Producten
aan de lopende band
Gabe Skroar
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
n
No. 6
46e Jaargang
Vrijdag 20 Jan. 1950
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa
A. J. 09 INGA - B o 1 sward
Prinses Margriet was gister jarig.
Hwat hat
de J.
minister van buiten-
ACHESON
Engeland en
üs hjoed I
to sizzen
front duidelijk
aan alle tege-
Goede en ünbilekke waer wurdt altyd
opsocht, al leit se noch sa efteröf.
heid zijn zich met de rivalen uit andere
gewesten te meten. Men moge over top
prestaties denken zo men wil, het valt
niet te ontkennen, dat de aanwezigheid
van grote krachten op een of ander ge-
gebied de propaganda ten goede komt.
De namen Abe en Foekje spreken te
dien aanzien duidelijke taal.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
onze
tien-
De Finse regering
heeft besloten de eis van Rusland tot
uitlevering van z.g. oorlogsmisdadigers
af te wijzen. Een moedig besluit van
zo’n kleine nabuurstaat. Voorts kwam
uit Japanse communistische kringen het
bericht, dat Stalin en de Chinese com-
munistefnleider Mao Te Toertg het te
Moskou maar niet eens kunnen worden.
De Russen schijnen de vier noordelijke
Chinese provincies, o.a. Mansjoerije in
hun sfeer te willen trekken en Mao blijft
ze terecht als Chinees gebied beschou
wen. De Japanse communisten staan
aan de zijde van de Chinees en hebben
zelfs een hunner leiders uitgeworpen,
omdat hij het Russische standpunt deel
de.
Is het Aziatisch communisme dus Tito-
istisch?
De Amerikaanse
landse zaken
Abonnementsprlj»
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijsr 10 cent per mm
Giro 87926
maar daarI
om eer-
dwingt. Dat zien de Engelsen ook wel
in en zij schijnen achter de Fransen te
staan. Anderzijds is W.-Duitslands me
dewerking nodig om de economische
samenwerking in West-Europa tot een
succes te maken. Dat is nodig en dat
eisen ook de Amerikanen. En nu rijst de
vraag of de Ver. Staten druk op Frank
rijk zullen uitoefenen om weer toe te ge
ven1 aan de Duitse wensen of zullen ook
zij zich achter Parijs stellen en Duits
land door een verenigd
maken, dat er een eind
moetkomendheid is?
van de intelligenten, die een onderlaag erts van het Franse Lotharingen, m.
moeten hebben, waar zij op voort kun
nen bouwen.
Deze situatie is onbillijk en onharmo-
De Overheid en de sport.
Op de eerste vergadering in het nieuwe
jaar van de gemeentelijke commissie
voor lichamelijke opvoeding te Leeu
warden werd met grote voldoening ge
constateerd, dat zich in de houding der
autoriteiten ten opzichte van de sport
een grote verandering voltrokken heeft.
In vroeger dagen richtte men zich met
adressen e. d. tot het gemeentebestuur
en kreeg men meestal nul op het request,
thans komen de autoriteiten tot de sport
en verzoeken een rapport samen te stel
len omtrent de wenselijkheid van ver
betering en uitbreiding van sport- en
speelvelden. Het onderling contact is ge
heel veranderd en het gevolg ligt v00r
de hand: Er worden resultaten bereikt,
getuige het aangenomen voorstel van
B. en W. tot het aanleggen van een
grote Jachthaven met daaromheen een
uitgebreid terreinen-complex.
Verheugend is ook, dat er in vrijwel
alle raadsfracties belangstelling voor
deze vraagstukken bestaat.
Wat Friesland ook nog nodig heeft is
een sintelbaan voor de beoefening van
de athletiek. Wanneer deze er is, zullen
de Friese cracks beter in de gelegen-
Medische sportkeuring.
Medische sportkeuring is een dringende
eis voor hen, die daadwerkelijk sport
beoefenen en verschillende bonden stel
len een medisch onderzoek reeds ver
plicht. Niet overal is deze zaak nog vol
doende geregeld. In Leeuwarden kan
men echter een toenemende belangstel
ling constaeren.
In het afgelopen jaar werd dan ook een
record-aantal keuringen verricht, n.l.
1070.
Oud zeer blijft. Schuman contra Schu
macher. Engeland en de Spaanse kwestie.
De atoombom 1000 maal verzwaard.
Geheim en niet geheim. Gaat Rusland
zuiveren? Moedig Finland. Het Verre
Oosten. Egypte.
den verwezenlijkt,
aan ons karakter viel geen waardering-
in-cijfers te beurt.
Wie de meeste cijfers haalde was een
hele Piet. Was het dan niet vanzelf
sprekend, dat de pupil in questie meen
de dat dit het één en het al was. Dat hij
zich toelegde op het behalen van het
hoge cijfer alleen, zij het soms met list
en bedrog, met buurmans hulp en „spie
ken”?
Van disharmonie gesproken.
Daar is nog een euvel, waaraan
scholen lijden, hoewel men reeds
tallen van jaren beter weet.
Het onderwijs begint zijn taak bij de 6-
jarigen, die verbaasd en verlegen de
grote school binnenkomen en daar al
binnen een maand leren, dat één en één
twee is en die binnen een jaar reeds
te onderscheiden zijn in knappe of vlug
ge en domme of luie leerlingen.
Dit laatste zegt op zich zelf nog niets.
Men kan zeer wel dom, lui of alleen
maar traag zijn, zonder imbeciel te zijn.
Wel zegt het ons iets, dat allen hetzelf
de onderwijs krijgen, ook al blijven de
tragen éénmaal en andermaal zitten. De
fout is deze, dat onze toekomstige mi
nisters, geleerden en uitvinders tussen
hun zesde en hun twaalfde jaar precies
hetzelfde leren als de toekomstige blik
slagers, kippenhouders en stempelaars.
Intelligente kinderen van deze leeftijd
die zich zo bij uitstek leent voor hei
oefenen van het geheugen en die dus
buitengewoon goed gebruikt kan wor
den, moeten kruipend vorderen in hun
ontwikkeling, omdat zij zich aan moe
ten passen aan het tempo van de minder
intelligente.
En de minder intelligenten leren allerlei
dingen, waar zij later niets meer aan
zullen hebben, maar zij moeten dit, om-
deze conferentie zijn gering, een com
missie om de economische hulp aan Z.-
0. Azië te bestuderen werd ingesteld.
Op het verschil van mening in het Ge
menebest zelf bestaande over de erken
ning van communistisch China viel nog
eens scherp het licht, toen Rusland ten
tweede male trachtte de vertegenwoor
diger van nationalistisch China uit de
Veiligheidsraad te verwijderen. Met Z.-
Slavië stond India aan Russische kant.
De andere landen, ook die Peiping reeds
erkenden, achtten een verwijdering
voorbarig.
Rusland weigert thans deel te nemen aan
de besprekingen in alle organen van de
Ver. Naties, waarin nog vertegenwoor
digers vannationalistisch China zitten.
Intussen mag er wel op gewezen, dat
ook al blijken Mao Tse Toeng en de
zijnen Titoïsten, de gevaren voor de na-
buurstaten van China er niet minder
door worden. Misschien eer groter, want
nationaal-communisme zal meer dan Sta
linistisch communisme de Chinezen in
die nabuurstaten doen ijveren voor een
vereniging met het grote vaderland.
In Egypte
heeft de Wafd partij die zo’n grote ver
kiezingsoverwinning behaalde, de rege
ring aanvaard. Nahas Pasha is de nieu
we minister-president, die een vooruit
strevend programma heeft, waarvan de
uitvoering echter belemmerd zal worden
door het feit, dat in de buitenlandse
politiek moeilijkheden dreigen met En
geland, omdat de Wafdisten ook de Soe
dan zullen ontruimen en met Israël om
dat zij willen, dat Arabisch Palestina
hersteld wordt. Dit alles veronderstelt
een sterk leger, dat kost geld en zal er
dan nog wat over zijn voor binnenland
se hervormingen?
verstand en ambitie worden zo in grote
hoeveelheden vermorst en gaan verloren
ten koste van onze kennis, beschaving
en arbeid.
Terwijl de meest intelligenten (zo zij
geld hebben) de middelbare scholen
bereiken met slechts een fractie van de
wijsheid die zij hadden kunnen hebben
en met wat erger is een aantal
lege en ongebruikte jaren achter zich
die hen gewend hebben aan luilakken
en een traag tempo, worden de minst in
telligente™ de maatschaopij ingeslingerd
met een hoofd vol overtolligheden, die
er moeizaam en ten koste van ontelbare
uren heerlijk zonlicht zijn ingeperst en
die binnen een paar jaar weer vergeten
zullen zijn.
De een luiert, de ander martelt, de een
leert te weinig, de ander te veel en geen
van beiden leren zij dat, wat zij elk
voor zich beslist het hardste nodig heb
ben.
Wij hebben van het onderwijs een fa
briek gemaakt, waarin aan de lopende
band mechanische serie-producten wor
den vervaardigd. Dit herinnert aan de
spreekwoordelijk geworden worstfabriek
waar aan de ene zijde talloze gillende,
springlevende en heftig-verschillende
varkens in worden geduwd en aan de
andere kant talloze gelijkvormige wor
sten te voorschijn komen.
Maar kinderen zijn geen varkens, zij
hebben een andere hogere bestemming
dan te worden verwerkt tot een een
heidsproduct en zij zijn te goed voor
een vervaardiging aan de lopende band.
Acheson
schijnt daarvan vast overtuigd, want hij
heeft’ voorspeld dat Mao’s verblijf te
Moskou zou leiden tot een breuk tus
sen Russen en Chinezen en hij wees er,
blijkbaar om het vuur wat aan te wak
keren, ook nog eens op, dat Rusland
het inderdaad voorzien had op een groot
Chinees gebied in het Noorden. Deze
verwachtingen omtrent de Chinese com
munisten hebben er intussen de Ver.
Staten niet toe gebracht hen als de
heersers in China te erkennen, integen
deel deze erkenning schijnt op de langt
baan geschoven nu te Peiping Ameri
kaans diplomatiek bezit en ook dat van
andere landen die de regering van Mao
nog niet erkenden, is in beslag geno
men. Zelfs Australië en Zuid-Afrika, de
len van het Gemenebest, volgden nog
niet het voorbeeld van
India en zo leverde de
conferentie van Colombo
ook ten opzichte van de erkenning van
het Chinese communistische bewind
geen eenstemmigheid. De vruchten van
het eens te worden over de contróle op
het gebruik van atoomenergie. Mis
schien heeft dit alles geleid tot de ge
ruchten over
geheime onderhandelingen
tussen de Ver. Staten en Moskou, waar
van de bladen vorige week spraken, en
welke naar het heette zouden kunnen
leiden tot- een totale ontspanning in de
betrekkingen) tussen deze twee grote
machten. Want contróle op het gebruik
van atoomenergie en andere middelen
tot oorlogvoering, zou allicht een groot
stuk wederzijds wantrouwen wegnemen
en de weg openen naar een betere ver
standhouding. Maar zover zijn we nog
niet. Andere geruchten melden dat het
wederinvoeren van de doodstraf in Rus
land verband houdt met een a.s. grote
zuivering waarbij vooral in de econo
mische regionen want e,r zouden gro
te economische moeilijkheden zijn
zou worden opgeruimd.
Molotoff zou de man van een scherpe
politiek zijn, ook ten opzichte van een
soort anti-bolsjewistisch verzet in de
Oekraïne en de voormalige Poolse ge
bieden.
In ons vorig hoofdartikel lieten wij de
bewering uit onze pen glijden, dat het
toch wel hopeloos was, dat op onze
scholen nog steeds meer wordt gelet op
parate kennis, dan werkelijke bekwaam
heid en karaktereigenschappen.
De lezer, die hier een nadere verklaring
vroeg zouden we gevoegelijk kunnen
verwijzen naar het reeds eerder geci
teerde, hartstochtelijk geschreven, werk
van Toonder, dat hij ,„De Schuld” ge
noemd heeft.
Nederlandse mannen zijn vaak grof, lomp
en onbehouwen, aldus poneert deze vu
rige schrijver zijn mening. De Neder
landse vrouwen vaak links en onchar
mant. De onbeschoftheid van de Neder
landse jeugd vindt hij spreekwoordelijk
en bekend bij alle vreemdelingen. Wij
zijn dan misschien een geleerd, ontwik
keld, godsdienstig, moreel volk, maar
dat alles kan niet wegnemen, dat wij
ook een slecht opgevoed en slecht ge
manierd volk zijn.
Het is niet erg, dat mannen het lied van
bokkie-bokkie-bè, of dat van juppie-
juppie-jé tot nationale hymne hebben
gemaakt, dat onze Nederlandse vrouwen
schel-gillend lachen en gichelend door
het leven gaan, dat onze jongelieden
in bussen en straten schreeuwen alsof
de wereld van hen is en dat de kinderen
alle ramen van leegstaande huizen
insmijten. Dit is op zich zelf geno
men volstrekt niet erg, maar de bron
waaruit al deze verschijnselen voort
vloeien is wel erg, die is n.l. innerlijke
ruwheid. De onbeschaafdheid uit zich
niet in de eerste plaats daar, waar een
man zijn handen in de zak houdt als hij
tot zijn meerdere spreekt, i.—ï---
waar hij zijn gelijke opzij duwt om eer
der in de bus of bioscoop te kunnen ko-
men. Juist in de kleine dingen van het
dagelijkse leven zijn wij vaak botte ego
ïsten en wij denken er zelfs niet aan
om dit botte egoïsme achter een gor
dijntje van aangename omgangsvormen
te verbergen.
Onze opvoeding is blijkbaar te onhar
monisch geweest, wij weten veel, maar
zijn zo weinig. Er is op parate kennis
gelet, hoogstens op ons „gedrag” en op
onze „ndtheid”1, aan onze beschaving1,
Wij moesten onze kinderen niet In groe
pen van veertig en vijftig bijeen duwen
in kleine lokalen en al deze onvolgroei
de zieltjes in één zelfde keurslijf trach
ten te snoeren, want wij zouden er veel
onrecht, veel verwekken van kinder-
smart en -zorg, veel vermoord worden
van jonge, prille kracht en levensvreug
de mee kunnen voorkomen.
Kinderen zijn niet precies gelijk, maar
allen verschillend.
De eerste heeft een vlug verstand en
een slecht geheugen, de tweede een
sterk geheugen en een traag verstand,
de derde allebei goed, de vierde allebei
slecht. De één is dol op knutselen, de
ander dol op leren, sommigen hebben
sterke fantasie, anderen zijn nuchter, en
kelen kunnen alléén staan, velen zoeken
gezelschap. Er zijn ondeugende en zoe
te, zwakke en sportieve, intelligente en
domme kinderen, kinderen met reken
aanleg, kinderen met taal-aanleg, kin
deren zonder aanleg.
Die kinderen, allen verschillend, hebben
recht op verschillende behandeling. Na
ontzaggelijk geëxperimenteer en ge
theoretiseer, zijn wij er practisch nog
steeds niet in geslaagd, dit probleem
op te lossen, laat ètaan een onderwijs
systeem uit te vinden, waarbij de ka
raktereigenschappen als volharding,
moed, trouw en wat ai niet meer vol
doende gewaardeerd, uitgebuit en tot
ontplooiing kunnen komen.
En al lijkt oplossing van dit probleem
practisch onmogelijk, daarom mogen we
zo en passant de verzuchting toch wel
eens slaken, dat alles blijkbaar bij het
oude blijft?
Engeland
heeft te kennen gegeven dat het geen
veranderingen wenst in uidige ver
houding met Spanje en hoewel men zich
kan afvragen waarom men wel norma
le diplomatieke betrekkingen kan onder
houden met communistische en niet met
fascistische staten, lijkt deze zaak, nu
er toch geen sprake van kan zijn van
opname van Spanje in het Atlantisch
pact, niet van wereldpolitiek belang.
Wat dit Atlantisch pact betreft, schijnt
er thans tussen de aangesloten landen
in beginsel overeenstemming bereikt
over de kwestie hoeveel wapenen, uit
rustingsstukken en manschappen het
Noord-Amerikaanse continent, dus de
Ver. Staten en Canada samen in geval
van oorlog aan Europa ter beschikking
zullen stellen.
Dezer dagen verwacht men, als Enge
land zijn bezwaren opgeeft, nu de on
dertekening der verdragen tussen de
Ver. Staten en 8 landen van het pact in
zake de militaire hulp. Intussen doen
zich nieuwe perspectieven voor nu de
Amerikanen bekend gemaakt hebben,'
dat zij door geen uranium doch het zg
zwaar water te gebruiken in staat zijn
een atoombom
te maken, welke 1000 maal de uitwer
king zou hebben van de eerst gebruikte
atoombom. We zijn nieuwsgierig een
nieuwsgierigheid welke we trouwens
niet bevredigd wensen te zien of er
bij het gebruik van zo’n wapen niet
meer gebeuren zou dan verwacht werd,
m. a. w. of er geen processen zouden
ontstaan welke het lot van de gehele
aarde in het geding brachten. Maar we
delen van heler harte de wens van offi
ciële Amerikaanse zijde geuit om, voor
dat men met de vervaardiging van zo’n
bom aanvangt (het ding kost milliard
gulden) eerst nog eens met Rusland in
overleg te treden over de mogelijkheid
Nu de economische eenheid van West-
Europa zo spoedig mogelijk moet wor-
waarin West-Duits-
land als belangrijkste productiefactor,
een gewichtige rol moet spelen, is een
toenadering tussen Frankrijk en West-
Duitsland dringend nodig. Robert Schu
man, de Franse minister van buitenland
se zaken, is om eens poolshoogte te ne
men, daarom dezer dagen bij de Duit
sers te Bonn en Berlijn op bezoek ge
weest, dat teleurstellend is verlopen.
Het Saargtebied blijft de grote twist
appel. Zoals bekend, is dit vroegere
Duitse gebied in de Franse zóne voor
lopig politiek zelfstandig verklaard en
economisch aan Frankrijk verbonden, ’n
regeling, welke de Fransen straks in het
vredesverdrag hopen te zien bevestigd,
terwijl de Duitsers -hopen dit gebied
weer tot het vaderland te zien terugke
ren. De Fransen zijn thans bezig met
het Saargebied een verdrag op te stel
len, waardoor Frankrijk voor 50 jaar
de pacht der steenkoolmijnen zou ver-,
werven.
Schuman zal zelf wel niet verwacht
hebben, dat dit plan bij de Duitsers in
goede, aarde zou vallen en zowel kan
selier Adenauer als de leider der Duitse
sociaai-democraten Schumacher hebben
hem duidelijk gemaakt dat zij Franse
onddrhandelingen over deze zaalk met
het huidige Saarbestuur niet konden aan
vaarden, staatsrechtelijk behoorde dit
gebied nog altijd tot Duitsland en daar
om konden verdragen als het voorge
stelde slechts geregeld worden in be
sprekingen tussen Parijs en Bonn. Een
verpachting van de Saarmijnen op lan
ge termijn aan Frankrijk zou het Duitse
volk zeer teleur stellen. De Duitse kan
selier en zijn politieke tegenstander wa
ren het er ditmaal roerend over eens,
dat het internationale Roer-statuut kon
7 worden uitgebreid tot de steenkool van
dat hun onderwijs hetzelfde is als dat het Saargebied en mogelijk tot het ijzer-
- - a
w. zij opperden een soort internationaal
beheer van de zware industrie in deze
gebieden.
nisch voor beide groepen. Tijd, geld.1 Kennelijk zinspeelde Adenauer op de
mogelijkheid dat W.-Duitsland toenade
ring tot Rusland zal zoeken als de
Fransen hun zin doordrijven.
Frankrijk
zit in een lastig parket. Enerzijds is het
gewenst dat het voet bij stuk houdt,
want er moet een eind komen aan de
Duitse afdreigingspolitiek, die steeds
meer concessies van het Westen af-
Grou en it Hearrenfean krije
in Aldheitkeamer.
Lyk as men, wit is yn 1947 oprjochte
in Federaesje fan Fryske Musea en Ald-
heitkeamers, dêr’t alles by oansletten is
hwat der op it stik fan musea en Ald-
heitkeamers yn FryslSn bistiet.
Dizze Federaesje hat forline .Sneon yn
it Prinsessehof wer ris gear west om
nei to gean hoe’t it der yn Fryslan foar-
stiet mei de Side kultuer en kunst. Op
dizze gearkomste kamen tidingen nei
foaren dy’t mar bést wize foar de Sld-
heitkunde yn forskate kriten fan Frys
lSn.
De fortsjintwurdiger fan Boalsërt dielde
bygelyks mei, dat de bisteande Aldheit
keamer, dy’t it eigendom is fan de ge
meente, reorganisearre wurdt en dat
der in aparte foriening kommen is om de
kolleksjes to bistjüren. Dy foriening hjit
Vereniging Bolswards Historie en yn it
bistjür sitte allegearre mannen dy’t yn
’e mande mei B. en W. alles dwaen
wolle om de Aldheitkeamer (dy’t finder-
brocht is yn it kostlik moaije stêdhüs)
folslein syn gerak to jaen.
De óffurdige fan it Hearrenfean koe de
tatiding dwaen, dat de boargemaster
fan syn gemeente definityf it Side grite-
nijhüs fan Anjewier ófstien hat foar de
Feanster Afldheïtkeamer. Dit Slderwet-
ske gebou stiet oan ’e Fok en is troch
Bolswards Nieuwsblad
8
