Het probleem van de
Jodenchristenen
1
Gabe Skroar
Provinciale Kroniek
Buitenlands
Overzicht
■m
üs hjoed I
to sizzen
t
t
t
No. 98
48e Jaargang
Vrijdag ló Dec. 1949
ID”
)r
StreeKblad voor West» en Zuidwest Friesland
Uitgave
O5INGA - Bolswarci
Hwat hat
n
r op
:rug-
Jischuw te ontzeggen.
Joden-Christenen neigt men
het algemeen daartcje wel.
In Zuid-Afrika
heeft premier Malan ook al wat water in
zijn wijn moeten doen, hij heeft beloofd
het kiesrecht van de kleurlingen in de
In China
is vrijwel het gehele vasteland door het
overlopen van de provincie Joenan naar
de communisten, nu voor de nationalis
ten verloren. Formosa is hun toevluchts
oord.
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
e
praat al maar door over een Duits leger
de Engelsen en Fransen willen het niet,
de Amerikanen wel. Hier openbaren zich
allerlei tegenstrijdigheden in de politiek
der regeringen van de Ver. Staten en
Engeland, waarbij natuurlijk ook de po
litieke ideologie van beide een rol
speelt, in Engeland socialistisch, in Ame
rika liberaal. De vraag of de Engelse
Labourregering nog lang in Londen zal
zetelen is weer acuut geworden, nu in
Australië de socialistische regering bij
de verkiezingen verslagen is door libe
ralen en boerenpartij, die een nieuwe
regering zullen vormen, welke Australië
weer van het pad der geleide op dat der
vrije economie wil brengen. Maar dat
voorzichtig aan zal moeten doen om het
land voor schokken te bewaren, boven
dien is in de senaat de meerderheid nog
in handen van de Arbeiderspartij.
Europa-
Engeland richt op dit ogenblik zijn aan
dacht vooral op Scandinavië, Frankrijk
op de Benelux en Italië, terwijl het W.-
Duitsland voorlopig in ieder geval wil
uitsluiten. We zien dus de grootste W.-
Europese landen, Engeland en Frankrijk
elk een eigen richting gaan, hetgeen te
betreuren is, te meer omdat nu West-
Duitsland min of meer alleen blijft staan,
waardoor er grote kans ontstaat, dat bet
een werktuig in handen der Ver. Staten
in West-Europa zal worden, inplaats van
dat bet een eenheid met de rest van
West-Europa gaat vormen. Er is een
nieuw financieel Amerikaans-Duits ver
drag in de maak waarbij W.-Duitsland
een schuld aan de Amerikanen we
gens verleende hulp in goederen enz.
erkent van 13 milliard mark, renteloos
weliswaar, maar de Amerikanen hebben
laten doorschemeren dat zij er bij de
vredesonderhandelingen op zullen aan
dringen dat deze schuld voor de vorde
ringen van andere landen zal moeten
worden geregeld. Dat betekent practisch
dat al die landen wel een streep dooi
hun eis tot herstelbetalingen door West-
van ressentiment en in alle openbaarheid
moeten behandelen. In elk geval hebben
wij niet het recht tegenover de Joden
christenen te vervallen in een confessio-
nalisme dat wij elders afwijzen.Van wel
ke kant wij het probleem ook benade
ren, een dergelijk confessionalisme blijkt
niet te wettigen. Oaan wij uit van de
opvatting van Herzl: Wij zijn een volk,
één volk! d.w.z. vatten wij het Zionisme
op als een zuiver wereldlijk nationalisme,
dan kunnen wij geen enkele Jood die be
tuigt tot zijn volk te willen behoren,
daarvan uitsluiten uit godsdienstige over
wegingen. Gaan wij echter uit van de
godsdienstige grond-opvatting, van de
Berith, het Verbond, dan is voor ons elke
Jood krachtens zijn geboorte medelid van
dit volk van het Verbond Israël ge
heel onverschillig, wat deze Jood denkt
of gelooft. Het moet vanzelfsprekend
onze opgave zijn hem te beïnvloeden en
op te voeden in de zin van wat wij in
de verbondenheid Van duizenden jaren
Jodendom als waarheid van Israël er
kennen en belijden. Vroegere eeuwen
kenden wel de instelling van de Cherern.
de banvloek, waaronder degene viel, die
de geldende leer der rabbijnen niet er
kende. Dit stelt echter een homogeni
teit voorop, die tegenwoordig niet meer
aanwezig is. Als wij zouden beginnen
met de machine van de Cherern weer in
bedrijf te brengen, dan zou het ten zeer
ste de vraag zijn óf de meerderheid der
Jischuw binnen of bulten de muren der
Synagoge, zou staan. Dus: politiek
godsdienstige en practische gezichts
punten vragen om een benadering zon
der vooroordeel van het gevoelige pro
bleem van het Joden-Christendom. Daar
het nu eenmaal bestaat, heeft bet 8een
zin het dood te zwijgen. Ons gevoel ver
zet zich tegen een zakelijke behandeling
daarvan, maar juist daarom moesten wij
hier ^ens tonen, dat wij zelf de deugd
kunnen beoefenen van die tolerantie die
wij overal ter wereld verlangen voor ons
zelf.”
Aldus besluit Schalom Ben Chorin, wiens
typisch modern Joodse gedachte over dit
probleem wij IU weergaven.
Straks luiden weer de Kerstklokken over
Israël.
Ook vóór Israël?
Ze vertellen van een blijde boodschap
voor „alle den volke”.
heel nieuwe situatie die met 6®en enkele een eerste hypotheek op W.-Duitsland
andere kan vergeleken worden, recht te krijgt. Nu hebben de Ver. Staten onge-
doen. Dat ma8 en kan hier niet anders twijfeld door hun Marshall- en andere
betekenen, dan dat wij het probleem der hulp aan W.-Europa een streepje voor,
Joden-Christenen zoveel mogelijk vrijmaar de vraag mag gesteld of het nu
weer niet wat te ver gaat met de Ameri
kaanse invloed in West-Duitsland, wel
ke omgekeerd ook weer leidt tot groter
invloed en zelfbewuster optreden van
West-Duitsland in W.-Europa.
Dr. Adenauer
Leeuwarden (Holland).
Er wordt in de provinciale pers nog ge
regeld gediscussieerd over de gewoonte
van sommige Friese zakenlieden om bij
de aanduiding van de plaats van her-
Duitsland kunnen halen, en dat Amerika komst van hun producten daar „Holland”
De kloof bleef. Jeruzalem onder interna
tionaal bestuur? Gaat West-Europa uit
een? Het West-Duitse probleem. Ar-
beidersregeringen wankelen. Zal Labour
het houden? Tragedie van China.
Kaapprovincie voorlopig niet te zullen
aantasten; daartegen was n.l. verzet ge
rezen van Havenga de bekwame minis
ter van financiën, die leider is van de
Afrikanerpartij met 9 zetels in het Par~
lement, welke stemmen Maian niet mis
sen kan wil hij zijn regering staande
houden. Door de verkiezingsuitslag in
Australië is er weer wat meer twijfel ge
rezen of Labour in Engeland in 1950 het
regeerkasteel wel zal blijven bezetten:
maar anderzijds heeft bij een tussentijdse
verkiezing voor het Engelse parlement
verleden week de Labour-candidaat de
betwiste zetel voor de Arbeiderspartij
behouden; in haar gehele regeringspe
riode heeft de Arbeiderspartij nu nog
geen zetel verloren, al krompen de
stemmenmeerderheden wel in.
aan toe te voegen, in plaats van „Fries
land” of „Nederland” of beide.
Aan de ene zijde wordt in die strijd
meestal niet voldoende rekening gehou
den met het feit, dat men in het buiten
land Nederland nu eenmaal meestal
„Holland” noemt, hetwelk historisch te
verklaren is uit de beheersende positie
die het gewest Holland vroeger in onz.
buitenlandse betrekkingen had en ge
deeltelijk nog heeft.
Aan de andere zijde ziet men meestal de
vraag over het hoqfd, of het nu inder
daad nódig is om deze „oanwenst” te
bestendigen, of dat bet alleen al omre
den van eigenbelang wel eens beter zou
kunnen zijn, om met èlk doosje of blikje
of wat ook, dat naar het buitenland gaat
propaganda voor Friesland te maken,
óók in de naam. En niet alleen in de
naam, maar ook bijv, met voor Fries
land karakteristieke afbeeldingen; en
door een Fries opschrift, met een verta-
lin in het Engels erbij. „Friesland” moet
een duidelijk begrip worden in het bui
tenland.
Dat men Friesland op de wereldkaart
niet z°u weten te vinden, wil er bij ons
niet in. Dat weten onze exporteurs van
fokvee, pootaardappelen, enz. trouwens
wel beter. Het is zo langzamerhand wel
duidelijk, dat het er ook voor Friesland
om gaat, om in de vreemde „goodwill”
te kweken voor eigen zaak. En het blijft
altijd een beetje raar waneer een koop
man meent de beste reclame voor zijn
waar te maken door de naam van zijn
concurrent te gebruiken.
Dit is logischerwijze niet te verklaren.
Hier worden in de Jood krachten opge
roepen, die evenlwel maar al te goed zijn
te begrijpen. Het volk heeft de martelin
gen nog niet vergeten, waaraan het
eeuwenlang door de Kerk was blootge
steld. De Jood nu, die overgaat tot die
meeste Joden een Christelijke geestelij- v^n de vijanden van gisteren, moet wél
x V00r gevoel van het Joodse volk al
leen maar een verrader zijn.
„Toch geloof ik," aldus de schrijver,
„dat wij ons van dergelijke atavismes
moeten bevrijden en proberen deze ge-
gen verzetten. Onder de 38 voorstem
mende landen waren er ongetwijfeld een
aantal, die uit zuiver idealistische mo
tieven handelden, n.l. om de heilige
plaatsen onder internationale bescher
ming te stellen, bij andere hebben ech
ter stellig ook politieke overwegingen
gegolden, bijv, om Israël en de Engelse
invloed welke achter Transjordanië
staat, een hak te zetten.
De regering brengt zelf het overheids
apparaat van Tel Aviv naar Jeruzalem
over, en het parlement volgt dat voor
beeld, als een duidelijk gebaar tot de
Ver. Naties: „handen af”.
ke, of ook een gelovig Christen met ach
ting en vriendelijkheid tegemoet treden,
maar tegenover Joden-Christenen dik
wijls werkelijk hatelijk zijn?
Er was een hele tijd mee gemoeid eer
de aangesprokene hem duidelijk kon ma
ken, hoe zeer de weinige gelovige Jo
den-Christenen vanzelf in de ogen van
het eigen volk in discrediet zijn gebracht
door de menigte van hen, die zich uit
opportuniteit, lafheid of desertie lieten
dopen.
In Erets Israël ligt het probleem feitelijk
geheel anders als in de Christelijke lan
den der verbanning. Het is niet te loo
chenen, dat ook hier nog doop uit over
wegingen van opportuniteit mogeljjk is
bijv, om een werkkring te krijgen in
de grote, sociale, geneeskundige of op
voedkundige werken van de „Missions-
gesellschaften”; maar in alle andere ge
vallen wordt voor een Jood die onder de
Jischuw wil leven, de doop heel klaar
blijkelijk tot een nadeel.
Hoe groot het aantal van Joden-Chris
tenen in het land is, is bezwaarlijk te
achterhalen. Het cenrum der beweging
Is Haifa, waar regelmatig Joods-Christe-
lijke godsdienstige bijeenkomsten wor
den gehouden in de Engelse en Duitse
taal. Het grootste deel aanhangers wordt
gevormd uit de kringen, der Duits-spre-
kende immigranten. De Joden-Christe
nen, behorende tot een Protestantse
kerk, zijn voor het grootste deel verza
meld in de Joden-Christelijke Alliance
woor Palestina, die landelijke conferen
ties belegt en het contact onderhoudt
tussen de medeleden. Geheel buiten deze
kring staan Joden die overgegaan zijn
tot de Katholieke kerk, waar het immers
in tegenspraak zou zijn met haar wezen
om de Katholieken van Joodse afstam
ming afzonderlijk te organiseren. He‘
grootste is echter wel het aantal van
hen, die in het geheel niet georganiseerd
zijn. Steeds meer zijn de schrijver in de
laatste tijd gevallen bekend geworden
van Joden, die in een of andere vorm
met of zonder doopritueel het
Christelijk geloof belijden. Men treft ech
ter ook in Erets Israël al een omgekeer
de vorm van Marranendom aan. Zo zijn
er Joden-Christenen, die uit economische
en sociale overwegingen hun Christelij
ke overtuiging voor hun Joodse omge
ving verbergen en die alleen in het ge
heim evangelische bijeenkomsten of
godsdienstoefeningen bezoeken. Velen
vermijden ook dat zelfs en behouden hun
overtuiging eenvoudig als een geheim,
dat alleen zij en hun intiemste vrienden
kennen. Over het aantal van deze geval
len is natuurlijk niets te zeggen.
Na een voordracht, waarop de schrijver
r.__i
van het Jodendom en het Christendom dat zowel Joden als Transjordaanse Ara-
behandelde, werd hem door een oplet- bieren, die beide een gedeelte van de
tende toehoorster gevraagd: Wat ben ik stad in handen hebben, er zich heftig te-
Schaduwen van morgen.
Het industrieschap „Oostelijk Fries
land”, waarvan we de vorige week reeds
melding maakten is dan nu min of meer
officieel ingeluid.
Het krijgt een bureau in Leeuwarden bij
het ET..I.F., dat voorlichting zalgeven
aan belangstellende industriëlen over in
dustrievestiging in het betrokken gebied
en dat verder allerlei plannen zal maken
om deze industrialisatie te bevorderen.
In verband met de al weer toenemende
werkloosheid in deze streken een loffe
lijk streven.
Het zijn echter niet alleen de Wouden,
waar men zich zorgen maakt over de
toekomst. Wij denken hier bijv, aan Wes-
tergoo. Te Oosterend (Henn.) sprak de
heer Tj. de Jong, directeur van de land
bouwschool te Boisward, over de vraag:
„Sit der noch takomst yn dizze hoeke?”
Hij kwam tot de slotsom, dat er bij de
gegeven economische -mogelijkheden in
die streek weinig kans op uitbreiding
van werkgelegenheid bestaat. En indu
strie zou hier alleen op haar plaats zijn
wanneer die verband houdt met het
agrarisch bedrijf.
Het gaat bij dit alles tenslotte om de
vraag: hoe brengen we Friesland als ge
heel en in zijn delen economisch vooruit,
zó dat hier zoveel mogelijk mensen een
behoorlijk bestaan hebben.
Prof. Bouman en vele anderen pleiten
onvermoeid voor sociale en culturele ge
lijkstelling van „de provincie” met de
grote stedelijke en industriële centra en
voor afschaffing van de onbillijke clas
sificatie, die van plattelanders derde
rangs burgers maakt.
Het Striidboun „Fryslên Frlj”, dat in de
afgelopen week hier en daar openbare
vergaderingen hield, doet hetzelfde en
’egt er de nadruk op, dat Friesland heus
niet arm is, dat het niet de hand behoeft
op te houden voor Den Haag, maar een
zeer gewaardeerde inbrenger van devie
zen is. Het Striidboun beschouwt het ech
ter als een groot nadeel, dat Friesland
niet op meer zelfstandige manier zijn
eigen zaken kan regelen en altijd afhan
kelijk is van de Haagse bureaucratie, die
het vaak op stiefmoederlijke wijze be
handelt.
Ten slotte noemen we de sociaal-eco-
nomische resoluties van het congres van
Europese minderheden en gewesten te
Versailles, waarin naast industrialisatie
o-a. wordt aangedrongen op versterking
van de landbouw als grondslag van het
bestaan in vele gebieden van Europa,
op gelijkstelling van de Inkomens op ’t
platteland met die in de grote centra, en
op grotere zelfstandigheid van de ge
westen. Ook dit is van toepassing op
Friesland.
Zo tracht men van alle kanten een op
lossing te vinden voor de vraagstukken
die voor ons gewest wel van bijzonder
belang zijn. En er blijkt een vrij grote
eenstemmigheid te bestaan over de te
volgen weg. „If wachtsjen is nou op ’e
dieden. Hwant: sizzen is neat, mar dwaen
is in ding!”
Ofschoon de algemene vergadering van
de Ver- Naties, welke 10 December ge
sloten werd, vrij vlot heeft gewerkt, en
niet als die van 1948 een verlengstuk in
het volgend jaar krijgt, heeft zij geen
enkel succes bereikt in de richting van
het doel, waarvoor de V. N. eigenlijk zijn
opgericht. Tot de verzekering van vrede
en veiligheid over de gehele wereld, en
tot eenheid van alle naties heeft zij op
nieuw weinig kunnen bijdragen omdat
de kloof tussen Rusland en zijn aanhang
enerzijds en het Westen anderzijds even
wijd gaapt als ooit tevoren.
Dat is bijv, in sterke mate uitgekomen
bij de behandeling van de Griekse kwes
tie, van het vraagstuk der atoomenergie
en het Chinese probleem, waarbij de
partijen scherp op hun stuk bleven staan
en het onderlinge wantrouwen wel zeer
sterk op de voorgrond kwam. Oplossin
gen van andere vraagstukken van poli
tieke aard, waarover wel een beslissing
werd genomen, kwamen niet met een
stemmigheid tot stand, het besluit inzake
de Italiaanse koloniën bijv, verwierf niet
de goedkeuring der Russen en hun satel
lieten en geen wonder, want het weerde
de Russische invloed uit de Middellandse
zee; het besluit om politiek toezicht na
mens de Ver. Naties uit te oefenen op
alle koloniën, had uiteraard wel de in
stemming van Rusland, maar niet van
de koloniale mogendheden en in de toe
komst wordt dit een bron van krakeel.
Een der laatste besluiten door deze al
gemene vergadering genomen wordt dat
trouwens ook. De Assemblee besloot n.l.
op voorstel van Australië
Hwat mftlder hwat moaijer.
Tominsten, dat lykje de gemeente-
bistjürders fan Wünzeradiel to tinken
En sadwaende binne hja fan doel om
har findersieten ris hwat better Hollênsk
to learen, troch de nammen fan strjitten
en ütbuorrens to forholldnskjen of der
nije Hollanske nammen foar üt to finen,
skriuwt it Bureau Culturele Saken.
Mar dêr is op forskate plakken kapsje
op makke. Yn Kimswert is it nou ek
los. Dêr hat it Nutsbistjür protestearre
tsjin de namme „Grote Pierweg”. Nef-
fens harren liket soks op neat. Neffens üs
liket >t yn elts gefal in biwiis, dat Greate
Pier wei is.
eigenlijk en waar hoor ik bij? Ik ben een
geboren Jodin, ging op jonge leeftijd
over tot de Katholieke Kerk, was echter
tegelijk steeds een enthousiaste Zioniste
en wil daarom als gelijkberechtigde in
het land leven 1
Dit is feitelijk het kernprobleem van het
Joden-Christendom in Palestina: wat ben
ik en waar hoor ik bij? Deze vraag,
welke de ernstige Joden-Christenen
zich zelf stellen en welke zij aan ons
Joden stellen, is werkelijk een levens
vraag, niet alleen voor de Joden-Chris
tenen, maar eveneens voor de Jischuw,
daar zij raakt aan de ideologische
hoofdvraag: die van de Zionistische op
vatting van het volk, aldus de schrijver
De vraag die ons wordt voorgelegd door
die Joden-Christenen, welke zich als een
actieve factor in de opbouw van het
land willen zien ingeschakeld, luidt als
volgt: Is de Jischuw een Israëlitische
godsdienstige gemeente of een Joods
nationale groep? Het kan aan geen twij
fel onderhevig zijn, dat wij zowel van
uit bet standpunt der Zionistische ideo
logie als ook vanwege de dagelijks be
oefende practijk, het laatste moeten be
vestigen. De nationale Joden brengen
feitelijk een vérgaande tolerantie in
practijk en geven aan elke vorm van
godsdienstigheid en ongodsdienstigheid
ruim baan. Het valt niemand in aan de
atheïstische kolonist zijn behoren tot de
Tegenover de
echter in
Het radiobestel op de helling.
De Minister van O., K. en W. heeft in
de Tweede Kamer verteld, dat bet ont
werp „Omroepwet” zo goed als klaar is.
Wij nemen aan, dat daar straks in en
buiten die Kamer nog wel heel wat over
geredekaveld en zeker ook geredetwist
zal worden. Waar het ons hier om gaat
is niet allereerst de kwestie van de buit-
verdeling in de Hilversumse leeuwen
kuil, en ook niet de vraag, wat onze
radio- en andere belastingbetaler» er
van zullen zeggen; wanneer zij straks ’n
televisie-zendinstallatie mee mogen be
talen, waar men alleen in Amsterdam en
omstreken van kan profiteren maar
voorlopig enkel de toekomst van „Radio
Noord”!
Het lijkt ons een groot belang voor
Friesland en de andere Noordelijke pro
vincies, dat deze zaak niet alleen schade
lijdt, maar nu eindelijk eens flink voor
elkaar komt. Zowel wat de eigen instal
latie en zendmogelijkheden betreft, als
wat de ontvangst aangaat. Deze laatste
Dêr’t minsken op ’e wróld wenje, der
binne ek bargen.
Nu wij in Adventstijd verlangend gaan
iiitzien naar de ure, waarop de Kerst
klokken weer zullen gaan luiden en wij
in gedachten ons weer bij de herders
zullen voegen op weg naar de Kribbe
van Bethlehem, komt misschien ineens
een gedachte bij ons op aan de huidige
Joodse Staat.
Zullen, terwijl geheel de Christenheid
zich opmaakt om het Kerstevangelie te
beluisteren, de Kerstklokken in de on
middellijke nabijheid van de velden van
Efratha vallen te beluisteren? Hoe zal
het Erets Israël reageren op dit wereld
gebeuren?
In hoeverre is de Jood nog Jood? Wonen
er ook Joden-Christenen in het Erets Is
raël en hoe staat men tegenover hen?
Op deze en andere vragen wordt een
antwoord gevonden in een brochure ge
schreven door Schalom Ben Chorin, zelf
aanhanger van de Joodse godsdienst, die
we dezer dagen uitvoerig geciteerd von
den en waarvan wij enige gedachten zul
len weergeven.
Wat zijn Joden-Christenen? In de oud
heid noemde men Joden-Christenen of
Ebionieten die eerste Christelijke ge
meenten, die zich vormden uit geboren
Joden en ondanks hun Christelijk geloof
vast bleven houden aan de Wet van Mo-
zes.
In onze tijd wordt de naam Joden-Chris
tenen gebruikt voor Joden, die zijn over
gegaan naar het Christendom (in een of
andere vorm daarvan), maar die hun
afstamming niet willen verloochenen.
Dit soort Joden-Christenen is veelal een
novum, omdat immers juist meestal de
verloochening van de Joodse afkomst in
de landen der diaspora het al of niet
uitgesproken motief was van de Joden-
doop.
Een Protestantse geestelijke vroeg de
schrijver eens, hoe het kwam, dat de ^’erk d.w.z" die zich vestigt in het kamp
Giro 87920
Jeruzalem
r en omgeving onder blijvend internatio-
van de brochure een centraal probleem naai beheer te stellen, ondanks het Jeit,
behandelde, werd hem door een oplet- bieren, die beide een gedeelte van de
van DrukKerij Fa. A. J
•r
n
I
o
Bolswartis Nieuwshla
-
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m ni
1,
