De Ondernemingsraden
Martinytoer
Fan de
De arbeiders zitten bijna om de
groene conferentietafel
door Nederland
us hjoed O H
to 'sizzen
46e Jaargang
No. 13
Dinsdag 14 Febr. 1980
n
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
A.J.OSINGA - Bolsward
PYT.
Tj. de J.
Uitgave van Drukkerij Fa
REAJDBOARSTKE,
’t Readboarstke fljocht de keamer yn,
Wei lit de frije wrêld
Flodderet skou tsjin ’t ticht gerdyn,
Fynt nearne rêst of héld.
Flodderet tsjin ’t bisleine rüt,
As ik him ringen fang.
Myn hSn it lytse liif omslüt
Hwat sjocht er wyld en bang..,.
Dy han is him in frjemde macht
Dy't ’t fügeltsje net wit
’k Fiel hoe ’t hertsje eangstich slacht
As ik him fleane lit.
Wy fügels fier fan ’t lije nést
Us romten wurd’ biheind
Stjit tsjin de wand, wy heakje fêst
Flerken, toblet toskeind
Wy flean ünrêstich - skou - ünfrij
Binearing wurdt üs slim
’t Hert slacht üs wyld - ÜnstjÜr as wy
De Sterke Han fornim.
Bitiisd yn ’t brike aventür,
Meitsje üs flechf ta spot.
Jowe wy üs net hearrich oer,
Oermastere fan üs God.
Dy’t yn Gods gryp bisletten lei
Is fan himsels oerwoun.
Finzene wurdt de nije dei
De Ijochte romte jown.
13
11
13
13
12
13
12
5
4
5
6
4
6
5
4
1
3
3
4
5
5
6
6
6
12
24
14
12
12
14
10
13
12
10
1
4
4
2
2
2
1
2
2
1
Vei schijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
70-16
27- 15
32-24
24-17
31-29
15-26
28- 28
23-29
19-29
7-63
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs! 10 cent per m.m.
Giro 87926
De candidaatstelling.
Ongetwijfeld is de vakorganisatie de
draagster van de samenwerkinggedach-
te. Aan haar strijd is het voornamelijk
te danken, dat men dit wetsontwerp ge
kregen heeft. Vandaar dat er werd be
paald, dat de vakorganisatie de candi-
daten voor de ondernemingsraden stel
len mocht. Terwijl de niet georganiseer-
den alleen maar mogen kiezen.
De heren Kikkert (c.h.) en Stapelkamp
(a.r.) waren maar matig met deze re
geling ingenomen. Zij stelden zich op* gekomen in de phase van het overleg.
Der binne folie, dy’t wol woene, dat se
noait merke of baenriden hiene, tsjin it
sin fan de êlde lju.
het standpunt, dat de niet-georganiseer-
den nooit getoond hebben begrip voor
samenwerking tussen werkgever en
werknemer te bezitten. Ook het kies
recht moet dus het monopolie van de
georganiseerden zijn-
Het felst tegen deze gedachtengang
keerde zich wel de heer Korthals (vvd)
die zich op het standpunt stelde, dat de
ondernemingsraad hef vertrouwen moet
hebben van heel het personeel.
Ook deze standpunten waren niet te ver
enigen en het slot van het liedje was.
dat men maar weer terugkeerde tot de
oorspronkelijke regeling, die niet veel
meer dan een compromis-regeling is.
Als nu ook de Eerste Kamer dit wets
ontwerp nog goedkeurt daar hoeft
men niet aan *e twijfelen dan zullen
ook de arbeiders om de groene tafel ko
men. Van de strijdphase is men terecht
elfs it hert wol licht wurde.
Mar nou sünder sarkasme! Alle dagen
docht it sterker bliken hoe brea-nedich
it is, dat dit nije gebiet under in nor-
mael demokratysk bistjür steld wurdt.
Wol men de béste en’ nobelste minsk-
like eigenskippen fan de polderbiwen-
ners net alhiel öfstjerre litte, dan wurdt
it hege tiid, dat de ingenieur tobek-
dreaun wurdt nei syn eigen gebiet en dat
de minsken seis harren bisinnen leare op
har minsklike weardichheit en minsk-
like opjeften. Sil dit gebiet net m geast-
lik bloedearm gebiet wurde fan trak-
torbistjürders en kunstmeststruijers,
dy’t yn de matery forgroeije en dege-
nerearje, dan heart it eigen geastlik lib-
ben in kans to krijen. Hwant de druk
fan de materialistyske wraldsköging
is troch de eigenaerdige situaesje fan dit
gebiet tige swier. Foarearst geane hjir
jonge keardels hinne, dy’t al seis, sawn
en jit mear jierren yn barakken omheu-
•kere hawwe. Hja forlieten famylje en
sibben om it brea, Hja wolle in bistean
en dat wurdt harren hjir bean.
Tradysje en seden binne hjir net, alles
moat jit üntstean, allinnich materiae!
is alles via de Direksje to krijen. Dat is
har lanhearre, har ’hüsbaes, har wetter-
skip, har boubureau, har üntspannings-
chef, har boargemaster, har Kommissa
ris en har Minister. Hjir moat de win
kelman forskine om bouterrein, om fes-
tigingsforgunning, om alles, hwat syn
materieel bistean müglik meitsje sil.
As immen de Direksje tsjin hat, kin hy
neat en nearne hwat gewurde, as hy
him mei hat, dan lizze alle wegen iepen
-Dat stiet nearne biskreaun, mar elts
wit it en.hannelt dêrnei. Dit witten
de haw ik in greate biwündering foar
de Chnstlike foaroanmannen, dy’t mei
in eigen skoalle en principiële foarming
üteinsetten binne. Wy hoopje, dat dit
moedich foarbyld rounom wearklank
fine sil, hwant de siel fan eltse kultuer
is de kultuer fan de siel.
Elf Finnen hebben het leven verloren,
toen het Finse s.s. „Karhula” Zondag
ochtend bij de Haaks zonk. Achttien op
varenden zijn door de reddingboot van
de N.Z.H.R.M. „Dorus Rijkers” in Den
Helder aan land gebracht. Onder de ge
redden waren twee verstekelingen.
Lijkje gevonden. Vrijdagmiddag werd
in de Weiwerdermaar, een kanaaltje in
de gèmeente Delfzijl, het lijkje van een
pasgeboren meisje gevonden. Vermoed
wordt, dat het lijkje al een week in het
water heeft gelegen. De politie te Delf
zijl stelt een onderzoek in.
1.7 millioen. De Oudewaterse Bank, die
enige weken geleden failliet werd ver
klaard, blijkt een tekort te hebben van
1.7 millioen gulden. De preferente
schulden aan de Overheid, groot 650.000
gulden, zijn daarbij nog niet meegere-
i kend.
Mooi gebaar. De regenten van het oud-
burgerweeshuis te Sneek hebben een
mooi gebaar gemaakt. Zij deden n.l. aan
alle Sneker buurtverenigingen een be
drag van tweehonderd gulden cadeau
voor het inrichten of in stand houden
van de speelterreinen voor de jeugd.
i R.A.F. mag boven ons gebied. E.
geringswljzlglngen veel geringer gewor
den. De K.V.P. zat echter op de wip.
Stemde zij voor, dan werd de motie
Stapelkamp aangenomen. Stemde zij te
gen, dan werd zij verworpen.
Met 19-50 stemmen zag de heer Stapel
kamp de hoop op aanneming in rook
vervliegen.
skipswente en far sa mar fuort, sil net
huverje by dizze skepping fan k<Ude
nofteren saeklikheit, hwer’t dizze nije
streek mei oanklaeid wurdt. Hjir is
baes, de materialistyske ingenieur, de
ütrekkene, ütsliepte rationalist, dy’t yn
de klassike ekonomyske skoalle op-
brocht en great wurden is. En hy is hjir
folslein baes, net allinnich yn de droech-
makkerij, mar ek yn alle libbensgebie-
ten, dy’t der efter oan komme, hy is
de unifersele chef fan it hiele libben en
sünder syn goedkarring kin hjir neat
üntstean. It Suderleech sit alhiel yn han-
nen fan in sterkere, warbere geast dy’t
in macht krige en forwurven hat, dy’t
men nearne oars yn hannen fan ien
minske leit. En sa as it altyd giet by
minsken, dizze macht stribbet nei mear,
hy stribbet nei syn aerd fierder en nei
wider romten, hy wol it net wer kwyt,
nou al propagearret hy de consolidaty
fan dit geastlik bisit. Fan ingenieur is
hy al Landrost wurden fan it Suderleech,
nou komt de ynpoldering fan de oare
hoeken fan it Flevo-mar yn it sicht en
nou al seit hy en sizze syn sekondanten
it planüt: dit gebiet moat ek yn dysel-
de geast oanpakt wurde en dan byin-
oar foege wurde ta de polderprovinsje
„Zuiderzeeland”. Mocht dy namme net
foldwaen, dan kin men it ek; Smeding-
lan nearne.
Ir sil, neffens de sociael-geografen, in
gebiet wurde mei likernöch twahündert-
tüzen biwenners. Dat duorret jit efkes,
mar yn it jier twatüzen’soe dat sahwat
kinne, sizze hja. Dat sil net safolle skele
leauwe wy. En dan is hjir in foarbyld
foar de Amearikaenske skriuwer Burn
ham om syn theory oer ,,de machtsvor
ming der bewindvoerders” in folmakke
biwiis yn hannen to jaen, hwer’t it P. E.
B. alhiel by wei fait. As wy safier bin
ne, sil de saneamde demokraty al lang
yn it grêf lizze. De marionettensteat, bi-
stjürd fan technicy en bureaukraten, sil
oer de massa-minske of massa-robot
hearskje en de H. bom sil oer him weit-
sje. By sa’n strieljende takomst moat
De „NoordOostpolder” publisearret diz
ze wike de list fan de 88 lokkige jonge
boeren, dy’t troch de Direksje ütfor-
kard binne om in pleats hiere to meijen
yn it Suderleech. As ik mei de finger
de lange list fan nammen neigean, dan
binne der krekt trije nammen, dy’t op in
a ütrinne, dat binne dus Friezen. Dêr-
neist fyn ik jit 4 nammen, dy’t ek oan
Fryske jonge boeren tahearre, dat is
meiinoar sawn.
De risping is dit jier wol tige lyts, 7 fan
oe 88! Of winliken is it ek net lyts,
hwant it is op ien nei krekt it alfte diel.
En üs provinsje is mar ien fan de alf.
De Direksje set mei in izeren konse-
kwinsje har opset troch. Dit gebiet sil
net in stimpel drage fan it ülde lÊn,
hwer’t it oan grinzget, it sil net oan-
groeije by hwat is, mar it sil en moat
in hiel nij polderlan wurde, dat sa folie
müglik by it aide lan ófstekt.
Net allinnich dat de doarpen en pleatsen
dat sizze, der is gjin Fryske pleats yn
de hiele polder, der is net ien Grinzer
of Oeriselder, it is allegearre nijmoad-
rich Amearikaensk spul, ek mei de min
sken moat it deselde kant üt. Alle ras
sen en soarten goed trochinoar mjukse
en gjin oansluting by it aide lan. Hwa,
dy’t de karakterfolle streken fan üs lan
yn har ütienrinnende pracht fan
Twee grote strijdpunten.
Plaatsruimte maakt het uiteraard niet
mogelijk om alle interessante punten in
het Kamerdebat onder de loupe te ne
men. Er waren echter twee zaken waar
over menig woordje is gevallen. De
ene kwestie ging over het verband tus
sen de publiekrechtelijke bedrijfsorgani
satie en de Ondernemingsaden; de an
dere over de wijze waarop de candida-
ten worden gesteld.
Bij de behandeling van de P. B. O. had
de Anti-Revolutionair Stapelkamp een
motie ingediend om het wetsontwerp op
de ondernemingsraden in de P. B. O. te
lassen. Daar is toen niets van gekomen
terwille van het compromis maar
zo was er afgesproken: deze motie komt
aan de orde bij de ondernemingsraden.
De Anti-Revolutionaire afgevaardigde
was ongetwijfeld een enthousiast voor
stander van dit wetsontwerp. Van de
oud-voorzitter van de Chr. vakbewe
ging kan men ook moeilijk anders ver
wachten. Hij was van mening, dat de
ondernemingsraden het werk in de be
drijfstakken moeten bezielen. Zijn de be-
drijfsschappen eenmaal ingesteld, dan
zullen de bedrijfscommissies weer moe
ten verdwijnen. Laten we dus rustig
wachten tot de bedrijfsschappen zijn op
gericht, zo redeneerde hij. Dan is de
organisatie van de bedrijfstak gereed.
En dan kan alles veel soepeler verlopen.
Grote steun ondervond de heer Stapel
kamp van Mr. Beernink (c.h.), die zich
op het standpunt stelde, dat een onder
nemingsraad slechts nuttig is als de be
drijfstak er rijp voor iis. Die rijpheid
blijkt pas na de instelling van de be
drijfsschappen.
De V.V.D. was het daarmede, bij mon
de van de heer Korthals, vrijwel eens.
Maar de heer van der Born (Arb.) liet
een geheel ander geluid horen. Dat be
tekent een ,,op de1 lange baan schuiven,”
zo riep hij de heer Stapelkamp toe,
want de bedrijfsschappen zullen heus
wel niet zo vlug worden ingesteld. Dat
was een sterk argument. Beide stand
punten waren echter niet te verzoenen.
Daartussen in zweefde de K.V.P.fractie
Vroeger hadden de Katholieken in ge
schriften er al uiting aan gegeven, dat
zij het wel met het A.R. standpunt eens
waren. Dat ontkende de heer Andries-
sen (k.v.p.) ook geenszins. Maar men
moet niet vergeten, zo veegde hij daar
aan toe, dat het ontwerp sindsdien be
langrijk verbeterd is geworden. De over
heidsinvloed is inderdaad na drie re-
Hwat hat Gabe Skroar
Voetbal.
Geen spanning. In het Noorden verloopt
de zaak volkomen zonder spanning dit
jaar. Heerenveen bracht zijn doelpunten
totaal op 70 door de 9-0 overwinning op
Friesland. Volgende week kan de strijd
om de onderste en bovenste plaats in
deze afdeling beslist zijn.
De stand:
Heerenveen 13
GVAV 12
Sneek 11
Leeuwarden 11
Be Quick
Frisia
Achilles
Velocitas
HSC
Friesland
De samenstelling.
In bedrijven met minder dan vijftig man
zal zo’n raad drie leden tellen. Al naar
gelang het bedrijf groter wordt, stijgt
het aantal leden tot maximaal vijf en
twintig. In bedrijven waar minder dan
25 man werkzaam zijn kan men in be
paalde gevallen ook een ondernemings
raad oprichten. De verplichtstelling
daartoe geschiedt echter niet automa
tisch. Als voorzitter van de raad treedt
het hoofd der onderneming op. De leden
van de raad worden gekozen door de
arbeiders, die 21 jaar zijn en die ten
minste één jaar onafgebroken in het be
drijf werkzaam zijn. Men kan slechts
lid van de ondernemingsraad worden
als men 23 jaar is en drie jaar in de
onderneming heeft gewerkt. De candi-
daten worden gesteld door de vakorga
nisaties. Iedere bedrijfsgenoot mag ech
ter kiezen. Het toporgaan van het be
drijfsleven, de Sociaal Economische
Raad, zal bepalen wanneer de verplich
ting om een ondernemingsraad in te
stellen, ingaat. Dit zal echter niet langer
dan drie jaar na het aannemen van de
wet mogen duren. In bepaalde gevallen
kan de S. E. R. ontheffing van de ver
plichting verlenen. Daarvoor is echter
de goedkeuring van de Kroon nodig.
Zolang de bedrijfsschappen nog niet zijn
opgericht, zullen er bedrijfscommissies j ken
uit groepen van ondernemingen Fryske pleatsen mei foarein, de manske
en hakhout sa smüke Oeriselder mien-
worden ingesteld, die er voor moeten Grinzer dübelskuorre, de yn beammen
zorgen, dat de zaak goed marcheert.
R.A.F. mag boven ons gebied. De mi
nister van Oorlog heeft de Royal Air
Force vergunning gegeven tot het uit
voeren van laag te maken oefenvluchten
boven ons land. Deze vluchten moeten
gaan over de routes Nordhorn-Den Hel-
der-Spurn Head of via Southwold-West.
kapelle.
Het redmiddel? Binnenkort zal Neder
land een centraal bureau voor interlo-
cale woningruil rijk zijn. Het wordt ge
vormd uit het bedrijfsleven, de Vereni
ging van Nederlandse Gemeenten en ’t
rijk, dat zich voor de tekorten tot 1953
garant stelt.
Nederland bouwt voor Israël. Uit de
kringen der Britse scheepswerven wordt
vernomen, dat Israël orders voor de
bouw van twee fruitschepen in Neder
land heeft geplaatst.
Nederland door Israël geklopt Een on
nodig verliespunt van Du Buy (tegen
Rosjen) en een onbesuisde eindspurt van
Pelser tegen deze zelfde speler, waren
de redenen van de onverwachte 5-3- ne
derlaag van het Nederlandse tafeltennis-
team in de wedstrijd tegen Israël.
De Tweede Kamer heeft het wetsont
werp op de Ondernemingsraden zonder
hoofdelijke stemming aanvaard. Alleen
de Staatkundig Gereformeerden en de
Communisten waren tegen.
De eersten konden hun stem aan dit
ontwerp niet geven, omdat zij uit prin
cipiële overwegingen voorstanders zijn
van een volkomen vrije economie.
De kwestie van de medezeggenschap in
de bedrijven staat de laatste jaren in
het middelpunt der belangstelling. En
dat is geen wonder. Als men het be
drijfsleven zo wil organiseren, dat er
een samenwerking ontstaat tussen de
werkgevers en de werknemers dit '3
inmiddels geschied in de wet op de P.
B. 0. dan is het logisch, dat men
zich niet' alleen met een groep van be
drijven bezig houdt, maar dat men ook
aandacht schenkt aan de ondernemin
gen zelf.
Hoewel alle partijen behalve de bo
vengenoemde geen bezwaren hadden
tegen de hoofdgedachte, die in dit wets
ontwerp tot uitdrukking was gebracht,
kon de Regering het toch niet eerder
in haar zak steken, dan nadat zij het op
verschillende punten grondig gewijzigd
had. Evenals bij de P. B. O. moesten
pok thans weer compromissen gesloten
worden, compromissen, hoofdzakelijk
over het vraagstuk hoe groot de Over
heidsinvloed moet zijn.
De vertegenwoordigers van de verschil
lende vakverenigingen hebben in de
Tweede Kamer dit varkentje bijna geheel
gewassen. Een wetsontwerp, dat door
de mannen van de vakvereniging wordt
behandeld, levert bijna altijd een inte
ressant debat op. Veelal zijn zij goede
sprekers, helder als glas. Het zijn de
afgevaardigden, die iets met vuur en
gloed kunnen verdedigen en bestrijden.
Wat gaan de ondernemings
raden doen?
De ondernemingsraden, die dus samen
gesteld worden uit arbeiders en de
werkgever in een bedrijf, krijgen een
zeer belangrijke taak. Allereerst op so
ciaal terrein. Vraagstukken als vacan-
tietijden, werkroosters, ploegdiensten,
schafttijden, kleedgelegenheden e. d.
zullen punten van overleg worden in de
ze raad. Maar dit is niet het enige.
Over de sociale medezeggenschap van
de arbeider wordt practisch geen strijd
meer geregeld. De medezeggenschap op
economisch gebied ligt echter heel wat
moeilijker. Hieromtrent bepaalt hei
wetsontwerp, dat de ondernemingsraad
voorstellen kan doen en ook kan advi
seren over de economische en technische
gang van zaken in het bedrijf.
Terwijl het hoofd der onderneming te
vens verplicht wordf gesteld <yn perio
diek mededeling te doen omtrent de
economische gang van zaken. In het al
gemeen kan men zeggen en zo staat
het ook in het wetsontwerp omschre
ven dat de ondernemingsraad tot
taak heeft, met erkenning van de zelf
standige functie van de ondernemer, bij
te dragen tot een zo goed mogelijk func
tioneren van de onderneming.
Tot de laatste man. De Niwin zal na Eerste wapens naar Nederland? Neder-
1 Mei geen contact meer onderhouden land zal waarschijnlijk een van de eer-
met het publiek en geen beroep meer
doen op de offervaardigheid. Het werk
in Indonesië zal doorgaanvtot de laat
ste militair vertrokken is naar het va
derland.
Boekelo verliest zoutindustrie. Binnen
afzienbare tijd zal de oude fabriek der
Kon. Nederlandse Zoutindustrie te Boe
kelo gesloten worden. Dit zal niet ge
schieden omdat de zoutlagen in dit ge
bied zijn uitgeput, maar omdat de ex
ploitatie aldaar niet lonend is.
Door stroom gedood. Door onbekende
oorzaak is J. H. van Bussel, chauffeur
bij de Vereniging Landbouwbelang in
aanraking gekomen met een der draden
van de electrisdhe loskraan aan de
Noordervaart te Helden Beringen. Hij
was op slag dood.
In badcel gestikt. De 27-jarige mejuf
frouw Meyer uit Avereest, dienstbode in
de Egbert ten Catelaan te Almelo, is
bij het hemen van een bad gestikt door
gassen uit de geyser, die uit de afge
sloten badcel niet konden ontsnap
pen.
Daar gaaf een molen. Eén van de wei
nige Friese molens, die het bezit is van
de firma Siebenga tel Heerenveen zal
worden afgebroken, omdat de exploita
tie te veel kosten met zich brengt.
K.L.M. heropent 1 Mei binnenl. lucht
verkeer. Het ligt in de bedoeling van
de K.L.M. op 1 Mei weer het binnen
lands luchtverkeer te heropenen, het
welk dan gedurende de zomermaanden
zal worden gevlogen. Het betreft hier
speciaal de luchtverbindingen tussen de
hoofdstad en Maastricht, Leeuwarden en
Groningen.
ste landen zijn, waarheen Amerikaanse
wapens zullen worden verscheept in het
kader van de wapenleveranties.
1 Mei Koninginnedag. De regering heeft
besloten dit jaar op 1 Mei Koninginne
dag te vieren, zulks in verband met het
feit, dat de verjaardag van H. M. de
Koningin op een Zondag valt, aldus
meldt de Haagse redacteur van Trouw.
Door stroom gedood. Te Gist is een 8-
jarig kind gedood door aanraking met
een electrische stroomdraad, aangeslo
ten op een motor in een boerderij. Ver
moedelijk was de aardleiding van deze
stroomdraad niet in orde.
Eerste hulp. Te Leiden is een cursus
voor eerste hulp aan dieren begonnen.
Er zijn 40 cursisten. Dagelijks veronge
lukken er in de stad 2 tot 5 dieren, die
meestal van de noodzakelijke hulp ver
stoken blijven.
Fokker gaat exporteren. De Fokkerfa
brieken zullen deelnemen aan de inter
nationale vliegtuigtentoonstelling, die in
Juni in Brussel wordt gehouden. Het is
niet onwaarschijnlijk, dat zij de S-ll
zullen exposeren.
Nieuwe luchtvaartfilm. Begin Apnl zal
op Schiphol worden begonnen met de
binnen, en buitenopnamen van een nieu
we rolprent, die door de Dutch Inter
states Film Production” onder directie
van de heer G. Keuls wordt uitge
bracht.
Romeinse flesjes en schalen zijn te Nij-i
megen gevonden, toen arbeiders bij
graafwerk voor een riolering stieten op
resten van een Romeinse nederzet
ting.
Bolswards Nieuwsblad
