tl
r
Martinytoer
<tóïLs-‘l&cLS
Fan de
Volksvertegenwoordiging
accepteert resultaten der R.T.C.
door Nederland
üs hjoed H Q
to sizzen
No. 97
45e Jaargang
Dinsdag 13 Dec. 1949
Streekblad voor Weab en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A, J. O8INGA
- Bo 1 sward
Jn acht jaar zeer vermogend!”
9.65
7 50
8.90
Lk.
PIET.
4.65
pond
ading
radig
IN 10
I
LÜM
Tj. de J.
8.25
3.25
8 90
4 50
3.10
2 95
7.55
8.44
[3.73
6.74
Folie hannen meitsje wol licht wurk, mar
it is de divel yn ’e itenspanne.
„Loop naar de maan, das mij te grijs,
Geen centen en geen kleren.
Opschepper, geef me hef bewijs,
Wie kan zoiets presteren?
„Gelooft U niet, wat ik beweer’
’t bewijs is op te sporen,
(ia naar het stadhuis en informeer,
’k Ben in dees stad geboren!”
!EE
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm,
.Giro «7926
PELS
p.kile
lieve»
•eft U
4.90
7.56
3.67
aeter
aeter
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
TA
i.—
EN
Vrouw verdronken. In de nabijheid van
haar woning is de ongeveer 49-jarige
gehuwde vrouw De V. in het Hoofdka
naal te Munstersche/eld verdronken.
Door de bliksem g( lood. Een 28-jarige
ongehuwde boerenknecht te Woerden is
verleden week door de bliksem getroffen
De man was onmiddellijk dood.
Een goede buur... Twee buurvrouwen
te Meppel waren elkaar na een scheld
partij in de haren gevlogen. De ene han
teerde een broodmes als wapen, waar
mee de ander nogal vrijwat verwond
werd en in het ziekenhuis moest worden
opgenomeni.
Kat deed kindje stikken. Te Vlijmen
(N.Br.) wist een kat in het wiegje van
een elf weken oude zuigeling te springen
en ging boven op het gezichtje van de
kleine liggen, waardoor de baby is ge
stikt.
soles
wtjes
HET BEWIJS.
Avond op een café-terras,
Het Leidse Plein Groot-Mokum,
(De ober vult hun zesde glas!)
Twee heren praten, roken.
De één goed vijftig welgedaan,
Snoeft: „Eén kwart eeuw geleden
Stond ik hier ook, zocht een bestaan,
Succes! ’k Ben zeer tevreden.
Twee tientjes, toen mijn gans bezit,
’k Heb hersens niet gelogen
’k Werd koopman, wil je ’t zwart op
wit?
„Zo,” zegt zijn jonge bitterbuur,
„Dus ui hebt veei gewonnen!
Ik ben een man van avontuur,
Hier ook mijn pad begonnen;
’t Is mij ook voor de wind gegaan,
U wilt gewiekst dan heten!
Ik kwam hier zonder kleren aan,
Ceen cent op mijn geweten!
'k Ben nu een jonge man van stand,
’k Laat me in een auto rijden,
U als geen ander bij de hand!
Och kom, man, wees bescheiden.”
Na het ongeval. De regering stelt voor
de ongevallenrenten met ongeveer 25
pet. te verhogen.
Man slikte gebit in. De heer S. te Roo
sendaal had het ongeluk tijdens de slaap
zijn gebit in te slikken. In het plaatse
lijke ziekenhuis slaagde men er door een
defect aan een instrument niet in het ge
bit weg te nemen. Dokter Versteeg te
Breda echter wist het voorwerp te voor
schijn te halen.
Ook niet vroeg. Dezer dagen is in de
gemeenterad van Markelo de begroting
voor.1949 behandeld. Een der raads
leden oefende critiek uit op het college
van B. en W. wegens deze trage indie
ning.
Kerk te koop. De Eilandskerk te Amster
dam, welke reeds vele jaren niet meer
als zodanig wordt gebruikt, is voor
f60.000 te koop.
libje en wurkje sille. De boumasters
binne drok oan it wurk en der lizze al
plannen en tekeningen klear, ien fan de
wichtichste is al yn de Twadde Keamer
oannomd en sil mei koarten Wet wêze yn
NederlAn en dus ek yn FryslAn. Ik bidoel
de Wet op de Publykrjuchtelike Bi-
driiuwsorganisaesje. In freeslik wurd, ik
jow dat ta, fierst to slim foar de measte
Het wemelt er. Bij de opening van het
Groene Kruisgebouw te Hardingsveld is
meegedeeld, dat het in een deel van de
Alblasserwaard wemelt van „wilde ba
kers” die bij geboorten kraamhulp ver
lenen. Hiertegen wordt ernstig gewaar
schuwd-
Dodelijk ongeluk. Bij werkzaamheden
op Hr. Ms. onderzeeboot „Zwaardvisch”
die in reparatie is bij de Rotterdamse
Droogdokmatschappij is Donderdag
middag in de machinekamer een ver-
deelstuk van de hoge-druk-Ieiding uit
elkaar gesprongen. De 46-jarige bank
werker J. Swart uit de Streefkerkstraat
te Rotterdam werd door een ijzeren af
sluiter tegen het hoofd getroffen en on
middellijk gedood.
Na een scherp debat heeft de hoofdste
delijke gemeenteraad Donderdag» beslo
ten de communistische organisatie uit
Georganiseerd Overleg te verwijderen.
Alleen de C.P.N.leden stemden tegen.
De eieren goedkoper. Op de eiermarkt
te Barneveld daalden de prijzen tot f 13
A f 16 per 100 stuks- Dit betekent een
verschil in prijs van 4 tot 5 cent per ei
met een 14 dagen geleden.
Hopeloos. De kleine gemeente Oud-Gas-
tel in West-Brabant verkeert in moei
lijkheden. Van de dertien raadsleden zijn
er 12 op 6 September j.l. niet rechtsgel
dig beëdigd. Dit betekent, dat de wet-
houdersverkiezing eigenlijk helemaal
geen verkiezing is geweest en dat al'e
nadien door de raad genomen besluiten
geen enkele kracht bezitten.
Man doodt zijn vrouw en pleegt zelf
moord. Een zenuwpatiënt, J. K. te Gro
ningen, die al jarenlang aan zwaarmoe
digheid leed heeft Zondag in zijn woning
aan de Hamburgerstraat te Groningen
zijn vrouw vermoord en daarna de
hand aan zich zelf geslagen. Ook hij is
overleden. De man was 76 jaar oud.
Brug geramd te Akkrum. Te Akkrum
kwam Zaterdagmorgen een schip in aan
varing met de zgn. Smalle Brug. De ge
opende ophaalbrug werd door de aanva
ring uit haar steunsels gelicht en kwam
schuin over het water te hangen.
Niet erg strijdvaardig. Op het Molenveld
te Nijmegen zijn Vrijdag twintig militai
ren flauw gevallen, die „in de houding”
stonden bij de beëdiging van officieren.
Zijn zijn onder behandeling genomen
door de Militaire Geneeskundige Dienst.
Geen cadeautje voor het 66-jarig be
staan der K.N.V.B. Het Nederlands elf
tal heeft Zondagmiddag de jubileum-
wedstrijd tegen Denemarken verloren.
Het was een van de slechtste wedstrij
den van de oranjeploeg na de oorlog.
Dat komt op de beurs aan. Dertig pro
cent van degenen die een universitaire
studie beginnen voltooien die studie
nooit. Dit alles kost ons jaarlijks hon-
derdvijftig millioen gulden.
Mr. Oud .(WD) wist hieruit munt te
slaan door van de Regering de toezeg
ging te verkrijgen, dat de toekomst der
ambtenaren in Indonesië en het zelfbe
schikkingsrecht zouden worden gega
randeerd.
De houding der CHU-fractie illustreerde
wel zeer duidelijk het merkwaardig ka
rakter dezer politieke organisatie, die
géén „partij” is en waarbinnen groter
verscheidenheid van opvatting mogelijk
blijkt dan in de andere, strenger geor-
ganiserde formaties. Deze fractie was
vrijwel gelijkelijk verdeeld.
Het laatste argument van de Minister
deed de deur dicht. Hij stelde de porte-
feuillekwestie. De Regering zou staan of
vallen met de aanneming van dit ont
werp.
Het liep naar twee uur in de morgen,
toen het beslissend ogenblik was aange
broken.
Katholieke Volkspartij en Partij van de
Arbeid stemden, zoals te verwachten
was, en-bloc vóór. Een verrassing vorm
de het als geheel vóórstemmen van de
VVD-fractie. De Chr. Historischen waren
verdeeld. Behalve 'de fractieleider, de
heer Tilanus, stemden nog drie leden
vóór, de andere vijf stemden tegen. De
Anti-Revolutionairen, in deze zaak even
Dy’t yn dizze greidhoeke syn brea for-
tsjinje moat, kin mei in bytsje soun for-
stan wol bigripe, dat de earste groun-
slach derfoar leit yn in reedlike posysje
fan it grounbidriuw hjirre, dat is: de
buorkerij.
Seis foar de lju, dy’t gjin forstAn en gjin
aerdichheit hawwe oan lAn en fé en faeks
ek gjin sympathy foar de agraryske
tüke fan de Fryske mienskip, seis foar
dy Ij» moat it düdlik wêze, dat hjirwei
de wolfeart bigjinne moat. It is dan ek
gjin tafal, dat in bijierre en bitüft sake
man my dizze wike fortelde, dat hy yn
de goed fjirtich jier, dat hy üt eigen ün-
derfining prate koe, noch nea sa’n goede
Sinteklaes meimakke hie as dit jier. In
oaren ien neamde my in bruto-forkeap-
sifer fan it léste healjier hwat hast net
to leauwen wie en dat sief him bynam-
men yn de bütenklanten. It is de ien-
faldige wierheit, wy moatte it allegearre
ha fan de gong fan saken yn it boere-
bidriuw, nou ja, allegearre, dat is net
alhiel wier, der binne ek lju, dy’t lyk as
ik, har jild barre üt ft Rykslaetsje, mar
dat >s in lyts mindertal en ik bin der net
wis fan, dat dit op in öfstan ek alhiel
frij rinne soe fan deselde oarsaek. Dêrom
leit it foar de hAn, dat wy, mei of sün-
der sympathy foar it boerefolk, dat docht
der yn dit forbAn neat ta, great bilang
ha by de gong fan saken yn dy bidriu-
wen. Dat wy bliid binne, bygelyks, dat
ters de communisten, stemden met hen,
ofschoon om wijduiteenlopende redenen,
als één man tegen, gevolgd door de
Staatkundig Gereformeerden en vanzelf
sprekend de heer Welter.
De klok slaat twee, wanneer deze histo
rische handeling is volbracht.
De Tweede Kamer der Staten Generaal
heeft de resultaten der Ronde Tafelcon
ferentie aanvaard. De Regering zomin
als haar tegenstanders, hebben er doek
jes om gewonden, dat het verloop der
Indonesische kwestie de verwachtingen
aanvankelijk gekoesterd, in ernstige ma
te heeft teleurgesteld. Maar tenslotte
ging het er om, of men trachten moest,
er in de gegeven omstandigheden het
beste van te maken, dan wel eenvoudig
weigeren en de niet te overziene gevol
gen afwachten. Men heeft voor het eerste
gekozen.
Bij het debat inzonderheid uit de re
de van de A. R. Meijerink, een der „ne
gen mannen” bij de R- T C.) is wel ge-
gebleken, dat deze conferentie toch het
resultaat gehad heeft, dat men de Indo
nesische leiders nader gekomen is en met
name Hatta aan vertrouwen heeft ge
wonnen. Er was tenminste een duidelijke
tegenstelling te constateren tussen de
felle aanvallen van Prof. Gerbrandy en
de bezadigde, zakelijke critiek van de
Indische expert der A. R.-fractie.
En nu is het woord aan de Eerste Ka
mer, die over het ontwerp, zoals het daar
ligt, zonder er iets aan te kunnen ver
anderen, haar „ja” of „neen” zal moeten
uitspreken.
Hier zijn de verhoudingen, door het ge
ringer aantal leden, nog meer gespan
nen, elke stem vóór of tegen telt daar
dubbel!
Hwat hat Gabe Skroar
minsken, hwerfan it tal aloan lytser
wurdt, by de oaren forlikene. Yn fyftich
jier sakke it persentaesje fan 40 op 20
pet. In mindertal dus yn in mienskip, dy’t
al mear en mear yndustriëel oriëntearre
rekket. In mindertal, dy’t net foldwaende
bisef hat fan de oergreate bitsjutting fan
de steatkundige ynfloed op it libben fan
elk fap uzes. Dy’t ek net foldwaende
sjocht, dat hwat nou yn hegere regionen
knipt wurdt, strakaensens ek sa naeid
wurde sil. En as it kostüm klear is, kin
men lêbje of prottelje, mar dertroch for-
oaret it net mear. Hja sille it drage moat1
te, likegoed as it bilêstingpakje fan Lief-
tinek.
Hwat leit der mear foar de hén, dan dat
men binammen de jonge keardels oan-
trunet harren op to skerpen yn kennis en
trochsicht yn dizze dingen. Sawol de
Fryske Maetskippij as de C. B. T. B. en
de A. B. T. B. jowe dêrby graech alle
help en stipe oan har leden. Ik soe sa
graech wolle, dat yn al dizze formiddens
minsken foarme wurden, dy’t meiprate
kinne en mei bislisse kinne nou’t de tiid
harren ropt. Sosiael-ekonomyske kennis
steatkundige foarming is gjin lükse, mar
in ünmisber finderdiel fan har foarming.
Reitsje hja yn dizze dingen yn it efter,
dan sil syn praktyske en technyske kwa
liteiten de boer fan moarn en oaremoarn
net biskutte foar delgong en efterüt-
setting.
Het is, voorzover bekend, in de geschie
denis van ons parlement nog niet eerder
voorgekomen, dat alle honderd leden
van de Tweede Kamer bij een stemming
aanwezig waren. Maar toen, diep in de
nacht van Donderdag op Vrijdag, onder
gespannen stilte, Mr. Kortenhorst de na
men der leden afriep, en niets anders
hoorbaar was dan het woord „voor” of
„tegen” ontbrak er niet één!
Het heeft lang geduurd voor de Kamer
zich kon uitspreken over de Indonesi
sche kwestie, en toen zij daartoe einde
lijk de kans kreeg, was ze reeds voor
een voldongen feit gesteld. Toch heeft
ze er zich niet met een Jantje-van-Leiden
afgemaakt, en het hoge peil der debat
ten bewees dit.
Van de oppositie was het de A.R. Jan
Schouten, die zijn principiële bezwaren
in een uitnemend betoog uiteenzette,
maar met nog meer aandacht werd de
rede van zijn fractiegenoot Meijerink ge
volgd, die, hoewel tegenstemmer, een
aanzienlijk gematigder standpunt innam,
vooral waar het ’t vertrouwen in de In
donesische leiders betrof, dan zijn col
lega Gerbrandy.
Deze oud-miriister in het Londens kabi
net, kastijdde de regering met schorpioe
nen en riep onder algemene hilariteit
uit, dat ook de bode van de Tweede Ka
mer dit zaakje wel had kunnen opknap
pen. en scherp gespannen werd de
situatie een ogenblik toen hij bepaalde
documenten? citeerde, waar hij, naar hij
zelf toegaf, op niet geheel rechtmatige
wijze was aangekomen. Het kon wel
zijn, dat dit muisje nog wel eens een
staartje had.
Zeer fel was ook de heer Welty, die in
het vuur van zijn interrupties, die hem
herhaaldelijk in conflict met de voorzit
ter brachten, op de banken van de P.
v. d. A. belandde, hetgeen de slagvaar
dige heer van der Goes v. Naters (pvda)
deed constateren, dat zijn opponent toch
al waf meer progressief” begon te wor
den.
Ds. Zandt vertolkte het volstrekt afwij
zend oordeel der Staatkundig Gerefor
meerden en ten slotte kwam de heer Paul
de Groot, rechtstreeks uit Moskou over-
gevlogen, zijn afkeuring te kennen ge
ven, en Soekarno en Hatta (door andere
opposanten voor communisten uitgekre
ten) als kapitalisten-knechten aan de
kaak stellen.
Het viel niet te verwonderen, dat de Re
gering deze communistische oppositie
dankbaar aanvaardde in haar eigen
voordeel.
De heren Romme (KVP) en Van der Goes
van Naters (PvdA), getuigden van hun
trouw aan de Regering, maar met de
meeste verwachting werd uitgezien naar
de rede van Mr. van Maarsseveen, de
Minister van Overzeese Gebiedsdelen.
Op bijzonder handige wijze wist de be
windsman een brug te slaan tussen de
Regeringsopvatting en de Grondwette-
lijke bezwaren van een deel der opposi
tie, door te wijzen op de belangrijkheid
van de géést van de Grondwet boven die
van de letter. De geest van de Grond
wet, zo betoogde de minister, wil sa
menwerken met Indonesië, wanneer de
letter van de constitutie daarmee hier en
daar in strijd komt, zal de eerste de door
slag moeten geven.
Op eveneens zeer handige wijze wist de
Minister tegenover Prof. Gerbrandy uit
spraken van de stichter van diens partij.
Dr. A. Kuijper, uit diens toelichting op
het Program van Beginselen der A- R -
partij, tégen de beweringen van zijn op
ponent te gebruiken.
Grote belangstelling ondervond ook de
rede van de Minister van Buitenlandse
Zaken, Mr. Stikker, die de ontwikkeling
in het buitenland, vooral in Oost-Azië
schetste.
Zo tussen de regels door bleek de grote
mede-verantwoordelijkheid van Enge
land voor de ontwikkeling in Indonesië,
terwijl de vijandige houding van de Ame
rikaanse Senaat, die de koorden van de,
Marshall-beurs dreigde dicht te binden,'
aan duidelijkheid niets te wensen over
liet. Men kan nu wel zeggen, zo be
toogde de Minister, dat we ons van dit
alles niets aan hadden moeten trekken,
maar zouden zij, die zo spreken, de ge
volgen op zich hebben durven nemen:
tegenwerking in het buitenland waar
van we nog maar al te veel afhankelijk
zijn en wie weet welke calamiteiten
in het binnenland?
Naarmate de behandeling vorderde, bleek
steeds duidelijker, dat de beslissing zou
komen de te liggen bij de middengroe
pen, de WD en de CHU.
it Fryske fokfé sa yn trek is, dat it foar
béste prizen forkofr wurde kin, ja, dat
mannich fokker stiif stean moat, sil er
de hin, dy’t de gouden aeijen leit, net
slachtsje. Der wurdt grof jild bean foar
goede fokbisten, binammen foar it bü-
tenlAn, en sa sit der gauris by de fok
kers in dübeltsje tusken de sinten. Ein-
liks is it sa, dat wy hjirre troch it bet-
tere fetgehalte fan de molke, troch de minsken, mar dêrmei is it net weipraten.
foarsprong yn de t-b.c.bistriding, troch De agrariërs binne yn üs lAn in groep
de fokprestaesjes fan geslacht op ge
slacht en ek troch it feit, dat de greid-
boer hjirre, yn forgeliking mei oare hoe
ken fan it lAn, technysk op ’e hichte is
fan syn fak, nou ek de fruchten fan dit
alles, ynhelje kinne. Men kin feilich siz-
ze, dat de Fryske boer hiel aerdich mei-
wurke hat om syn bidriuw technysk op
’e hichte fan ’e tiid to bringen, hy wol
hiel wol harkje nei echte deskundige
foarljochting, hy makket foar himsels en
syn bern graech gebrük fan it lAnbou-
ünderwiis, hy wol hiel wol hwat nijs pre-
bearje en dat alles hAldt him technysk
goed op ’e hichte fan ’e tiid. Dat is alle
gearre ek op syn plak, dat moat ek net
wer oars.
Mar dochs is der ien bilangryk ding,
hweroer ik minder optimistysk bin en
dat dochs nei myn miening like noadich
is as syn technyske foarming. En al soe
ik wol tajaen wolle, dat yn forliking
mei in bulte oare hoeken ek hjiryn de
Fryske agrariër net efteroan komt, bin
ik dochs fan miening, dat mei de hiele
boerestAn ek yn dizze kontrijen in great
tokoart is oan ekonomyske, sosiale en
steatkundige foarming. Dat binne foar
de measte lju greate wurden, dat fiel ik
wol, mar hwat der efter leit en hwat der
troch oan gefaren driget, binne greate
dingen. Dingen, sa wichtich en reëel, dat
se nei myn fêste oertsjüging fan bislis-
sende bitsjutting wurde sille foar it for-
antwurde bistean fan de minsken hjirre.
Der wurdt drok tekene en jif timmere
oan in nij maetskiplik gebou, it gebou,
hweryn jou en ik en üs bern jit mear,
homogeen als hun politieke tegenvoe-1 Negen keer zo duur. De eerste naoor
logse cacao-veiling, die te Amsterdam
werd gehouden, bracht acht tot negen
maal hogere prijzen op dan voor de oor
log werden gemaakt.
Emigratie. Canada zal in 1950 opnieuw
Nederlandse boeren-emigranten toelaten
en wel tot een aantal van tienduizend.
Sommigen van deze emigranten zullen
zich waarschijnlijk bij bloedverwanten,
die reeds boerderijen in Canada bezit
ten, voegen.
Het vonnis. De hond die te Berghem 90
kippen doodbeet, is door de politie ge
arresteerd en ter dood veroordeeld. Het
vonnis is door de kogel voltrokken.
Toe maar. Almelo is van plan een in
dustrieterrein aan te leggen, dat aan alle
eisen zal voldoen. Het terrein zal in ge
deelten worden aangelegd. De eerste uit
voering vergt reeds een bedrag van drie-
kwart-millioen gulden.
Met revolver en valse baard- Donderdag
middag is een roofoverval gepleegd op
het post-agentschap te Hoograven bij
Utrecht. Eén man met een valse, zwarte
baard trachtte de posttrommel met in
houd te stelen, waarbij de man de juf
frouw met een revolver bedreigde. De
aanslag mislukte, doordat een andere
bezoeker binnenkwam.
Toch goede vangst De Burgemeester
van Molenaarsgraaf, die aan het jagen
was heeft, zonder dat hij ook maar éen
schot had gelost, toch een prima vangst
gedaan. Hij ontdekte n.l. tussen 't struik
gewas op twee plaatsen, die drie kilo
meter van elkaar verwijderd waren, een
partij textiel ter waarde van tienduizend
gulden en deze vondst leidde tot aan
houding van een complot dieven en he
lers van een grote textieldiefstal in een
loods aan de IJselhaven de vorige maand
gepleegd.
Nationale bruidjes. Vrijdagmiddag werd
op het gemeentehuis te Barneveld het
huwelijk voltrokken van twee zusters en
een broer uit één gezin. De 3 bruidjes
waren resp. gekleed in het rood, wit en
blauw.
Het aantal inwoners in Nederland be
droeg op 1 November 10.006.208, zo
meldt het Statistisch Bulletin van het
Centraal Bureau voor de Statistiek.
In October werden 7055 huwelijken ge
sloten en 18459 kinderen geboren (van
wie 298 onwettig). Er stierven 5714 per
sonen.
Kleine oorzaken. Bij een der meetsta
tions van de Ned. Aardoliemaatschappij
te Schoonebeek (Dr.) is door een gas
explosie, ontstaan door het aanstrijken
van een lucifer, een ernstig ongeluk ge
beurd- Een zware ketel, waarin het gas
zich bevond, sprong uit elkaar, waardoor
een stoker zeer ernstig werd gewond.
Een dode mus. Naar de Minister van
Landbouw, Visserij en Voedselvoorzie
ning mededeelt, is het om technische re
denen niet mogelijk over te gaan tot ver
laging van de prijs van suiker, zoals
eerst werd aangekondigd.
Bolswards Nieuwsblad
De keus tussen twee kwaden
i
ïds
i
)DEL
1
I
