Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
üs hjoed Q Q
to sizzen I
46e Jaargang
No. 2
Vrijdag 6 Jan, 1950
Uitgave van DruRKerij Fa A.J.OSINGA - Bohward
er wel
eens over nage-
Kwasi blijmoedig
eens over nage-
de J.
ten goede komt aan het peil van uw zo
BIDAULT
communisten
en beslissin-
komt u natuurlijk telkens het „van een
lo(o)tje getikt” worden tegen.
doel”.
Heeft
Friese avond.
's Avonds was het feest. Op verzoek
van het hoofdbestuur was aan de Leeu-
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
zich tevens uit voor kosteloos onderwijs
bij de opleiding.
In de huishoudelijke zitting werd ten
aanzien van het salarisvraagstuk een
motie aangenomen, welke ter kennis van
de Regering en de pers zal worden ge
bracht.
Klaei dy kreas en dimmen en sa moai,
datst altyd noch moaijer bitelje kinste.
„culturele” vereniging?
Ziezo, daar staat het dan zwart op wit.
Een mes, dat aan vier kanten snijdt
en vier vragen, die te denken geven. De
laatste vier zouden trouwens nog met
gemak zijn te vermeerderen. Moet men
principiële tegenstanders van het loten
dié deze „attractie” niet hebben ge
wenst en verwacht 20 maar trachten
over te halen of „voor schut” te zetten.
Moet men de vergaderingen, die vaak
toch al zo lang duren, er door gaan
rekken? Is het uit moreel oogpunt wel
veroorloofd bijv, de middenstanders te
gen elkaar uit te spelenk m. a. w. A iets
te laten geven, omdat B het ook doet
en omgekeerd? Is het verantwoord te
speculeren op de „gokzucht” van het
publiek? Enz. enz.
Misschien zegt U na lezing van dit
epistel, dat de schrijver zelf van lotje
getikt is. Kan er nu niets meer „op
door”? Mag men nu nooit eens een aar
digheidje hebben? Mag iedere vereni
ging niet zelf uitmaken of men loten
wil of niet? Natuurlijk mag iedere ver
eniging dat en natuurlijk krijgt u geen
proces verbaal noch van ons, noch van
de politie als u met (aangevraagde en
toegestane) loterijtjes doorgaat. Maar
de pers is er nu eenmaal ook om af en
toe eens een mening te laten horen,
om de vinger eens op een wondeplek
te leggen, om zoiets als volksvoorlich
ting en beïnvloeding van de publieke
opinie te plegen. Uit dien hoofde is bo
venstaande geschreven.
Het N. O. V.-congres
te Leeuwarden.
De Nederlandse Onderwijzersvereniging,
de grote landelijke organisatie van leer
krachten bij het Openbaar Onderwijs
die in 1946 tot stand kwam na de fusie
tussen het N. O. G. en „de Bond”, hield
in de laatste week van het voorbije jaar
haar driedaagse algemene vergadering
in de Harmonie te Leeuwarden.
Het congres, dat uitstekend geslaagd is,
had verschillende hoogtepunten.
Daar waren allereerst de magistrale
openingsrede van voorzitter Zevenber
gen, die zijn laatste algemene vergade
ring presideerde en de begroetingen van
genodigden en buitenlandse vertegen
woordigers uit Engeland, België, Frank
rijk en Indonesië. De toespraak van
laatstgenoemde in het bijzonder oogstte
een zeer warm en langdurig applaus.
Verder werden op de eerste dag inlei
dingen gehouden over organisatorische
aangelegenheden.
Het voorstel tot stichting van een staat
kundig paedagogische werkgemeen
schap werd teruggenomen. De behoefte
hieraan werd niet gevoeld.
Bij de taak om ook op school harmo
nische mensen te vormen, die weet heb
ben van de grondpijlers ener nieuwe
maatschappij: waarheid, gerechtigheid
en liefde, moet het versterken van de
internationale banden, het in betekenis
doen verminderen van de nationale gren
zen, het propageren van een interna
tionale rechtsorde, U. N. O., enz., de
volle aandacht hebben.
De afd. Meppel wilde de politieke de
linquenten, die weer voor de klas mogen
staan de gelegenheid geven als lid van
de N. O. V. toe te treden. Dit voorstel
had te voren op vergaderingen en in de
vakpers al heel wat beroering gewekt.
Het congres verwierp het na een vrij
bewogen debat met grote meerderheid.
De tweede dag ving aan met een inlei
ding van de heer Evers over de instel
ling van een paedagogisch centrum met
een maandelijks verschijnend orgaan
over onderwijs en opvoeding. Met alge
mene stemmen werd hiertoe besloten.
Aan het hoofdbestuur werd opgedragen
krachtig te ijveren voor het herstel van
de grondwettelijke rechten der gehuw
de onderwijzeres. De vergadering sprak
als het wellicht in uw woordenboek
staat gespeld: om het „lootje”.
toestand in Azië onderwerp van bespre
king zal zijn. De vertegenwoordigers
van India daar zullen trouwens niet ge
diend zijn van de uitlating van de nieu
we Australische minister van buiten
landse zaken, die op weg naar deze con
ferentie, al heeft verkondigd dat
Australië en Nieuw-Zeeland
de leiding in Z.O. Azië zouden moeten
nemen en met Amerika samenwerkend
er de boel wel zouden redderen. Daar
over zal India wel het nodige ter confe
rentie hebben te zeggen. Misschien zal
ter conferentie ook tussen India en Aus
tralië gedebatteerd worden over de Indo
nesische eis dat Nederlands Nieuw Gui
nea in de Ver. Staten van Indonesië op-
genomen wordt. Zijn de Australiërs, die
het andere deel van Nieuw Guinea be
heersen, daarop erg gesteld? En aan de
orde kan ook komen het geschil tussen
India en Pakistan over Kasjmir, waar
uit een oorlog dreigt voort te komen
als er niet spoedig een oplossing wordt
gevonden.
De kloof wordt nog vergroot door al
lerlei andere geschillen, o.a. is India
wel, Pakistan niet met de Engelse deva
luatie meegegaan, met als gevolg stil
stand van het handelsverkeer tussen
deze twee op elkaar aangewezen lan
den.
Pakistan krijgt thans inplaats van kolen
uit India, kolen uit Polen! En om nog
even op Australië terug te komen: in
teressant is de neiging van dat deel van
het Gemenebest om zich in de Aziati
sche kwestie meer op Amerika te oriën
teren wel. De vraag is echter of deze
beide landen het eens kunnen worden
over de positie van Japan in het spel
der machten in Azië. Amerika wil Ja
pan als sterke pion in dat spel betrek
ken en als het zelf om politieke redenen
het strategisch gewichtige Formosa niet
in handen houden kan, het bij het vre
desverdrag met Japan weer aan dat rijk
toewijzen, waartoe het ook jarenlang
behoorde, al is het na de oorlog aan
China beloofd. Maar hoe denkt Austra
lië over een opnieuw bewapend Japan
dat voor de Ver. Staten in Ó-ost-Azië de
land de Chinese communistische rege
ring wel zal erkennen en de Ver. Staten
dat voorlopig in ieder geval niet zullen
doen.
Men zal aan Westelijke zijde natuurlijk
zo weinig mogelijk de aandacht laten
vallen op dit verschil van inzicht, maar
het is er toch maar. Nu is het inderdaad
zeer moeilijk om ten opzichte van het
Verre Oosten jeen politiek te vormen.
Het beeld is ingewikkeld en heeft voor
de Ver. Staten aspecten van binnen- en
buitenlands politieke aard. Aan het eind
van dit jaar zijn er in de Ver. Staten
congresverkiezingen en de republikeinen
zetten er alles op om dan de baas te
worden. Daarom trachten een aantal
hunner leiders de kiezers in het gevlij
te komen, door hun enerzijds beperking
van de Marshallhulp te beloven om be
lastingverhoging te voorkomen en an
derzijds op hun communistenvrees te
speculeren, door te eisen, dat de Ver.
Staten de Chinese communistische re
gering niet zullen erkennen en Tsjang
Kai Sjek in zijn laatste bolwerk op For
mosa zullen blijven steunen met wa-
penleveringen en desnoods de Ameri
kaanse vloot zullen inzetten om een
communistische landing op Formosa te
verhinderen. Hoewel enkele staatslieden
uit Trumans omgeving dit standpunt ook
innemen, schijnt voorlopig de officiële
Amerikaanse politiek er op gericht de
zaken slepende te houden: geen erken
ning van de Chinese communistische
regering, voortzetting van de steun aan
Tsjang Kai Sjek, om te zien wat hij er
van maakt, doch geen directe Ame-
kaanse deelneming aan de strijd tegen
warder afdeling verzocht een avond te
beleggen met een Fries karakter. De zeer
talrijke aanwezigen hebben kunnen ge
nieten van fragmenten uit „Fryske
Trou” en de Skotse Trije, uitgevoerd
door leden van het „Ljouwerter Krite-
toaniel” (de „Skotse” moest worden
herhaald), rhythmische dans onder lei
ding van mevr. Smit-Heybrock, zang van
de heer G. Visser met piano-begeleiding
van mej. J. Glastra en het optreden van
de Fryslan-sjongers, de gebr. Krips en
B. van der Wal. Vooral laatstgenoemde
was als conferencier van de avond on
verbeterlijk. Het salonorkest „Sinnema’
zorgde voor entre-acte muziek. Het was
een echt Friese avond, welke ook bij de
vele niet-Friezen een uitstekende indruk
heeft achtergelaten.
Sportweek Leeuwarden 1950.
Het Comité „Sportweek Leeuwarden
1950” is in zijn eerste vergadering in
het nieuwe jaar wel tot de conclusie
gekomen, dat er in de komende weken
bergen werk te wachten staan.
De uitgebreide agenda kon bij lange na
niet worden afgewerkt. De contactleden
brachten verslag uit van de voorbespre
kingen, welke met vertegenwoordigers
der hun toegewezen takken van sport
waren gevoerd. Hieruit bleek, dat er
grote belangstelling voor het komend
gebeuren bestaat, maar op dit ogenblik
nog geen zekerheid kon worden verkre
gen of de sportgrootheden, die men
gaarne in Friesland wil zien optreden,
ter beschikking zijn. Een en ander hangt
samen met tal van omstandigheden in
andere delen van het land. Zeer waar
schijnlijk is, dat de beste Nederlandse
tafeltennisspelers naar Leeuwarden ko
men en een korfbalwedstrijd tussen het
Amsterdamse en het Friese twaalftal zal
plaats hebben.
Zeer binnenkort vindt weer een bijeen
komst plaats. In de resterende tijd zal
het contact worden voortgezet en dan
hoopt men een voorlopig programma
te kunnen samenstellen.
Skylger klub to Kopenhagen.
Elke simmer komme der Deenske gas
ten yn de Jongerein-, Folkshegeskoalle-
en oare kampen op Skylge (studinten
en oare leden fan it Dansk-Frisisk Sel-
skab hwaens foarsitter fan ’t jier ek in
lêzing oer de Noard-Fryske kwestje
hélden hat yn ien fan de Jongerenkam
pen).
Dy hawwe nou yn Kopenhagen gear
west en in club oprjochte. Ie iennichste
bitingst om lid wurde to kinnen is, dat
immen dielnomd hat oan in kamp op de
Stifting „Skylgeralén”. De clubleden
.sille Frysk leare en propaganda foar de
Stifting en it eilén meitsje.
Hwat hat Gabe Skroar
Het gaat ons m onderstaande namelijk >z€n „schooien”) om prijsjes èn voor
niet om U, maar om het „lotje’\ of^zo- zakenman, èn voor particulier een ware
last is geworjeri| 00^ aj geeft men fat-
soenshalve met een 11
Er zijn twee soorten van mensen, men-1gezicht taarten, poppen, koffie, thee en
r“ j.-i--
bij de warme kachel zitten en mensen,
die van de 6 avonden er 10 zijn bezet
door vergaderingen. Misschien is er ook
nog een tussensoort, die zowel de hui
selijke- als de gemeenschapsbelangen
tracht te behartigen en die het ene dus
doet en het andere niet nalaat.
Snelle verschuivingen in het Oosten. Het
Westen weifelt. Tsjang Kai Sjek op For
mosa. Truman zeilt tussen de klippen door.
De rol van Pandit Nehroe. De conferen
tie op Ceylon. Pakistan kolen uit Polen.
Australië en Nieuw-Zeeland. West-Duits-
land. Bidault had succes. Finland. -
Egypte. -
do-China) is onder de regering-Bao Dai
onafhankelijk verklaard binnen de Fran
se Unie, terwijl er een heftige strijd
woedt met de opstandige beweging van
dr. Ho Tsji Minh die van een Vietnam
in de Franse Unie niets wil weten en
een volkomen onafhankelijk, waarschijn
lijk op communistisch China steunend
Indo-China wil. En Mao Tse Toeng, de
Chinese communistische leider vertoeft
nog steeds in Moskou, wat wijst op
diepgaande besprekingen
gen daar. Tegenover de omlijnde poli
tiek welke we dus aanstonds van Mos
kou en Peking kunnen verwachten, stelt
het Westen
al heel weinig, ja geeft het eigenlijk de
indruk, van verdeeldheid omdat Enge- pen heen te willen zeilen door enerzijds
Sfeun aan TSjang Kai Sjek te hand
haven, doch anderzijds dat niet met de
volle inzet van Amerika’s kracht te wil
len doen, wat de Ver. Staten vervreem
den zou van Engeland en ook wel eens
het einde van de Marshallhulp zou kun
nen betekenen.
Een ander argument pleit volgens de
gematigde Amerikaanse politici tegen
direct Amerikaans militair ingrijpen aan
Tsjang Kai Sjeks zijde op Formosa. De
jonge Aziatische staten als India en In
donesië die nog erg wantrouwig zijn,
zouden dit als een poging, nu van de
Ver. Staten, zien om Westers kolonia
lisme en imperialisme in Azië te hand
haven en dat zou de samenwerking van
het Westen met die jonge staten, welke
zo zeer nodig is, belemmeren. Nodig
van beide zijden, want al hebben deze
jonge Aziatische staten, volgens
Pandit Nehroe
geen tijd zich met de machtspolitiek te
bemoeien, ze kunnen er toe gedwongen
worden.
Maar zowel India als Engeland zijn van
mening dat men nu eenmaal de werke
lijkheid heeft te aanvaarden. Nu de
communisten baas zijn in China, dringen
zowel commerciële als politieke redenen
tot het aanknopen van betrekkingen met
hen, dus tot een erkenning van de com
munistische regering, om een sfeer te
scheppen waarin misschien nog iets te
bereiken valt. Voor een uitdagende po
litiek voelt men daar niets, al beseft men
waakzaam te moeten blijven. Vandaar
de conferentie van ministers van het
Gemenebest op Ceylon, waar de gehele
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Is U ook al eens van een Lotje getikt? Mijn liefje, wat wil je nog meer!
Neen, wij bedoelen niet te vragen of u En toch.
zelf van lotje getikt bent, dat zou toch i. Heeft U er wel c:~: zz~z
wei een al te onfatsoenlijke vraag zijn, dacht, dat het vragen (u mag ook le-
kastanjes uit het vuur moet halen?
Sedert aangenomen kan worden dat
Rusland
ook atoombommen maakt, schijnt men
er in Amerikaanse kringen nog meer
van overtuigd, dat W.-iDuitsland een rol
in het Europese defensie-systeem moet
spelen. Ook al geeft men toe, dat de
Duitse herbewapening het risico mee
brengt dat Duitsland in een oorlog wel
eens de zijde van de tegenpartij zou
kunnen kiezen. Zij, die dit laatste vre
zen, kunnen voor hun mening aanmoe
diging vinden in het feit, dat de pas
weer in West-Duitsland opgerichte
Duits-natiohale partij, de bekende con
servatieve partij van vroeger, in begin
sel niet tegen samenwerking met de
Sovjet-Unie is. Nogal bedenkelijk, om
dat deze partij altijd de sympathie ge
noot van vele van Duitslands grote mi
litaire figuren. In Frankrijk sleepte
Bidault
de begroting door de Nationale Verga
dering door voortdurend de vertrou
wenskwestie te stellen. Zijn meerderheid
was tenslotte maar 21 stemmen. Maar
de positie van het kabinet blijft wankel
thans zijn er meer moeilijkheden met de
socialisten over de collectieve arbeids
contracten. Rusland zette Finland weer
eens onder druk, het beweert dat dit
land oorlogsmisdadigers herbergt.
In Egypte zijn de eerste uitslagen van
de parlementsverkiezingen gunstig voor
de Wafdisten, die een vooruitstrevende
politiek voorstaan, voor zover men daar
van kan spreken in dit vrij achterlijke
land.
Het gehele vasteland van China is nu in de Chinese communisten waarom
communistische handen, het communis- Tsjang Kai Sjek nu eigenlijk heeft ver-
tisch bewind daar is door India erkend zocht door ook Amerikaanse troepen
en zal deze week waarschijnlijk nog‘naar Formosa, een strategisch zeer be
door Engeland erkend worden, Indone- langrijk eiland, te zenden, al is de Ame-
sië is souverein geworden, Vietnam (In- rikaanse vloot in de wateren daar wel
1 versterkt. Al met al schijnt het er
Truman
thans in de eerste plaats om te doen ide
buitenlandse politiek buiten de partij
strijd te houden, welke in de nieuwe
congreszitting, met de congresverkiezin
gen op de achtergrond, in volle heftig
heid schijnt te zullen uitbarsten. Tot
nog toe was n.l. tussen democraten en
republikeinen overeen gekomen, dat de
buitenlandse politiek boven-partijdig
zou worden gevoerd, dus een uiting zou
zijn van de wil van de beide grote Ame
rikaanse partijen. Nu dit compromis
door het optreden van een aantal repu
blikeinse leiders gevaar loopt, schijnt
Truman laverende door de moeilijkhe-
noch in de stad, noch op de vlecken en
dorpen, uit de omtrek, of er is een „at
tractie” aan verbonden.
U kunt dat in -welhaast ieder kranten
berichtje lezen (zo wij het er lotje-moe
tenminste niet hebben uitgelicht) of.
het zelf meemaken.
De attractie bestaat dan in de regel uit
een „kleine” verloting, tot stijving van
de kas of ter bestrijding van de on
kosten.
Natuurlijk is die aankondiging „attrac
tie” een misleiding, want het nieuwe,
het originele, kortom het attractieve is
er al lang af.
Het verlotinkje in of na de pauze is zelfs
geen ontspanning meer, het is voor vele i
verenigingen geworden tot een (mis-
&hien noodzakelijk) kwaad en voor de
bezoekers is het vaak onplezierig om-
dat het vaak niet weinig van de nacht
rust vergt, daar de vergadering er soms
door gerekt wordt tot welhaast in het
oneindige.
Eerlijk, wij hebben een hekel aan die
loterijtjes, aan dat van Lotje getikt
worden en we geloven van vele lezers
met ons. Niet omdat we persoonlijk
steeds pech hadden, want we hebben
zelf al eens tot de gelukkigen behoord.
Dat was toen we een paar washandjes
wonnen op het feest van de Nieuwe
Buurt Vereniging.
Dat is ook niet, omdat we principieel
op loten tegen zijn, al kunnen we veel
morele bezwaren, tegen het loten als-
zodanig, ‘moeilijk weerleggen. Het gaat
in de meeste, ja, we mogen gerust zeg
gen, in alle gevallen immers voor het
goede doel. En heiligt het doel de mid
delen (niet een beetje)?
Toch hebben we het land aan al die
vriendelijke Lotjes, die ons wekelijks
(en soms bijna dagelijks) op de schou
der tikken om één of meer lo(o)tjes te
verkopen.
Natuurlijk niet omdat deze Lotjes zo
vriendelijk zijn, niet omdat wij het niet
waarderen kunnen, dat ze zich zo
„spontaan beschikbaar stelden” en ook
niet omdat we deswege nog nooit
„neen” hebben durven zeggen en toch
maar weer een paar kwartjes of een
paar dubbeltjes offerden.
Maar enkel omdat wij het systeem niet
goed kunnen keuren.
Dat de Fryske Krite op de jaarverga
dering al lotende een paar Friese boe
ken en de Ijsclub een paar schaatsen aan
de man tracht te brengen, is op zich
zelf nog zo kwaad niet.
Maar het loten is tot een hobby gewor
den, tot een mode, en het gaat van
kwaad tot erger.
Het is voor een bestuur van een (meest
al permanent noodlijdende) vereniging
ook zo verleidelijk. Het loterijmesje
snijdt immers unicum in de messen
wereld van vier kanten.
In volgorde zullen we ze aan U voor
stellen.
Kant 1. De entree’s kunnen lager ge
steld worden, omdat het loterijtje in dc
pauze flink opbrengt. Daarom kan men
meer publiek verwachten.
Kant 2. De lastige „vermakelijkheids
belasting” (uit welks opbrengst tussen
twee haakjes noodlijdende verenigingen
kunnen worden gesteund!) kan hier
door „eerlijk” worden verminderd.
Kant 3. De verloting zelf kost geen
geld. Enkele zakenmensen of particu
lieren willen wel enkele prijsjes be
schikbaar stellen (z.g. voor reclame) en
de nummertjes kan men desnoods zelf
schrijven, geheel de opbrengst is dus
„schone winst”.
Kant. 4. Doordat de uitslag (door
gaans) aan het einde van de vergade
ring bekend wordt gemaakt, houdt men
het publiek, dat altijd de (eveneens af-
keurenswaardige) gewoonte heeft de
vergadering even vóór het einde te ver
laten, op een handige manier vast.
Een mes dat aan vier kanten snijdt.
Het gaat ons in onderstaande namelijk
soenshalve
sen die meer houden van krantlezen en wat njet aj?
2. Heeft U er wel eens over nage
dacht, dat in geval de opbrengst van
het loterijtje de lage entreeprijzen moet
compenseren u eigenlijk èn het ge
meentebestuur, èn het publiek op een
handige, maar niet zeer sympathieke
i wijze bedot? De belasting wordt er door
Hoe het ook zij, of het nu is „uit de cntdoken en 00k aj js men wettelijk vrij,
krant” of „uit 1®^vaLr'(IJS”’ ieder geval zedelijk is men toch verplicht via de
x x- |00|jes bjj fe dragen „voor het goede
- - - doel”.
Er kan bijna geen vergadering meer zijn, j 3 Heeft jj er wej
dacht, dat dusdanig gevraag (lees s.v.p.
ook hier „gebedel” of desnoods „ge-
schooi”) om de (laatste) lootjes kwijt
te raken, een voorzitter en een vereni
ging eigenlijk onwaardig moest zijn?
4. Heeft U er wel eens over nagedacht
dat het loten-uit-den-treure nu juist niet
Bolswards Nieuwsblad
Van Lotje getikt
aast nn« in nnriArstaanrip nampliik 1 x-
