voor Bolsward een goed jaar
3
Gabe Skroar
!A
O
1
Buitenlands
Overzicht
o
üs hjoed I
to sizzen
1||||
V
No. 101
45 e Jaargang
Vrijdag 30 Dec 1940
D
il
StreeKblad voor Wesb en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruKRerij Fa
A. J. O SINGA -
B o 1 s w a r d
xxxx
economisch nationalisme
D
U:
Engeland
J. G. S. BRUINSMA.
1
TRUMAN
EN.
IP”
N
nis
n9
en
ur
was ook een jaar van veel veranderin
gen.
In de loop van het voorjaar hopen
wij de verbouwing van de Zuivelschool
aan te besteden.
In nationaal verband denk ik aan de onf
e
Vei schijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
ik
54
nd
en,
:en.
int.
10
>r
m
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
Giro 87926
radio-omroepverenigingen, van de We
reldomroep, en de Regionale Omroep,
van
goon.
Wat hen het meest opvalt, is de goede toen het in ’f begin van dit jaar de La
steer in onze stad, de wil tot sainenwer- gere Technische School kon openen. Het
king en de bereidheid om actief te wil
len deelnemen aan het culturele leven
van ons land.
Van groot belang voor Bolsward is de
toeneming van het toerisme. Van Juni tot
September is ’t ’n lieve lust de ontelbare
bussen en auto’s te zien binnenkomen.
Van binnen- en buitenland komen ze aan
om een indruk te krijgen van een Friese
stad. Het aantal ontvangsten, officieel
en niet-officieel van buitenlandse gasten
neemt toe. De talen Duits, Frans en En
gels kan men regelmatig! horen spre
ken. Ik noem o.m. het bezoek van een
50-tal Amerikaanse Mennonisten, een
groot Amerikaans bezoek onder leiding
van de beroemde schrijver Edgar Clark,
Truman
grote bezuinigingen in die hulp zal aan
brengen voor het volgend begrotings
jaar, o.a. in de veronderstelling dat het
herstel in ons werelddeel nu wel zo ver
is, dat 't moment dat ’t zichzelf bedrui
pen kan, nadert. Vooral ook omdat de
Amerikaanse kiezers mopperen over de
geweldige bedragen welke aan Europa
worden ten koste gelegd en die zij ten
slotte in de vorm van belasting moeten
opbrengen, zou de president tot deze
plannen zijn gedreven, terwijl dan an
derzijds de Amerikaanse politieke be
langstelling zwenkt naar andere we
relddelen. Er schijnt dus geen geringe
ontstaan, dat de dood zou kunnen wor
den voor de Europese samenwerking
als men in die richting voortgaat. Om
zowel op de hulp aan Europa te bezui
nigen als om aan bovengenoemd euvel
een eind te maken hebben de Amerika
nen nu voorgesteld dat de Europese
landen die Marshallhulp genieten, sa
men een fonds zullen vormen, waarin
de Ver. Staten bereid zijn enige honder
den millioenen dollars te storten; ook de
deelnemende landen storten er in hun
eigen geldswaarden aanzienlijke som
men in, en uit dit fonds zouden dan de
tekorten worden verrekend welke zou
den ontstaan in 't onderling handelsver-
verkeer dezer Europese landen. Deze
regeling zou dat onderling verkeer zeer
zeker kunnen bevorderen en de muur
van economisch nationalisme zou er door
kunnen worden verbroken.In de aan
vang van het nieuwe jaar zal dit plan
door de betrokken Europese landen
worden besproken en wil de Marshall
hulp een doorslaand succes worden, dan
zal het in deze richting moeten gaan,
hun activiteit, het onderwijzend perso- Intussen Js het ^opmerkelijk, dat terwijl
neel voor al hun arbeid voor onze
jeugd.
Moge het jaar 1950 in alle opzichten
veel heil en zegen brengen, moge het
en uw gezinnen goed gaan, moge het
Bolsward goed gaan.
Gaarne wens ik U en in U de gehele
bevolking een zalig uiteinde en een ge
zegend nieuwjaar.
Adempauze voor Europa. Richt Amerika
de aandacht op het Oosten? Wordt de
Marshallhulp beknot? Engeland het
zwarte schaap. Turkse volk moet paraat
blijven.
ward zich naam te verwerven. Ik denk
aan z’n prachtig geslaagde tentoonstel
ling van Amsterdamse kunstschatten,
welke door de burgemeester van Am
sterdam, Mr. A. J. d’Ailly tijdens een
galaconcert van het Amsterdams Con
certgebouworkest in (lDe Doele” werd
geopend.
Nog vers in het geheugen ligt de ope
ning der tentoonstelling van Limburgse
kunst. Een kennismaking met wat het
Zuiden op cultureel gebied presteren
kan, werd ook door de Fryske Cultuer-
ried op prijs gesteld door ’t arrangeren
van een muziekfestival door de beste
Friese muziek- en zangverenigingen in
het Julianapark, waar tot besluit de we
reldberoemde „Mastreechter Staar” Bols
ward en zijn omgeving stormenderhand
veroverde.
Het gemeentebestuur is ieder jaar weer
blij, wanneer het bericht krijgt van de
Gedeputeerde Staten, dat de Gysbert Ja-
picxpriis in Bolsward weer zal worden
uitgereikt. Welnu, deze uitreiking is we!
een bijzonder hoogtepunt geweest. De
plechtige uitreiking op het stadhuis, de
wijdingsvolle samenkomst in de Broere-
kerk en de opening van de „Boekewike”
zijn wederom voor Bolsward van enorme
betekenis geweest.
Het is niet in geld uit te drukken, noch
naar waarde te schatten, wat deze cul
turele gebeureniissen voor Bolsward be
tekenen.
Wel weten wij, dat de reclame, die hier
door voor Bolsward uitgaat, uiteindelijk
de welvaart van de stad ten goede
moet komen.
Wij beschikken gelukkig over de volle
aantal leerlingen dat zich hiervoor opgaf
overtrof onze verwachtingen. Directeur
en leraren beijveren zich van deze school
een goede school te maken. De outillage
is zeer modern.
Op het ogenblik worden plannen uitge
werkt om een nieuwe school te bouwen
in het uitbreidingsplan Noord.
Voor een centrum-gemeente is het van
groot belang goede onderwijsinrichtin
gen te hebben.
Wij verheugen ons over de uitbreiding
van de Chr. Huishoudschool, evenals we
blij zijn, dat de Prof. Dr. Titus Brand-
sma-Stichting ons heeft medegedeeld,
dat haar school met Internaat in onze
stad zal worden gevestigd.
het tegenbezoek van de Jonge Kerk van# 1949 was voor ons een goed jaar. Het
Engeland, het verblijf in Bolsward van
de deelnemers aan het Internationale
Waterleidingcongres in Amsterdam, het
bezoek van enige groepen Spanjaarden
en dat van Indonesiërs van de Ronde
Tafelconferentie, waaronder Raden Mas^
Kinste soms ris op in goede kroade to
sitten komme en dy sa in ein omhegens
kroadzje litte, der moatste foaral om
sykje.
kans te zijn, dat het bedrag voor het
derde jaar van de Marshallhulp aanzien
lijk zal worden beknot, hetgeen voor
W.-Europa de waarschuwing inhoudt,
dat de Europese landen elkaar steeds
meer onderling moeten helpen, opdat
het zich boven water houde. Tot nog toe
is met de Marshallhulp bereikt, dat de
productie in alle bij het plan betrokken
landen niet alleen op gang gekomen is,
maar die van voor de oorlog al over
treft. Maar er is door die opvoering der
productie ook een moeilijkheid gerezen
tussen de Europese landen onderling.
Ieder land heeft n.l. getracht zoveel mo
gelijk zelf te produceren wat het nodig
had, om niet in het buitenland behoe
ven te kopen, m.a.w. er is een zeker
heeft vorige week besloten de invoer van
olie uit de dollargebieden te beperken
om meer te betrekken uit streken, waar
het dit product voor zijn eigen munt, het
pond sterling, kan kopen en bij maat
schappijen, die met Engels kapitaal
werken, n.l. in het nabije en midden
Oosten. De Amerikanen zijn daarover
allerminst te spreken, en wijzen er voorts
op dat met Marshallhulp in Europa fa
brieken gebouwd zijn, die in het nabije
en midden Oosten gekochte olie ver
werken tot producten, waarvan de Ver.
Staten tot nu toe eigenlijk het monopolie
hadden. Als de Amerikanen klagen dat
-e zo met hun eigen geld van buiten
landse markten worden weggeconcur
reerd, dan zit daar stellig wel iets in. En
het zal de laatste Amerikaanse klacht
ook nog wel niet zijn, want als de door
de Amerikaanse regering gesteunde
nlannen tot groter Europese uitvoer van
allerlei artikelen naar de Ver. Staten,
bevorderd door de devaluatie, slagen,
zullen de Amerikaanse producenten op
velerlei gebied uiting aan hun ontevre
denheid gaan geven. Dat alles houdt de
waarschuwing aan West-Europa in dat
het, dankbaar voor de hulp welke het
van de overzijde van de Oceaan mocht
ontvangen, toch zal moeten trachten
door onderlinge samenwerking der di
verse landen en de met hen verbonden
overzeese landen, zichzelf zoveel moge-
liik te redden.
Ook de afgelopen week bracht geen
aroot nieuws op het gebied van de bui
tenlandse politiek. De
Zuidslavische regering
heeft bekend gemaakt dat het gevaar
voor militaire verwikkelingen met Rus
land nog niet geheel geweken is en de
Turkse minister van buitenlandse zaken
heeft in een rede verklaard, dat het
Turkse volk paraat moet blijven, de uit
gaven voor militaire doeleinden zijn
hoog doch de positie van het Turkse
gebied is dan ook nog onzeker. Onge
veer 200 Amerikaanse militaire deskun
digen komen naar Europa om de landen
van het Atlantisch pact behulpzaam te
zijn bij het op gang brengen van het
Amerikaanse bewapeningsprogramma.
wikkeling van het Indonesische vraag
stuk en de bekroning daarvan enige da
gen geleden door de souvereiniteits-
overdracht.
In vele gezinnen heerste wederom veel
vreugde over de terugkomst uit Indië
van hun jongens.
Gelukkig blijkt, dat zij zich weer kun
nen thuis voelen in hun beroep of bedrijf
en levert de weder tewerkstelling geen
grote moeilijkheden op
Door de vervroegde demobilisatie zullen
nog vele jongemannen in de loop van
het nieuwe jaar terugkomen en ik stel
gaarne voor de goede traditie te hand
haven en de Bolswarders, die nu nog in
Indië zijn, bij de jaarwisseling het beste
toe te wensen.
Met weemoed gedenk ik nog Wiebren
van der Spoel, de enige Bolswarder sol
daat in Indonesië die niet mocht terug
keren.
In onze stad kwamen eveneens verande
ringen. Na de gehouden verkiezing voor
leden voor de gemeenteraad kwamen zes.
nieuwe raadsleden.
Het nieuwe college van Burgemeester
en Wethouders heeft het vertrouwen van
de meerderheid van de raad.
Ik hoop dat het vertrouwen algemeen
kan worden en dat een vruchtbare sa
menwerking Bolsward zal kunnen die
nen.
In ’t jaar 1949 is de raad 13 maal bijeen
geweest.
Er werden vele belangrijke beslissingen
genomen, als de steun aan de Prof .Dr.
Titus Brandsma-Stichting, de aanleg
van de brug bij het Schildwijk, verbou
wing gymnastieklokaal, de aankoop van
landerijen in het plan Noord, restaura
tie van het perceel Dijkstraat 27, de wij
ziging in het reglement Weeshuis, de
aankoop van land bij liet Julianapark en
de verplichte aansluiting op de Water
leiding en de instelling van een raads
commissie voor culturele zaken en het
formeren van een fonds daarvoor.
Ook het woningvraagstuk had de aan
dacht. Het is hier haast niet de tijd, en
de plaats om op dit onderwerp in te
gaan.
Bewondering moet men hebben voor het
geduld van de woningcommissie. Er zal
in onze stad nog veel gebouwd moeten
worden, wil men de groei bij kunnen
houden. Vooral is er behoefte aan grote
en middenstandswoningen. In deze bij
zondere tijden worden grote offers ge
vraagd en niet altijd heeft men begrip
voor het demoraliserende heen en weer
reizen, voor het spook der hopeloze in-
woningen en de ellende van het lange
wachten op een eigen home.
In 1950 zal opnieuw van de bevolking,
maar ook van de woningcommissie veel
gevraagd moeten worden. Het zou voor
ons prettiger zijn, indien we vrij konden
bouwen en vorderingen van woningen
voorkomen.
Gelukkig verrijst er in Bolsward een
nieuw „Elim”, wordt het St. Martini-
gasthuis flink*uitgebreid en bestaan er
plannen om te komen tot een groter
er zitten aan deze verplaatsing van het
zwaartepunt van de strijd tussen Oost
en West ook schaduwzijden voor ons
werelddeel. Het is immers zeer wel
mogelijk dat met de verplaatsing van
Amerika’s grootste belangstelling van
Europa naar Azië de materiële hulp
welke de Ver. Staten thans aan W.-
Europa verstrekken, aanmerkelijk zal
verminderen. Er wordt in de Ver. Sta
ten door zeer bekende journalisten be
weerd dat president
S. Tjondro Negoro, regent te Semarang.
Voor Friesland en ook voor Nederland i
bleek Bolsward geschikt voor het houden -
van Bondsdagen en grote meetings. Ik
denk aan de landdag van de Chr. Vrou
wenbond, waar 2000 vrouwen aanwezig
waren, welke na het congres letterlijk ’t
stadhuis bestormden, aan de jaarverga
dering van de R.K. Werkgeversvereni
ging en aan het tweedaagse congres van
de Schilderspatroonsvereniging „St. Lu
cas” e.a-
De Federatie van de oudheidkamer in
Friesland hield haar jaarvergadering
eveneens in Bolsward. Mij is bekend, dat
op dit gebied voor de toekomst nog
grote plannen bestaan, v.r. van het toe
risme, naar handel en markt.
De Donderdagsmarkt van Bolsward en
vooral de grotere maandelijkse markten
en de speciale markten, als lammeren
kalveren- en paardenmarkt, mogen zich
in een blijvende belangstelling verheu
gen.
Ook de beurs in „de Doele” wordt meer
en meer trefpunt van de Zuidwesthoek.
Een bijzondere vermelding is zeker
waard de groots opgezette „Bolleton-
gersdei”. De belangstelling welke hier
voor heeft bestaan kan men practisch ’n
nationale belangstelling noemen. Het be
zoek van Zijne Excellentie de Minister
van Landbouw, Visserij en Voedsel
voorziening heeft daartoe zeker veel bij
gedragen.
Ook met onze Friese automarkt gaat ’t
goed. De eerste verjaardag van deze
markt bleek een succes, terwijl men in
het nieuwe jaar hoopt dat de outillage
waartoe de raad besloot, gereed zal zijn.
De middenstand en de winkelierscom-
missie heeft ’n goed en druk jaar achter
de rug. Mocht in het begin van dit jaar
de Multishop III zich in een goede be
langstelling verheugen, de activiteit van
de. zakenlieden nadien kan men verbluf
fend noemen.
Niet alleen hun grootse acties met Bolle-
tongersdei en met Sint Nicolaas zijn be
langrijk, doch ook het verfraaien en het
meer service bieden, moeten wel voor
de gemeenschap Bolsward van blijvend
belang zijn.
Bolsward als centrum staat of valt met
de verbindingen naar haar omgeving. In
vele opzichten zijn we voldaan, maar er
blijven nog dringende wensen.
We hebben ons er over verheugd, dat
het L.A.B.gebouw kon worden geopend
en we hopen met de Directie van de
L.A.B de nog slechte verbindingen goed
te regelen.
Na lange jaren trouwe dienst kan men
haast wel zeggen, is de N. T. M. van hier
vertrokken. De moeilijkheden op de
doorverbinding naar Heerenveen zijn
daardoor groter geworden, maar deze
hopen we op te lossen.
Als een dreiging boven de welvaart van
onze stad hangt nog de voorgenomen op
heffing van de tramlijn d.w.z. van de
spoorverbinding met Sneek. We protes
teren zeer heftig hiertegen, omdat wij
weten dat opheffing van deze lijn voor
de welvaart van Bolsyvard nu en in de
toekomst van zeer groot belang is. Niet
door een ieder wordt dit belang goed
gezien, evenwel zullen wij, Bolswarders,
met enige ongemakken van de spoorrails
...j - o-o - I in de stad graag genoegen moeten ne-
medewerking van de pers, zowel van de men_
grote als van de kleine, van bijna alle j ]\jog een ander belang zal door ons col
lege onder ogen moeten worden gezien
en wel het van een centraal punt laten
de geïllustreerde pers en van Poly- vertrekken en aankomen van de bussen.
Bolsward heeft reden tot juichen gehad
Dit is een week- en geen jaaroverzicht
betreffende de buitenlandse politiek.
We zullen dus ook geen breedvoerige
beschouwingen over het afgelopen jaar
houden en willen slechts constateren,
dat ook in 1949 de tegenstellingen tus
sen het Westen en Rusland de wereld
politiek beheersten. Scheen het aanvan
kelijk dat het zwaartepunt van die te
genstellingen in Europa zou liggen, de
Berlijnse crisis bewees dat Rusland hier
thans geen uitbarsting zoekt, en in de
Europese politiek daar uitweek, waar
een standhouden tot een conflict met
het Westen zou hebben geleid. Nu, aan
het begin van 1950 lijkt het er op, dat
het zwaartepunt in de worsteling tus
sen de beide wereldmachten, de Ver.
Staten en Rusland, naar het Verre Oos
ten, naar Azië, is verschoven, waar de
grenzen der invloedssferen van West en
Oost nog niet scherp afgebakend zijn,
alles nog vloeiende is, en beide partijen
het terrein nu trachten af te bakenen,
de a.s. conferentie der ministers van het
Britse Gemenebest op Ceylon houdt
daarmede verband. Heeft Europa daar
door wellicht een adempauze gekregen,
Evenals het vorig jaar kunnen we zeg
gen, dat 1949 voor Bolsward een goed
jaar is geweest.
Op 1 Januari van dit jaar telden wij 7521
inwoners, op vandaag 7611, een gesta
dige groei, waarin we ons mogen ver
heugen.
206 kinderen zagen het levenslicht, ter
wijl 87 mensen hun ziel weer teruggaven
aan de Schepper.
Een groot aantal overledenen behoorde
tot oude mensen die overweldigd werden
door de in het begin van het jaar heer
sende gevaarlijke griep.
Het doodgaan schokt ons mensen altijd
en zeker onze gemeenschap Bolsward,
waar men zo intens meeleeft met eikaars
verdriet. Geschokt werden wij als we
hoorden, dat een pasgetrouwde vrouw
stierf, dat een jong meisje op vacantie
door Gods Hand werd getroffen, dat een
jonge begaafde architect zijn pasbegon-
nen levenswerk moest afbreken, en als
een jonge moeder na het verlies van
hair eigen kind ook zich zelf opofferde.
Bolsward heeft in dezen medegeleefd.
Het aantal huwelijken bedroeg dit Jaar
64, waarvan bijna alle ook voor het al
taar werden gesloten of in de kerk wer
den bevestigd. Het aantal echtscheidin
gen liep terug van vier tot één.
Er werden drie kinderen levenloos aan
gegeven.
Het jaar 1949 stond vooral in het teken
van een versteviging van Bolswards po
sitie. Als druk bezochte toeristenstad en
vooral ook in de uitbouw van haar po
sitie als belangrijk .centrum voor de
Zuidwesthoek.
Op cultureel gebied wist de stad Bols-
Doopsgezind rusthuis.
Het jaar 1949 was ook op ander gebied
een goed jaar, n.l. de fabriek van de
N.V. „Hollandia” Is zo goed als ver
nieuwd, terwijl eerstdaags de N.V. N.-
Nederlandse Margarinefabriek op volle
toeren zal gaan draaien.
In voorbereiding is de herziening van
het uitbreidingsplan en het opstellen van
een komplan voor de binnenstad.
Veel aandacht zal worden besteed aan
de voorziening van een goed industrie
terrein.
Het gemeenschapsleven bloeide weer
volop. Ik dank graag al die stille wer
kers, die hun vrije tijd aan de gemeen
schap beschikbaar stelden.
Ik maak gewag van het concours van
de Chr. Muziekver. „Oranje”, van het
sportevenement „Der acht van Bols
ward” en andere elfstedentochten, van
de feesten ter gelegenheid van het 70-
jarig jubileum van Lycurgus-Wilhel
mina, van de D. B. S.buurtfeesten, van
de gouden jubileumfeesten van de Gro
ninger visclub, van het werk van de
Oratoriumvereniging, kortom, dank ik
allen, die in hun verenigingen leiding
geven.
In het overzicht wil ik gaarne nog me
moreren het afscheid van Dr. ten Cate
en de vreugde -van het Katholieke be
volkingsdeel van onze stad, toen weder
om een hunner als bisschop door hen
werd ingehaald.
Ten slotte noem ik nog het grondonder
zoek door de B. P. M. in hét Zuidwes
telijk deel van onze provincie, waartoe
een groot aantal arbeiders gedurende
enige maanden in onze stad werden ge-
stationneerd.
De reële winst welke 1949 voor Bols
ward bracht, is in het kort, meer toeris
tencentrum, beter verzorgingscentrum
voor de omgeving, twee scholen en een
fabriek.
Het was weer goed te zijn in Bolsward,
wij mogen zeker God dankbaar zijn, dat
alles zo gegaan is en Hem smeken ook
in de- toekomst ons werk te willen ze
genen.
Ook dank ik de leden van de raad, voor
de medewerking en activiteit.
Ik hoop dat de samenwerking in 1950
wederom vruchtbaar moge zijn.
Ik dank de beide Wethouders voor hun
prettige samenwerking, de Secretaris en
de ambtenaren voor hun ijver, de hoof
den van dienst en de politie voor hun
pi^dewerking. Ik dank het gehele ge-
jpèentepersoneel voor hun arbeid.
Ik dank de B.B.G. en de P.F.C. voor
de Ver. Staten het economisch nationa
lisme elders trachten te bestrijden, ze
niet schromen er zich zelf aan schuldig
te maken, als de omstandigheden er
aanleiding toe geven.
I.
Hwdt hat
de
i/
A
9
Bolswards Nieuwsblad
tl
ti
n
|1949
