i
4
I
Gabe Skroar
maar deze was van marsepein
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
16
Ü8 hjoed IJ IJ
to sizzen
r
v.
I
45e Jaargang
No. 86
Vrfjdag 4 Nov. 1949
Uitgave
Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA -
o I s w n r <i
van
Hwat hat
H
China
De rollen omgekeerd. Amerika heeft de stok
bij de deur. West-Duitsland moet weer een
rol spelen. Engeland wendt zich tot West-
Europa. De positie van Tito. De Balkan
blijft kruitvat China van Marshallhulp ver
stoken.
kunnen vinden. Ook dan was aanvanke
lijk enige hulp der Ver? Staten noodza-
kelijk geweest, maar de mogelijkheden
van ons werelddeel met zijn Aziatisch
achterland waren dan zo groot geweest
dat het binnen afzienbare tijd een macht
naast de Ver. Staten had kunnen wor
den, welke er zich mee had kunnen me
ten. En het is wel een ironische speling
van het noodlot, dat het
Sünder skaed en tsjinrampen kin de
minske net troch de wrald komme.
i»
I)
die de Herstelbank in het leven had ge- b.v. gezamenlijke inkoop
roepen en een statuut had gegeven, dat
waarborgen biedt, dat politieke invloed
op de leiding van de bank is uitgesloten,
waardoor de Herstelbank inderdaad een
zelfstandige financieringsinstelling is
geworden.
Uit de groeiende omvang van de uit
staande credieten, blijkt overduidelijk,
dat deze instelling zich in een toene
mende populariteit mag verheugen.
Uiteraard komen de credieten hoofdza
kelijk de uitgesproken industrie-streken bedrag, dat ten naasten bij gedurende
Engeland
waar de regering een meerderheid voor
haar bezuinigingsplannen kreeg, bereid
schijnt thans meer aandacht te schenken
aan zijn samenwerking met andere W.-
Europese landen dan voorheen, al moet
't ook rekening houden met zijn mede
leden van het Gemenebest, en dus een
tegenwicht kan vormen tegen een al te
overheersende positie van West-Duits
tand. Frankrijk kan dat nog niet, zijn
binnenlandse politieke positie is te zwak,
het heeft wel een nieuwe regering ge
kregen onder Bidault, maar deze ver
toont dezelfde zwakke plekken als de
vorige, algemeen neemt men aan, dat ze
slechts een overgangsstadium vormt
naar nieuwe verkiezingen. Het is heel
jammer, dat Frankrijk een zwakke scha
kel in de West-Europese samenwerking
blijkt, omdat ook dit de onderhandelings
positie van West-Duitsland versterkt.
De Russen blijven het lokaas van een
Verenigd Duitsland voorhouden. Ze heb
ben bekend gemaakt, dat ze niet bereid
waren met Oost-Duitsland alleen een
vredesverdrag te sluiten, zeer tot teleur
stelling van de Oost-Duitse communis
ten en van Polen, dat meende de Oder-
Neisse grens al binnen te hebben.
En toch volgt de
1
De plicht.
De Nederlandse bevolking groeit snel.
Ieder jaar komen er 150 A 200.000 men
sen bij, in 8 jaar tijds groeit onze be
volking aan met 10 pet. Al deze levens
moeten worden gevoed. Een rekensom
kan leren, dat de landbouw ieder jaar
dus l /2 a 2 pct. meer moet opbrengen,
dan het vorige. Er verandert echter nog
meer. Wij moeten niet alleen méér men
sen voeden, maar moeten dat ook beter
doen. De grote massa consumeert per
hoofd meer dan vroeger het geval /as.
De eisen en behoeften worden gioter.
Daartegenover is de beschikbare cul
tuurgrond gering. In Amerika heelt men
ruim 1 H.A. per inwoner beschikbaar,
in Frankrijk H.A., In Engeland y2 H.A.
en in ons land slechts H-A.
De Nederlandse boer moet dus veel meer
uit zijn grond halen, dan zijn collega’s
uit andere landen. Ook van de toenemen
de behoefte noemde spr. cijfers. Per
hoofd eet men thans 10 pet. meer brood
dan voor de oorlog, 27 pet. meer suiker
en zelfs 60 pet. meer melk.
Dit alles moet de grond dus meer ople
veren, anders gaat de welvaart achter
uit. Daar komt nog bij, dat de landbouw
de helft moet opbrengen van de totale
uitvoer en ’s lands economie laat niet
toe, dat de zo juist geschetste meerdere
consumptie gaat ten koste van de ex
port. Vóór de oorlog dreef een groot deel
van de veehouderij (inzonderheid wat
betreft de kippen en varkens) op de In
voer van voedergranen. Invoer van gro
te kwantums is thans echter al evenmin
mogelijk.
Al deze harde feiten kunnen het ons bang
te moede maken. Nog nimmer was de
boerenstand een dergelijk belangrijk fun
dament in de volkswelvaart als thans.
De boer zal noodgedwongen meer moe
ten produceren.
stand te veroorzaken en de opstandelin
gen steun door guerilla-actie van over
de grens te verlenen. Doch de kans op
zo’n opstand schijnt niet groot, wanneer
Zuid-Slavië de economische moeilijkhe
den, welke voortvloeien uit het stopzet
ten van het handelsverkeer door Rusland
en zijn satellieten, de eerstvolgende
maanden nog het hoofd weet, te bieden.
Er wordt ook beweerd, dat de Titoisten
in Albanië al zo machtig zijn, dat ook
daar Kominform-communisten er weinig
meer hebben in te brengen en dat de
mogelijkheid van een Zuid-Slavisch
AlbaansGrieks blok nadert.
Poolse regering
de Kominform-bevelen zo trouw, nieu
we zuiveringen getuigen er van.
Ook in Bulgarije en Tsjecho-Slowakije
gaat men daarmee voort, wijst men ook
diplomaten van het Westen uit, waarop
dat Westen het antwoord niet schuldig
blijft. De Hongaren veroorzaakten inci
denten aan de Zuid-Slavische grens,
doch Tito hield zich kalm, hij riep alleen
wat meer reservisten op; met deze grens
incidenten krijgt men Tito ook niet weg,
het doel van de Russische politiek is al
tijd geweest in Zuid-Slavië zelf een op-
Recht.
Natuurlijk mag de landbouwer de arbei
der en tuinder zekere rechten laten gel
den. Zij mag in de eerste plaats tech
nische eisen stellen. De techniek moet
w'orden verbeterd, er moet beter vee ko
men, betere rassenkeuze, betere verzor
ging van de grond, goede verkaveling,
geperfectioneerd onderwijs. De cultuur
grond moet in een zo goed mogelijke
conditie gébracht worden. Friesland
biedt in dit opzicht nog grote mogelijk
heden, bijv, in het z.g. Lage Midden.
Deskundigen hebben berekepd, dat de
gemiddelde grasopbrengst nog 50 A 60
pct. kan stijgen. Dit behoeft niet ineens,
maar een jaarlijkse stijging van 2 A 2J4
pet. zal zeker nodig zijn. Ook zal men
meer eigen veevoer moeten verbouwen.
is er'overigens geen groot nieuws, de
Amerikanen schijnen een plan voor
Marshallhulp aan het Verre Oosten te
hebben opgesteld, dat echter China niet
zal omvatten, omdat het geacht wordt
in communistische handen te zijn. In
Amerika is weer enige aandrang van
Congresleden om ook Spanje in de
Marshallhulp te doen delen en het in het
Atlantisch pact °P te nemen. De Ameri
kaanse regering schijnt die kwestie ech
ter niet dringend te achten en vindt ook
Franco’s beweerde invloed in de Arabi
sche wereld, waarvan dan het Westen
zou kunnen profiteren, denkbeeldig.
Erkend wordt, dat Spanje enige strate
gische waarde heeft voor het Atlantisch
pact, maar dan toch enkel als Frankrijks
militaire paraatheid en economische sta
biliteit zijn verzekerd, want dat zou de
spil van eventuele militaire actie moeten
zijn. Zodat de Amerikaanse staf wat W.-
Europa betreft vooral zijn aandacht aan
Frankrijk wijdt, voor zover hij niet ver
trouwt op zijn eigen luchtmacht, de
atoombom en.de, raket, die 12000 km
per uur zou kunnen afleggen. Er is enige
speculatie over het bezoek dat Wy-
sjinsky a.s. Maandag aan zijn Ameri
kaanse collega Acheson zal brengen, Of
ficieel heet het een beleefdheidsverzoek,
maar de vermoedens over de werkelijke
reden lopen van plannen inzake de vre
desonderhandelingen met Japan tot een
mogeïijke algemene verzoening tussen
beide grote rivalen.
De Herstelbank en de kleine
industrieën.
Sparen is het wachtwoord.
j van het Economisch
Technologisch instituut voor Friesland
(E.T.I.F.) sprak op een vergadering te
Leeuwarden voor een grote schare be
langstellenden over „De ontwikkeling
van de Maatschappij tot Financiering
van het Nationaal Herstel N.V., gezien
tegen de achtergrond van de economi
sche ontwikkeling van Nederland” de
heer Drs. J. F. Posthuma, President-Di-
recteur van genoemde Maatschappij.
Spreker prees de progressieve regering,
De Balkan
blijft echter een kruitvat, al waagt En
geland het om bezuinigingsredenen zijn
troepen nu uit Griekenland terug te trek
ken. De commissie uit de Ver. Naties
voor dit gebied zou er nog uiterst nuttig
werk kunnen doen' als Rusland en zijn
satellieten haar maar wilden toestaan
haar taak uit te oefenen. Merkwaardige
overeenstemming bestond er tussen de
Grote Vijf, toen zij besloten in het ver
volg élke kwestie welke in de Veilig
heidsraad aanleiding tot een veto van
een hunner zou kunnen geven, eerst bin
nenskamers te behandelen. Dit besluit
staat kennelijk onder invloed van het
verzet der andere naties in de Assem
ble tegen dit vetorecht, dat tot nog toe
41 maal werd toegepast, waarvan 40
maal door de Russen. Ditmaal konden de
Russen het dus ook met de vertegen
woordiger van het nationalistische Chi
na, want die heeft nog zitting in de Vei
ligheidsraad, eens worden. Van
overgeleverd aan crises en prijsdalingen
op de wereldmarkt. Trouwens van we
reldmarkt Is nauwelijks sprake meer,
men zou beter kunnen spreken van over-
schottenmarkt. Met het geven van ga
rantieprijzen is men niet klaar. De pro
ductie en afzet moeten met elkaar over
eenstemmen, een stabiele markt moet
ontstaan. Inplaats van in het geven van
garanties zoekt men het thans in het
vaststellen van basis- of richtprijzen,
waaromheen de notering kan schomme
len. Dit geeft aan de betrokken veehou
der of landbouwer een grotere mate vari
vrijheid, maar tevens een grote mate van
verantwoordelijkheid.
Momenteel zijn er grote exportmogelijk
heden van zuivelproducten, maar het kan
zeer goed zijn, dat het volgend jaar
duizenden tonnen boter met verlies op de
Engelse markt moeten worden gebracht.
De regering wil met betrekking tot de
melkprijs hoogstens 1 cent boven of be
neden de als richtprijs vastgestelde prijs
van 1734 cent per kg. van 3y2 Rot. vet
gaan. Het is spreker voor de voeten ge
worpen, dat dit zou betekenen, dat de
boer aan zijn lot is overgelaten.
Spreker bestrijdt met kracht deze me
ning.
Vaak wordt de vraag gesteld: Wat ver
wacht gij van de toekomst?
Hoewel er geen reden is tot groot opti
misme, ziet deze er toch over het alge
meen niet ongunstig uit. Het peil van de
Nederlandse landbouw kan de vergelij
king met die van andere landen glansrijk
doorstaan. Ook in andere landen spant
men zich echter in, bijv, in West-Duits
land.
De economische unie met België en
Luxemburg biedt voor de landbouw pers
pectieven, al zijn de moeilijkheden vele.
Tenslotte zij nog even vermeld, dat
Z.Exc. Minister Mansholt na afloop
van de middagvergadering in De Doele
een kort bezoek bracht aan de Rijks
Middelbare Zuivelschool.
ten goede. Toch is het opvallend, dat tot
einde 1948 slechts ruim 1J^ procent aan
het Noorden ten goede is gekomen.
Niettemin is het hier ook dringende eis,
dat gezonde industrieën worden geves
tigd, om de groeiende bevolking een be
staan te kunnen bieden. Ook kleine in
dustrieën zullen op de been geholpen
worden (44 van het aantal gevraagde
credieten betrof bedragen beneden
f 100.000.— doch aangezien het nood
zakelijk is, dat het geld zo nuttig moge
lijk zal worden besteed, kan het nodig
zijn, dat op coördinatie van kleine be
drijven wordt aangedrongen, waardoor
j van grondstof
fen, productie-programma’s opstellen,
ten einde gezamenlijk de verzorgende
functie te vervullen, mogelijk zal zijn.
Ook wordt, in overleg, van de kant van
de Herstelbank wel eens een commissa
ris aangewezen, voor een zeker toezicht
op het crediet-ontvangende bedrijf.
Met de industrialisatie, welke absoluut
noodzakelijk is, zullen enorme bedragen
gemoeid zijn. Spreker noemde het cijfer
7 milliard 500 millioen gulden als het
rijk gevierde Bolletongersdei sprak Z. E,
Minister Ir. S. L. Mansholt in een volle
Doelezaal over actuele boerenvraag
stukken.
Nadat de Burgemeester als voorzitter
der marktcommissie de Bolletongersdei
in zijn openingswoord een demonstratie
van de verbondenheid tussen de stad
Bolsward en het omliggende platteland
had genoemd, en gewaagd had van het
feit, dat het de stad Bolsward goed gaat,
zolang het de omgeving en in het bij
zonder de boerenstand goed gaat, werd
aan Z. E. Minister Mansholt een stiertje
aangeboden als attentie van de Markt
commissie en ter herinnering aan deze
dag. Het stiertje was wel niet echt, maar
het leek wel echt. 'Het was geleverd door
bakkerij Tj. de Jong en gemodelleerd
door niemand minder dan de Friese
beeldhouwer Adema, van.marsepein.
Na dit smakelijk incident begon Minister
Mansholt zijn rede met de opmerking,
dat onder de vele problemen en vraag
stukken de Bolletongersdei, die thans
werd gevierd, voor een goed deel de op
lossing geeft van één, n.l. de vermeende
tegenstelling platteland-stad. Het is n.l.
niet zo, dat het de boer goed kan gaan
zonder dat dit gunstige gevolgen heeft
voor andere bedrijfstakken, noch hef
omgekeerde. Er is een wederzijds be
ïnvloeden van de agrarische bedrijven en
de niet agrarische, samen zijn zij onder
delen van het grote huisgezin van de
Staat. Het spreken over of veronderstel
len van een tegenstelling kan gevaarlijk
zijn, de nauwe verwevenheid tussen stad
en platteland mag men nimmer uit het
oog verliezen. Geheel onze „welvaart”
zou bijv, ineenstorten als de landbouw
20 pet. minder ging voortbrengen. Om
dit besef goed te laten doordringen zou
het wenselijk zijn, dat niet alleen Bols
ward, maar geheel het land Bolleton
gersdei ging vieren. De landbouwende
bevolking heeft de taak en de plicht het
landshuishouden in stand te brengen,
maar mag derhalve ook zekere rechten
doen gelden.
Rusland
was, hel rijk dat Amerika’s toegenomen
macht zo vreest, dat juist door die Euro
pese samenwerking niet te willen, mee
gewerkt heeft de machtspositie, der Ver.
Staten zo te versterken.
Thans zijn het de Ver. Staten, die de
laken? in West-Europa uitdelen, dat,
door de omstandigheden daartoe ge
noopt en onder Amerikaanse druk in een
minimum van tijd een plan voor econo
mische éénwording moet uitwerken, dat
een sterk kunstmatig karakter zal moe
ten dragen, omdat er geen tijd is voor
voldoende rijping. Op een bijeenkomst
van de Raad der organisatie voor Euro
pese samenwerking (O.E.E.S.) heeft de
administrateur van het Marshallplan
Paul Hofmann practisch van 12 Europese Op uitnodiging
landen geëist, dat ze begin) 1950 een
rapport gereed zullen hebben voor de
te nemen maatregelen om het econo
misch leven van deze West-Europese
landen samen te voegen tot één groot
handels- en betalingsgebied.
Hij vreesde, dat, als het niet tot een
dergelijk groots plan kwam, het Ameri
kaanse volk en het congres niet bereid
zouden zijn de tot 1952 beloofde Mars
hallhulp in de toegezegde omvang te
verlenen. Ook als dit plan van West-
Europese samenwerking doorgevoerd
wordt, is men er nog niet, want een be
langrijk deel der West-Europese pro
ductie moet oni de dollarinkomsten te
doen stijgen naar de Ver. Staten worden
uitgevoerd en Hoffman’s plaatsvervanger
te New York heeft dan ook verklaard,
dat het voor West-Europa een kwestie
van economisch leven of sterven is als
het niet een extra hoeveelheid goederen
ter waarde van 1/2 milliard dollar op de
Amerikaanse markt kan brengen, des
in het kader van de gisteren zo roem-Voerde Nederland voorheen 1% millioen
ton voedergraan in, thans mag dit niet
meer zijn dan 1 millioen. Vooral de
zandgronden lenen zich voor het Opvoe
ren van de productie. Wil de Nederland
se landbouw' hiertoe bereid zijn, dan
moet dit ook worden mogelijk gemaakt.
Eten redelijke bestaanszekerheid mag
voor de boer zeker als eis worden ge
steld. De Nederlandse landbouwer mag
zich niet laten afschepen met een onre-
delijk deel van ’s lands inkomen, maar
mag evenmin een onredelijk deel opeisen.
Een melkprijs van 25 cent zou bijv, on
redelijk zijn. Men moet deze zaak in bre
der verband bekijken. Het Nederlandse
volk als volk is armer geworden. Fi
nanciële voordelen uit de verbondenheid
met Indië zullen tot het verleden gaan
behoren, het West-Europese achterland
is verarmd. Om de waarde van ’t woord
reëel te benaderen moet men het afstem
men op de toestand van de gemiddelde
Nederlander. Een groot gedeelte wordt
ons thatis nog geschonken. Maar dit is
slechts tijdelijk. In de komende jaren
zullen we het zelf moeten verdienen.
Een gezin dat boven de stand leeft gaat
ten gronde, een Staat ondergaat in zo’n
geval hetzelfde lot.
Wij zijn momenteel aan het potverteren
of liever aan het verteren van wat ons
geschonken wordt. In 1950 zal de schen
king ophouden en voor die tijd hebben
we een achterstand in te halen.
Nodig maar toch zwaarwegend, is thet
feit, dat de landarbeiderslonen, dus de
productiekosten meer zijn gestegen, dan
in andere takken van bedrijf.
De boer mag echter nimmer worden
Er was vóór wereldoorlog I uitbrak een
bekend Engels, econoom, Norman Angell,
die een boek schreef, waarin hij betoog
de dat een grote oorlog onmogelijk was
geworden, omdat de economische be
trekkingen der naties zo verstrengeld
waren, dat geen land het zou durven
wagen dit net van gemeenschappelijke
belangen te verscheuren, omdat ook de
overwinnaar op het slagvèld zich «een
economisch graf zou delven. Angell ver
giste zich dat een grote oorlog onmoge
lijk was, want we hebben er sedert zijn
voorspelling 2 gehad, maar hij heeft
stellig gelijk gekregen wat zijn opvat
ting omtrent de economische gevolgen
van dergelijke oorlogen betreft.
In ieder geval voor zover West-Europa
aangaat, want het is in een economi
sche afgrond geraakt, waaruit het maai
moeilijk kan worden gered. De twee
wcrektoorlogen hebben de verhoudingen
grondig gewijzigd. Was W.-Europa
vóór 1914 de geldschieter van de Ver.
Staten, dat enorme kapitalen voor zijn
industriële ontwikkeling nodig had, met
de rente waarvan West-Europa de in
Amerika gekochte grondstoffen gemak
kelijk kon betalten, de twee wereldoor
logen hebben de verhouding totaal ge
wijzigd. Niet alleen moest Europa zeer
grote kapitalen van de Ver. Staten lenen
een gedeelte kreeg het zelfs cadeau
maar ook de verhoudnig tussen de Ame
rikaanse industrie en de West-Europese
is grondig, gewijzigd, de eerste heeft
zich ongehinderd door de gevoerde oor
logen en daardoor zelfs gestimuleerd,
kunnen uitbreiden,, de laatste werd door
deze oorlogen zwaar beschadigd en in
haar ontwikkeling belemmerd. W.-Euro
pa ziet zich voor het harde feit ge
plaatst dat het niet alleen niet meer is
het politieke en militaire centrum van de
w'ereld, maar die positie ook op eco
nomisch gebied aan de Ver. Staten heeft
moeten afstaan. Een feit dat ook niet
meer van tijdelijke, maar van blijvende
aard schijnt. Slechts één gebeurtenis had
aan deze toestand iets kunnen verande
ren, n.l. als West- en Oost-Europa el
kaar na de oorlog in een groots plan
van samenwerking en opbouw hadden
noods goederen, welke met Amerikaan
se zullen concurreren, wat niet hindert,
omdat deze hoeveelheid slechts 0.6 pet.
van de Amerikaanse productie vertegen
woordigt.
Zelfs als het Amerikaanse publiek be
reid is deze goederen te kopen, voelt
men toch, hoe kunstmatig de basis der
West-Europese economie is geworden,
waar een devaluatie en een abnormale
uitvoer naar de Ver. Staten nodig zijn
om deze in stand te houden.
In de Europese samenwerking zal
West-Duitsland
als een zeer belangrijke economische
eenheid, of men wil of niet een rol moe
ten spelen, zodat het verwachten is,
dat de Amerikanen ook op dit gebied de
Duitsers ter wille zijn om hun medewer
king te verkrijgen. Ze hebben Engeland
al weten te bewegen zijn verzet tegen
het plan de ontmanteling niet voort te
zetten op te! geven en we vermoeden,
dat het ook met de plannen tot interna
tionaal toezicht op de zware industrie
in het Roergebied spoedig gedaan zal
zijn, tenzij: dit vervangen wordt door een
toezicht op de zware industrie van ge
heel West-Europa, wat in het kader van
de West-Europese economische eenheid
te verwezenlijken zou zijn. De West-
Duitsers weten wat ze op economisch en
politiek gebied waard zijn en nu de Ame
rikaanse pers maar steeds hamert op
het aambeeld: „je moet een sterk Duits
land hebben voor het geval van moei
lijkheden met Rusland”, kan men er van
overtuigd zijn, dat de Amerikanen be
reid zullen zijn West-Duitsland velerlei
concessies te doen en zonder blikken of
blozen bepaalde belangen en wensen
van Duitslands buren ter zijde zullen
schuiven. Enigszins geruststellend is
slechts dat
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Bolswards Nieuwsblad
Z]
RKI
niiittr mi Hiw een „none
i
Visiiinsky
J
'eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - BoJsward
Telefoon 451 (K 5157)
ma
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbet?ling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
Giro «7925
