De reorganisatie
van het bedrijfsleven
Gabe Skroar
Martinytoer
Fan de
üs hjoed I
to sizzen
</ÓlLS-^ÓlOJS
door Nederland
No. 11
Dinsdag 7 Febr, If50
46e Jaargang
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa A.J.OSINGA - Bolsward
tijd tot stand gekomen en het „Führei'
Hwat hst
noflik tütsje is
folie de boask
over
Telegrammen aan militairen op weg
yn alle
gebeuren?
Tj. de J.
pielden,
mar de
dere kij 6f to slachtsjen as hja net t.b.c.
binne.
Ek is men net foar 100 pet. wis, dat de
kij, dy’t wol goedkard binne, yn alle ge
tallen dat ek binne. Der is my trochdien
Syn hén streaket tantsjend oer har
glénzjend hier,
In sêfte laits, dan linet hja oerstjür
En ré for it Ünkearbere tsjin har ridder.
Vetschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
Op in
sletten.
Kupido giet as bline passagier
Glimkjend oan board en jowt him by it
roer
Hja glide op syn faeije wjukken fierder.
L. F. J.
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
Giro 87926
Wat gaat er
De t.b.c.polder yn Fryslan foar de kij
wurdf droechlein, sa is de opset, mar
de oannimmer sil goed dwaen op fiks
hwat kwelwetter to rekkenjen, sa seine
wy de oare kears.
En dat dit ek sa oanfield wurdt by de
serieuze boeren, hat my dizze wike wol
bliken dien. Net, dat dif de opset yn
gefaer bringe hoecht. Wy hawwe yn de
lanbou wol folie mear sokke dingen
hawn en hja binne ek de iene foar en
de oare nei, oplost warden. Hoe ha wy
destiids oansitten mei de mozaiksykte
yn de Ijochte Yndustry-ierdappels.
De iene deskundige sei sa, de oare wer
sa. Mar wy binne der ütkomd, al wie
it dan net yn in dei en in moarnsskoft.
It is dus net om to sizzen, dat it net
wêze moatten hie, mar wol, dat men net twivele. In skoft letter binne hja foar de
tredde kear ündersochf en doe wiene der
in stik of seis, dy’t kluten yn 'e hals
krigen, al wiene hja net sa grou. De
deskundigen ornearren, it moast nou mar
ris bliken dwaen, hoe’t it stiet en hja
namen de slimste kou mei om to slacht
sjen en deryn to sjen. Op twa oare plak
ken hiene hja ek sa’n gefal en sa waer-
den trije kij deroan weage. En hwat wie
if risseltaet? By alle trije gjin t.b.c. Mar
ten lyk as konsumpty-molke like goed.
De swide namme fan it Fryske fé sil jit
bilangryk winne as it sein wurde kin,
dat net in great tal fabriken, mar hiele
Fryslên frij is fan dizze slopende kwael.
As men it goed sjocht, sil men net gau
foar de swierrichheden omlizzen gean.
Dy moatte oerwoun wurde. Oan de oare
kant hoecht men oer dy biswieren net to
licht to tinken. De earste is: al it t.b.c.-
fé moat derüt, net nei oare streken, mar
nei de slachter of leaver nei it abbatoir
om to sjen oft if foar de konsumpsje ge-
skikt is, ja dan né. Gjin reagearders nei
oare provinsjes forkeapje. Der binne al
fierst to folie dy wei ütgien. Opromje
foar de slachtbank, dat is de wei.
Mar nou komt it krekt: Hokfor kij binne
t.b.c.? Stiet dat fêst? Né, net
gefallen.
Doe’t wy mei eachdrippeljen
binne wy in stik foarütkomd,
methoade wie net 100 pet. Nou is sünt
koarten tiid it spuitsjen derfoar yn it
plak komd, earst neist de sturt, mar nou
op twa plakken yn ’e hals en de léste
methoade liket al wer krekter. Lykwols
der bliuwe frjemde dingen.
In boer, hjir net fier fandinne, hie de
earste kear 15 reagearders, in hea! jier
letter 6 frij en 9 dy’t hja net fortrouden.
De iene sei, it wie gjin t.b.c., de oare
DE NIJE STJURMAN.
It boat glydt süntjes oer de ronfle poel
It seil gapjend nei de léste jountiidsigen
Natür webbet tomük oan har intrige:
It seil fait slop en fier is jit it doel.
In brune hén hêldt sleau it helmhout
fêst
In Ijocht krolkopke kipet oer de rénne:
Hwat let it ek as it tsjutret en wen
strfinne,
De leafde bloeit almeast by kimen
dwêst.
miene moat, dat it yn in omsjoch klear
wêze sil. En dat men aloan it greate
doel en it greate bilang foar eagen hél
de moat, hwat mei de t.b.c. bistriding
forboun is.
Dat is net maklik heech genöch to skat-
ten. Fryslén rint aerdich nei de trije-
hündert tüzen melke kij en trochinoar sil
de wearde net fier fan de achthündert
goune ofbliuwe, by de fokkers is dy
wearde fansels folie heger. Der komme de boer, dy’t sokke twivelers hat, kriget
dan de bollen en it jongfé jit by, sadat gjin wyt pompier, hy bliuwt yn it un
it düdlik is, dat dit bisit de 400 miljoen sekere. Hy is net wis, dat dizze kij de
Interessanter dan terug te zien op de maklik birikt. En al dit fé kriget in bi- oaren net wer bismette sille en oan de
Kamerdebatten is echter de vraag: hoe langryk hegere wearde en har produc- oare kant is it ek simde om dy skoan-
Ot'd-S.S.er als verstekeling. Aan boord
van een Nederlands jacht is door de ha
venpolitie van Ostende een verstekeling
ontdekt. De man was lid geweest van
de S.S. en zou enkele Nederlanders be
hulpzaam zijn bij het uitwijken naar Ar
gentinië.
Het rommelt in de Bommelaarwaard. Er
is n.l. onrust onder de bevolking tenge
volge van de plannen, die Ged. Staten
van Gelderland hebben met dit gebied.
Ged. Staten zijn namelijk voornemens
een aantal thans zelfstandige gemeen
ten op te heffen en samen te voegen tot
enige grote gemeenten.
Voorjaarsboden. Op de fruit, en groen
tenveiling te Naaldwijk is de eerste spi
nazie aangevoerd. Zij bracht op f 1.70
f 1.80 per kilo. Op diezelfde veiling v. erd
ook aangevoerd de eerste sterkers. Zij
bracht op 4047 cent per kilo.
De 5 Na een korte discussie werden
het ontwerp omtrent de verhoging van
de kinderbijslag en dat tot regeling van
de gevolgen der verhoging van de loon
grens voor de sociale verzekeringen
door de Tweede Kamer z. h.s. aangeno
men.
Een oudje. Bij Callantsoog is een zilver
meeuw gevonden, die 21 jaar geleden als
nestjong op Texel was geringd.
Vrachtauto te water, chauffeur verdron
ken. Zaterdagnacht omstreeks half drie
is een vrachtwagen, bestuurd door de
37-jarige wasbaas L. H. Meyer uit
Zwolle, in het water van de Keulse
Vaart nabij Amsterdam gereden. De be
stuurder is daarbij verdronken.
Urk 1 April bij Overijsel. Urk zal op
1 April bij wijze van noodmaatregel bij
Overijsel worden ingelijfd, om aan de
dat okkerdeis in kou slachte is fan in,veS^*e^in,®e?. voor Pr0V- Staten te
boer, dy’t al tritich jier in frij bislach
hie. En dizze kou siet „hartstikkefol”.
Men neamde my plak en boer derby en
ik sil der grif nei fornimme, mar salang
dat net bard is, jow ik it allinnich as in
forbyld, fan hwat der al sa roungiet.
In tredde swierrichheit by dizze dingen
is de hannel. Kin men fan de boeren yn
it algemien sizze, dat hja great bilang
hawwe by dizze saek, foar de hannel op
’e merken jildt faken allinnich: hweroan
kin ik hwat fortsjinje. Der is it hannel
foar.
Is der oan in wrakke kou mear to win
nen as oan in sounen ien, nou hawar,
dan is der ek grif in keapman foar. En
sünder in keapman to nei te kommen,
kin men gerêst sizze, dat er hiel hwat
yn ’e hannel bart, hwer’t jo en ik gjin
forstén fan hawwe. En hwat in diel fari
dizze mantsjes mei reagearders üthellet
en léns hokfor wegen dy soms geane,
nou der wie in soppich stamtafelpraetsje
fan to meitsjen.
Dizze trije dingen: it ündersyk mei tsjin-
fallers en meifallers, it t.b.c.wêzen sün
der dat immen it wit en de lekken, dy’t
yn de wife pompieren sitte kinne, dat
wiene de wichtichste boarnen foar it
kwelwetter, dat it bistjör fan de t.b.c.
frije polder: Fryslün, forgoed yn ’e ga
ten halde moat, sil de droechlizzing
slagje. Wy soene jitteris by eltse boer
in goed wurd dwaen wolle foar dizze
saek. It is foar de Fryske greidboer hast
net heech genóch oan to slaen, hwat in
t.b.c.frij bislach foar Fryslén bitsjut. Yn
binnen- en bütenlén sille hja der alle-
gearre skoandere fortuten fan bilibje.
Wy hoopje osh sa, dat it alhiel en yn
koarten tiid slagje mei.
prinzip” is er nog duidelijk in te her
kennen. Dat wil echter niet zeggen dat
inmiddels door deze organisatie geen
enkel goed werk is verricht. De nieuwe
opzet zal echter— vooral in werknemers-
kringen met meer vreugde worden
begroet. De vakbeweging krijgt een
nieuwe taak. Van strijdorganisatie
wordt zij bekleed met een besturende
taak. Dat is een nieuwe phase, die leidt
tot de medezeggenschap in de bedrijven.
Daarover heeft de Tweede Kamer deze
week reeds menig woord gezegd. Deze
medezeggenschap zullen we een volgen
de maal aan de hand van het wetsont
werp op de ondernemingsraden nader
onder de loupe nemen.
Hoe ziet de P.B.O. er uit?
Nadat enige maanden geleden de Twee
de Kamer het wetsontwerp op de Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie had
aangenomen, heeft onze Senaat hetzelf
de gedaan. Met 30 tegen 11 stemmen
werd het wetsontwerp tot wet verheven.
En in de Tweede Kamer en aan de over
zijde van het oude Binnenhof was er een
trouwens heel anders samengesteld, n.l.
verticaal, naar bedrijfskolommen. Dat
betekent dat zowel de industrie van, als
de groot- en detailhandel in bepaalde
producten in één productschap zullen
worden ondergebracht. De product
schappen hebben o.a. tot taak de samen
stelling van een product te bekijken en
eventueel prijsregelend op te treden. Zij
bewegen zich dus meer in het economi
sche vlak.
Het grote verschil met de organisatie
Woltersom de organisatie van het
bedrijfsleven zoals we die thans gedeel
telijk nog kennen is wel deze, dat ook
de arbeiders hier gaan meepraten. De
top-orgaan, de huidige organisatie is een veel gesmade.
Geen wonder, want hij is in de Duitse
De schappen.
De Hoofdbedrijfschappen, de bedrijf
schappen en de productschappen zijn de
lagere organen. Zij hebben tot taak „een
het belang van de Nederlandse Volk
dienende bedrijfsuitoefening door de
ondernemingen, waarvoor zij zijn inge
steld te bevorderen”. De Bedrijfschap
pen zullen horizontaal worden ingesteld,
d.w.z. naar de bedrijfstakken. Alle on
dernemingen dus die in het bedrijfsle
ven een gelijke en verwante functie ver
vullen, zullen dus in een bedrijfschap
worden opgenomen. Instelling geschiedt
echter niet nadat de S.E.R. en de repre-
152 7an dTcróndweTstaat^dat1 de wet ^ntatieve vakorganisaties zijn gehoord,
voor het beroeps- en bedrijfsleven licha
men kan instellen. De leek zegt na
tuurlijk direct: de wet stelt in, dat geldt
dus ook voor de bedrij fschappen. Maar
zo eenvoudig ligt de zaak niet. Staats
rechtsgeleerden maken dat veel moeilij
ken Zij komen met de moeilijkste dele
gatie theorieën aandragen en zij zien
daarmede kans om de woorden „de wet”
en „instellen” zo op de keper te beschou
wen, dat er van een grondwettig be
zwaar geen spaan meer overblijft. Uiter
aard overtuigen zij daarmede slechts
zichzelf en niet de tegenstanderAl
moet men niet denken dat de voorstem
mers voor dit wetsontwerp zich er maar
met een „Jantje van Leiden” hebben af
gemaakt. Hun stem heeft even zwaar
gewogen als die der tegenstemmers.
Deze staatsrechtelijke strijd was heel in
teressant. Maar het mooist van alles
althans voor de tegenstemmers in de
Tweede Kamer was wel het feit, dat
in de Eerste Kamer zowel de Katholie
ken als de socialisten zich op het stand
punt stelden, dat de Regering met de
grondwettelijke bezwaren rekening had
moeten houden. Daaruit blijkt weer de
gematigdheid van de Eerste Kamer, een
gematigdheid, die in overeenstemming is
met het karakter van dit hoge college,
dat o.a. tot taak heeft de „rare bokke-
sprongen” van de jongere collega’s in de
Tweede Kamer weer recht te breien.
Dat waren verstandige opmerkingen
van onze Senatoren, want per slot van
rekening legt ieder Kamerlid de eed op
de Grondwet af. Als hij denkt dat de
Grondwet geschonden wordt, kan hij
nooit voorstemmen, omdat hij dan zijn
eed breekt. Niet een of andere instantie,
zoals bijv, in Amerika de rechter, toetst
of de wet in strijd is met de Grondwet,
maar de wetgever, d.i. parlement en Re
gering samen.
Zowel de Roomsen, als de socialisten,
de anti-revolutionairen en chr. histori-
schen zijn reeds lange tijd overtuigde
aanhangers van de bedrijfsorganisatie.
Een reorganisatie van het bedrijfsleven,
waarin'de verhouding Staat-Individu en
werkgever en werknemer wordt gere
geld is echter een zaak waarbij levens
beschouwingen zeer nauw betrokken
zijn. Geen wonder, dat het wetsontwerp
sterk het karakter van een compromis
draagt. Het is de vergaarbak geworden;
de grootst gemeene deler.
bedroeg op 1 Febr. j.l. 1.353.896 tegen
1.337.312 op 1 Januari.
Centrale” loopt achteruit. Op 1 Jan.
waren er 501.463 aangeslotenen op het
Rijksradiodistributienet tegen 504.519 op
1 December.
Excelsior. De Beschikking Lichtpetrole-
urn vertelt ons dat de prijzen voor licht- naar huis. Met de Nederlandse troepen^
petroleum met ingang van 1 Febr. 1950 die met het Franse troepenschip „Pas
met cent per liter zijn verhoogd. teur” worden vervoerd, kunnen radio-
Laat maar zitten. Afgewezen werd een telegrammen worden gewisseld via het
verzoek om de bekende aanzetter tot
dienstweigering, prof. Pootjes, tegen een
borgstelling van f 10.000.in vrijheid
te stellen.
Als een bom.... Doordien de gashouder
van de sleepboot Adelaar uit elkaar
sprong werd de boot voor een groot ge
deelte vernield en sneuvelden verschei
dene ruiten te Krimpen aan de IJsel.
Kijk uit! Het Ministerie van Wederop
bouw en Volkshuisvesting waarschuwt
tegen lieden, die er op uit zijn woning
zoekenden met verlokkende aanbiedin
gen ertoe te brengen, hun de bouw van
woningen toe te vertrouwen, maar al
leen zichzelf verrijken.
Eet smakelijk. De grote steden zullen
spoedig aan de veenaardappeien moeten
beginnen, omdat er niet genoeg gewone
consumptie-aardappelen zijn.
3e Minister van Fi
nanciën, maakt be
kend, dat hij voor
nemens is, gebruik
makend van 't res
terend bedrag van
zijn machtiging tot
het aangaan van
geldleningen^ over
te gaan tot uitgifte
per 15 Maart a.s.
van een 3%% con-
solidatielening, no
minaal groot f 200.000.000 tegen de
koers van 100%.
Ontploffing in de kerk. In de Geref. kerk aangegeven radiotoestellenen Nederland
te Alphen aan de Rijn heeft zich door tot
nu toe onbekende oorzaak een hevige
ontploffing voorgedaan in de gasver-
warmingsinstallatie, er was grote mate
riële schade, doch er waren gelukkig
geen slachtoffers.
zal het bedrijfsleven er uit gaan zien?
Met welke instanties krijgen we in de
toekomst te maken?
Allereerst krijgt men een 1
Sociaal-Economische Raad, bestaande
uit 30—45 leden. Dit wordt een gewich
tige raad die een adviserende, een toe
zichthoudende en een besturende taak
zal krijgen.
Advies brengt zij uit aan de Regering,
gevraagd of op eigen initiatief. Uiter
aard zijn de mteste van deze adviezen
de naam zegt het reeds van soci
ale of economische aard. De Raad houdt
toezicht op de bedrijf- en productschap
pen, vnl. wat betreft het financieel be
leid, terwijl zij tevens de goedkeuring
moet hechten aan de maatregelen van
deze lagere organen. Ook brengt zij ad
vies uit over de instelling van de be
drij fs- of productschappen. De regering
heeft echter het schorsings- of vernieti
gingsrecht. Dit is nodig, omdat de
S.E.R. verordenende bevoegdheid bezit.
Slechts in bepaalde gevallen behoeven
deze verordeningen de goedkeuring van
de Regering. De werkgevers, de werk
nemers en de Overheid wijzen ieder een
derde van het aantal leden voor deze
Raad aan. De voorzitter zal door de Re
gering uit leden van de Raad worden
benoemd.
kunnen deelnemen.
Daar waar die molen. Vijf jaar ge
leden brandde de molen „Korpershoek”
te Schipluiden af. De molen, die uit 1625
dateerde, zal nu vervangen worden
door de goede zorgen van 'n plaatselijk
comité, dat de molen „De jonge Pieter”
te Leimuiden heeft gekocht, die te
Schipluiden wordt opgebouwd.
De Delta behouden? Het onlangs op de
Theems in Londen gezonken te Delfzijl
thuisbehorende ms. Delta blijkt niet
verloren te zijn. Het schip, dat op zijn
zij lag, is thans rechtgezet. Er wordt
getracht de lading te lossen. Men zal
het schip voorlopig dichten, waarna het
in een dok zal worden hersteld.
Ontaarde vader. Zaterdag is aan de
Wijnhaven in Den Haag het 9 maanden
oude meisje Johanna Maria K. overleden
tengevolge van mishandeling. De poli
tie heeft de 25-jarige vader J. H. G. K.
in verzekerde bewaring gesteld. Hij
wordt er van verdacht het kindje te
hebben mishandeld.
Pech. Kees Broekman, die zulke goede
kansen had, werd door een val op de
500 m. uitgeschakeld voor de kampi
oenstitel.
Kees de Ruijter had meer succes. Zon
dag werd hij te St. Etienne Europees
kampioen biljarten. Het hoogste parti
culiere gemiddelde maakte v. d. Pol
n.l. 100.
De Invrijheidstelling is gelast van me
vrouw de Boer uit Drachten, die op last
van de officier van justitie in arrest ge
steld was, in verband met een inbraak
in het door de justitie verzegelde kan
toor van de Bond van Mobilisatieslacht-
offers te Drachten. De heer de Boer is
nog steeds opgesloten.
dissident in de Christelijke fracties.
Stemde destijds bij de C. H. de heer
Kikkert voor, thans was het de heer
Schipper (A.R.), Beiden stapten
vele bezwaren heen omdat zij dit wets
ontwerp zagen als een bekroning van
hun levensstrijd. Van doorgewinterde
vakverenigingsmensen valt dit niet te
verwonderen.
In beide gevallen waren het slechts
behoudens deze uitzondering en de twee
grote fracties, de K.V.P. en de P. y. d.
A„ die het wetsontwerp er door haal
den. De rest stemde tegen; wegens
staatsrech ter lijke bezwaren tegen het
artikel in het ontwerp, dat bepaalt dat
bedrijfschappen bij Algemene Maatre
gel van Bestuur kunnen worden inge
steld dus buiten de Kamer om en
niet bij de wet. Alleen de communisten
hadden eigenlijk principiële bezwaren
tegen de gedachte ener bedrijfsorgani
satie. De samenwerking tussen werkge
vers en werknemers is in regelrechte
strijd met de klassegedachte die zij pre
diken.
De debatten over deze staatsrechtelijke
zaak waren in de Eerste Kamer fraaier
dan in te Tweede.
Onze Senaat is rustiger, meer gedegen
dan de regelrechte volksvertegenwoor
digers. Daar laait de strijd niet zo gauw
hoog op. Daar bekijkt men de zaak op
de merites en de partij-politieke overwe
gingen spelen een veel geringere rol dan
in de Tweede Kamer.
De staatsgeleerden hebben dus hun hart
weer eens kunnen ophalen.
De zaak was niet eenvoudig. In artikel
De arbeid van een bedrijfschap zal vnl.
op spciaal gebied liggen. De bevoegdhe
den van deze „schap” worden uitdruk
kelijk in de wet opgesomd. De bestuurs
leden van de bedrijfschap worden door
de representatieve vakorganisaties aan
gewezen. Het bestuur kiest zelf zijn
voorzitter.
De invloed van de Overheid is dus zeer
minimaal. Bij de productschappen is dit
iets anders. Daar wordt de voorzitter
aangewezen. De productschappen zijn
Nederlandse kuststation Scheveningen
Radio tegen hetzelfde tarief als in het
verkeer met Nederlandse schepen.
Voor veilig verkeer. Een Amsterdamse
sleutelmaker heeft een flikkerlicht ge
construeerd, dat gaat branden, zodra ’n
auto stopt. Hij hoopt dat daardoor de
veiligheid van de buitenwegen groter
zal kunnen worden.
Leemte in dé wet De schipper, die vo
rig jaar een gasleiding van de Haarlem
se energiebedrijven stuk voer, is van
rechtsvervolging ontslagen, daar de wet
in een dergelijk uitzonderlijk ongeluk
niet voorziet. De schade bedroeg 10.000
gulden en de gasleiding vormde de
hoofdader van de gasvoorziening in
Haarlem. De aanvaring geschiedde bij de
Catharijnebrug over het Spaarne.
De Nederlandse televisie. De Philipsfa-
brieken te Eindhoven zullen over een
maand hun televisiezender die een be
langrijke verandering heeft ondergaan,
weer gereed hebben. Dan kunnen de uit
zendingen worden hervat.
In de goede richting. Spoedig zal een
begin worden gemaakt met het beveili
ging van 27 onbewaakte overwegen.
Deze zullen van flikkerlichten worden
voorzien.
Ook boven de 200.000. De K.R.O. heeft
thans, evenals de V.A.R.A. en N.C.R.V.
het 200.000 ste lid kunnen boeken.
Hoeveel radio-luisteraars? Het aantal
?-
Bolswards Nieuwsblad
B
J’AS''
