jaar. Rusland vierde de
verjaardag mee. Zuid-Slavië toegelaten.
Frankrijk nog steeds geen nieuw kabinet.
De Belgische Koningskwestie. Engeland
versobert. Franco op burenbezoek.
Tweede Friese Coöperatieve
Vrouwenlanddag.
Woensdagmiddag organiseerde de Ned.
Coöp. Vrouwenbond haar tweede land
dag in de Harmonie te Leeuwarden;
Dat. de eerste landdag bij de vrouwen
goed in de smaak was gevallen, bleek
nu wel uit de opkomst. Tot in alle hoe
ken was de zaal bezet door de leden
van het grote coöperatieve gezin.
Declamatie van mej. Das, accordeonmu-
ziek en volksdans van de Leeuwarder
Volksmuziekschool met ’n pittig woordje
van de propagandist Viergever hebben
er wel voor gezorgd, dat de dames geen
moment spijt van hun komst hebben ge
had. 's Avonds voerde de toneelgroep
Artico „De Lietsjesjonger” op.
vallen. We zouden nog moeten zien dat
het Westen daartoe bereid was en ge
loven trouwens ook niet bat het voor
deze moeilijke beslissing in de nabije
toekomst zal worden gesteld. Alles wijst
er op dat als er iets met Zuid-Slavië
gaat gebeuren, deze kwestie zich ge
leidelijk zal ontwikkelen naar het model
van de Spaanse in de jaren voor Wereld
oorlog II, een burgeroorlog met verkap
te buitenlandse inmenging.
Heeft West-Europa zowel, het oog te
houden op eien eventuele crisis in de
■buitenlandse politieke verhoudingen door
mogelijke gebeurtenissen in Zuid-Slavië,
en in China, de binnenlandse politieke
toestand in tal van West-Europese lan
den vergt niet minder aandacht.
Frankrijk
volkerengemeenschap te verlaten.] heeft, terwijl we dit schrijven, door me-
Dag der Ver. Naties.
Met enthousiasme en een stemming van
„nooit meer oorlog” werd op 24 October
1945 de organisatie van de Verenigde
Naties opgericht. In de afgelopen vier
jaren is dat enthousiasme vrij sterk be
koeld, niet voor de idee van de orga
nisatie, wel voor de practijk. Van ont-
wapenng heeft de wereld 'niet veel ge
merkt, integendeel. Betekent dit, dat de
organisatie tot mislukking is gedoemd.
Natuurlijk niet, onze verwachtingen zijn
misschien te hoog gespannen geweest.
De jeugd van Leeuwarden durft het na
melijk met de Ver. Naties wel aan. Op
I initiatief van de Nederlandse Jeugdge
meenschap heeft zij dit op de verjaardag
van de iU. N. O; getoond door een fak
keloptocht door de stad met Zalen
Schaaf als eindpunt. Daar werden de
jongeren door H. J. J. Lips, Fedde Schu-
rer en Pater Halvard Hettema toege
sproken.
Franco-Spanje
nog altijd verstoken blijft. Na vergeefse
toenaderingspogingen tot andere West-
Europese landen, was Franco thans offi
cieel op bezoek in Portugal om met dat
land de banden nauwer aan te halen,
met de bedoeling waarschijnlijk, om
via Portugal ook betere betrekkingen
met andere landen te scheppen, al zei
hij' in een redevoering „met Portugal
de lijn te willen blijven volgen, 10 jaar
geleden met succes begonnen, n.l. on
afhankelijk onze eigen weg gaan.”
De oplossing van de kwestie Israël is
stellig een belangrijke actiefposf op de
balans der nog zo jonge Ver. Naties,
die thans 4 jaar bestaat, terwijl op cul
tureel, wetenschappelijk en sociaal ter
rein haar nevenorganisaties al prachtig
werk hebben gedaan, al is het jammer,
dat op dit gebied een) aantal landeln
weigert mee te werken. Maar dat de
Ver. Naties in het algemeen toch al een
zekere positie hebben veroverd, blijkt
toch ook wel uif het feit, dat niet alleen
in de meeste Westerse landen de dag
der Ver. Naties is gevierd, maar ook in
Rusland, dat ondanks het feit, dat Zuid-
Slavië, onder Russisch protest, in de Vei
ligheidsraad werd gekozen en Wysjinski
daarom deze Raad uitmaakte voor een
instrument van de Anglo Amerikaanse
mogendheden, dus toch niet van plan is
deze
Gedeeltelijk zal dit ook wel veroorzaakt
worden door de overweging dat de bij
eenkomsten der Ver. Naties en haar or
ganen een uitstekende gelegenheid bie
den voor propaganda, en goede luister
posten zijn, maar de Russische pers heeft
toch oök niet geaarzeld de V. N. een
goed instrument tot handhaving van de
vrede te noemen.
Bij de eerste steenlegging voor het nieu
we gebouw van de V. N. midden in
Manhattan (welk gebouw 39 verdiepin
gen zal tellen en 65 millioen dollar kos
ten) heeft president Truman als voor
waarde voor het handhaven van die
vrede en het tot stand komen van een
betere wereld genoemd: controle op
atoomwapens, eerbiediging van de rech
ten van de mens en bevordering van de
economische ontwikkeling der landen.
Zuiver ideëel gezien was er geen enkele
reden voor het Westen om
Zuid-Slavië
Is het bovendien niet
een beetje wrang
over sparen te spre
ken, sedert de een
of andere handige
fabrikant op het lu
mineuze idee kwam,
spaarpotten te fa
briceren naar het
model van het hoofd
van Lieftinck?
Is ook de noodwet-
Drees hoe goed
ook bedoeld en hoe noodzakelijk overi
gens ook niet vaak aanleiding tot ’t
gezegde, dat „we het wel kunnen opma
ken”, omdat ei" toch wel voor de oude
dag wordt gezorgd?
Is ten slotte de landelijke spaarcampag-
ne, die in allerlei vorm op het matje of
in de brievenbus verschijnt, tot verve
lens toe de heren onderwijzers, die toch
al zoveel aan. hun hoofd hebben, probe
ren in te schakelen en in postkantoren
en op aanplakzuilen onze ogen pijn doen
door de levensgrote aanplakbiljetten,
niet het duidelijkste bewijs, dat de
spaarzucht blijkbaar wel een duwtje in
de goede richting nodig heeft?
En toch kan, ondanks al deze orato
rische vragen, het van nut zijn eens stil
te staan bij de (nu reeds zilveren) vie
ring van de wereldspaardag.
Wie sparen zegt, zegt spaarbank.
Spaarbanken nu zijn geen instellingen,
die veel aan- de weg timmeren. Dat ligt
niet in het wezen dier instellingen en
nog minder in de aard hunner bestuur
ders en beheerders.
Het is ook nog niet zo heel lang gele
den, dat door vele mensen het bezoek
aan de spaarbank als iets geheims weru
beschouwd, dat men liefst voor buren
en bekenden verborgen hield.
De avondzittingen waren voorheen de
drukst bezochte uren voor de spaarbank,
immers dan was het door de donkerte
mogelijk het spaarbankbezoek ongezien
voor de buitenwacht te volbrengen.
De tijden zijn veranderd.
Maar nog altijd hangt er
spaarbankeni een sfeer van geheimhou
ding en stilzwijgen. Nog altijd is de
spaarbank een der weinige instellingen
die zich zo weinig mogelijk in het open
baar laten gelden.
En eensdeels is de grond voor die hou
ding aanwijsbaar.
In onze democratisch gestuurde samen
leving is hef sparen immers een per
soonlijke aangelegenheid. Een aangele
genheid, waarin ieder individu volko
men vrij wordt gelaten. Wij zijn dus ook
vrij in onze beweegredenen om te spa
ren of om niet te sparen. En omdat wij
daarin geen dwang kennen, is de spaar
bank in onze samenleving een instituut,
dat dient af te wachten, of het publiek
van haar diensten gebruik wenst te ma
ken, waarmede zij dus min of meer ge
dwongen wordt een lijdelijke houding
aan te nemen ten opzichte van het pu
bliek.
Eenmaal in het jaar heeft de spaarbank
echter een gerede aanleiding eens van
zich te laten horen. En dat is 'n ver
band met de jaarlijkse
Wereldspaardag,
welke 25 jaar geleden te Milaan werd
ingesteld, ter gelegenheid van het daar
destijds gehouden internationale spaar-
bank-congres.
Het motief van het uitroepen van een
Wereldspaardag?
Om de gehele mensheid een aanleiding
Noord-Friesland.
Het afgelopen weekeinde werd door de
Fryske Folkshegeskoalle gebruikt om
meer bekendheid te geven aan het land,
dat zo nauw verwant is aan ons eigen
gewest: Noord-Friesland.
Is het niet beschamend, dat zo velen niet
precies weten waar Noord-Friesland ligt,
laat staan enigszins een idee hebben
van de omstandigheden, waarin onze
stambroeders verkeren. Het was van de
leiding van de Volkshogeschool dan ook
niet slecht bekeken om hieraan een spe
ciaal weekeinde te wijden. De organi
satoren verkeerden daarbij in de geluk
kige omstandigheid, dat de heren Fol-
kertsma en Van Weringh kort geleden
een bezoek aan Noord-Friesland hadden
gebracht.
Zij konden de deelnemers dus „heet van
de naald” vertellen over de taal en de
volkscultuur daarginds en over de strijd
die de Noordfriezen voor hun eigen be
staan hebben te voeren. In menig op
zicht is die strijd gelijk aan wat zich in
ons gewest afspeelt; op andere punten
kunnen er evenwel grote verschillen ge
constateerd wonden. Speelt zich hier de
strijd in hoofdzaak op cultureel terrein
af, daar is het veel meer de politieke
strijd, die de aandacht vraagt. Dit wekt
geen verwondering wanneer wij beden
ken, dat het een grensvolk met een
grensprobleem is. Een gedeelte zoekt
aansluiting bij Denemarken, anderen
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
Giro 87926
wel eens niet gunstig om te^ademen en
toch ademen wij.
Het moet immers wel.
Inderdaad moet worden toegegeven, dat
giet sparen voor verreweg de meeste
mensen de enige manier is om kleding,
schoeisel, brandstoffen enz. te kunnen
kopen.
De enige manier, want het systeem van
afbetaling, ook een soort van sparen,
maar sparen achteraf, kan niemand wor
den aanbevolen.
Het spaarwezen in ons land is al bijna
150 jaar oud. In die 150 jaar zijn er
meerdere malen tijden geweest, dat het
leek, alsof sparen onmogelijk zou zijn
en dat de aanmoediging tot ’t sparen een
aanfluiting leek. De spaarbanken heb
ben zich echer door de ongunst der tij-
Engeland
heeft de regering haar plannen bekend
gemaakt om het hoofd te bieden aan de
economische crisis. Er zal ongeveer 250
millioen pond per jaar op de regerings-
uitgaven, die 3300 millioen pond omvat
ten, worden bezuinigd, plus 30 millioen
op de defensie, en dat men ook daarin
het mes zet, toont de ernst van de toe
stand wel aan, hoewel de bezuinigingen
toch ook weer minder ver gaan dan men
hier en daar had verwacht. Onmiddellijk
getroffen wordt de bevolking door het
besluit van de regering, dat in het ver
volg voor elk doktersrecept een shil
ling (35 cent) moet worden, betaald, be
halve door gepensionneerden. Tot nog
toe was deze voorziening gratis. De vol
le omvang van de gevolgen der ophef
fing van de subsidies op vis, vlees en
vet zal .eerst later merkbaar worden.
Uif het dollargebied zal per jaar niet
meer dan voor 1200 millioen pond wor
den ingevoerd tot nog toe 1600 mil
lioen
Dit alles betekent dus een versobering
voor het Engelse volk. Maar waarschijn1
lijk het belangrijkste punt van het pro
gramma, was dat waarover de regering
niet kan beslissen.
zoeken de oplossing in een zelfstandig
Slees wij k-Holstein en weer anderen
wensen bij Duitsland tf blijven.
Ter illustratie van het gesproken woord
werd een Deense kleurenfilm over N.-
Friesland vertoond. Ook uit de film sprak
duidelijk de overeenkomst en natuurlijk
ook de verschillen, die ons landschap met
dat van Noord-Friesland heeft.
Deze film, die naar een draaiboek van
de onlangs overleden dr. L. C. Peters is
vervaardigd, is aangekocht door het Bu
reau voor Culturele Zaken, dat er een
tournee mee hoopt te organiseren.
In België ontmoet de overeenkomst tus-1
sen regering en konlng over de volks
stemming betreffende eventuele terug
keer van laatstgenoemde, heftig verzet
bij de socialisten, een deel der liberalen
er de communisten. De soc. dem. en het
bedoelde deel der liberalen betogen dat
deze volksstemming de rust in het land
voor goed zal verstoren en het gevaar
meebrengt dat de gehele dynastie in ge
vaar komt, zodat ook kroonprins Bou-
dewijn niet aan het bewind zal komen.
In
Ieder land heeft zo zijn deugden en on- te. geven, zich ten minste eenmaal in ’t
deugden. jacll re ucz.iimcii vjj uv waan
Ook ons land. spaarzaamheid en het sparen
Eert van onze aloude deugden is wel
onze spaarzaamheid, onze neiging niet
te levert bij de dag, maar te trachten iets
weg te leggen voor later.
Wordt een deugd in overmatige wijze
jaar te bezinnen op de waarde van de
i.
Nu roept het woord „sparen” in deze
tijd van duurte vaak een protest op. En
het is inderdaad waar, het sparen in
deze tijden is moeilijk. Het „klimaat”
voor sparen is niet gunstig.
betracht, dan kan zij licht tot een on- Het zii zo, maar de atmosfeer is ook
deugd worden. --i!--
Zuinigheid is een deugd, gierigheid een
ondeugd.
Een zuinige huisvrouw noemen we in
ons dagelijks spraakgebruik „kloek”, ’n
gierig iemand een „nepert”.
Ook het sparen kan worden overdreven.
Wie hoorde nooit van oude mensen, die
steeds de hand ophielden en een zeer
armoedig leven leidden, totdat men na
hun dood de beruchte kous met geld
stukken vond?
Wil men sparen, dan doe men dat op
verantwoorde wijze, d. w. z. niet in een
kous, maar via een spaarbank.
De spaarcenten zijn dan niet alleen vei
lig bewaard, maar doen bovendien nog
enige rente.
Is onze deugd van spaarzaam te zijn
echter niet bezig te devalueren, zoals
ook de spaarcentjes zelf gedevalueerd
zijn?
de voorkeur te geven boven Tsjecho-
Slowakije^ beide zijn communistische
staten, en in beide worden de rechten
van de mens beknot en geschonden.
Van het standpunt der practische poli
tiek bekeken, wordt het samenwerken
met Rusland in de Veiligheidsraad moei-
lijker,^>mdat Moskou gezworen heeft
Zuid-Slavië nimmer als lid van deze
raad te zullen erkennen. Zwaar bij de
landen, die voor Zuid-Slavië stemden
heeft echter waarschijnlijk het argument
gewogen, dat dit land zeer door Rusland
bedreigd wordt en dat men door het in
de Veiligheidsraad, het hart der orga
nisatie van de V. N., te verkiezen, als
het ware een beschermend gebaar maak
te en Rusland toeriep: handen af.
Al betekent de keuze geenszins, dat men
Zuid-Slavië hiermede de garantie heeft
gegeven, dat het op militaire hulp kan
rekenen als de Russen het zouden aan-
Handwerkwedstrijd Foriening
foar Fryske Folkskunst
Aangemoedigd door het succes van de,
in het vorig winterseizoen gehouden
handwerkwedstrijd, heeft het bestuur
van de foriening foar Fryske Folks
kunst gemeend ook dit jaar de dames
in de gelegenheid te stellen aan een der
gelijke wedstrijd deel te nemen.
De wedstrijd wordt dit Jaar beperkt tot
twee handwerktechnieken en wel een
werkstuk in kruissteek en een werkstuk
in breiwerk.
Voor beide afdelingen worden patronen
beschikbaar gesteld, welke ontleend zijn
aan de collectie, nagelaten door wijlen
mej. M. van Hemert te Rotterdam, die
reeds jaren lang baanbrekend werk op
dit gebied in ons land heeft verricht.
De ingezonden werkstukken zullen door
de jury volgens deze beide groepen be
oordeeld worden. Het aantal in te zen
den werkstukken is vrij.
De uitspraak der jury, alsmede de prijs
uitreiking zal op een nader aan te kon
digen tijdstip in Leeuwarden plaats vin
den.
De jury bestaat uit Mevr. A. Eecen-van
Setten, Leeuwarden; mej. A. H. Acksen,
lerares Na., Leeuwarden; mej. H. Bot-
tema, conservatrice aan het Ned. Open
lucht Museum, Arnhem; Mevr. H. Kijl-
stra-van der Schaaf, Leeuwarden; Dr. A.
Wassenbergh, dir. van het Fries Museum
te Leeuwarden.
Het Bestuur houdt zich het recht voor
de ingezonden werkstukken te exposeren
zonder vermelding van de naam der in
zendster. De inzenjding der werkstukken
sluit 15 Febr. 1950. De inzending dient
franco te geschieden aan mevr. G. van
Slooten-Kaan, P. C. Hooftstraat 42 te
Leeuwarden.
Patroonvel'len met nadere toelichting
kunt U verkrijgen door overschrijving
van f 0.50 op gironummer 431659 ten na
me van de Foriening foar Fryske Folks
kunst, Wouwermanstraat 1, Leeuwar
den of tegen contante betaling bij „Het
Baken”, Oostergrachtswal 129 te Leeu
warden.
Evenals het vorig jaar hebben de Bond
van Plattelandsvrouwen en de Stichting
„Het Baken” te Leeuwarden hun volle
medewerking toegezegd voor het slagen
van deze wedstrijd.
Hwat hat Gabe Skroar
Attlee
verzocht de werkgevers en werknemers
n.l. ernstig te overwegen om een lange
re werktijd in te voeren, opdat het land
goedkoper zal kunnen produceren en zijn
positie als handelsnatie zal kunnen hand
haven. De uitwerking van de regerings
maatregelen dient afgewacht, ze vormen
een ernstige poging de toestand de baas
te blijven, doch, de conservatieven gaat
ze niet ver genoeg, Als straks, nadat de
Franse kabinetscrisis is opgelost, de 19
Europese landen weer bij elkaar komen
om de vergemakkelijking van het onder
linge handelsverkeer te bespreken, heeft
Engeland in ieder geval iets gedaan om
zijn productie op zo goedkoop mogelijke
leest te schoeien.
De Amerikanen gaan steeds krachtiger
aandringen op uitbreiding van dat on
derlinge handelsverkeer en schijnen er
zelfs verdere Marshall-hulp afhankelijk
van te willen stellen. Een hulp waar
van
dem nimmer laten afbrengen van hun
doelstelling:
het aankweken van de spaarzin
ter bevordering van de volks
welvaart.
Wat is welvaart?
Welvaart is volgens een bekend En
gels econoom „a state of mind”, d. i.
een gemoedstoestand.
Gezien in velband met de spaargedach-
te heeft deze uitspraak een diepe zin.
Elk bezit dat na lange tijd van moei
zaam sparen kon worden verworven, is
op een heel bijzondere wijze een bezit
op zich zelf, waarvan de diepe voldoe
ning een soort welvaartsgevoel teweeg
brengt. Ja zelfs hef bezit alleen al van
een bescheiden spaarduitje op het spaar
bankboekje is voor velen op zich zelf
al een bron van voldoening.
Daarom is het goed, dat de spaarbanken
voortgaan, bij jong en oud deze spaar
zin in stand te houden op de hun eigene
manier, n.l. los van winstoogmerken of
oogmerken van politieke ^ard.
Daaronj mogen bij alle geschrijf en ge-
drijf over het sociaal en economisch
beleid, de grote psychologische waarden
van het sparen niet lichtvaardig over ’t
hoofd worden gezien.
En daarom is het goed; ook deze We
reldspaardag niet stilzwijgend voorbij te
laten gaan.
Wie spaart, vergaart.
Vele kleintjes maken een grote.
de J.
Het „Coeihoombos” behouden.
De Provinciale Vereniging voor Na
tuurbescherming „It Fryske Gea” is
eigenaresse geworden van het z.g. Coe-
hoorn- of Du Toursbos te Wijckel in
de gemeente Gaasterland. Daar de naam
du Toursbos echter tot niemand spreekt
zal deze nieuwe bezitting der Vereniging
voortaan worden aangeduid als het
Coehoornbos.
Dit bos, ter grootte van ruim 11 ha, is
gelegen langs de weg van Sloten naar
Balk, onmiddellijk achter de kerk van
Wijckel. Komende uit de open, boom-
arme Lage Middenstreek vormt dit bezit
als het ware de entree tot het bosrijke,
diluviale Gaasterland.
Het bos is aangelegd in de 18e eeuwse
stijl. Rechte met eiken en beuken be
plante lanen delen het bos, dat overi
gens geheel uit hakhout is samengesteld
in rechthoekige vakken. Door het voor-
I W
Bolswards Nieuwsblad
Wie spaart, vergaart
7*1
*1
