Onze
I
I
EAAT/TE EEEICkITEN
Fan de
Martinytoer
üs hjoed fl
to sizzen
door Nederland
No. 91
45e Jaargang
Dinsdag 22 NovJ949
B
Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland
Uitgave van
Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA -
Bols ward
KUNST - GUNST
PYT
de J.
5
3
5
hoofdelijke stemming
1
I
5
I
i
Een vierpersoons Ci-
waarin het echtpaar
moat in goed geastlik klimaet groeije.
Dat is it earste en wichtichste.
n
e
e
t
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
Der wurdt de léste tiid wer drok praten
oer it Suderleech of sa’t men better siz-
ze kin fan de Noard-East-Polder. Hwer-
om better? Omdat if linkelytsen elk wol
düdfik wêze sil, dat dizze nije polder
net wurdenl is, hwat men yn Fryslén
hope en winske. It wurdt net in nij stik
Fryslén, if wurdt in stik Nederlan en de
spesifike namme: Suderleech as tsjinspi-
ler fan Noarderleech mist hjir folslein
syn doel.
De macht, dy’t de Wieringermardireksje
jown is, is brükt om eltse tins oan in stik
Fryslan of in stik Oerisel mei woartel
en al üt to roegjen. It soe en koe nef-
fens harren neat oars wurde as in nij
polderlén, mei polderminsken, dy’t in pol-
dermentaliteit krije soene, polderfeesten
balde en troch it Polderbistjfir regearre
wurde. Fan Fryske side is hjir skerp
tsjinyn gtem, mar it wie omdöch. Mear
sünder as mei warden gyng men syn
eigen gong en der is nou gjin minske
dy’t it wer oars krije kin, hwant sa’t it
nou knipt is, moat it wol fierder naeid
wurde. En dochs is op ’t heden de frage
wer actueel: Hwerhinne mei de N.O.-
polder. Hwant de lju derre hawwe in
frjemde rjuchtsposysje. Hja hearre On
der de Direksje as steatsboargers, as
biwenners fan in gritenij en in provinsje.
Dy is rounom goed foar en hat neat gjin
Minder politie-agenten? In kringen van
rijks- en gemeentepolitie is grote onge
rustheid gewekt door het besluit van de
regering de personeelssterkte van de
rijkspolitie van rond 7000 man terug te
brengen tot 6500 en die van de gemeen
tepolitie van 14000 tot 13000.
Een strop voor Sinterklaas. Donderdag
avond heeft een fel uitslaande brand ge
woed in de poppenfabriek van firma G.
Morselt aan de Enschedese straat bij 01-
denzaal.
Oneerlijke boekhouder. De politie van
het bureau Spaarndammerstraat te Am
sterdam heeft dezer dagen een 29-jarige
boekhouder gearresteerd, die in drie jaar
tijds een bedrag van bijna f36000 ten
nadele van de onderneming, waarbij hij
werkzaam was, heeft verduisterd.
In het algemeen zijn ouders helaas geen
goede adviseurs van hun kinderen, wat
de beroepskeuze betreft. Maar al te vaak
wordt in deze adviezen gerekend met
de eigen belangen en de eigen wensen,
dan met die van het kind. De ouders
zien zo licht in de kinderen een voort
zetting van zich zelf. Bovendien is het
kind zich vaak nog niet van eigen aan
leg bewust en heeft het nog geen verlan
gen naar het ene of andere werk op een
leeftijd, waarop eigenlijk de definitieve
keuze moet vallen, n.l. zo omstreeks het
dertiende of veertiende jaar, als de ge
wone schoolopleiding afloopt en de bij
zondere begint. Er zijn slechts enkele
kinderen, die dan positief kunnen zeg
gen, wat ze wllen, al de anderen lopen
met fantasiebeelden en dagdromen, wil
len vlieger worden of sportleider, auto
racer of ander beroep kiezen dat wel tot
de verbeelding spreekt, maar waarvan
de consequenties bij lange na niet zijn
doorgedacht.
Helaas en nu grijpen we weer terug
op hetgeen we hierboven schreven
kunnen niet alle ouders zich de weelde
veroorloven hun kind de één of andere
al of niet zeer kostbare opleiding te ge
ven: er moet geld binnen komen, zoon
lief moet verdienen.
Maar is het de ouders dan niet bekend,
dat er bij sommige beroepen een leer
lingenstelsel is? Dat er misschien een
betrekkinkje te vinden is, waar tegelijk
der zal worden gefokt: mogelijk zelfs
uitsluitend voor eigen gebruik.
Het hoofdbestuur is zeer ontstemd over
deze regeringspolltiek. Men achtte het
onjuist, wanneer de „arbeidsvrede” in
iets kan worden verdiend en véél kan
worden geleerd?
Weet men dan niet, dat men op de plaat
selijke arbeidersbureaux alle gevallen
van alle kanten wil bezien en met raad
(en soms met de daad) bereid is te hel
pen?
Het is ook deze zomer en herfst weer
voorgekomen, dat ouders hun kinderen,
die in een bepaald vak aan de slag wa
ren en zij het niet nog geen groot dag
huur verdienen, tegelijk toch bezig wa
ren een grondslag te leggen voor de toe
komst, wellicht onbedoeld benadeelden.
Wat geschiedde?
Toen op zeker moment, hetzij in de hooi-
ing of in de tijd van het aardappelrooien
er bij seizoenarbeid (tijdelijk) meer kon
worden verdiend, moest zoonlief „naar
het land”. De betrekking waar de leer
ling. stap voor stap werd opgeleid tot
een vakman, werd er ras aan gegeven.
Enkele weken werd er dapper verdiend,
nog dapperder gerookt en snoep ge
kocht en.thans is de jeugdige aard
appelrooier werkloos.
Hij dreigt een ongeschoolde te worden,
misschien vindt hij straks weer wat an
ders ook (tijdelijk) en dan misschien nog
eens iets (weer tijdelijk), totdat hij te
groot wordt voor loopjongen en putjes-
werker en hij een levende illustratie
wordt van het bekende twaalf ambach
ten en dertien ongelukken.
Prijzenswaardig zijn die ouders, die zich
opofferingen willen getroosten om hun
kind de een of andere scholing te geven,
passend bij zijn aanleg en ambitie.
Prijzenswaardig is ook die jongen, die
zijn sigaretten en zijn snoep er voor over
heeft, om, zij het dan ook met minder
geld op zak dan zijn (op het avontuur
van de dag levende) collega, tenminste
iets te wórden.
Abonnementsprijs i
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? linj?
Advertentieprijs: 10 cent per mm
Giro 87920
Mijn in de berm. Een vrachtauto geladen
met vee, die voor een paar kinderen uit
wijken moest, is in de berm van de weg
tussen Azewijn en Netterden op een mijn
gereden. Personen werden niet gewond,
maar enkele koeien moesten worden af
gemaakt.
Niet kwaad. De woningbouwvereniging
„De Arbeid” te Wormerveer verzocht 't
gemeentebestuur in het vervolg 20 pet.
van haar nieuwe huizen te bestemmen
voor paren, die reeds lang verloofd
zijn-
FRIESE MIJ ONTSTEMD OVER
REGERINGSPOLITIEK.
In de jongste hoofdbestuursvergadering
van de Friese Maatschappij van Land
bouw is critiek geoefend op het rege
ringsbeleid in zake de landbouw.
De melkprijs betekent een belangrijke
verlaging van het boereninkomen. Ook
de verlaging van de varkensprijs achtte
de vergadering volkomen in strijd met
een gezonde landbouwpolitiek. Door de
ze verlagingen toch worden in het bij
zonder de kleine bedrijven op het zand
getroffen in hun toch al geringe inkom-
Heeft U verleden week onze krant ook
gelezen? Wij bedoelen niet zozeer het
gezegde van onze vriend Gabe, dat de
vrouwlieden hunlieder baby’s taxeren net
als de boer zijn biggen, n.l. bij het pond,
maar in dit verband meer onze verslagen
van stad en provincie.
Misschien is het u dan opgevallen, dat
er in geheel verschillende zin een paar
maal sprake was van de in de kop van
dit artikel aangeduide landgenoten: onze
ongeschoolden.
Ongeschoolden zijn niet zij, die nimmer
een shool hebben bezocht. Zulke perso
nen) placht men analphabeten te noemen
en deze worden in ons land, waar ’s zo
mers de ene helft van de bevolking de
andere helft bij wijze van spreken gaat
examineren, te schaars gevonden om er
nog aandacht aan te besteden.
Onder ongeschoolden verstaan wij een
andere categorie.Ongeschoolden zijn zij,
die na hun lagere schoolopleiding geen
vakonderwijs genoten, zij, die naast hun
algemene ontwikkeling er geen bijzon
dere ontvingen.
Dr. G. de Groot sprak verleden week in
verband met de emigratieplannen naar
Australië en Nieuw-Zeeland van het
oorspronkelijke plan der regering sub
sidie inzake de reiskosten te geven aan
ongeschoolden, die hier te lande werke
loos dreigden te worden.
Spreker noemde dit plan terecht funest,
daar onze goodwill in de genoemde lan
den door een dergelijke maatregel to
taal gefnuikt zou worden en pleitte voor
het omgekeerde: subsidie te geven aan
de besten van de besten natuurlijk met
het noodwendige gevolg, dat wij zelf
met de ongeschoolden zouden blijven
zitten.
In ons artikel over „Werkloosheid en
werkgelegenheid”, voorkomende in on
ze provinciale kroniek, was opnieuw
sprake van de ongeschoolden.
In de afgelopen maand is het aantal
werklozen in Friesland meer dan ver
dubbeld. Dit feit geeft te denken, ook
al betreft het hier een provincie waar
veel seizoenarbeid is. De gedetailleerde
cijfers vertelden immers, dat door pro
ductiebeperking in enkele bedrijven ar
beiders op wachtgeld kwamen, en dat
zelfs de vraag naar vaklieden afnemende
was. Toch waren ’t practisch alleen ge
schoolde vaklieden, die konden worden
herplaatst en was tewerkstelling van
(veelal ongeschoolde) krachten zelfs bij
de D.U.W. slechts gedeeltelijk mogelijk,
aangezien veel te weinig objecten be
schikbaar zijn om in de behoefte te voor
zien.
Wij betreurden het aan het slot van ons
artikel, dat te veel ouders door finan
ciële omstandigheden gedwongen wor
den hun kinderen na het verlaten van
de lagere school direct aan het werk te
zetten om de eenvoudige reden, dat deze
méé moeten verdienen. Hier wordt door
kortzichtigheid of onnadenkendheid ech
ter vaak een fout gemaakt, die funest
kan zijn voor geheel het verdere leven
van het betrokken kind.
De kwestie van de beroepskeuze leidt
namelijk vaak tot onverkwikkelijkheden.
Laat ons eerst deze kwestie eens alge
meen bezien.
Ouders kiezen het beroep van hun kin
deren, behoren dit althans te doen, zij
het dan in overleg met deskundigen en
met de kinderen zelf.
Vaders willen vaak, dat hun zoons pre
cies hetzelfde zullen doen als wat zij zelt
altijd gedaan hebben.
Moeders willen vaak, dat hun spruiten
het verder zullen brengen.
Sommige ouders zijn kwaad, wanneer
hun kinderen te dom of te traag zijn om
aan hun verwachtingen te voldoen, an
dere ouders zijn onhebbelijk, als hun
spruiten) iets beters en anders willen
worden dan zij zelf waren. Sommige ge
zinnen veranderen in slagvelden door de
strijd om de opleiding en de beroeps
keuze van de kinderen.
Opgroeiende kinderen worden soms naar
scholen gestuurd, waar ze het land aan
hebben of tot een studie gedwongen, die
ze verafschuwen. Ook worden ze soms
ondergebracht in een beroep, waar ze
alle aanleg toe missen én dat de vloek
van hun leven zal worden.
„Grote hoeveelheden artistieke begaafd
heden blijven ongebruikt”, aldus drukte
iemand het eens uit, „omdat de ouders
willen, dat hun kinderen ambtenaar
worden, zieken worden verknoeid omdat
ouders willen, dat hun kind dokter
wordt, kerken lopen leeg, omdat ouders
willen dat hun kinderen dominee wor
den.”
Al mag dit enigszins overdreven zijn uit
gedrukt, een kern van waarheid bevat
dit citaat echter wel
men salang der gjin oare bislissing
komd is.
Mei de demokratyske opfettingen hat dit
fanseis neat üt to stean, dy lizze de di
reksje ek net it neist As it oan de Di
reksje feit, dan kin men de polder yn
alle opsichten wol oer litte oan de hea-
ren Smeding en Blaauboer. Hja kedize
oer alles hwat yn de polder kin of net
kin en üt harren holding wit men nou
linkendewei wol hwat harren ideael is.
Dat ideael is net tige bisibbe oan de ide
alen fan it ê.lde lên, it slüt net oan by
de godstsjinstige, sosiale en kulturele
foarmen, dy’t dêrre eigen en djür wiene,
it hat mear fan in soarte Amearikanis-
me, dat tige sterk materialistysk kleurd
is- Mei sichtbere tsjinsin hat men byge-
lyks de bou fan protestantsk-christlike
skoallen opkeard, oant it net mear koe.
De neutrale poldergeast wie neffens de
Direksje wol sa wichtich as it principiële
libben fan de bern. Der binne hiel hwat
lju, dy’t de geastlike flntjowing fan dit
stik nij woun lan mei greate soarch bi-
sjogge. Hwant de Direksje, dy’t oer de
materiële dingen foech krige hat, kin
dérmei ek greate ynfloed ütoefenje op de
geastlike foarming. Troch oan de iene
kant it neutrale of algemiene to stypjen
en it eigene en principiële gjin materiële
help to bieden, makket men de geastlike
frijdom ta in karrikatuer. Der moat in
ein komme oan de geastlike ofhinkeli-
kens fan de minsken yn it nije ISn. As
hierders binne hja oan de Direksje boun,
mar as steatsboargers moatte hja alhiel
frij wêze en dêrom moat de fiersten to
greate macht fan de Direksje ophSlde.
Hjirmei komme wy oan in wichtige fra
ge, dy’t op ’e nij mannichiem üt ’e sliep
héldt: „Hwer moat de N.O. Polder by?”
En jit skerper: „hwer moat hy nou by
en hwer moat hy by as de nije polders
oan de oare kant fan de Iselmar ek yn
kultuer brocht binne. Men sjocht op it
biswier om alle rjochten waer to nim-heden aloan faker yn de greate blêdden
wur(j: Onze twaalfde provincie!
Dit suggereart, dat de nije polders mei-
inoar wol in ienheit wurde sille mei in
apart provinciael bistjür en alles, hwat
oan in provinsje eigen is. Dit is lykwols
net sa fanselssprekkend en der kinne hiel
hwat arguminten oanhelle wurde, dy
pleitsje foar oansluting by it Side ISn.
Mar öfsjoen derfan sil men dochs net
wachtsje kinne oant 1980 it jier, dat men
neamt as de tiid fan folsleine ynpolde-
ring fan Slid-West en Süd-East. Tritich
jier tinder in Direktoraet to stean soe
wol to folie fan it goede wêze, seis foar
de slüchste Jobbe. Dat it jit net mear ta
utering komt, sit yn de omstannichheit,
dat de measte biwenners jit hoopje op in
goede kans by it pleatseforhieren. Dat
wolle hja graech earst yn oarder ha en
dan mar ris wer sjen. Der moat dus in
tiidlike oplossing socht wurde en leafst
sa’n ien, dy’t in bliuwende oplossing net
tsjinwurket of yn it foaren bidjert. Sa-
wol FryslSn as Oerisel binne hjir bilang-
hawwenden en letter likegoed GelderlAn,
Utert en Noard-HollSn. Mar ek foar de
polderbiwenners is if in wichtige frage
of hja ynskeakele bliuwe mei it Side ISn
of dat alle polders ien steatkundige ien
heit foarmje sille. It liket üs ta, dat it
tige de muoite wurdich is om dizze foar
FryslSn sa bilangrike saek yn it each
to hélden. De motiven fan foarstanners
en tsjinstanners wolle wy dêrom hwat
mei mear oandacht bisjen as hja meast
krije. Hwant der sit in bulte oan fêst ek
Hwat hat Gabe Skroar
GROTE VLIEGRAMP.
35 personen omgekomen.
Een toestel van de Aero-Holland, de
Dakota PH-TFA, dat Zondagmiddag om
12.49 uur tuit Brussel was vertrokken op
weg naar Oslo, wordt, nadat het om
17.57 uur voor het laatst per radio con
tact met het vliegveld Fornebu bij Oslo
had gehad, vermist. Aan boord bevinden
zich acht en twintig kinderen die onder
leiding van een onderwijzer, een Noor
se en een Tunesische sociale werkster
door de American Joint distribution com-
mitee naar Noorwegen werden gezon
den. De bemanning bestaat uit de ge
zagvoerder L. Frouws en de tweede be
stuurder A. van der Touw beiden te Rijs
wijk, de radio-telegrafist M. Westenberg
uit Amsterdam en de boordwerktuigkun
dige K. Stukje uit Den Haag.
Toen het toestel voor het laatst in ver
binding stond met de verkeerstoren van
Fornebu, bevond het zich °P ongeveer
zestig kilometer ten Zuiden van Oslo.
De piloot vroeg naar de weersomstan
digheden, die redelijk waren en een lan
ding mogelijk maakten. Het regende
maar de wind was niet zeer krachtig en
de wolkenbasis was 4 a 500 meter. Plot
seling viel de verbinding uit en elke po
ging om het contact te herstellen faalde.
Ondanks alle nasporingen is men er tot
nu toe niet >n geslaagd iets naders om
trent het vliegtuig te vernemen.
foar de hünderten Fryske hüshAldings, sten. De Friesche Maatschappij kan haar
dy’t meidertiid yn dizze polders in nij
heitelén hoopje to finen. It is net genöch,
De beul van Amersfoort. Voor de Bijz.
Raad van Cassatie werd voor de tweede
maal de doodstraf geëist tegen J. J. Ko-
ta.Ha, de gfevangenenbewaker, die be
kend stond als de beul van Amers
foort.
Geen stemming. De Tweede Kamer heeft
Vrijdagmiddag de interimregeling voor
Suriname zonder
aangenomen.
Droevig ongeval,
troën-automobiel,
Van Nus en de heer van Reeuwijk waren
gezeten is op een overweg te Rotterdam
gegrepen door een dieseltrein, die om
21.19 uur van het D.P.station te Rotter
dam was vertrokken. Het echtpaar werd
gedood. De heer van Reeuwijk zwaar
gewond.
Een schrijver ster der natie
Die ’n heertje laatst ontving
't Spreekt dat de conversatie
Over de boeken ging.
Auteur begon te klager^:
„Mijn schrijven, waarde vriend,
„Bekend in brede lagen,
„Wordt sober aan verdiend".
„Zo, ik heb ook geschreven"
Zei ’t heertje, ,,’t hoort wel mal
,,’k Had daadlijk” voor het leven
„De schaapjes op de wal”.
Auteur vraagt zeer verwonderd:
„Is U dan zo beroemd?
,,’k Ken schrijvers meer dan honderd
„Uw naam bleef m’ ongenoemd”.
,,’k Schreef ook geen standaardwerken!
een. regeltje of zes
„maar ’k had het loon was sterkend
„een onverwacht succes”
„Ik stel geen eer-pretentie
„(geluk dat me overviel)
„één huw’lijksadvertentie
„het bracht me vijftig millel”
In frommiske jdat gjin man fiterje of
narje kin, hat gjin tier en wille op ’e
wrfild.
As de fonken der üt binne, bliuwt dat
plezierke altiten noch oer.
Vliegongeval. Vrijdagmiddag heeft zich
op het vliegveld Twente een ernstig on
geval voorgedaan. Een der jachtvliegtui
gen, dat met twee andere toestellen een
oefenvlucht had gemaakt, is bij de lan
ding tegen het gebouw gevlogen, waar
in de K.L.M. en de Rijksluchtvaartschool
zijn gevestigd. Vier personen werden
gedood.
De straf. De moeder, die haar pasgebo
ren kind in het Noordzeekanaal te IJmui-
den heeft verdronken is door de recht
bank te Haarlem veroordeeld tot 1 jaar
met aftrek en ter beschikking stelling
van de regering.
Kind door gas gestikt Een meisje van
vijftien maanden is Vrijdag in een wo
ning aan de Leidsegracht te Amsterdam
door gasverstikking om het leven geko
men. Toen de moeder, die even weg was
geweest, weer in de kamer kwam, rook
zij dadelijk de gaslucht, maar toen lag
haar kind al bedwelmd in het bedje. Alle
pogingen om de levensgeesten weer op
te wekken, waren helaas vergeefs.
Negen duizend bezoekers van een circus
in Kansas City (USA) waren tot hun ont
zetting getuige van de dood van de 37-
jarige Amsterdamse acrobaat Jan Vogel,
die van een hoogte van dertig meter ter
aarde stortte en zwaar gewond werd op
genomen. In zeer zorgwekkende toe
stand werd Vogel naar een ziekenhuis
overgebracht, waar hij korte tijd later
overleed.
Horlogeregen bij Philips. Ongeveer 2200
Philips-employé’s, die in het tijdvak van
1941 tot en met 1949 hun 12y2-jarig be-
drijfsju’bileum hebben gevierd, ontvangen
thans allen het gebruikelijke jubileum-
horloge.
Ook vrouwen. Binnenkort zal in ons
land een korps „Luchtwachtdienst” op
gericht worden, dat zal ressorteren on
der het commando luchtverdediging bij
de Luchtmacht Nederland. Er zullen zo
wel mannen als vrouwen bij worden in
gedeeld.
Foei! Het is gebleken, dat een van de
sloepen van de Poolse vrachtboot „Ka
towice”, die tijdens de orkaan van 1
Maart op de Terschellinger gronden ver
ging, ruim 150 paar nylonkousen en an
dere waardevolle voorwerpen bevatte-
Door brand overvallen. Vier bewoners
van de drogisterij en fotohandel Het Zui
den te Zaandam konden Vrijdagochtend
ternauwernood aan de vlammen ontko
men, toen het geheel houten huis op de
benedenverdieping in brand vloog. In
onderkleren renden de bewoners door de
brandende winkel de straat op.
Goodwill op de fles. Een Nederlandse tin-
gieterij heeft zich schuldig gemaakt aan
bedrog door in de voor export bestemde
tinblokken ijzer te verwerken, waardoor
een schade van f 12.000 werd veroor
zaakt.
De wraak. Een 29-jarige huisvrouw uit
Veendam, die slecht met haar buren kon
opschieten, heeft Dinsdagmiddag, toen
haar man en kinderen niet thuis waren,
haar woning in brand gestoken.
leden dan ook niet opwekken varkens te
ucncian iiuupjc mien. 1-110 nci g&iiuvn, fokken en te mesten; integendeel hier
dat it ISnbou-technysk yn oarder is, der moet worden verwacht, dat er veel min
den betaald.
Bolswards Nieuwsblad
Ongeschoolden
5
0
3
5
3
3
0
1
1
i
