NEDERLAND
Resultaten der R.T.C.
door 2e Kamer
aanvaard
met 71—29 stemmen
Gabe Skroar
Buitenlands
Provinciale Kroniek
I'
Hl
d I
r
SKI
aat
Overzicht
Is
zuinig
met zyn cultuurgrond
üs hjoed O fl
to sizzen I
No. 96
45e Jaargang
Vrijdag 9 Dec. 1649
voort
vedn.
Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland
OSINGA
- Bo Is ward
Zoals bekend is door de
Hwat hat
en
Buorkjen is doch» ek gjin tsjoenieni.
de J.
oanwinnende bifolking, en om dêrnjon-
TSJANO KAI SJEK
494
r
ran
van
len).
goeddeel» moet leven, neemt steeds af.
Dit is een onloochenbaar feit en om
daarop met nadruk de aandacht te ves
tigen dient een brochure, geschreven
door de heer B. de Boer te Rotterdam,
Yke,
na te
ijpma
ltske,
:rsma
1949.
Gos-
1949,
Vieer
En-
Vnna
Veischljnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
deze nederlaag op de uitslag
mo-
Radio-ütstjüring foar de Friezen
yn Canada.
Oer de Neder lanske Wraldomrop hat
de hear H. M. Gerbrandy fan Nijlën,
lid fan Deputearre Steaten, in taspraek
halden foar de Friezen yn Canada. Hy
hat harren forteld fan de aktiviteit fan
it Provinsjael Bistjür op it stik fan lén-
winning en lanforbettering. Hwant emi-
graesje is in needbihelp. FryslSn moat
seis syn folk de kost jaen kinne. En dêr-
boppe moatte wy üs tael en kultuer sjen
to biwarjen, sei de hear Gerbrandy.
dv
tema
SKI
ien
ran
Je-
in
te
moeten toeleggen op grotere productie
van eerste levensbehoeften. Deze partij
die tot heden in het Huis van Afgevaar
digden van de totaal 80 zetels er 44 had,
is nu gezakt op 30 zetels, de nationale
(conservatieve) partij heeft nu 46 ze
tels, terwijl de oude inlandse bevolking,
de Maori’s, die afzonderijlk stemmen,
altijd 4 zetels heeft, die de arbeiders
partij ten goede komen, zodat de con
servatieven tenslotte een meerderheid
van 12 zetels hebben. Op zichzelf is deze
Wysjinski.
Russisch minister van buitenlandse za
ken, heet naar Berlijn te zullen komen
om te spreken over het opnemen van
Oost-Duitsland in het Russische de-
fensie-systeem, daar Moskou vreest dat
West-Duitsland toch spoedig een eigen
leger zal krijgen en in het Atlantisch
pact worden opgenomen. Zowel de
Westelijke geallieerden als kanselier
Adenauer ontkennen dat, maar de laat
ste praat er toch wel graag over. Hij wil
alleen een West-Duits leger als onder
deel #/an een West-Europees leger. Rijp
voor een Uitnodiging dus, welke echter
voorlopig nog niet zal komen. Maar op
de duur waarschijnlijk wel, want op de
conferentie van de landen van het At
lantisch pact is besloten de West-Euro-
pese verdediging tegen een aanvaller uit
het Oosten, zover mogelijk naar het
oosten te voeren, en dat is moeilijk te
denken zonder actieve medewerking van
de West-Duitsers. Zoals men zich ook
een West-Europese economische sa
menwerking moeilijk zonder dit land en
Zln^eZand ken Je exportsifers omheech to krijen.
Italië over
Rhodesia nogal uitslag niet van wereldschokkende be
tekenis maar men meent in deze uitslag
een voorteken te zien, dat ook de mor-
Het
van
voo>- hulpverlening
Belangstelling voor het zwarte werelddeel.
Koerswijziging in Nieuw Zeeland? Com-
inform heeft belangstelling voor R.K. arbei
ders. Wysjinski naar Berlijn? Het W.-
Duilse probleem» Tsjang Kal Sjek nog
hoopvol?
De vergaderfcg van de Tweede Kamer
der Staten Generaal beeft geduurd tot
hedennacht 2 uur, alvorens tot definitie
ve stemming kon worden overgegaan.
Nadat een amendement van de heer Oud
(VVD) inzake de minderheden was aan
genomen met 62-37 stemmen, was aan
neming toen reeds zo goed als zeker.
Vóór stemden de KVP, PvdA, VVD en 4
leden der Chr. Hist Unie (Tilanus, van
de Wetering, Jnkvr. van Stoetwegen en
Kikkert), samen 71 stemmen.
Tegen stemden de AR, St Geref., de heer
Welter, de CPN en 5 leden der CHU,
samen 29 stemmen.
De aanneming geschiedde dus met 71
stemmen, dit is 4 stemmen meer dan de
benodigde 2/3 der Kamer, t.w. 67 stem
men.
Voor het eerst in de Parlementaire ge
schiedenis van ons land, namen alle 100
leden der Kamer aan de stemming deel.
Na aanneming van de resultaten der
R. T. C. hielden de heren Romnie, v. d.
Goes van Naters, Tilanus en Oud, resp.
fractie-voorzitters der KVP, PvdA, C.
H. U. en VVD een korte toespraak via
de Weteidzender tot de Indonesische
volkeren.
Jiergearkomste
fan de Lanbou-Jongerein.
De Lanbou-Jongerein hat him op syn
jierkomste forset tsjin de sintralisaesje-
sucht fan de Plattelands Jongeren Ge- schillende belangen juist af te wegen,
meenschap Nederland”, dêr’t er by oan-
sletten is.
De P.J.G.N. moat kontakt-orgaen bliu-
we en gjin wurk oanhelje, dat de oan-
sletten forienings seis wol dwaen kinne,
wie it bitinken.
De foarsitter, de hear H. Boersma, kaem
fierder op de taek £n de rjochten fan de
agraryske bifolking. It komt foar har
op om to foldwaen oan it forlet fan in
cr.
ÏN
>k
ier
T sjang-Kai-Sjek,
die de nationalistische zaak weer schijnt
te leiden, beweert wel dat die zaak ten
slotte zal overwinnen, maar dat lijkt
Dêrfoaroer hat de plattelansbifolking ek
rjocht op in likense libbensniveau as dat
yn 'e greate sintra, ornearre de foarsit
ter. Hoe lang soene hy en safolle oaren
noch pleitsje moatte?
kan voorstellen. De onderhandelingen
tussen Benelux, Frankrijk en
een economische unie zijn dan ook opge
schort omdat Nederland de medewer
king van de genoemde twee landen on
misbaar acht, in tegenstelling met de
Franse mening.
Debatten in de Ver. Staten over de
kwestie dat men door in 1943 atoom
geheimen prijs gaf aan Rusland hebben
nu geen practische waarde meer, vroeg
of laat zouden de Russische geleerden
er toch achter gekomen zijn. In China
zijn de nationalisten nu eigenlijk nog al
leen aangewezen op de verdediging van
Formosa
Gaat men naar de woonwijken, die 40
5o jaar geleden zijn gebouwd, dan
ziet men hetzelfde. De latere bouw is
allemaal hoger, zodat men in de meeste
steden in de oude woonwijken eilanden
van woningen van één- en twee verdie
pingen aantreft, volkomen ingesloten
door de hogere bouw van latere jaren.
Bij de tegenwoordige bouw is het alsof
men denkt, dat met deze bouw het einde
bereikt >s. Noodgedwongen zal op die
laagbouw weer hoogbouw moeten vol
gen, om de eenvoudige reden, dat er
voor laagbouw geen ruimte genoeg zal
zijn.
Tegen hetgeen in de bedoelde brochure
(Uitgave van Uitgeversbedrijf Reflex te
Rotterdam) is aangevoerd, zal wel het
een en ander zijn in te brengen. Het zijn
echter vraagstukken van het allergroot
ste belang voor het Nederlandse volks
bestaan en er kan dus niet genoeg aan
dacht aan worden geschonken.
Koos de brochure ter staving van de be
weringen veelal voorbeelden iuiit het Zui
den des lands, ook in eigen omgeving
kan men soms waarnomen hoe roekeloos
en voor lekenoog o 'nodig vaak met cul
tuurgrond wordt omgesprongen. In de
bezettingstijd hebben we het overigens
wel geleerd ieder plekje grond te gebrui
ken. Of zijn we deze les vergeten?
Cominform
de speciale aandacht voor de r.k. arbei
ders in West-Europa gevraagd met wie
de communisten samenwerking mogelijk
achten. Aan r.k. zijde denkt men er
echter anders over. Men kent er te goed
het optreden der communisten tegen de
kerk daar waar ze de macht in handen
hebben; de Tsjechische bisschoppen
hebben gehoorzaamheid aan de nieuwe
kerkwetten geweigerd en de regering
gewaarschuwd dat als er in Tsjecho-
Slowakije 'n godsdienstoorlog uitbreekt
als gevolg van pogingen, deze met ge
weld uit te voeren, uitsluitend de rege
ring hiervan de schuld draagt. Ook in
Hongarije schijnt de regering thans een
eed van trouw aan haar van de pries
ters te hebben geëist. In Bulgarije wordt
nog steeds gezuiverd, zo is de minister
van binnenlandse handel, Dobref, nu
ernstig berispt omdat hij de boeren te
veel graan had laten houden. Uit Oost-
Europa is er overigens geen groot
nieuws.
Nieuw-Zeeland.
op de arbeiderspartij hebben behaald.
Nadat de laatste 14 jaar aan het bewind
is geweest, krijgen de conservatieven de
eerstvolgende 3 jaar hun kans het eens
met een meer vrije economie te probe
ren. De arbeiderspartij had uiteraard als
verkiezingsleus de voortzetting der ge
leide economie waarbij men zich zou
Jiergearkomste fan it (aide) Botin fan
Kristi. Harmony- en Fanfarekorpsen.
Dit boun, dat mei syn 80 oansletten
korpsen, it greatste fan NederlAn is,
stiet der mar goed foar. En der wurdt
war dien, om ek yn it gehalte fan de
muzyk forbettering to krijen. Us Fryske
komponisten sille oan it wurk set wurde,
is it doel.
werd toegezonden.
De Minister van Landbouw heeft bij de
begrotingsdebatten onlangs in de Kamer
o-a. geconstateerd, dat er niet roekeloos
over de Nederlandse Cultuurgrond be
schikt wordt voor onder andere doel
einden dan waarvoor ze van nature be
stemd is.
Hiermede is de brochure het geheel on
eens, zoals hieronder moge blijken.
Daar is in de eerste plaats Rotterdam.
Terwijl in de polder acnter de fabriek
van Van Nelle uitgestrekte terreinen,
eertijds vruchtbaar land, op bebouwing
liggen te wachten naar verluidt zijn
deze voor het beoogde doel ongeschikt
bevonden worden alweer voorberei
dende maatregelen getroffen om op de
linker Maasoever honderden H.A. cul
tuurgrond tot fabrieksterreinen voor de
toekomst rijp te maken, dus voor de
voedselvoorziening te vernietigen. Ver
der zijn er nog de plannen voor een
vliegveld, dat nog eens honderden H.A.
vruchtbaar land zal opeisen, terwijl 15
km verder een behoorlijk vliegveld
(Ypenburg) aanwezig is en volkomen
aan de eisen voldoet. 10 minuten per
auto. Het nieuwe vliegveld zal niet ren
dabel zijn, terwijl Ypenburg dit al wel
is.
Dan is er de spooromlegging Nieuwer-
kerk.Rotterdam (D.P.) waarvoor hon
derden H.A. prachtig land worden ver
graven, terwijl men nog niet eens weet
hoe de aansluiting in Rotterdam tot
stand moet worden gebracht. Deze zou
dwars door de fabriek van Jamin moe
ten gaan, als ook dwars door de villa
wijk Kralingenl Dit zal nog wel even
duren, doch inmiddels vergraaft men
maar kostbare cultuurgrond, ten be
hoeve van de niet rendabele spoorwe
gen.
Amsterdam moet en zal een kanaalver-
binding met de Waal hebben, dwars
door de Betuwe, weer ten koste van
honderden H-A. van onze beste cultuur
grond. Of het kanaal noodzakelijk is,
valt te betwijfelen. Rotterdam kan de
scheepvaart naar en van de Rijn voor
lopig nog best aan.
De dwaze rivaliteit tussen de grote Hol
landse steden kost Nederland duizenden
H.A. van zijn beste cultuurgrond. En
waarvoor? Alleen verplaatsing van het
verkeer en geen vermeerdering daarvan.
Den Haag heeft bijv, grote uitbreidings
plannen en een deel van het kostelijke
Westland moet daaraan ten offer val
len. Men zal wel moeten uitbreiden,
maar waarom gaat men niet bouwen in
de duinen tussen de Alexander-kazerne
en het Scheveningse strand? Daar kan
men nog wel een hele stad neerzetten.
En het is er gezond ook, veel prettiger
dan in het lagere Westland. Maar het is
afgerasterd en men ziet er nooit iemand.
Is het misschien militair terrein of zijn
er een paar duinpannetjes met zeldzame
bloempjes? vraagt de brochure. Militai
ren kosten alleen maar geld en van
bloempjes, behalve van de gekweekte in
Aalsmeer en in de bollenstreek (ook
weer cultuurgrond) kan het Nederlandse
volk niet leven.
Natuurmonumenten en natuurreservaten
prachtig, maar niet ten koste van onze
cultuurgrond die wij in de dubbele bete
kenis van het woord zo broodnodig
hebben.
Het dure stukje spoorliin tussen Woer
den en Gouda vreet ook bunders cul
tuurgrond. Had men hiermee niet wat
zuiniger kunnen omspringen?
Aan de Brabantse kant van de Moerdijk
trekt men de spoorlijn recht ten koste
van cultuurgrond. De fout die onze voor
vaderen hebben gemaakt, door de Moer
dijk (internationaal verkeer) enkel spoor
te maken, wordt er niet mee hersteld.
Dat rechttrekken had men voorlopig best
achterwege kunnen laten zolang er nog
zoveel tijd wordt verspild aan de grens.
Schiphol ligt ook aan de verkeerde kant
van Amsterdam. Maar ja, de Larense hei
is natuurmonument en daar mag niet aan
geraakt worden. Doch met een lege maag
heeft men weinig genot van natuurmo
numenten. De 25 jaar geleden gemaakte
fout had men in 1945 kunnen herstellen
en met heel wat minder kosten op de
harde bodem van het Gooi.
Reist men per trein naar Leeuwarden,
dan ziet men langs de lijn een verschrik
kelijke graverij in de beste cultuurgrond
van Nederland voor wegen en kanalen.
Het is misschien allemaal erg nodig,
de Lemmer en Blokzijl.
De mens van de 20ste eeuw heeft het
ver gebracht in zijn beheersing van de
natuur. Maar niet altijd gebeurt dat on
gestraft. Toen de Zuiderzee werd afge
sloten, het peil werd verlaagd en een
begin gemaakt werd met de aanleg van
polders, waren er sommigen die waar
schuwden voor de gevolgen voor de om
geving. Zij hebben gelijk gekregen.
Door de drooglegging van het „Suder-
leech" is het grondwaterpeil in de kust
streek tussen de Lemmer en Blokzijl zo
zeer gedaald, dat de landerijen er daar
langzamerhand slecht aan toe zijn. Het
betreft vooral een gebied van een zes
duizend pondemaat, en dat is geen klei
nigheid. Er zijn zelfs een 125 boerderijen
die verzakken en scheuren.
Het Rijk zal nu proberen de schade te
herstellen. Er is voorlopig ruim een mil-
lioen beschikbaar gesteld voor het bou
wen van gemalen, het aanleggen van
stuwen en duikers, het verbeteren van
de grond, het herstel van de gebouwen,
enzovoort. En daar zal nog twee mil-
lioen bijkomen in volgende jaren.
De indrogende gronden tussc: ’and komen er voorlopig drie: in Harlin
gen. Dokkum en Sneek. En de afdeling
Drachten wil er ook een in het Zuid
oosten van de provincie hebben, en wel
te Beetsterzwaag in de Cornelia-stich-
ting. Men heeft ervast f 10.000.— voor
uitgetrokken.
Helgolan.
Sa’t men wit, hawwe de Dütskers dit
Fryske eilan doedestiids ta in séfesting
makke. Yn de léste oarloch wie dat fan
nogal optimistsich. Het dreigement der gefolgen, de Helgolanners moasten mar
Chinese communisten dat, wanneer na- in hinnekommen sykje oan. ’e fêste w&l.
de Arbeiderspartij, die ook daar de la
kens uitdeelt, plaats zal moeten maken
voor de conservatie ren en als dat ge-
oarloch noch om. Hwant de Ingelsken
brüke it eilan as oefenplak foar loft-
bombardeminten. Op it kongres fan na-
sjonale minderheden en gewesten, dat
to Versailles hélden is, hat de Fryske
delegaesje foar dizze stambruorren plei
te; en doe is dêr bisletten om de nedige
stappen to dwaen.
Mar nou hat de Dütske Bounsdei to
Bonn ek bisletten om foar de Helgo
lanners yn 't spier: en dêr sil it earder
minder as better fan wurde. Hwant hjir
leit de polityk der tsjok op. Sèls hawwe
hja yn it foarige it eilén foar oarlochs-
doelen yn bislach nommen, sünder rek
ken to halden mei de bifolking. Dat diz
ze stipe hoege de Helgolanners net botte
wiis mei to wezen.
gedood zijn. Toch is het Brits bestuur
daar zeer verlicht, maar als men leest
dat een der leiders van de inlandse be
volking naar Moskou gegaan is om de beurt acht men een psychologische in
steun der Russen te verkrijgen bij de ver- vloed van
dediging der mensenrechten in Nigeria, der Engelse verkiezingen in 1950
vermoedt men de politieke achtergron- i gelijk,
den. Die zijn er ook in Rhodesia in Oost-
Afrika bij de blanke bevolking, die naar
vereniging met andere gebieden streeft,
omdat zij vreest dat anders de inlandse
groeperingen er op de duur de macht
zullen krijgen. En als men zoiets leest
denkt men ook direct aan de Unie van
Zuid-Afrika waar onder de regering-
Malan tal van maatregelen zijn geno
men om de kaffers zowel als de emi
granten uit India te beletten in een of
andere vorm het blanke ras de baas te
worden, en waarbij dan al die netelige
kwesties van mensenrechten, democra
tie en rassenverschil in het geding ko
men. Zoals bekend tracht de Zuid-Afri-
kaanse regering haar doel met ook dik
wijls weinig democratische middelen te
bereiken: nog pas heeft zij een soort
censuur ingevoerd om te verhinderen
dat buitenlandse correspondenten voor
haar onaangename beschouwingen pu
bliceren. De Z. A. regering heeft ook
al een conflict met de Ver. Naties omdat
de laatste door het Internationaal Ge
rechtshof willen doen uitmaken of de
Unie met het vroegere Duitse Z.W.-
Afrika maar kan doen wat het wil, ook
dit is een soort koloniale beheerskwestie.
Om nog even binnen de grenzen van het
Britse Gemeenebest te blijven, zij nog
vermeld de verkiezingsoverwinning wel
ke de conservatieven in
Chinese communisten dat, wanneer na- in hinnekommen sykje oan ’e fêste wê.1.
tionalistische troepen zich terugtrekken En dêr swalkje hja nou trije jier nei de
op gebied der buurstaten, zij daar ver
volgd zullen worden, mogen die staten
zich voor gezegd houden. Voorzichtig
heid is hier geboden.
De Voogdijraad der Ver Naties wijdde
in het verleden vooral aandacht aan de
koloniale toestanden in Afrika, het we
relddeel dat in materiële ontwikkeling,
als men de Unie van Zuid-Afrika uit
zondert, sterk achteraan komt, maar dat
na de oorlog meer en meer de aandacht
geniet, niet in de laatste plaats om stra
tegische redenen en omdat de taak der
koloniale*mogendheden in Zuid-Oost-
Azië min of meer aan het aflopen is. In
Afrika hebben de laatste weken de Brit
se koloniën Nigeria en
de aandacht getrokken. de eerste, in
West-Afrika gelegen, omdat daar bij
stakingsonlusten heel wat mijnwerkers gen te houden verkiezingen in Australië
De bevolking van Nederland is de 10 maar het stukje grond waarvan we moe-
millioen gepasseerd en de oppervlakteten leven, wordt er inmiddels weer klei-
cultuurgrond, waarvan deze bevolking ner door.
Ondanks de droogmaking van de Wie-
ringermeer en N.O.-Polder is meer cul
tuurgrond verloren gegaan dan er in die
jaren mee is gewonnen.
Dit spreekt boekdelen.
die ons ter aankondiging en bespreking Rotterdam zit verlegen met het uit de
Waterweg opgebaggerde zand. Laat men
eens overwegen dit zand te spuien in
de Zuid-Hollandse en Zeeuwse stromen,
die geen rivieren zijn, maar zeearmen,
welke best gedempt kunnen worden,
hetgeen een geweldige besparing zou
betekenen, afgezien van de landaan
winning.
De woningpolltiek van de steden is vaak
ook niet op de toekomst gericht. Men
schijnt geen oog te hebben voor de ont
wikkeling.
Wanneer men de nieuwe uitleg der ste
den beziet, dan aanschouwt men vrijwel
overal laagbouw, hoogstens twee verdie
pingen, soms zelfs maar één verdie
ping.
Rode Kruis-depots voor hulp
verlening bij grote rampen.
Rode Kruis gaat opslagplaatsen
verplegingsmateriaal, etc. inrichten
aan de burgerbevol
king bij grote rampen. Uiteraard be
staat hieraan het meest behoefte in de
dichtbevolkte centra. Maar ook in Fries-
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetsllng
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
Uitgave van DruKKerij Fa. A. J.
Thans zijn de instanties veelal sterk „ge
westelijk” georiënteerd en worden de
stedelijke groepen meer gehoord. Dit is
niet bedoeld als een verwijt, want con
centratie in de grote centra is vaak niet
te voorkomen, als ’t „westen” zich maar
niet aanmatigt de belangen van het plat
teland te kunnen beoordelen. Zelfbe
heersing, ruimte van blik, deskundig
heid en begrip voor het platteland wor-
Rechtsgelijkheid stad en platteland.
Dit voor het platteland zo belangrijke
vraagstuk werd door Prof. Dr. Ir. P. J.
Bouman te Groningen belicht in de Al
gemene Vergadering van de Friese Mij.
van Landbouw.
Er dient evenwicht te komen tussen stad
en platteland en omdat de omstandighe
den op velerlei terrein ten plattelande
anders zijn dan in de grote centra, is
formele rechtsgelijkheid voor de wet niet
voldoende, maar moeten de wegen wor
den uitgestippeld om te komen tot een
wenselijke rechtsgelijkheid.
Ieder het zijne, zij de leus, maar de be
langen van stad en platteland zijn niet
dezelfde en wie zijn in staat die ver-
-
Bolswards Nieuwsblad
1
1
P
»^».»»»wwx
