)L
Sespreftften
11
met bekende personen
Gabe Skroar
i3
Martinytoer
Fan de
1
üs hjoed I
to sizzen
>RD
door Nederland
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
- B o 1 s w a r d
van
J70
PYT.
F
14
'1
Tj. de J.
J95
130
enis,
een
weer
e
s
Buorkjen is krekt if fijnste en slimste
ambacht fan allegearre, alteast as der
uthelle wurde sil hwat der ynsit.
Róp foars: „Is immen stout?”
(Tocht ’t kreast mY deadsbinaud)
Güld’: „pipernuten mealle”.
Jeugd is noch Ünbidoarn.
Nou kin dy twa my moarn,
Fan Sinteklaes fortelle!
’k Oertocht de blide tsjoen:
„Wy ha Sint-klaes thüs sjoen,
Hwat kin dy man mêl beare,
Hy hat üs nutem brocht.”
Sa joech ’t my jitris nocht,
Mar dat soe oars biteare.
De püde sahwat leech,
(Ik smief se wit hoe heech)
Allé it léste stealtsje.
De jongste trije jier
Draefd’ oer de keamersflier,
Glüpt’ fluch yn it portealtsje.
Veischljnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
E
R
L
L
X
E
FOL FORWACHTING KLOPPE
T HERT.
'k Hie my net lang bitocht,
Hwat pipernuten kocht,
It antlit juskes swartsje,
Ik soe yn ear en deugd,
Foar myn famylje-jeugd,
Ris Sinteklaze boartsje.
3ec.
uur
EON
I
ij
e
Bounze fül op de doar,
„Hjir toute jongens hoor,
„Sil Inne fierder komme”?
Lüd kraeid’ er wylst er seit:
,,’t Is Sinteklaes, hear heit!
„Ik doch it krekt as ommel”
êihinget tan dizze faktoaren:
Alderearst binne hja öfhinkelik fan it
ynkommen, dat arbeiders, boeren,
amb'tners en frije biroppen ynbarre. Giet
if dizze greate groepen goed yn it eko-
nomyske, dan is der ek hwat to fortsjin-
jen foar de middenstanner. As de arbei
der in goed lean fortsjinje kin, as in boer
goed buorket, as in ambtner reedlik
libje kin, dan is der in soun founemint
foar it sakelibben en de ambachtslju.
Julius Platzak komt. De beroemde Ween-
se tenor Julius Platzak zal binnenkort te
Zeist, Leeuwarden en Arnhem concer
teren.
Kind verdronken. Het 6-jarige zoontje
van de heer K. de Boer te Klazinaveen
dat sinds Maandagavond werd vermist,
is Vrijdag bij het dreggen in het kanaal
opgehaald.
Papiervoorra^d in lichte laaie. Vrijdag
avond omstreeks 6 uur brak brand uit in
de papieropslagplaats van de drukkerij
firma Dijkman aan de
Delft. Het vuur vond gretig voedsel. In
korte tijd stond de gehele papiervoor-
raad in lichter laaie.
IJmuiden dode stad? Omdat het voor een
reder onmogelijk is om een trawler ter
visserij te zenden zonder verlies te lijden,
hebben de reders te IJmuiden besloten
de uit zestig schepen Jbestaande trawler-
vloot in haar geheel op te leggen. Slechts
die trawlers, die reeds voor een volgen
de reis kolen en ijs hebben geladen, zul
len nog uitvaren, waarna ook zij het lot
van de overige zullen delen.
zeer geslaagd worden genoemd, want
toen die in Den Haag werd vertoond,
was men er buitengewoon over te spre
ken. Er worden nu drie copieën van ge
maakt, die overal in het land zullen wor
den gebruikt. Het is ook één van de ge
wichtigste stappen in 't leven, het kiezen
van een beroep. Elke ouder weet, welke
moeilijkheden zich hierbij kunnen voor
doen en er wordt dan ook veel gebruik
gemaakt van onze voorlichting. Hierbij
wordt tevens gedacht aan de vraag op
de arbeidsmarkt. Is er dus bij een be
paalde beroepenfamilie in het éne beroep
meer vraag dan in het andere, dan zal
men het meest gevraagde beroep kiezen,
omdat dat de meeste kans geeft op werk.
Rijkswerkplaatsen.
Dan zijn er hier nog een tweetal belang
rijke inrichtingen in Friesland en dat
zijn de Rijkswerkplaatsen. Er is één in
Leeuwarden en één in Surhuisterveen.
Ongeschoolde arbeiders van 18 tot 40
jaar kunnen daar het beroep van tim
merman of metselaar leren. Gegadigden
kunnen zich hier aanmelden en worden
dan getest, hetgeen in één dag kan ge-
Souvereiniteitsoverdracht. De Tweede
Kamer zal Dinsdag 6 December 't wets
ontwerp overdracht van de souvereiniteit
aan Indonesië behandelen.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbet? Ilng
Giro 87926
tich mar lêstich binne, dy biddelje om
fan harren hwat to keapjen, oerstallich
en djür faeks. Dat is in misbrük fan it
middenstansbidriuw, dy’t in bulte skea
docht oan de bona-fide middenstanner.
Al jierren is de saneamde sanearing fan
de middenstên op it aljemint, midden-
sténsdiploma, fêstigingseasken binne der
komd, mar jit altyd grypt mannichien,
dy’t folslein oerstallich is yn in bipaeld
oidriuw nei dizze stök om himsels oer-
Dat wurdt fjirst to faek forgetten. Doe't ein to halden. En dan freegje om de
ik dizze wike yn Easterein spriek foar
doarpsbilang, haw ik der sein, dat al-
linnich de bettere ütkomsten fan it boe-
rebidriuw en de wurking fan de Pacht
wet, foar de iene gemeente Hennaerde-
radiel in forskil ütmakke fan fjouwer
rnillioen goune. Dat wol sizze, dat yn
1932-’33 de totale ynkomsten fan de
fiif, seistüzen h.a. mar ien rnillioen goune
wiene en nou fiif. Dit jild komt yn de
sirkulaesje, fan de boer nei de arbeider,
nei de moalkeapman, smid, ferver en de
winkelman.
Dit grounkaptael lükt de grinzen foar de
middenstan yn sa’n gemeente en as hja
har omset reedlik meitsje wolle, moat
der earst yn it grounbidriuw in fol-
dwaende roulering fan jild pleats haw
we. Mar as dat sa is, dan leit it foar in
great part oan de middenstan seis off
dit ek in oplossing fan it middenstans-
probleem bringe sil. Foar alle minsken en
stênnen jildt deselde wet, dat harren
wurksumheden nut en gemak bringe
moatte, sil it morele rjucht op in bistean
fêstige wurde kinne.
Men heart noch sa faken it sechje: „Ik
moat dochs ek libje”. Wis, mar dan mei
(men fan in soun minske 'freëjgje, dat
hwat hy docht, fan bilang en foardiel is
foar de mienskip. Oars hat hy nóch eko-
nomysk, nóch sosiael, rjucht fan bistean.
Dan komt de plicht om him yn it bi
stean to helpen oprearmbistjüren en dia-
konijen op. Under de saneamde midden
stan komme minsken foar, dy’t net nut-
Der is mar ien rop oer de greate aksje,
dy’t de winkellju en sakeminsken dizze
tsien dagen foar Sinteklaes opset en üt-
fierd ha. It wie in boppeslach. Mei de
Boargemaster oan ’e kop, stipe troch in
ploechje lju, dy’t fan trochsettem en oan-
pakken witte, hawwe hja in prachtich
foarbyld jown fan sakelik ynsjoch en
bigryp fan har posysje en fak.
Yn greate ienriedigens en breed fan op
set, net binaud om in bearske üt to smi-
ten om in snoek to fangen, hawwe hja
biwiisd, dat de stêd Boaïsert as forsoar-
gingscentrum foar dizze hiele hoeke in
skoander plak ynnimme kin. De meiwur-
king fan in oergreat part fan de winkel
lju, fan de muzykkorpsen en mannich
stille krêft, joech oan it stêdsbyld in
drokke geselligens, dy’t ütnoege ta keap
jen en meidwaen. En al hoe min it waer
faken wie, de oantreklikens fan dizze
aksje woun it fier fan al dy biswieren.
It hat foar mannichien in learsume les
west, ek foar harren, dy’t miene, dat
soks allegearre weismiten jild is en dat
de lju fansels wol komme sille, as hja
forlet ha. De tiden foroarje en men moat
op ’e tiid de beakens forsette, oars for-
rint it tij. En it is net allinnich it finan-
siële gewin, dat as frucht fan dit wurk
de bileanning jowt, it moat mear wêze
en wurde. De Middenstan moat hjirüt
leare, dat har bistean foar in great part
schriftelijk eindexamen
talen voor geoorloofd
klaard.
Vals. In Amsterdam werd een man ge
arresteerd, die in een zeeliedencafé een
vals tien dollarbiljet aanbood.
De man van bet Arbeidsfront, H. J. Wou
denberg, die door het Bijz. Gerechtshof
tot levenslang was veroordeeld, zag zijn
zaak dezer dagen door de Bijzondere
Raad van Cassatie behandeld. De proc.-
fiscaal concludeerde tot twintig jaar ge
vangenisstraf.
Clandestiene zender opgespoord. Een
Korenmarkt te volledig in werking zijnde clandestiene
'zender hebben de PTT-recherche en de
politie Woensdagavond ten huize van J.
S. te Almelo aangetroffen.
Wanneer Westelijk Friesland? Naar wij
vernemen, zal dezer dagen het Industrie-
schap Oostelijk Friesland worden opge
richt, een publiekrechtelijke deelorgani
satie, waarin de gemeenten van het Oos
telijk deel van deze provincie zullen
gaan samenwerken inzake de industria
lisatie. Deze vorm van samenwerking
in regionaal verband is een novum in ons
land.
gunst! En dan by lju fan deselde gods-
tsjinstige of maetskiplike kleur biddelje
om de saneamde klandyzje, dy’t foar
beide in pleach is. Yn mannich ünder-
diel fan de middenstan is in oerbisetting,
der binne to folie en if is mis, dat party
miene, dat it harren rjucht is om ek in
saek to bigjinnen, omdat har heit ek sa’n
saek hie. As der plak foar is en der for
let fan blykt to wêzen, dan is dat bést,
mar nimmen kin fan in rjucht prate. Dat
men Ijeaver selsstannich is as ünderge-
skiktej, dat sprekt, mar dat binne de
measte arbeiders like goed. Ek de boe-
rebern soene graech allegearre boer
wurde en dochs moatte in bulte hwat
oars sykje. In forstannich sakeman sil
net mear bern yn syn saek nimme as
fiwerfan hy hoopje mei meidertiid in bi-
driuw jaen to kinnen; ek foar him jildt
de plicht tidich foarüt to sjen en de bern
yn oarewei to lieden. Alwer in krudenier,
alwer in grienteman, a''wer in slachter,
moat ütrinne op üngelokken as it plak
him net sterk ütwreidet. Better in fikse
feint of arbeider, dy’t nuttich wurk docht
en de produksje forheget, as in oerstal-
lige middenstanner, dy’t de distribüsje
djürder en ünsympathiker makket. En
dan fakman! Tsjinner fan de klanten, op
’e hichte fan syn affeareni, warber en
aktyf. Allinnich de lju, dy’t it sa sjogge.
fine yn it bannige middenstênsbidriuw
in knap bistean en binnej maetskiplik
fan greate bitsjutting.
Er is werk genoeg.
„Verwacht u dan, dat er wel voldoende
werkobjecten zullen zijn?’’
„Er is werk genoeg. Er zijn voldoende
ostelijke objecten, waarvan de uitvoe
ring zeker verantwoord zou zijn. Er
wordt dan ook door ons in Den Haag
sterk op aangedrongen om deze werken
te doen uitvoeren. Bovendien zijn we
hier in Friesland begonnen aan een
proef, welke goede resultaten belooft en
waarmede Friesland de primeur heeft.
In andere gewesten wordt ook overwo
gen, hiertoe over te gaan, en dat is, dat
men bij de uitvoering van grote werken
in drie fasen moet inschrijven. De eerste
is het werk geheel vrij uit te voeren,
het tweede waarbij men wordt gebonden
aan een bepaalde tijd van het jaar (met
het oog op seizoen-werkeloosheid) en
verder vrij en dan ten derde, dat men bij
de uitvoering geen grote machines gaat
gebruiken, zoals de draglines en derge
lijke. Dit brengt heel wat arbeiders aan
het werk en aan nuttig werk”.
„Inderdaad. Maar er zijn ook nog meer
afdelingen?”
„Ja, zeker, en een heel belangrijke is de
afdeling jeugd. Deze is voor jonge men
sen beneden de 18 jaar”.
„Dit herinnert me aan de film „Tussen
spel en leven”, welke in opdracht van
het Gew. Arbeidsbureau door Friese
cineasten is vervaardigd. Hoe kwam u
er toe, om die opdracht te verstrekken?”
„Wij hebben hier een afdeling beroeps-
keuze-voorlichting, welke ten doel heeft
de mensen voor te lichten bij het kiezen
van een beroep voor hun kind. Voor
deze afdeling worden door de heer Kra
mer en door mej. Fokkema, regelmatig
lezingen gehouden op ouderavonden.
Hier voelde men het tekort aan het beeld
en zodoende zijn we er toe gekomen en
geheel buiten bezwaar van de rijksmid-
delen. Het gehele bedrag is door subsi
dies van de provinciale overheid en het
beuren, ’s morgens schriftelijk en ’s mid
dags mondeling. Hieruit kunnen wij
concluderen, of ze geschikt zijn voor
timmerman dan wel voor metselaar.
Echter mag hun intelligentie niet bene
den een bepaald niveau liggen, want
dan worden ze afgewezen”.
„Dit lijkt me zeer de moeite waard en
daar zou ik wel iets meer van willen we
ten. Kan dat?”
Als antwoord grijpt de heer Dijkstra
naar de telefoon en laat zich verbinden
met de heer Gorlé, directeur van de
Rijkswerkplaats te Leeuwarden. De af
spraak, dat ik de werkplaats zal bekij
ken, is gauw gemaakt.
„Wat voor u belangrijk kan zijn, hoort
u dan wel van de heer Gorlé, zegt de
heer Dijkstra. „Verder geloof ik, dat u
nu wel een indruk heeft gekregen van
het gew. Arbeidsbureau”.
Inderdaad heb ik dat gekregen en ook,
dat de directeur een zeer drukke werk
kring heeft, want in de tijd dat ik met
hem heb zitten praten, zijn er verschil
lende mensen geweest. De één om wat
te vragen, de ander om stukken te laten
tekenen, terwijl herhaaldelijk de tele
foon ’t gesprek heeft onderbroken, soms
minuten lang. Merkwaardig was, dat hij
na zo’n interruptie precies daar weer
aanknoopte, waar de draad van het ge
sprek door het rinkelen der bel was
doorgeknipt. Tijdens het gehele ge
sprek, dat enkele uren heeft geduurd,
kreeg ik de indruk, dat van deze direc
teur gezegd kon worden, dat hij was:
de rechte man op de rechte plaats.
H. F. F.
Tien jaar tegen gifmengster. De officier
van Justitie bij de rechtbank te Assen,
eiste Vrijdag tegen de 44-jarige Trijntje
E., gescheiden vrouw van L. S. D., te
Assen, wegens poging tot moord tien
jaar gevangenisstraf.
De oudste inwoner van de Bommeler-
waard, de heer Antonie van der Meiden,
wonende D 135 te Nieuwaal bij Zalt-
bommel, vierde dezer dagen zijn 100ste
verjaardag. De afgelopen zomer heeft hij
nog dagelijks een fikse wandeling ge
maakt.
Tweemaal schipbreuk. Met averij in de
machinekamer is het Deense stoomschip
Bess, dat Zaterdagmiddag bij Texel in
nood kwam te verkeren, ’s avonds door
de firma Doeksen uit Terschelling op ’n
veilige plaats in het Schuitengat ge
bracht. Zondagmorgen echter leed het
voor de tweede maal schipbreuk, door
dat het op drift raakte en zuidelijk van
de Terschellinger haven aan de grond
liep.
Namaak-Sinterklaas gearresteerd. De
Zaltbommelse politie heeft Donderdag
Sinterklaas gearresteerd. De Sint had het
er echter ook naar gemaakt en boven
dien bleek al spoedig, dat men hier met
een imitatie-Sinterklaas te maken had.
Deze Sint gaf geen cadeautjes, maar
eiste ze van een winkelier, z.g. voor de
kindertjes.
Hatta naar de Koningin. Minister Stikker
heeft op zijn terugreis naar Nederland
te Karatsji meegedeeld, dat Mohammed
•Hatta, de republikeinse premier, zich
naar Nederland zal begeven om de sou
vereiniteit uit handen van de Koningin te
ontvangen.
Goede vangst. De douane-recherche
heeft Vrijdagnacht een inval gedaan in
Amsterdam in de’Tweede Helmerstraat,
vaar duizenden gesmokkelde horloges
verborgen bleken te zijn. De bewoner,
zekere G. ten C-, werd gearresteerd en
een bedrag van meer dan honderd dui
zend gulden, dat hij' bij zich had, in
beslag genomen.
Roofoverval op juwelier. Op een juwelier
in de Pieter de Hooghstraat te Amster
dam is Zaterdagmorgen een roofoverval
gepleegd. Het slachtoffer is met een ern
stige hoofdwonde in het ziekenhuis op
genomen. De dader is voortvluchtig.
Tijdens voetbalwedstrijd overleden. De
heer F. ten Brink, die te Almelo op de
tribune van Heracles de ontmoeting He
raclesAGOVV volgde, werd een mo
ment vóór het ingaan van de tweede helft
plotseling onwel en overleed ter plaat
se.
Fabriek ging verloren. Te Groningen is
de fabriek van dekkleden en zeilen van
de firma Gebr. Waterborg nagenoeg ge-
weinig arbeid vragen, dan zal daardoor heel
het arbeids-overschot weer groter wor-
den. Het wordt vooral voor de arbeiders
uit Oost- en Zuid-Oost Friesland weer
moeilijker, daar het nog te bezien staat,
of in de drukste tijden nog werk in de
kleihoek zullen kunnen vinden.
Uit de aard van de zaak zien we steeds
uit naar mogelijkheden om deze mensen
te plaatsen. Wij kunnen en willen ook
niet achter de feiten aanlopen. We kun
nen nu eenmaal niet volstaan met te
constateren, dat de werkloosheid toe
neemt. Er zijn twee dingen, waarmede
het werkloosheidsvraagstuk kan worden
opgelost, althans tot minder onrustba
rende proporties kan worden terug ge
bracht en dat zijn de industrialisatie en
emigratie. Maar voorlopig zijn we nog
niet zo ver met de industrialisatie, dat
we de mensen al in de industrie zouden
kunnen onderbrengen. Als tussenscha
kel streven wij er naar, dat in versterkte
mate openbare- en cultuurtechnische
werken zullen worden uitgevoerd”.
Bedankt. De heer A. H, J. Lovink, Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon in In-I
donesië, heeft de regering verzocht, hem
met ingang van de datum der souve-
reiniteitsoverdracht ontslag te verle-.
nen.
Spoorwegongeluk. Twee lange, zwaar
beladen treinen zijn Vrijdagmorgen vroeg
ten Oosten van Deventer op elkaar ge
reden. De locomotief van de ene trein
en een aantal wagons van de andere
werden vernield.
Vorstelijke gift. Prinses Wilhelmina
heeft f 50.003 uit de opbrengst van de
tentoonstelling „De Vrouw” ter beschik
king gesteld voor het Nederlands sana
torium te Davos.
Het personeel der Ned. Spoorwegen zal
geleidelijk in een tijdsverloop van
ongeveer vijf jaar tot circa 32000
man worden ingekrompen. De perso
neelssterkte bedraagt nu ruim 40.000
man.
Werk aan de winkel. Bij Mook is men
begonnen met het voorbereiden van de
afgraving van zand en grint. Voor tien
tallen jaren is hier werk voor velen en
uit export alleen wordt een opbrengst
van f 10 f 12 rnillioen aan deviezen per
jaar verwacht.
Geen gek idee. De brandweer te Dord
recht verzocht de telefoon-abonné’s on
der hun huisnummerplaat een teken aan
te brengen, waardoor de burgers kunnen
weten, dat in dit huis telefoon is.
Hannie Schaft geëerd. Op de ere-begraaf-
plaats te Bloemendaal werd de eerste
Nederlandse vrouw, die door de bezet
ters werd gefusilleerd, Hannie Schaft,
herdacht.
Niet gemakkelijk. Acht én twintig rijks-
gecommitteerden hebben protest aange
tekend tegen het Kon. Besluit, waarbij
het gebruik van woordenboeken bij het
in de klassieke
wordt ver-
Emigratie bedrijfsleven opgebracht. De film kan
„Dan is er nog een afdeling emigratie”,
vervolgt de heer Dijkstra”. Hiervan
wordt ook een druk gebruik gemaakt.
Mensen, die willen emigreren komen
eens met ons praten. We zijn goed inge
licht over de arbeidsmarkt van de di
verse landen, waarheen emigratie moge
lijk is. We zetten de mensen dan de
voor- en ook de nadelen uiteen en wij
zen er daarbij op, als het gaat om ge
trouwde mannen, dat ook de vrouw ge
heel met de emigratieplannen moet in
stemmen, wil het een bevredigende op
lossing voor hun problemen zijn. Bij het
vertrek van ons bureau geven wij hen
dan een gestencild blad mee, waarop in
't kort alles is uiteengezet, wat ze die
nen te weten en ook een gestencild blad
of bladen met de noodzakelijke dingen,
die ze moeten weten van het betreffende 1
land. Ze kunnen dan thuis de zaak nog
eens rustig overleggen en komen ze dan
tot de conclusie, dat ze willen emigre
ren, dan helpen wij hen verder met al
les”:
„Naar aanleiding van de emigratie. Hoe
staat het met de arbeidsmarkt in Fries
land?”
,De werkloosheid vertoont een stijgende
lijn. Friesland is nu eenmaal een agra
risch gewest, terwijl de landbouw als op-
name-sector van nieuwe arbeidskrach
ten vrijwel is uitgeschakeld. Ja, het is
zelfs de vraag of alle arbeiders, die er
nu nog emplooi vinden, daarin werk
zaam zullen kunnen blijven: Dit hangt
samen met de mechanisatie van de be- i
drijven en ook vooral met het teeltplan.
Worden er vruchten verbouwd, welke
■- De vliegtuigindustrie. De regering be
sloot de mogelijkheden voor de Neder
landse vliegtuigindustrie opnieuw in be
handeling te laten nemen.
De hogere lonen. Hoewel de voorstellen
der vakcentralen om de lonen te verho
gen door hei bestuur der Stichting van
de Arbeid reeds ter kennis van de rege
ring zijn gebracht, wordt niet verwacht,
dat de verhoging nog dit jaar haar be
slag zal krijgen.
Dodelijk ongeval De aannemer Koeter
uit Rotterdam is bij werkzaamheden op
het stationsemplacement te Hoorn met
zijn hoofd op een brok steen gevallen.
Hoewel zijn toestand zich aanvankelijk
niet ernstig liet aanzien, is hij overle
den.
Bisschop van Munster bezoekt ons land.
De bisschop van Munster, mgr. Michael
Keller arriveerde Woensdag voor een
bezoek van tien dagen in ons land.
Hwat hat
Dea,
I
^35
n
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
