L
Martinytoer
üs hjoed n Q
to sizzen I
Fan de
door Nederland
7
46e Jaargang
No. 7
Dinsdag 24 Jan. 1950
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
ons
de J.
vers ge-
PYT.
die uif Ne-
Steaten
toe-
Tj. de J.
Knappe fammen en jonge hynders, moat-
te oars net as fan Herren bikend wêze,
sille se goed oan ’e priis komme.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs i 10 cent per m m.
Giro 87920
wat de omroepverenigingen kunnen ge
ven eni is weinig aantrekkelijk/’ schrijft
een lid uit Sneek en een luisteraar uit
Workum toont zich verontwaardigd om
dat hij een bepaalde uitzending missen
moest en de Regionale Omroep Noord
hem als surrogaat vergastte op een ver
heerlijking van het A. B. Kleerekoper-
huis. Beiden zijn van mening, dat een
radio-centrale, die slechts over twee lij
nen beschikt, de gehele dag de pro
gramma’s van Hilversum I en II behoort
te geven. Is dat zo vragen wij nog
maals de gedachte, welke overheer
send is bij de luisteraars in de contreien
der Regionales?
Zoals men weet is de Regionale in het
Noorden ontstaan toen de Noordelijke
provincies waren bevrijd. Enkele studen
ten gaven via de radio-centrale een pro
gramma, dat later overgenomen werd
door het Militair Gezag. Ook in Maas
tricht is uit een tijdelijke overgangstoe
stand een geregelde regionale uitzen
ding gegroeid. Er werden plannen ont
worpen om ook in andere streken Re
gionale Omroepen te stichten; de bouw
van de hulpzender in Twente deed vele
Twentenaren stoute dromen dromen,
maar de streekzender is er niet gekomen
De Regionale Omroep kan zijn recht
vaardiging alleen vinden in manifesta
ties van hetgeen eigen is aan de betref
fende streek. In de uitzendingen moer
zich openbaren de gewestelijke cultuur,
die voor de streek typisch eigen bezit
en geestelijk eigendom is. Het heeft geen
zin dat een of ander Maastrichts zang
koor voor de microfoon bepaalde frag-
renten laten horen uit „Die Jahrezeiten”
van Haydn.
Een paar jaar geleden verscheen een
rapport, waaruit een indruk verkregen
werd van de mate waarin de regionale
omroepen aan hun doel hadden beant
woord. Gebleken is toen, dat de Regio
nale Omroep Noord niet meer dan het
derde deel van haar programma aan
streekcultuur had gewijd, de Regionale
Omroep Zuid even meer dan het tiende
deel. Een ietwat pover resultaat, waar
door het bestaan van een streekzender
niet gemotiveerd wordt.
Uit een en ander zou de conclusie ge
trokken kunnen worden dat het geen
zin heeft de Regionale Omroepen te be
stendigen. Voordat wij deze conclusie
op papier durven zetten, zouden wij het
op prijs stellen het oordeel van onze
luisteraars uit Noord en Zuid te verne
men.
WINTER?
„Gebied fan hege drok”.
Jongfeinf ropt bliid: ,,Hwat lok,
It sil docks’ einlings frieze?
De wyn is al Noard-East,
Birjochten goed alteast,
Depresjes moatt’ 't forlieze,
As 't flink taknypt moarnier
Gean ik al oan de swier.”
It famke sjocht mei skik,
It sakjen fan it kwik.
„Myn wite trui, myn wanten
Krige ’k krek op tiid noch of,
De loft tekent klear blau,
Op 't iis ha’k jimmer klanten;
Licht ha ik gau ien woun
Foar takomm’ Sneintojoun.”
In bodder by de boer:
„Om mij gyng ’t iiswaer oer,
’t Jowt heappen kjeld en lijen,
Ien dei hwat rydber iis;
Dan wurdt de loft al griis
En giet it op in snijen.
De iisbaen lükt my neat,
’k Ha ’t riden dochs forleard.”
In élde rintenier:
,,’t Wol frieze sa’n gemier!
't Bigreatet my om de einen,
Dy sitt’ mar klomsk en skrou
portage van Bolletongersdei of Gysbert
Japicxdei te beluisteren. Hoe beluisteren
we met spanning en trots de prestaties
van eigen muziekcorpsen, declamators,
zangverenigingen en wat niet al? Wat
horen we een Fries nieuws, dat we an
ders niet zouden horen. Wat geeft deze
omroep een eigen geluid te horen.
Moet het kleine bakkertje* er aan gelo
ven?
Och kom, geef hem wat meer deviezen,
wat groter oven, wat beter bakfietsen.
Geef hem wat ruimer tijd te bakken en
zorg dat hij zijn bakkersknechten een
fatsoenlijk loon kan geven.
Wij hopen, dat vele trouwe luisteraars
een brief zullen schrijven aan de afde
ling Omroep Schuttersweg 8 te Hilver
sum. Ze mogen het daar wel weten
met alle waardering en achting voor ’t
werk der omroepverenigingen alszoda-
nig dat wij de R. O. N. niet graag
zouden willen missen. Ook dit zou een
symptoom van de „ontluistering van ’t
platteland” zijn. Wij moeten houden
wat wij hebben en de regionale omroe
pen beter armslag geven.
mysk Sikenhüs, as dependance fan Ap-
pelsgea; as der net yn Appelsgea in
eigen chirurgyske Öfdieling to formear-,
jen is; as dus de iene oplossing foar de
patiënten is. in totale Öfbraek fan Ap
pelsgea, dan noch mocht men fan de
Grinzers en Drintse lju forwachtsje, dat
hja dizze saek tige bigreate om Frys
lén en syn great forlies. Hja binne de
léste jieren kompagnon mei Fryslén
wurden, mar if liket dochs wol by it
brutale öf om fan har kant tó hearren,
dat hja harren sokke greate offers treast-
ge hawwe foar dit sanatorium. Nou
■dochs is it tal leden fan if folie rikere
Grins mei hiel Drinte dêrby, jit net de
helt fan Fryslén allinnich. Yn Fryslén
binne, neffens de siktaris fan1 it Bistjür
fan Beatrix-O'ard, 7700 leden, wylst
Grins en Drinte mei har beiden 3700 le
den hawwe. En dat, wylst Appelsgea
foar de Friezen net gunstiger leit as foar
Grins, sjoch de kaert mar nei. Wy wol-
le net graech de bilangen fan de siken
ündergeskikt meitsje oan de stride-
raesje tusken twa provinsjes. Dat soe
nimmen forantwurdzje kinne. Mar dan
mei men freegje, dat Grins toant, dat it
wit, hwat it yn dizzen oan Fryslén for-
plichte is. De Grinzer krante skriuwt':
It hat gjin doel om jitteris de enoarme
foardielen fan forpleatsing üt to lizzen.
It is jit mar inkele jierren lyn, dat de
hiele staf fan Appelsgea as ien man yn
it gewear kaem, doe’t it Departemint
fan Oarloch it terrein fan Appelsgea foar
de soldaterij brüke woe. Doe wie der
mar ien plak, hwer’t de patiënten har
gerak krije koene, doe wiene de bosken
en séndunen nearne oars sa heïlsem as
dêrre. En nou soe it ta weismiten keard
wêze? Lit 'Grins forsichtich wêze. Frys
lén jowt Appelsgea net oer, as it net
muorrefêst stiet, dat der gjin oare op
lossing yn it bilang fan de patiënten to
finen is. Der kin men wis fan wêze.
Geen opgewamde koffie. Wij moeten
helaas, weer erg zuinig worden met de
koffie. In plaats van koffie op te warmen
kan men beter koffie koud laten en de
kopjes eerst met heet water omspoelen.
Dan direct de koude koffie en hete melk
toevoegen. Op deze manier smaakt een
kopje koffie even lekker als
zet.
Tegen mond- en klauwzeer,
houderij-commissie van de
Brénje forsillet gau,
'm My kin ’t lij wetter reine.
De diken sjippe glêd.
Winter bliuw ik op bêd
De branstofhandler seit:
,,Ik hantsjewriuw al, leit
It iis tsjok yn de sleatten!
Foar üs saek net forkeard,
Kachel trochrinnend read'.
Bring antresyt, briketten!
Rüchburd wy steil’ ’t op priis,
Om üs seis wiken iis.”
Hwat hat Gabe Skroar
Uitgave van DrukKerij Fa A.J.OSINGA - Boliward
minten, ek rekken hélden wurde moat
mei de hiele histoarje fan Beatrix-Oard.
Hwant it giet hjir net om de frage oft
men in nij sanatorium stiftsje wol, om
dat de medicus-directeur dat needsaek-
lik achtet, mar it giet deroer, dat men
Beatrix-Oard en syn jierrenlange offers
derfoar brüke wol. En dan sil men dizze
saek nea los sjen kinne fan har his-
toorje. Der hawwe lytse boeren west, dy
stikken lén jown hawwe ja seis har hie
le erfskip, om har eigen sanatorium yn
Appelsgea great to meitsjen. Der is jier
ren lang troch Fryslén allinnich aloan
wer jown en jown, net foar it iene of
oare sanatorium, net foar de t.b.c.bistri-
ding yn it algemien, mar mei it ütsprut-
sen doel: Appelsgea to stypjen.
Dit kin en mei men net foarbysjen. Ik
siz net dat dit bislissend wêze moat, mar
wol, dat men der rekken mei hélde moat
en goed. Dêrom docht it my tige nij, dat
yn de gearkomste fan de Grinzer Öfdie-
lingen gjinien fan de öffurdigen w.isd
hat op dizze dingen.
Ik haw hjir foar my it forslach fan in
Grinzer krante. Der stiet wol, dat it bi
stjür en de Direkteur dit neamd hawwe,
mar de öffurdigen wienen allegearre flak
foar forpleatsing.
Dat wiist net bést. As men tusken de
partners, hwerfan Fryslén wize' kin op
folie mear offers en folie mear leden en
folie mear warberens, net mear wer-
klank fine kin foar syn greate seedlike
oanspraken, dan is der hwat al tofolle
tokoart oan meilibjen en gefoel foar bil-
likens. En nou mei it wier wêze, dat de
Grinzers troch de bank mear materialis-
tysk binne en minder sentiment hawwe
as de Friezen, har earlikens hoegde
dêrom net minder to wêzen. Wy wolle
tige düdlik wêze: As de medyske des
kundigen, büten dé Appelsgeaster dok
ters om, ta de konklüzje komme soene,
dat in sanatorium büten in Universiteits-
klinyk net forantwurde is, dat der net >n
tuskenoplossing müglik is, bygelyks in
Öfdieling longpatiënten oan it Akade-
De kwesje: Beatrix-oord to Appelsgea
is sünt forline wike midden yn de pu-
blike bilangstelling komd. En mei rjocht
Net allinnich yn Fryslén, hwer’t de saek
troch de Ljouwerter krante treflik tsjin-
ne is, hwerby it Frysk Deiblêd en de
Hearrenfeanster tige meispilen, ek yn
Grins is men nou actyf wurden. Men mei
bliid wêze mei it feit, dat ek de Fryske
harren dizze saek oanlutsen
hawwe, hwant it liket my ta, dat men
tige op syn iepenst wêze moat, sil de
ütslach sa wêze, dat èn de patiënten en
Fryslén har gerak krije.
De patiënten alderearst! Dêr giet it op
it foarste plak om, dêr is it sanatorium
foar stifte, derfoar binne tsientallen jier
ren al dy offers brocht. It bilang fan de
patiënten is nümer ien. Nou’t it alle skyn
hat, dat in brede Kommisje hjiroer gear
sil, foardat de öfdielingen fan it Sana
torium deroer stemme sille, kin men
rêstich oertinke, hwat in reedlik minske
yn it bilang fan de siken bislute moat.
Dat wy safier binne, tankje wy nei myn
miening oan de lju, dy’t de stiennen yn
it wetter smiten ha, doe’t alles jit yn
rêst wie. Nou hat men de kéns en oars
nei alle wierskyn net. Men kin der wis
fan wêze, dat sa de saek nou leit, eltse
öfdieling har forantwurding fiele sil en
tige oerwege sil, hwat ear en plicht fan
him easkje sille. Dêrby kin men net foar-
by gean ,dat hjir, nei de medyske argu-
Het woord is aan de lezers.
Tot zover de voorzitter van de N. C.
R. V.
En wat is nu ons antwoord?
Zullen we het kleine bakkertje met de
beperkte mogelijkheden, dat toch
eigen bakkertje is, een trap meegeven?
Of zullen we maar eerlijk uitspreken,
dat de grote bakker zijn broodjes dit
maal toch wel wat bruin gebakken
heeft? Welke indruk maakt het op ons
ais een zwaar trekpaard belangstellend
vraagt naar de trekkracht van de hond
van de schilleboer?
Het moet onze grootste bewondering
hebben, dat een kleine omroep i.c. de
R. O. N. met uiterst beperkte middelen
zich in kleine tijd zo’n groot en dank
baar luisterpubliek heeft verworven.
Slechts één avond per week is er een
speciaal Fries programma. Maar hoe
wordt hier intens naar geluisterd. Alleen
is het maar jammer dat op de ontvang
toestellen dit programma doorgaans
slecht doorkomt. Maar de weergave van
de Centrale wordt geroemd. Hoe vaak
zoeken buren elkaar niet op om Wibren
Altena of Hein Faber te horen of een re-
Meer betalen en langer wachten. De
aangekondigde tariefsverhoging voor
de Spoorwegen zal na 1 Februari mede
ten gevolge hebben, dat men langer aan
de loketten zal moeten wachten, daar
dan de nieuwe prijzen op de oude kaar
tjes moeten worden geschreven.
Zij zijn er welkom. De Australische mi
nister van buitenlandse zaken verklaar
de, dat er meer dan de overeengekomen
1500 gedemobiliseerden van onze land
macht in Australië kunnen worden toe
gelaten.
En de anderen? De arbeiders met inko
mens van 40 tot 50 gulden per week
gebruiken in 1948 tweemaal zoveel
koek en banket en viermaal zoveel ge
distilleerd als in 1938. Aldus Dr. Lucas
op een vergadering van de Utrechtse
Kath. Arbeidersbeweging
25 pet. deugnieten. (Controleurs ont
dekten 50.000 jnietaangegeven radio
toestellen, terwijl 160.000 luistervergun-
ningen niet volledig bijgeplakt of soms
onvindbaar waren. De controleurs, die
750.000 bezoeken aflegd°n, hadden dus
in minstens 1 van de 4 gevallen „beet”
en haalden f 1 milliöen aan achterstalli
ge luisterbijdragen op.
In Maastricht is er een aparte plechtig
heid, die reeds vele jaren oud is, n.l. het
inschieten van Carnaval met het ,,Mo-
mus-kenunke”. Om 12 uur Zondagmid
dag vuurde dit kleine kanonnetje, ter
grootte van een kinderkruiwagen, elf
schoten af, die het officiële begin van
de pret betekenden.
De vee-
Stichting
voor de Landbouw wil zo spoedig mo
gelijk komen tot verplichte inenting van
het rundvee tegen mond- en klauwzeer,
doch daar de veeartsen nog druk bezig
zijn met het t.b.c.vrij maken van dit vee,
zal deze inenting eerst in ’t laatst van
de stalperiode kunnen gebeuren.
Rare zeevaarder. Er werd te Amsterdam
een matroos gearresteerd, die uit zijn
eigen schip tal van voorwerpen tot een
gezamenlijke waarde van 1500 gulden
had gestolen en verkocht.
Steek eens op. Van 1 Dec. 1948 tot 30
Nov. 1949 werd in Nederland voor f 529
milliöen opgerookt, t.w. 939 milliöen
sigaren, 6215 milliöen sigaretten en 10.8
milliöen kilogram tabak.
„Ja jongie.Minister-president Drees
bracht een bezoek aan Opa Groen, die
zijn 101de verjaardag vierde. Ze praat
ten gezellig even en toen Dr. Drees ver
trok, zeide hij: „Opa, ik hoop, dat u
over een jaar nog even gezond bent als
nu.” Opo Groen antwoordde nuchter:
„Ja, jongie, daar weten *we niks
van.”
Zilveren staf. De stafmuziek van het
eerste regiment infanterie te Assen,
meer bekend onder de populaire naam
„De staf”, zal binnenkort een 25-jarig
jubileum vieren.
Spek aan spinnen. Met Israël is Neder
land overeengekomen, dat in de* eerste
maanden van dit jaar 150300 duizend
kisten sinaasappelen hier zullen worden
ingevoerd. Nederland zal meer haring
naar Israël exporteren.
Gandhi II op bezoek. De bekende Oos
tenrijkse professor, redenaar en schrij
ver, de 76-jarige prof. dr. Johannes IJde,
die de Europese Gandhi wordt genoemd,
komt de volgende week naar Neder
land.
Foute liefde. Bertache, de mooie Ma
rokkaan, zit weer in de cel bij de vreem
delingenpolitie te Amsterdam.. Hij is al
tweemaal over de grens gezet wegens
huwelijkszwendelarij. Maar hij zag
steeds kans weer terug te komen. De
politie vond in zijn zakken een hele sta
pel brieven van meisjes en vrouwen. Er
bleek uit, dat ze behalve hun gevoelige
harten, hun laatste geld aan Bertache
hadden geschonken.
Oliekachel viel om. In de J. Verhulststr.
te A’dam struikelde een’ jongen over een
vloerkleed. Op het kleed stond een
brandende oliekachel. Die viel om. Het
werd een uitslaande brand, die de slaap
kamer verwoestte. Geen persoonlijke on
gelukken.
Een auto vol nylonkousen, die uif Ne
derland kwam, is aan de Franse grens
bij Maubeuge in beslag genomen. Er
waren 1600 paar kousen in de wagen.
De oorzaak. In het drama te Den Hel
der, waarbij een uit vader, moeder en
een baby bestaand gezin het leven ver
loor, is klaarheid gèkomen, nadat de
deskundige dr. J. P. Hulst uit Leiden
sectie op de lijken had verricht. Hij heeft
kunnen constateren, dat het 1% jaar
oude dochtertje door een hersenafwij
king een natuurlijke dood is gestorven
De justitie neemt thans aan, dat de man
uit radeloosheid over de dood van zijn
dochtertje daarna zijn vrouw en zichzelf
van het leven heeft beroofd.
Amsterdam-Rome per autobus. Met het
oog op het heilig jaar hebben de Gel
derse Tramweg Mij. en de American
Express Company een autobusdienst
Amsterdam-iRome v.v. ingesteld.
Een 12-jarig beeldhouwstertje. De 12-
jarige Jofientje Gerritsen vervaardigt in
opdracht van het Nijmeegse kleuter
dagverblijf „Maria Christina”, een kopje
van prinses Marijke. Jofientje kreeg toe-
stemmmg Pa^e*S Soestdijk te wer-
Er was eens.
Zo begint menig sprookje en zo begint
ook dit sprookje, dat helaas geen
sprookje is.
Er was eens een grote bakker. Hij had
veel klanten, wel tweehonderd duizend
vaste afnemers en nog heel wat, die zo
te hooi of te gras, maar toch regelma
tig, vooral Donderdagsavonds, de win
kel binnenkwamen.
De bakker bakte vele zoete broodjes
en die werden in heel ons land met
graagte gegeten, want vliegensvlug gin
gen de bakfietsen het gehele land door
en bezorgden van Noord tot Zuid de
bakkerswaar zo uit de oven nog
nawalmend van enkel versigheid bij de
klanten op tafel.
De bakker had vele knechten en deze
werden goed betaald. Geen wonder, dat
ze flink hun best deden. Ook was de
oven keurig gemoderniseerd en het meel
van goede kwaliteit. Deviezen, voor de
invoer van krenten en rozijnen waren in
ruime mate aanwezig. De bakker bakte
soms bijna hele dagen door. Hij had veel
tijd te bakken, dat was ook wel nodig
met zoveel klanten en zoveel knechten.
Kortom het was een bevoorrechte bakker
en een ideale bakkerij.
Er waren ook twee kleine bakkertjes.
Eén woonde in het Noorden en één in
het Zuiden van het land. Deze bakker
tjes hadden elk maar een klein oven
tje en mochten per dag maar een uurtje
bakken. Ze hadden geen enkele vaste
klant, alleen maar wat losse afnemers.
Hun bakfietsen kwamen niet ver. Er
waren geen toewijzingen voor krenten
en rozijnen, het meel moesten ze zelf
malen. Ze hadden slechts enkele knech
ten, die ze geen fatsoenlijk loon kon
den geven. Vaak werkten ze voor niets
niemendal, maar ze deden toch goed
hun best, omdat ze van hun bakkertjes
en hun bakkerijtjes hielden. Concurre
ren met de grote bakker konden ze ech
ter niet. Het leek er niet op, ieder be
grijpt dat wel.
Het vertelseltje, daf geen vertelseltje is,
maar een waar verhaal, is nog niet uit,
De grote bakker uit de moderne luxe
bakkerij, hoorde eens, dat 't brood van
de kleine bakkertjes niet zo goed was
als het zijne, Als dat waar is, zei die
grote bakker, dan is het toch maar
beter, dat die kleine bakkertjes maar zo
gauw mogelijk verdwijnen.
En nu wil hij van een ieder die brood van
beide bakkers aten, eens horen, hoe dat
smaakte. Het woord is aan de brood-
eters.
Tot zover ons sprookje, wat geen
sprookje was.
Wij willen er niet langer doekjes om
winden. Een van onze grootste omroep
verenigingen, i.c. de N. C. R. V., maakt
zich bezorgd of het wel goed gaat met
de regionale omroepen.
De voorzitter A. B. R.(oosjen) slaakt
in het laatste nummer de volgende
jammerklacht, die we volledigheidshalve
in het geheel overnemen:
Moet de Regionale Omroep gehandhaafd
blijven? Wij zouden het op prijs stellen
indien wij van de zijde onzer luisteraars
antwoord op deze vraag mochten krij
gen. Wij weten het, deze vraag laat het
grote merendeel van luisterend Neder
land onberoerd; wat maalt een Zeeuw,
een Utrechtenaar, een bewoner van het
Oversticht of van een der beide Hollan
den om hetgeen geschiedt met de Re
gionale Omroep Noord of de Regionale
Omroep Zuid?
De betekenis van deze vraag zou een
ieder duidelijk worden, wanneer hij ken
nis kreeg van de brieven, welke ons
voor en na over deze Regionales berei
ken. Gaan wij af op het oordeel dat in
deze schrifturen tot uitdrukking wordl
gebracht, dan deugt er van R.O'.N. en
R.O.Z. niets en zou men verstandig doen
beide streekomroepen zo spoedig moge
lijk het verblijf in de aether te ontzeg
gen.
Is het niet merkwaardig, dat in geen
der brieven, welke wij met betrekking
tot deze aangelegenheid ontvingen, ooit
een goed woord over de streekomroepen
te vinden was? Nu weten wij het goed,
dat de inkt sneller vloeit, wanneer er
aanleiding is tot critiek dan wanneer er
oorzaak voor tevredenheid en dankbaar
heid is.
Maar daarom doen wij opzettelijk een
beroep op hen, die een der Regionale
Omroepen geregeld beluisteren en vra
gen hun oordeel over de handhaving van
deze inrichtingen.
„Het programma van de R. O. N. is en
blijft nu eenmaal een caricatuur van
Bolswards Nieuwsblad
Van een oroie DakKer
L
en een kleine kakker
