I Buitenlands Overzicht Provinciale Kroniek Bi n üs hjoed door Nederland to sizzen No. 20 46e Jaargang VrQdag 10 Maart 1950 Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland A.J.OSINGA - Bolsward v De iene leit yn fear en plom, De oare hat noch yn, noch om. Uitgave van Dt'uKKerij Fa Hwat hat Gabe Skroar O Bolswarils Nieuwsblad KONING GEORGE c dus is Communisten gaan te keer: ook in Frankrijk. Democratie in gevaar. De Duitse mond weer open. Engeland klaagt. Rusland schuift het Ijzeren gordijn dicht. De Engelse troon rede. Churchill heeft wensen. Rusland het ijzeren gorden steeds dichter haalt. De vervolging van kerkelijke en handelsver- tegenwoordigers en de uitwijzing van di plomaten in de satellietstaten wijzen daar op. Als de grote democraat Thomas Masa ryk, wiens 100ste geboortedag 7 Maart werd herdacht, thans nog eens kon aan schouwen wat er van zijn geliefd Tsjecho- Slowakije is terecht gekomen, hoe zou het hem te moede z|jn! Hoe juist heeft deze staatsman, zelf een Slaaf, het echter ge zien, toen hU eens voorspelde, dat Moskou ei steeds op uit zou z|jn ook alle Aziati sche volken te overheersen en dat de hui dige leiders van Rusland niet anders doen dan voortzetten de antidemocratische en imperialistische traditie van het Czaren- dom. Een traditie, welke het Russische volk nog weinig geluk heeft gebracht. Nog alttjd is de koopkracht per uurloon in de Sovjet-Unie volgens Amerikaanse ge gevens de laagste van 18 landen, al heeft een aanzienlijke prijsverlaging in de laat ste week nu enige verbetering gebracht. Dat viel samen met een hogere waardering van de roebel ten opzichte van de dollar, waardoor de Oost-Europese satellieten min- Eén en twee jaar schade vrij gereden. Dinsdag 21 Maart a.s. zal de procureur- generaal bij het Gerechtshof te Leeuwar den, fung. directeur van politie voor Fries- jaar schade-vrU hebben gereden en zjj, die het getuigschrift 1 ontvangen, bovendien ten overstaan van een commissie blijk ge geven hebben van een behoorlijke kennis van de verkeersregelen. Niet minder dan rond 100 chauffeurs uit Friesland, in elke afdeling, komen voor de getuigschriften in aanmerking. Naar we vernemen, houdt de wetenschap pelijk leider van de Stichting Psycho-tech- nisch laboratorium voor het wegvervoer te Utrecht, dr. H. Y. Groenewegen, vooraf ’n causerie over: „Psycho-techniek als middel tot veilig verkeer”. Vei schijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Bolsward Telefoon 451 (K 5157) Reg. Omroep Noord 245 M. H3BB9EMKHK9BRS33V73ROE9HRBBBHBMBBH Abonnementsprijs 1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs: 10 cent per ni.m. Giro 87926 Südliker streken as hwat aparts bisköge waerd. Hoewol’t it Fryske keningskip al sünt de tiden fan Redbad, dus al sawn ieuwen lyn fordwoun wie, biskögei. Frünske skriuwers doedestiids Fryslün jit- te as in keninkryk, frjemd en fier dêr ear- ne yn it Noarden. Dat it wie net inkeld om de jildlike foardielen of om strategysk oi hannelsbilang, dat de Südlike inacht- hawwers hjit op Fryslfln wiene, it wie ek de bitsjoening fan it ünbikinde dy’t har loek. Forskate Hollünske greven hawwe der op üt west om de Fryske lannen to formas- terjen. Neidat it mei de fjildtocht fan Willem IV sa raer misbiteard wie, bleau it sahwat in tastan fan wapene frede. Doe’t de Bourgondyske hartoggen yn Hol- ian oan it roer kamen, hawwe hja withoe- faek fan doel west om üs folk op ’e höd to springen en kening fan Fryalün to wur- Chur chili wilde een commissie van onderzoek naar het stelsel, van regeringszijde werd er ech ter op gewezen, dat ever zedige vertegen woordiging waarschijnlijk regeringen met zwakke meerderheden in het parlement zouden bestendigen. En nu we het toch over verkiezingen hebben: in Griekenland heeft de progressieve liberale partij van Piastiras een onverwachte overwinning behaald, ze is de meest linkse groep van niet-socialisten; zij kreeg 376000 stemmen; de communisten zijn niet meer als partij toegelaten, men vermoedt dat hun stem men de linkse democratische coalitie zijn ten goede gekomen, die 160000 stemmen had, de democratische socialisten hadden 210000 stemmen, de conservatieven 330000 en de liberalen van Venizelos 300000 st. En ten slotte: We zien allen met span ning de uitslag tegemoet van de Volks raadpleging op Zondag a.s, in België over de koningskwestie. Doe like It ek al net bést. Foar it „Fries Genootschap” hat dr. A. G. Jongkees, lector oan 'e Grinzer Universi- teit, sprutsen oer: „Bourgondië, Holland en Friesland in de 15de eeuw”. „Fryslün” ïpoat yn de tiid ünder forstien wurde it gebiet by de sé lê,ns fan de Sudersé oant oei' ’e Wezer; it hjit by de Hollünske skriu wers üt dy tiid meast „Oostfriesland”, yn tsjinstelling ta Westfriesland oan dy kant fan de Sudersé, dat yn ’e 13de ieu yn Hol- lünske hannen rekke wie. De Holldnske greven makken oanspraek op de hearskippjj oer Fryslün en hawwe hieltyd wer bisocht om dat jilde to litten. Hja basearren dy oanspraken op troch erfskip krigen rjochten, dy’t fan de Bru- monen via oaren op harren oergien wieno. In feite wie Fryslün lykwols frij, it „wist fan gjin lien to sizzen” en hie gjin hear ünder de keizer. Dêrfandinne dat it yn De Franse regering heeft door de ver trouwenskwestie te stellen, wel een ver enigd anti-communistisch front in de Ka mer voor haar anti-sabotagewet gekregen, maar het was toch maar een droevig beeld dat Frankrijk in deze overzichtsperiode bood. De anti-sabotagewet was nodig, om dat de communisten openlijk hadden opge wekt het zenden van wapenen en troepen naar Indo-China en de ontvangst van wa penen uit de Ver. Staten te saboteren. Toen de regering deze opwekking prompt beantwoordde met de indiening van een anti-sabotagewet, zijn de communistischè leden in de Kamer zo te keer gegaan, dat er zelfs 200 politiemannen aan te pas moesten komen. Op een bepaald moment werd zelfs de zetel van de Kamerpresident, de veteraan parlementariër Henriot door de communisten bestormd en wij kunnen ons zijn verzuchting: „Is dit niet het ein de van het parlement?” begrijpen. HU had eigenlUk nog beter de vraag kunnen stel len: „Is dit niet het einde van de demo cratie?” Want dergelUke tonelen doen ont- zaglUke schade aan de waardering der de mocratie, evenals de aanhoudende stakin gen, waardoor Frankrijk geteisterd wordt. Ditmaal werd de toestand verergerd omdat naast de door de commnlsten geïnspireer de stakingen, ook andere vakbonden er uit riepen in verband met looneisen. De lust daaraan mee te doen bleek echter bU de niet-communlstische arbeiders niet groot, zodat deze stakingen spoedig verliepen. Anders is het met de stakingen door de communistische leiders onder met hen sympathiserenden uitgeroepen; die stakin gen hebben de bedoeling een revolutionnai- re sfeer en chaos te scheppen op het mo ment dat de eerste Amerikaanse wapen- zendingen naar Frankrijk komen. Mis schien is het ook daarom dat deze eerste zending niet in Frankrijk wordt gelost, doch het Franse vliegkampschip dat ze brengt, het zijn n.l. vliegtuigen, eerst naai Tunis gaat waar ze gelost worden, waarna ze geleidelUk naar Frankrijk worden ge vlogen; maar dat is een lapmiddel. Voor de Fransen zelf was het buitenge woon onprettig dat juist zo’n fel licnt op hun binnenlandse onrust viel, toen zij met de Saarautoriteiten tot een overeenkomst inzake de huur voor 50 jaar van de Saar- münen kwamen. Natuurlijk kon men ver wachten, dat de Indo-China schijnt overigens Duitsland een der vele onderwerpen geweest te zU'n, welke de Franse en Britse ministers van buiten landse zaken tijdens het bezoek van pre sident Auriol te Londen hebben bespro ken. Deze ministerontmoeting zal spoedig gevolgd worden door ene van de Ameri kaanse, Engelse en Franse ministers, waar het zeer dringende problemen van de toe stand in Oost-Azië een der vele punten van bespreking heet te worden, maar waar men toch ook wel zal moeten spreken over de sterke druk uit kringen der Ver. Na ties en Amerikaans Congres geoefend om nog eens te pogen met Rusland tot over eenstemming te komen over de kwestie der contróle op de atoomenergie. De vruchtbaarheid van een dergelijke poging lijkt echter uitgesloten zolang politiek wantrouwen een kloof tussen Oost en West vormt, een kloof, welke steeds wijder wordt omdat West-Duitsers een grote mond over dit feit zouden op zetten en dat die mond al wijder zou open gaan, naarmate FrankrUk tekenen van binnenlands verval toonde. Nu, de Duitse mond is op zijn wijdst opengegaan! Te Bonn beweert men dat dit Franse op treden de West-Europese éénwording zou verhinderen, dat West-Duitsland geen lid van de raad van Europa wil worden als ook het Saargebied wordt toegelaten en de Duitsers hebben op Engeland en de Ver. Staten een beroep gedaan om de over eenkomst niet goed te keuren, omdat hét Saargebied, zolang zjjn positie niet bjj het vredesverdrag is bepaald, juridisch nog tot Duitsland behoort en dus dergelijke overeenkomsten niet kan aangaan. De Duitsers vergeten echter aan één ding aandacht te schenken, n.l. dat Parijs dit verdrag met het Saargebied aanging on der voorbehoud, dat een eventueel vredes verdrag niet anders zou bepalen. M. a. w. de gehele positie van dit gebied en van de verhuur van de Saarmpnen wordt eerst bjj dat vredesverdrag bepaald en slechts zo lang dat er niet is, geldt de thans geslo ten overeenomst. Laconiek hebben de Engelsen dan ook al opgemerkt; dat de Duitsers geen enkele reden hadden zich nu al te beklagen. Eerder lijkt het er trouwens op, dat de WestelUke geallieerden zich over do West-Duitsers hebben te beklagen, men denke aan hun verzet tegen een volkomen toelaatbare vernietiging van een onderdeel der Hermann Goering fabrieken, dat stel lig de oorlogsindustrie diende, maar waar tegen de Duitse arbeiders zich zo heftig verzetten, dat er Britse troepen aan tv pas moesten komen voor de vernieling kon doorgaan. Eerst na afloop van het geval letje zond de Duitse regering een minister om de bevolking tot kalmte te manen! Natuurlijk zUn de Amerikanen èn bij de Saarkwestie èn bU de vernieling van de Duitse oorlogsindustrie wat minder ge ïnteresseerd dan FrankrUk en Engeland, zU hebben veel meer het oog gericht op een snelle opbouw van een sterk West- Duitsland. Daarom is Washington deze Saarovereenkomst allicht minder gunstig gezind dan Engeland, ze verstoort de po gingen tot W.-Europese éénwording h. i. maar, en men beseft in de Ver. Staten eigenlUk niet, dat West-Duitsland voor de ze éénwording geen enkel offer over heeft, maar het streven er naar slechts uitbuit der voor hun leveranties naar Rusland krU- gen en meer voor Russische artikelen moe ten betalen. Gaat de prijsverlaging voor de Russische bevolking dus ten koste van die satellietstaten? De Russen hebben bo vendien de dollar als waardemeter voor hun eigen munt afgeschaft en die vervan gen door het goud. Een beetje propagan da zit daar allicht ook wel achter, in W.- Europa devaluatie en prU’sstUging, ift Rus land stijging van de waarde van de roebel en prijsdaling, en de roebel los van die ake lige dollar, die het Westen zo zeer begeert maar die straks volgens de Russen wel zal kelderen als de door Moskou voorspel de crisis het Westen treft. De kans op zo’n crisis zou aanzienlijk minder worden wanneer West-Europa’s economie één werd en een hechte band met de Amerikaanse kon worden gelegd. Voorlopig bluft dat nog een vrome wens, al bevatte de Engelse troonrede over de Europese samenwerking vriende lijke woorden. Deze troonrede sprak niet over de natio nalisatie van de Engelse ijzer- en staalin dustrie, welke het vorig Lagerhuis reeds aannam, doch in October eerst zou worden uitgevoerd. Attlee verklaarde echter in het Lagerhuis dat de nieuwe regering deze nationalisatie dan zal dóórzetten, doch dat er op dit moment geen aanleiding is daar over weer een uitspraak van het Lager huis uit te lokken. Het was de oude vecht jas Churchill echter wel toevertrouwd di rect maar tot een frontaanval over te gaan. HU stelde op het adres van ant woord op de troonrede twee amendementen voor. Eén daarvan betreurt, dat er in de troonrede geen doeltreffende maatregelen tot bestrijding van de woningnood worden aangegeven, het andere stelt voor dat eerst 9 maanden na de volgende verkiezingen over de nationalisatie van de Uzer" en de staalindustrie nader zal worden beslist. Het lUkt waarschUnlgk dat deze amende menten zullen worden verworpen, de La- bourleden zullen bU de stemming wel tot de laatste man opkomen, maar als „ver kenning”, ook inzake de houding der libe ralen hebben de amendementen, van con servatieve zUde bekeken, verdienste. Er is, naar aanleiding van het gering aan tal gekozen liberale leden hoewel het to taal aantal stemmen op deze partU uitge bracht, aanzienlük was, in het Lagerhuis ook nog even gedebatteerd over het kies stelsel. Gouden beiaardier. De 81-jarige beiaar dier van het Kon. Paleis te Amsterdam, de Njjdig roddelpraatje. De firma Douwe Egberte te Joure en te Utrecht is de laatste maanden het onder werp geweest van een nUdig roddelpraat je; de firma zou namelUk personeel van een bepaalde religie hebben ontslagen. Deze lasterlUke aantUging wordt uit min derwaardige motieven rondgestrooid en van verschillende zUden is ze reeds tegen gesproken, o.a. na onderzoek door het Chr. Nationaal Vakverbond (C.N.V.),. het Ne derlands Verbond van Vakverenigingen (N.V.V.) en de ChriatelUke Kruideniers- bond. De geruchten zijn van «Ike grond ontbloot. om er voordelen voor zich zelf uit te ha len. Intussen: een vredesverdrag met ge heel Duitsland is er nog lang niet, de Fran sen kunnen dus voorlopig de SaarmU’nen rustig exploiteren. Met EEN TWAALFTAL SCHEPEN, gebouwd op Nederlandse werven, zUn symbolisch overgedragen aan de Hoge Commissaris Mohammed Rum en zijn bestemd voor de Verenigde Staten van Indonesië. Proefvaart van een der schepen met de Indonesische vlag in top te Rotterdam. den. En in pear kear kaem it ek yndied sa fier, dat hja t&rissings makken foar ih oimfal. Mar hieltyd wiene der dan wer ün- foarsjoene omstanniehheden, dy’t makken dat der neat fan kaem. Sa hat de hlele 15de ieu troch it gefaer fan frjemde oerhearsking de Fryske frU- dom bidrige. Oant it de Saksyske hartog gen foar in skoft slagge en hwat letter Karel V FryslAn biwesten de lems yn ’e macht krige. uexi, xung. uneuicui van puuvic vwi .-..so- Tiisdel 1-1 Maert. land, Groningen en Drenthe, Mr. H. R. de j 19.02—-20. Zaaijer, in Spoorzicht te Leeuwarden de a. getuigschriften 1 en 2 uitreiken aan de beroepschauffeurs, die in de z.g.n. „Geen b ongelukken-wedstrijd”, ingesteld door een commissie uit Veilig Verkeer voor Leeu- I warden en omgeving, resp. één en twee I It Strlidboun oer de kwestje Appelsgea. Sneontomiddei wie der ii^ gearkomste fan it Strlidboun „Frysian FrU”, dêr’t de hear E B. Folkertsma sprutsen hat oer de sin- tralisaesje, net allinnich op polityk, mar ek op maetskiplik-cultureel gebiet. Yn dit forbdn kaem de sprekker op de kwestje fan it sanatoarium to Appelsgea. Der is güns protest loskaem oer dizze saek. Mar it wurdt noch tofolle as in yn- sidenteel gefal biskftge. De eigentlike driu- wende oarsaken, dêr’t de hear Tsj. de Jong yn syn rubryk yn de Boaiserter krante op kaem, wurde net skerpemöch sjoen. En de aksje hüldt al op as de Provinsje in kom- misje bineame wol. De Grinslanners soe sa’n gefal as mei Beatrix-oarde net oer- komme. De Friezen binne fiersto idealis- tysk. Hwat de algemiene kant fan dizze saek oangiet, wiisde sprekker op it gefaer dat: de sizzenskip oer fan alles en noch hwat hjir weigiet. It swiertepunt komt hieltyd werom utens to lizzen. En alle müglike kwestjes wurde ünttrut- sen oan it publike oardiel en ta in saek fan kommisjes makke. Ontploffing in V.U.-Iaboratorium. Een ont ploffing in het laboratorium van de VrUe Universiteit aan de De Lairessestraat te Amsterdam heeft voor ongeveer 12000 gul den schade aangericht. De Tsjechostowaakse re!?*:’’’’1* heeft terugroeping binnen acht dagen verzocht van drie leden der Nederlandse legatie te Praag, die genoemd zijn in hst proces, dat daar is gevoerd tegen de heer Louwgrs, hoofdvertegenwoordiger der A. K. U. Al- i Dinsdagavond medegedeeld door I Radio-Praag. Van officië’o zUde in Den i heer J. Vincent, vierde zUn 50-jarig jubi- Haag is medegedeeld, dat soortgelijke maatregelen te verwachten zijn voor het Tsjechoslowa,akse gezantschap in Den Haag. De nieuwe ambassadeur van de Sowjet- Unie in Nederland, de heer M. G. Th. Zait- zew, is Dinsdag uit‘Praag per vliegtuig in Nederland aangekomen. De KLM ondervindt geen hinder van de staking van grondpersoneel op het Parijse vliegveld Le Bourget aangezien zij daar haar eigen grondpersoneel heeft, dat niet aan de staking meedoet. Twee kinderen verbrand. Twee kinderen te Oudehorne in Friesland, van vUf en drie jaar, zUn bU het spelen met vuur jammer- Ijjk om het leven gekomen. De beide zoontjes van de familie H. van der Velde hadden lucifers weten te be machtigen en waren daarmee aan het spe len gegaan in een schuurtje achter de wo ning. De deur van het schuurtje hadden zo gesloten. Binnen werd een vuurtje ge stookt en op een gegeven ogenblik sloegen de vlammen door het hele vertrek. Hulp van buiten kwam te laat, daar men de deur moest forceren. Toen men hen vond, waren de kinderen reeds verbrand. Twintig z.g. „kleinbeeld”-fototoestellen, ’n aantal polshorloges en een partU sigaret ten heeft de Nederlandse douane te Elten in beslag genomen, evenals de auto, die de smokkelwaar vervoerde. Enige smok kelaars zUn aangehouden. De Commissie-Schiithuis, die minister Joe- kes vorig jaar heeft geïnstalleerd om hem te adviseren over de landbouw-emigratie, heeft haar rapport bU de minister inge diend. Publicatie mag binnenkort worden verwacht. Het Tweede Kamerlid Van de Wetering (ch) heeft de minister van Uniezaken ge vraagd of hU wil bevorderen, dat de stof felijke overschotten van in Japanse kam pen overleden of in Indonesië gesneuvelde militairen op 's rUks kosten naar Neder land worden gebracht. leum. Kras. Een verdachte, die voor de arron dissementsrechtbank te Haarlem terecht stond, vond dat de verklaringen van een getuige niet helemaal met de waarheid overeenstemde. HU vloog uit zUn bank en takelde de man lelUk toe, voordat de par ketwachters hadden kunnen ing?ijpen. Na dat eerste hulp was verleend, werd de be handeling gewoon voortgezet. V erkeersongeval. Toen de aannemer C. Colet uit Meeuwen uit Den Bosch terug keerde per motor, reed hU in volle vaart tegen een brugleuning. Zwaar gewond werd hU opgenomen. Kort daarna is hU overle den. De helpers van Westerling. De Nederland se regering zal maatregelen nemen tegen de leden van het militaire en vlootperso- neel, die kapitein Westerling hielpen naar Singapore te gaan. De vis wordt duur betaald. De Regering is van plan? de daarvoor in aanmerking komende rederUen steun te verlenen bU het bouwen van nieuwe vissersvaartuigen. En wjj de margarine. Deze week Is voor het eerst een hoeveelheid roomboter naar Duitsland geëxporteerd en daarmee zUn weer nieuwe perspectieven voor de Neder landse boterproducenten geopend. Goed gedaan. In opdracht van de Neder landse regering zal Z. K. H. Prins Bern- hard volgend jaar opnieuw een reis ma ken. Ze zwaaien af. In de tweede helft van deze maand zullen de manschappen van de eerste lichting 1949 van de Kon. Land macht en een deel van de tweede lichting 1949 met groot verlof gaan, waardoor bin nen enkele weken 8900 man afzwaaien. De straf. Ubbergen krUgt geen rUksbjj- drage in het exploitatietekort van 14 wo ningen, hoewel de bUdrage wel was toege zegd. Dit besluit is genomen, omdat men niet heeft voldaan aan het bouwplan en de uitvoering van het bouwwerk zeer slecht was. Fryske ütstjürlng: Meditaesje fan Ds. S. Molenaar fan Musseikanaal. (19.15) Stimmen üt it Heitelftn. (19.30) It Kritekoar fan Hams d.l.f. Mar. Naberman jowt in ütfiering fan Fryske lieten. eerder gedane „toezeggingen” wordt ge tracht in snel tempo de achterstand in te lopen, met het gevolg, dat de belasting- w-pecties er in Januari in zjjn geslaagd aanslagen te verzenden in de z.g. kohier- belastingen tot een bedrag van f 187 mil- lioen. Stichting „17 September 1944”. In de jaarlUkse vergadering van de Stich ting „17 September 1944”, onder voorzit terschap vande heer P. N. Habekothé, heeft de secretaris, de heer J. A. Leenstra, een overzicht gegeven van de werkzaam heden der Stichting. Daar er in de eerste jaren geen uitzicht is op het bouwen van zomerhuisjes, welke bestemd zUn als huldeblijk van de Friezen voor de Spoor- en Tramwegmannen, die in September 1944 de Duitsers durfden te weerstaan met alle gevolgen van dien en als één man het verkeer stopzetten, ging de Stichting in 1949 voort met het huren van zomerhuizen en gedeelten van wonin gen op Terschelling en Schiermonnikoog. Drie en dertig families werden geholpen. Voor dit jaar heeft de Stichting de be schikking over vacantieverblUven voor 62 gezinnen op Terschelling, Vlieland en Schiermonnikoog. Blijkens de ingekomen brieven stellen de Spoor- en Tramwegmannen deze vacantie- genoegens op hoge prijs. Het bestuur besloot ten slotte voor dit jaar, in verband met de „dure tijd” de re ductie nog enigszins te verhogen. Zoete lieve Gerritje. De fiscus heeft in de maand Januari overgeschakeld op een hogere versnelling. Overeenkomstig reeds

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1950 | | pagina 1