fBolletongersdei
tn
Feeststemming
Martinytoer
4. BoHetongersdei
Fan de
door Nederland
üs hjoed O fl
to sizzen
No. 85
Dinsdag 1. Nov. 1949
45e Jaargang
StreeKblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruRKerij Fa. A. J. OSINGA Bolsward
De Burgemeester van Bolsward:
worden ge-
i
Jonge froulju binne hast krekt as hinnen;
hja pikke en bikke de hiele dei by bytsjes
fan alles trochelkoar.
Pake en Beppe riden foarhinne,
Mei de Aid sjees nei Boalsert ta.
Pake moast in boltsje keapje,
En Beppe in nei kypske ha.
Dat wie dan in hiel great ütsje,
Yn wiken kamen se net fan hós,
Mar sa’n dei as BoHetongersdei,
Dan wie der wille by de rüs.
Yn eare is dy dei wer ynsteld,
It Aide komt nochris werom,
En it is yn in hiel bulte dingen,
Altyd lang net tens sa dom.
Dêrom gean wy BoHetongersdei
Nei it Gysbert Japicxstedtsje ta.
De stêd, dy’t sa hurd foarüt giet,
Wy kinne it nearne better ha!
BoHetongersdei yn Boalsert,
Ringen wie dy tiid foarby,
Folie is der sa foroare,
Mar dizze namme heart by dy!
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.35 per kwartaal bij vooruitbet?ling
Advertentieprijs10 cent per m m,
Giro 8792Ö
dan beter zouden verstaan en zien hoe
ook de boer van vandaag hart heeft
voor zijn bedrijf en Bolsward hart heeft
voor de omgeving, zouden ze zich net
zo thuis voelen op de BoHetongersdei
van thans, alsj ze dat eens waren op de
hunne.
Veel is veranderd, veel is ook gebleven.
De omstandigheden zijn gewijzigd, de
zaak waar het om gaat bleef hetzelfde.
De sjees werd een auto, maar de boer
bleef boer.
En de Bolswarder gastvrijheid bleef.
Wanneer men oude archieven en oude kranten van Bolsward eens
inslaat, ontdekt men, dat het leven vroeger veel rustiger was, maar
ook, dat men in het leven op het platteland hoogtedagen kende, jaar
lijks terugkerende gebeurtenissen, welke boer en stedeling dichter
bij elkaar brachten.
Al is men het er niet over eens of „BoHetongersdei” iets te maken
heeft met stieren of met de»grote uitbundigheid op die dag van het
jonge volk; zeker is, dat die dag zich elk jaar in een grote oelang-
stelling verheugde.
Door het nuchtere moderne leven, de achter ons liggende oorlog en
andere oorzaken, is deze boerenfeestdag als gezellige ontmoetings
dag verloren gegaan.
De Marktcommissie heeft het vorig jaar „Bolletongersdoi” weer op
nieuw ingesteld en ondanks het zeer slechte weer, was de dag
een succes.
Dit jaar is een groots programma opgezet, met als hoogtepunt een
bezoek van Zijne Excellentie Ir. S. L. Mansholt, die komt spreken
over actuele vraagstukken.
Ook de plaatselijke middenstanders verklaarden zich spontaan bereid
met goed verzorgde etalages en allerlei attracties aan deze dag mede
werking te verlenen.
Namens het gemeentebestuur en del Marktcommissie wens ik de
boerenstand rondom Bolsward een prettige ontmoetingsdag toe. Ik
spreek gaarne de wens uit, dat deze dag de verbondenheid van
Bolsward met haar omgeving zal verstevigen en hoop, nu alle orga
nisaties en particulieren zo innig samenwerken, dat een ieder gebaat
zal zijn met de wederinstelling van „BoHetongersdei”.
EEN BLIK IN HET VERLEDEN.
dtrikking pleats hawwe sil, stiet der lyk
as doe. Yn de Aide Bruorretsjerke sille
de psalmen rüzje lyk as doe. Fan de
Martinytoer sil de flagge wapperje lyk
as doe. En de Fryske minsken sille dizze
dei nei de trije poarten fan de Aide
stêd yngean lyk as doe. Wer sil de Ma-
gistraet der stean en de eale boargers
fan de Fryske stedden, de wittenskip en
de kunst, de striders, de skriuwers en
de dichters. En mei harren sille de Frie
zen, dy’t har tael en folk leavje, opgean
nei stêdbüs en tsjerke om yn stille by-
wêzigens dizze heechtijmiddei tankber
by to wenjen. De Fryske Stimmen yn
de aide, stylfolle klean, sille oan elts
forkondigje, dat jit altyd FryslAn tank
en lof, eare en bede bringt oan de Hea-
re God. It is net de minste fortsjinste fan
Fedde Schurer, dat hy der tige goed oan
dien hat, dat de Protestantse en Room-
ske Christenen troch syn wurk fannijs
bisef krige hawwe fan it mienskiplik bi-
sit fan de Psal’menskat. It is sa jammer
dat mannichien dit net tens wit, dat
troch in oare methoade fan sjongen en
brüken, dizze blide wierheit foar harren
forburgen wie. Hwant hwa soe yn de
forskuorde Christenheit fan dizze dagen
net bliid wêze moatte mei it feit, dat
oan beide kanten op deselde wurden en
mei deselde bidoeling de iene God loofd
en priizge wurdt, nou noch nei, mear as
fjouwerhündert jier fan skieding en for-
frjemding. En is it jitteris gjin bliid bar
ren, dat de dichter fan dizze Fryske tek
sten de heechste priis foar litteratuer
troch it Provinsiael bistjür takend kriget?
Wy hoopje, dat de Bruorretsjerke Freed-
tomiddei to lyts wêze sil om allegearre
dy’t dizze seldsume tsjinst meimeitsje
wolle, to bergjen. Dat soe foar Fedde
Schurer in treflike hulde wêze, mar mear
dan dit persoanlik illemint, soe it yn
dizze tsjustere tiid in blide en hoopfolle
dei wêze, dy’t it Fryske folk ta eare en
seine strekke sil salang as de wyn fan
de wolkens waeit en de Aide Pompe-
blêdden wiuwe. Tj. de J.
en vooral op het platteland veel meet
vlees gebruikt dan thans, niet alleen In
het „pótiten”, maar ook als belegsel van
de boterham. De boeren van vroeger
hielden meer van een ferm stuk vlees,
dan van hagelslag en kwattastrooisel.
Een ieder deed zijn best om goed met
zijn dieren voor de dag te komen, was
een stier in vroeger jaren alleen een
gras-etertd dier, later deden de Kingma’s
koeken ware wonderen.
Omstreeks 1870 kwam er door de Frans-
Duitse oorlog een einde aan de onder
linge bollenruilerij. Het vee werd ineens
veel’ duurder, exportmogelijkheden de
den zich voor en inplaats van naar de
vleespotten bij de boer gingen de stie
ren over de grens. De naam Godschalk
van Wijhe is bij de oudere boeren nog
een bekende klank. Mede door het in
kopen van de Bolswarder boltsje-j werd
de grond gelegd voor de latere export-
slachterijen te Wijhe. Het geld dat de
boer beurde werd in de stad goed be
steed, de winter stond voor de deur en
er vielen vele inkopen te doen. Het moet
in die dagen trouwens erg gezellig op
de markt geweest zijn, zelfs de kiestrek-
kende kwakzalver ontbrak niet en de
standwerkers waren ook in vroeger ja
den al niet op hun mondje gevallen.
U kent toch het verhaal van die Bols
warder marskramer, die zijn pijpen aan
bood met het dubieuze gezegde: Kleine
stelen, maar grote stelen het meest!
Geen wonder, dat ieder de Bolletongers-
dei mee wilde maken en niets en niemand
de boeren kon beletten naar stad te
gaan. Zo is daar het verhaal van Jan
van Klaas en Sjiut, eenmaal de boeren
knecht van Pieter Jipiannêr te Burg-
werd, thans reeds lang overleden, stam
vader van een onzer boeren families.
De anecdote moet n.l. stammen uit het
jaar 1830. Jan dacht zijn gloriedag te be
leven, want had hij niet juist op de Boi-
letongersdei het dokterskoetsje het boe
renerf zien opzwenken en de meid zien
dragen met de bakersmand? Eindelijk
zou dan de boer op BoHetongersdei eens
aan huis gebonden zijn en voor de „lyts-
feint” het hek van de dam wezen.
Maar het was mis geraden. „Al hellet
dokter ek in trijeling van ’t bêd,” aldus
sprak Pieter Jiplanner (d.l. Pieter Piers
de Jong van Burgwerd) „ik gean nei
stêd!”
En toen hem gevraagd werd, wie dan
wel de varkens moest voeren, had de
boer alweer het antwoord klaar: Daar
kon de baekster wel voor zorgen.
Ziet u, als zulke anecdoten van geslacht
op geslacht overgaan, moet Bolleton-
gersdei in het verleden toch wel een bij
zondere dag geweest zijn.
Een blik in het heden.
De tijden veranderen en wij met hen.
De tijd van hossen is voorbij, nu wordt
de Samba gedanst. De tijd, dat er eens
een uitgaansdag moet zijn om wat af
wisseling te brengen in het eentonige
leven achter de homeije is ook voorbij,
de boeren rijden nu in eigen jeep of stee
en de wereld staat voor hen1 open.
Zo vaak reeds werd Bolsward een stad
genoemd, die rijk is aan traditie.
Op zich zelf is dit niet veelzeggend, wel
is het dit, als de tradities geen dode
vormen blijken te zijn, maar levende
werkelijkheid.
Wat zijn de komende dagen voor Bols
ward eigenlijk anders dan 'net terug
grijpen op eigen bloemrijk en roemrijk
verleden?
Het woord BoHetongersdei bijv, was nog
steeds meer dan een naam, meer dan een
aanduiding zonder meer. Het was
vooral voor de ouderen een begrip
dat herinneringen opriep, het riep het
aandenken terug aan die feestelijke da
gen van weleer.
Niemand weet beter dan wij, hoe alom
in de wijde omtrek de BoHetongersdei
nog voortleefde in de gedachten en in
de herinnering van velen. Talloze ge
dichtjes en rijmelarijen, talloze op schrift
gestelde: anecdotes vertellen ons hoe de
herinnering aan die dag bij velen nog
voortleeft en talloze gesprekken zullen
er in de loop van deze dagen gevoerd
zijn.
Persoonlijk mochten we ook zo nu en
dan aan die gesprekken deelnemen of
vingen wij een en ander op van de ster
ke verhalen, die er de ronde doen. Som
migen weten nog te verhalen van meer
dan een eeuw terug. Oude overleverin
gen zijn het, wel nimmer öp schrift ge
steld misschien, maar toch nog volks
bezit.
Was het vroeger niet zo druk met Bolle-
tongersdei, dat men over de Appelmarkt
nog een houten noodbrug aanlegde, om
dat anders de stroom niet was te ver
werken. En moet het niet eens gebeurd
zijn niemand weet het juiste en meer
van dat die brug eens onder de last
bezweek en de Bolletongersdeigangers
in de Stadsgracht stortten als eenmaal
Napoleon’s keurbenden in de Berezina?
Men moet de ouderen horen spreken over
de grote kudden landkalveren, die zo in
de herfst naar Bolswrad werden gedre
ven. Later waren het meer de eenlingen,
door de arbeider of knecht aan ’t hoorn
touw geleid. De boer volgde dan weldra
in de sjees of brik, vergezeld van de
boerin, die deze uitgangsdag ook tot de
hare maakte. De „bollen” ondertussen
stonden op de Koemarkt geduldig en
lijdzaam te wachten, totdat zij werden
verkocht of geruild. Ook dit laatste
kwam veelal voor. Ieder gezin had zo
zijn eigen taxatie wat de vleesvoorzie
ning betrof, de een deed er 200 kg. in
de pekel, de ander 400. Voorheen werd
er n.l. veel meer aan huisslacht gedaan
Lijk gevonden. De 30-jarige spoorweg
arbeider M. van Hanswijk uit Reewijk,
vader van twee kinderen, is dood in de
keet gevonden, waar hij de nacht aller
aanwezig was geweest, oelast met de
bediening van het lichtaggrëgaat, dat
daarin was opgesteld. De keet stond aan
het baanvak GoudaOudewater ter
hoogte van Hekendorp. Vermoedelijk is
de man door olie -en benzinedampen
dit uit het toestel stroomden gestikt.
Fabriek van poetskatoen afgebrand. Een
felle brand heeft de fabriek Havetex na
bij de haven te Enschedé voor een groot
gedeelte in de as gelegd en daarmee ’n
schade veroorzaakt van ruim f 300.000.
Arbeider door vallende deur getroffen.
Donderdagmorgen is in de staalfabriek
van de Hoogovens te IJmuiden een do
delijk ongeluk gebeurd. De 25-jarige on
gehuwde arbeider G. V. uit Wijk aan
Zee wilde met behulp van een koevoet
een zware schuifdeur dichtmaken en
heeft daarbij vermoedelijk de deur uit
de rails gelicht. Het gevaarte kantelde
en de man werd er onder bedolven.
Twaalf soldaten in Indonesië gedood.
Volgens United Press zijn in de week van
9 tot 15 October in Indonesië twaalf sol
daten gedood. In dezelfde periode wer
den twee soldaten vermist.
Geen jonge kaas meer in de winkels?|
Het bestuur1 van de Federatie van Kaas
handelaren, heeft de leden een circulaire
gestuurd, waarin aangedrongen wordt
de verkoop en aflevering van jonge kaas,
aan de kleinhandel stop te zetten met
ingang van heden.
f 50 per koe. De OCD heeft twee ambte
naren van de Brabantse Provinciale
Voedselcommissaris gearresteerd. Dé
ambtenaren Van R. van de doorlaatpost
te Tilburg en A. van die te Oosterhout
knoeiden maandenlang met registratie-
papieren voor vee en maakten daardoor
de smokkel van tientallen koeien moge-
lijk. Zij ontvingen twintig tot vijftig gul-
den per koe, waarvan zij de papieren
1 verduisterden. Waarschijnlijk zal hun
1 arrestatie licht brengen in enige duistere
1 smokkelzaken.
Vreselijk. Twee jagers vonden onder
1 Borne toen hun weg langs de Wézebeek
ledde, het lijkje van een pasgeboren
jongetje. Het kindje werd ongeveer een
1 week geleden in de beek geworpen.
Tragisch. Te Mims trok een 1-jarig
zoontje van de heer F. Tj. de Vr. een
trekpot met hete thee om. De kleine is
aan de bekomen brandwonden bezwe
ken.
Hwat hat Gabe Skroar
tael fan it Fryske fers, dy’t folks en klear
mar likegoed nobel en klankryk de trou
badour, wurden is fan de stim fan Frys
lAn. Sil der ea wer in man it stêdhüs
binnenlaet wurde, dy sa nei Master
Gysbert skaeit as Master Fedde Schurer,
skoalmaster as hy, sjonger as hy, Chris-
tendichter as hy, psalmsjonger as hy?
Al yn syn moaije bondel: „Op alle wi-
nen” yn 1936 by Osinga ütjown, klinke
dy fcrzen sa iepen en spontaen, sa fol
klank en kleur, dat it hündertén de her
ten iepene hat foar de skientme fan fers
en tael. Mar doe al wiene it de psalmen
dy’t yn har ieuwenAlde rykdom en hil-
lige pracht syn dichtersiel meinamen en
twongen ta werjefte yn eigen tael. Hoe
eigen klinke yn de Njuggende Psalm syn
wurden:
Ik wol de Hear mei hiel myn hert
Nou loovje dat de wrAld' it heart,
Hoe soe ik fan syn dieden swije?
’k Wol al syn wónders bliid fornije.
Hwant ja, yn Him, myn Ljeave Hear
Is al myn blidens, wille em ear.
Dy allerheechste oer ioft en ierde,
Wol ik myn tankbre psalmen biede.
Fedde Schurer hat dizze tasizzing al-
hiel folbrocht. In folsleine oersetting fan
it hiele Psalmboek is nou it djüre bisit
fan hiel FryslAn. Men sjocht dit Psalm
boek by Protestanten en Katholiken, it
wurdt brükt en binut troch minsken fan
alle rjochtingen. It fynt hert en’ siel by
Christelike hüshaldings, mar it leit ek
op de bidstoel fan de siktaris fan de
Aertsbiskop. Wündermoai binne dizze
heechste religieuse fersen troch him oer
set en men kin allinnich mar winskje, d'at
folie, folie mear Friezen dit kostbere
boek ta har deistige lie.der oantuge
meije. Ja, wol dübel en dwers hat Fedde
Schurer de Gysbert Japicxpriis fortsjin-
ne. En as Master Gysbert ea in neifol-
ger foun hat, him wurdich en him al-
lyk, dan is it dizze kear. Trije ieuwen
binne nei him oer dizze Aide stêd hinne-
gien, mar it is as hat de tiid stil stien.
It stêdhös, hwer’t de huldiging en priis-
Maar, mag er dan veel veranderd zijn,
twee dingen zijn gebleven. De boeren
bleven boeren en Bolsward bleef Bols
ward. Beleefden de boeren in Bolsward
hun BoHetongersdei, datzelfde kam ook
thans nog, al is het dan in veel opzich
ten zo geheel anders dan voorheen. Dat
moesten onze pakes en oerpakes nog
eens kunnen beleven. Wij zouden ons
de ogen hebben uitgekeken over de
BoHetongersdei van vroeger, toen het
zo ontzaggelijk druk was en er zo ferm
werd gedronken, toen stevige juffers de
zolderingen moesten ondersteunen, daar
deze doorboog onder de last van de
dansende paren.
Maar omgekeerd zouden onze voor
ouders zich ook de ogen uitwrijven, als
ze eens onze BoHetongersdei zagen, met
de| demonstrerende melkmachines, de
boeren in jeépen en de boerinnen ter
was-demonstratie getogen.
Over onze stalen kruiwagens, electrische
weideafrasteringen en wagens op lucht
banden, zouden ze hun grijze hoofden
wellicht schudden, maar als ze het alles
Tetman de Vries hat in stik makke mei
as titel: DeRike Wike! Nou, dat wurdt
it foar de stêd fan Gysbert-Om dizze
wike forfêst. Der is alderearst it greate
barren op takomme Tongersdei, hwat
syn hichtepunt fynt yn it kommen en
sprekken fan Minister Mansholt yn de
Doele.
Wy witte forfêst, dat de Doele-seal aei-
fol wurdt, hwant soks hat by myn wit
ten Boalsert noch nea meimakke. Sprek-
ke de dingen fan BoHetongersdei uter-
aerd tige lüd ta de greate mannichte,
net minder bilangryk is de ünthjitting
fan de Freed. Dat is de Gysbert Japicx-
dei, de dei hwerop FryslAn ien fan syn
greate scannen eare docht. Net ien fan
de hünderten, dy’t oan nou ta dizze da
gen meilmakke hawwe, hat hjir hwat
oars as goed fan sein. It hawwe hichte-
punten west foar de libbene Fryske min
sken en a! hwat yn it heitelAn namme
en bitsjutting hat, komt dy deis nei
Boalsert. Dit jier wurdt dat. as if müg-
lik wie, jit drokker. Hwant de man, dy’t
oansteande Freed troch de Kommissaris
fan de Keninginne it heechste biwiis fan
erkenning en eare krije sil, is de dichter
Fedde 'Schurer. Hwa kin him net yn
FryslAn?
Hwa is sa frjemd yn eigen lAn, dat hy
de dichter fan de blide, sjongende, melo-
dieuse fersen net kin, de man, dy’t in
jongerein optein makke hat foar de eale
Wij leven mee. Twee werkgevers uit
Kampen, die weigerden enige gerepa
trieerde soldaten weer in dienst te ne
men, werden door de economische poli
tierechter te Zwolle op grond van het
Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudin
gen (B B.A.) veroordeeld tot f 100.
boete per geval.
De nieuwe melkprijs. Voor de op 6
November beginnende nieuwe melkpro-
ductieperiode heeft de Minister de prijs
vastgesteld op 17% cent Per kilogram
melk met 3i/2 pet. vet, waarmede de prijs
voor de particuliere verbruiker geen wij
ziging ondergaat.
De man, van de B.M. Op het graf van
Hendrik Bulthuis, de ontwerper van d?
B.M., zal te Bergum door Nederlandse
zeilers een gedenksteen
plaatst.
Wat mag en wat niet mag. Met ingang
van 28 October is voor het vóórtbren
gen van cementwaren, zilverzand, grint,
schelpen en teenslag geen bedrijfsver-
gunning meer vereist.
Daarentegen is van die datum af wel
een bedrijfsvergunning vereist voor het
voortbrengen van peulvruchten in blik.
Door de brand uit de brand? De los ar
beider B. S. uit Dieren verkeerde in gro
te geldnood. De enige mogelijkheid, die
hij zag om uit zijn schulden te raken
zou zijn, zijn huis dat voor tien mille
was verzekerd, in brand te steken. Hij
liet zijn vrouw de brandstichting uitvoe
ren. De rechtbank veroordeelde de man,
die men moreel aansprakelijk achtte,
tot een gevangenisstraf van een jaar en
zes maanden.
MBH
Bolswarrts Nieuwsblad
- .K
I
I
33EEEEE
