Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
üs hjoed
door Nederland
to sizzen S
No. 33
Vrijdag 28 pril !95fl
46e Jaarpan?
A. J. OSINGA -
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa
B o 1 swa r d
l
n
r
ie
ter zouden doen de leiding in het zoeken
van toenadering tot deze volken over te
laten aan hen, de Fransen en Nederland,
welke allen reeds banden in een of andere
vorm met die volken hebben.
Voorzichtig manoeuvreren van het Wes
ten is ook nodig in het Midden en* Nabije
Oosten.
Nu Moskou is teruggekomen op zijn goed
keuring van het V.N.plan tot internatio
nalisatie van
h
e
s
n
n
u
l-
Het is natuurlijk niet de bedoeling, dat
leder kaatser of hardrijder al zijn medail
les en prijzen Instuurt, daar den het Fries
Museum zalen tekort zou komen. De na
druk dient te vallen op de grote gebeurte
nissen en figuren in elk der takken van
sport en de voorwerpen of afbeeldingen,
die daaraan de herinnering bewaren.
Degenen, die dergelijke voorwerpen bezit
ten en deze voor de tentoonstelling beschik
baar zouden willen stellen, worden ver
zocht daarvan zo spoedig mogeiijk schrif-
telijk of mondeling opgave te doen dus
voorlopig nog niets inzenden aan de
secretaris van de commissie van voorbe
reiding, drs. H. M. Mensonides, gemeente
archivaris, Stadhuis te Leeuwarden, telef.
6643 toestel 16.
-SA
Giro 87926
By filosofen en dichters sjochf it der
troch de bank sa moai net üt yn har
huzen a§ yn har boeken.
Hwat hat Gabe Skroar
i
Bolswards Nieuwsblad
r
e
e
i
i
3
1
PIET
3
3
t
1
2
e
e
d
e
e
i.
n
n
e
e
9
B
a
e
n
n
n
n
ie
dachten op een bepaald punt concentreren.
En dan denkt men direct aan
Zuld-Oost-Azië,
waar de Chinese communisten door de ver
overing van het nog door de nationalisten
gezette eiland Hainan, thans weer dichter
bij Indo China zijn gekomen en nu de Z.-
Chinese zee beheersen. Daar ligt nog altijd
het zwakke punt van de Westerse mobili
satie tegen het communisme, omdat men
zo moeilijk aanknopingspunten kan vinden
met de volken daar, die zelfs Amerikaanse
economische hulp schuwen omdat zij er 'n
poging tot koloniale overheersing in zien.
De Engelsen menen dat de Amerikanen be
België
is, terwijl wij dit schrijven, de kabinescri-
sis nog steeds niet opgelost. De partijen
waren het nu wel eens over ’s kdnings te
rugkeer en overdracht van zijn rechten op
de kroonprins, maar nu wensten soc.dem.
en liberalen weer de verzekering van de
koning, dat hij na die overdracht niet in
België zou blijven. Die toezegging heeft de
koning niet willen geven en de katholieke
partij staat in dezen volkomen achter hem.
KONINGIN JULIANA
30 April 1950.
Licht, vreugde, want
De lente brandt,
In kaarsen van kastanje.
Natuur-symbool,
Kantoor, de school,
Elk vlagt en draagt Oranje.
Met dit gevoel
Zag Zij het doel,
Het wit om na te jagen.
Het Hoogst Gezag,
Van dag tot dag,
Om kracht en wijsheid vragen.
De lente lacht,
De natie vlagt,
Vorstinne hoog verheven,
Dertig April,
Wij danken stil,
Geno door God gegeven.
r
n
d
B
B
C
t
3
B
‘I
kt
J3
ie
B-
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
’t Verlopen jaar,
Van zorgen zwaar,
In moeilijk bittere uren.
Steeds dienstbereid,
Met wijs beleid,
Wist Zij ons te besturen.
Een nieuw begin,
Vorstin gezin,
Mag Hf] sterkend beseffen
Zijn vriendljjk Licht,
Zijn aangezicht,
Steeds over U verheffen.
Reg. Omroep Noord
188 M.
e
P
n
t
t
s
3
c
n
n
k
o
e
n
i
s
n
t
e
r
e
r
r
a
.1
a
s
L
s
Jeruzalem,
heeft dit geen kans van slagen meer. In
hoeverre de Russen met dit gebaar din
gen naar de sympathie van de Joden of
Arabieren is een vraag, maar de toestand
wordt hier ingewikkeld.
Koning Abdoellah van Jordanië heeft het
Arabisch deel van Palestina bij zijn rijk
getrokken, Israel schijnt bereid dat te ge
dogen als Abdoellah een vredesverdrag wil
sluiten, waarbij ook dit punt kan geregeld
worden. Maar hoe zullen Abdoellah’s me
deleden van de Arabische Liga hierover
denken? Nog pas hadden zij een dergelijke
annexatie afgekeurd en vernioedelijk zal
het gebeurde weer een scheuring in deze
liga brengen, terwijl men juist begonnen
was haar hechter aan een smeden.
In
Tegen de snuitkever. In Groningerland be
reidt men de bestrijding van de snuitkever
in het koolzaad per helicoptère voor. De
hellcoptère van Z.K.H. Prins Bernhard zal
voor dit doel worden gebruikt.
Wel animo. Bfj de directie van1 de Wle-
ringermeer N.O.P. kwamen niet minder
dan 3951 aanvragen binnen voor de ver
pachting van een boerderij In de Noord-
Oostpolder. 9.2 pet. der aanvragen kwam
uit Friesland.
Levenslang voor moordenaar. De Rotter
damse rechtbank heeft de 29-jarige los
werkman C. van L. uit Capelle aan de IJs-
sel wegens moord conform de eis tot le
venslange gevangenisstraf veroordeeld. Hij
werd er van verdacht op 12 October 1949
zijn vrouw door messteken in de hals van
het leven te hebben beroofd.
Bakkers willen geen aardappelmeel. De Ne
derlandse bakkers zijn fel in verzet geko
men tegen het voornemen van de regering
om het percentage aardappelmeel In het
brood van vijf tot tien procent te verhogen.
Zij hebben besloten tot een landelijk refe
rendum, waarbij de consumenten in de ge
legenheid gesteld worden zich uit te spre
ken tegen de verhoging van het percen
tage.
Besturen! hoe?
„Christ avant tout”
Devies van Hare Moeder.
Die nooit btschaaint,
Ook mij bekwaamt,
Opperste Leidsman, Hoeder.
Van de zijde der Ver. Staten is bekend ge
maakt, dat maatregelen worden genomen
om de Amerikaanse bezettingstroepen in
Duitsland voor de volgende 5 jaar een be
hoorlijke huisvesting te verzekeren. In fei
te betekent dit dus, dat Washington niet
de verwachting heeft, dat de verhouding
tussen West en Opst in de nabije toekomst
zal verbeteren, en dat geheel Duitsland
spoedig weer een vrij land zal worden.
Amerika acht het daarom niet alleen ge
wenst zijn troepen ter plaatse te houden
opdat ze direct bjj de hand zijn als er een
uitbarsting zou komen, maar ook wil men
de Europese landen van het Atlantisch pact
duidelijk maken dat ze in zo’n geval niet
door de Ver. Staten in de steek zullen ge
laten worden. Moskou behoeft niet te re
kenen op een uiteenvallen van het Atlan
tisch pact. En passant wordt West-Duits-
land te verstaan gegeven, dat al heeft het
al een ruime mate van bewegingsvrijheid
gekregen, waarvan het een bijna brutaal
gebruik maakt ook, het bezet gebied blijft
en het vrijwillig of gedwongen zijn rol in
de koude oorlog zal moeten spelen. Doet
het dit vrijwillig, dan moet het meewerken
aan de West-Europese eenwording, wenst
het dit niet, dan zal het als bezet gebied
behandeld worden, waar de landen van het
Atlantisch pact zelf alle maatregelen zullen
nemen om een eventuele aanvaller uit het
Oosten op te vangen. Natuurlijk wensen de
W.-Duitsers ’t eerste, maar ze zouden geen
Duitsers zijn, als ze niet trachtten hun ge
wenste en noodzakelijke medewerking aan
de
Niet in aanmerking komen uiteraard werk
stukken, die in massa in de handel worden
gebracht, want het gaat er juist om, dat
het persoonlijke element in het werk naar
voren komt.
Gezien de belangstelling voor de tentoon
stelling te Ede, is het te verwachten, dat
„Scheppende Handen” een belangrijk eve
nement zal betekenen.
BIDAULT
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per m.ra.
En daarom is het opvallend, dat er onder
al die vier en twintig leden van deze com
missie niet één Fries te ontdekken is, noch
iemand anders, die als een vertegenwoor
diger van het gewestelijk streven zou kun
nen worden beschouwd.
Een enormiteit, die siechts te erger is,
wanneer ze onopzettelijk gepleegd is.
Onze Staten kunnen dus aanstonds van
leer trekken. Dat aan de Tweebaksmarkt
anno 1950 geen zoete broodjes meer ge
bakken worden, mag na deze verkiezings
campagne toch wel als een vaststaand feit,
worden aangenomen.
De handbalsport in Friesland gaat
zich uitbreiden.
Een van de meest veelzijdige sporten is
de handbalsport. Ook in Friesland wordt
handbal beoefend. Het aantal specifieke
handbalclubs is echter nog niet groot, maar
ook gymnastiek- en andere sportverenigin
gen doen aan deze gezonde vorm van
lichaamsontwikkeling.
Uit de Leeuwarder handbalverenigingen
„Olympus” en „Hermes” heeft zich nu een
commissie gevormd, welke de propaganda
voor handbal en de organisatie van wed
strijden en competities met kracht ter hand
heeft genomen. Een gelukkige omstandig
heid is daarbij, dat het hoofdbestuur van
het Nederlands Handbalverbond heeft be
sloten nieuwe verenigingen voorlopig enige
jaren dispensatie van bondscontributie te
verlenen. Een groot aantal clubs zal zich
nu ongetwijfeld bij de Bond aansluiten.
Voorlopig zal men zich waarschijnlijk be
perken tot vriendschappelijke wedstrijden,
om zo spoedig mogelijk te komen tot een
competitie.
Tiisdei 2 Maefje:
Fryske ütstjörlng.
19.0219.15. Meditaesje fan de hear L.
Nauta, theol. studint to Grins.
19.15—19.30. Stimmen üt it HeitelAn.
19.3020. Flaggen op ’e nael. In pro
gramma fan Fryske Maitiidsflitsen,
skreaun en gearstald fan S. J. van der
Molen.
Vol blijde zin,
Onze Vorstin,
God lengde haren dagen.
(Hem zij de eer)
De tweede keer,
Sinds Zij de Kroon mag dragen.
Sporttentoonstelling
Leeuwarden.
Het ligt in de bedoeling in het kader van
de Sportweek, welke van 3 tot 10 Juli a.s.
te Leeuwarden zal worden gehouden, in het
Fries Museum een tentoonstelling te orga
niseren van „de Sport als Vrije-tijd-beste-
ding voorheen en thans”.
Hierbij zal de nadruk gelegd worden op de
vier specifiek Friese sporten: kaatsen, zei
len, schaatsenrijden en harddraven.
Daarnaast wordt echter ook aandacht be
steed, zowel aan de meer algemene takken
van sport, zoals voetbal, zwemmen, enz.,
welke het heden vertegenwoordigen, als aan
de oude volksspelen, zoals katknuppelen,
palingtrekken, tipelen enz., welke groten
deels tot het verleden behoren.
Verschillende organisaties op sportgebied,
musea en particulieren hebben reeds toe
gezegd prijzen, afbeeldingen van belangrij
ke sportgebeurtenissen of sportfiguren uit
het verre of nabije verleden, modellen van
zeilschepen, vlaggen en vaandels en wat
dies meer zij, voor de tentoonstelling be
schikbaar te stellen.
Waar echter de commissie van voorberei
ding, waarin naast vertegenwoordigers uit
de sportwereld o.a. ook zitting heeft Dr.
A. Wassenbergh, directeur van het Fries
Museum, vermoedt, dat er bij vele particu
lieren in de provincie en daarbuiten, nog
voorwerpen zfln, welke zeker op een derge
lijke tentoonstelling niet mogen ontbreken,
doet zjj een beroep op alle eigenaars om
deze voorwerpen, portretten of anderszins
voor de duur van de tentoonstelling te wil
len afstaan. Voor vervoer en verzekering
kan desgewenst worden zorg gedragen. Ook
afbeeldingen of voorwerpen betreffende
oude volks-
welkom zijn.
Tentoonstelling „Scheppende
Handen”.
Te Buitenpost zal een tentoonstelling wor
den gehouden voor Vrije Tijdsbesteding in
de trant van die welke de vorige zomer te
Ede heeft plaats gehad. Deze wordt ech
ter regionaal, en wel voor de provincies
Friesland (met de eilanden), Groningen en
Drente. Het initiatief gaat uit van het co
mité „Actie Vrije Tijdsbesteding”. De ten
toonstelling wordt Donderdag 13 Juli ge-
open en duurt tot de 20ste Juli, terwijl zjj
Zondag 16 Juli gesloten zal zijn.
Het ere-comité zal bestaan uit verschillen
de leidende figuren uit de drie Noordelijke
provincies, o.a. de Commissaris der Ko
ningin in Friesland. Het doel van de ten
toonstelling is zowel sociaal als cultureel
van belang. Het gaat er namelijk om, de
velen, die in hun vrije uren scheppend werk
verrichten op het gebied van houtsnijden,
schilderen, tekenen, boetseren, bouwen van
allerlei werktuigen, radio en speelgoed, fo
tograferen, vrouwelijk handwerk, weven,
enz., de gelegenheid te geven him werk
tentoon te stellen en hierdoor weer anderen
te stimuleren.
Een belangrijk punt en wat nieuws verge
leken met Ede, is ook, dat het de bedoe
ling is, dat van ieder werkstuk door de
jury een schriftelijke beoordeling gegeven
wordt, waardoor men in de gelegenheid is
fouten en tekortkomingen te verbeteren.
Het is verbazend, hoeveel mensen er zelfs
in één gemeente zijn, die in hun vrije tfld
op het gebied van het handwerk bezig
zijn, zonder dat de resultaten daarvan en
zelfs de namen van deze „nifelders” bul
ten eigen kleine kring bekend zijn. En te
Ede is gebleken dat een der Noordelijke
provincies mee bovenaan stond in dit werk.
Het is daarom een prachtig initiatief van
Buitenpost om ook in onze streken door
een tentoonstelling de belangstelling van
een breder publiek voor deze zaak gaande
te maken en tot navolging aan te moe
digen. Allen die over werkstukken be
schikken, die in vrfle uren zfln voortge
bracht, kunnen aan de expositie deelne
men. Er komen aparte afdelingen voor
dameshandwerken en kindertekeningen.
Moskou behoeft niet te rekenen op een uiteenval
len van het Atlanticpact. Duitsland speelde
weer Deutschland fiber Alles. Midden Mei
komt de Grote Drie te Londen samen. In O.-
Azië woekert Rusland voort. Problemen rond
Jeruzalem. De Belgische Koningskwestie nog
niet opgelost.
TWEE-DAAGS BEZOEK VAN H. M. KONINGIN
JULIANA EN Z. K. H. PRINS BERNHARD
AAN LIMBURG. In een open caleche maak
ten Hare Majesteit en Zijne Kon. Hoogheid
een rijtoer door Maastricht naar het Gouverne
mentsgebouw.
door
Kraft, vice-president van
Parlement te Straatsburg.
Als vice-presidenten treden op: José An
tonio de Aguirre, president van de Baski-
sche regering, Marcel Pilet-Golaz, ex-pre-
sident van Zwitserland, Francois van Belle,
le vice-pr -■ si dent van de Belgische 2e Ka
mer en Dr. Baumgartner, oud-min'ste.- van
Beieren.
Lid van de Conseil Fédéral zijn verder Prof.
Dr. H. Brugmans te Amsterdam, Denis de
Rougemont te Genève, Prof. Dr. Aldo Dami
te Genève, Dr. J. Kisbye Möller te Kopen
hagen.
Steeds dienstbereid,
Bescheidenheid.
„God mijn verwachten, hopen,
Och, wie ben ik
Dat ogenblik,
Bloeide hartsreinheid open.
W.-Europese samenwerking
zo duur mogeiijk te verkopen. Ze weten
wat ze waard zfln en sedert ze in ieder
geval hun economische vrijheid zo goed als
geheel terug hebben, neemt hun zelfbe
wustheid met de dag toe.
Uiterlijk verschijnsel, daarvan was dezer
dagen het spelen van het Deutschland über
Alles-lied tijdens officiële bezoeken van
kanselier Adenauer.
Aan de zijde der Westelijke geallieerden is
de ontevredenheid over W.-Duitslands hou
ding nog toegenomen ook door het talmen
van Bonn om tot de Europese Raad toe te
treden, waartoe, zoals men weet, het was
uitgenodigd. Maar de West-Duitse rege
ring doet nu of ze er niet eens zo erg voor
voelt. Tactiek natuurlijk om zich zo bege-
renswaardig mogelijk te maken.
Intussen zal het probleem der economische
inpassing van West-Duitsland in de West-
Europese samenwerking een der onderwer
pen zfln van de besprekingen der Grote
Drie, welke ongeveer midden Mei te Londen
zullen aanvangen en waarvoor het voorbe
reidend overleg reeds is begonnen. Ze zul
len, waar alle problemen van internatio
nale politiek met elkaar samenhangen,
practisch de gehele wereld omvatten, zo
wel Bidaults plan voor een inniger politieke
samenwerking tussen de Ver. Staten en
West-Europa waartegenover Engeland
vrij koel staat als bijv, de zeer belang
rijke kwestie van de toestand in Zuid-Oost-
Azië. Daarnaast komen ook andere vraag
stukken, in de laatste tijd door de Russen
weer scherp gesteld, aan de orde, als Ber
lijn, Triëst, de Dardanellen.
Wat Berlijn betreft heeft de Amerikaanse
minister Acheson dezer dagen verklaard,
dat er met Pinksteren gevechten zullen
kunnen uitbreken tussen de strijdkrachten
der Westelijke geallieerden en de door de
Kussen gesteunde Oost-Duitse communis
ten, die dan hun opmars naar de hoofdstad
zouden willen houden. Hij vond dat de ge
beurtenissen daar in een onheilspellende
richting gingen en dat de Russen steeds
roekelozer worden, wat mogelijk in ver
band stond met de ontwikkeling van de
atoombom in hun land. Het is een onge
woon sensationele uitlating Voor een minis
ter en we vragen ons af of ze misschien
ook iets te maken heeft met de Ameri
kaanse poging om op de a.s. conferentie der
Grote Drie een grotere eenheid van de
Westelijke geallieerden te bereiken. De
Amerikaanse bladen herinneren aan No
vember 1936 toen Hitler de weerstand en
samenwerking van Engeland en Frankrijk
op de proef stelde, door zijn troepen het
Rijnland in te zenden met de order terug
te trekken als ge geallieerden gewapende
tegenstand boden.
Toen waren de geallieerden het niet eens
en kreeg Hitler zijn zin. Maar de Ameri
kanen denken er thans niet aan Berlijn
aan de Russen en hun handlangers te la
ten. z.
Men krijgt echter in sterke mate de in
druk dat Rusland door zowel Berlijn als
de Dardanellen en Triëst weer eens op de
voorgrond te brengen, eenvoudig tracht de
Westelijke geallieerden in onrust te hou
den en hun aandacht over velerlei onder
werpen te verdelen om zodoende te ver
hinderen, dat ze al hun krachten en ge-
Federale Raad van Europese min
derheden en gewesten zal deze
zomer te Leeuwarden vergaderen.
De in de loop van het vorig jaar te Parijs
en Versailles gehouden federalistische con
gressen van de nationale minderheden er.
gewesten in Europa hebben geleld tot de
vorming van enkele organen, waarin de
vertegenwoordigers van de aangesloten or
ganisaties samenwerken. Een van deze
lichamen is de Federale Raad, de „Conseil
Fédéral des Minorltés et Régions Euro-
péènnes”, die is samengesteld uit afge
vaardigden van de vertegenwoordigende
organisaties (van elk vijf) en eenmaal per
jaar bijeenkomt.
De organisatie, die Friesland in dit ver
band representeert, de „Fryske Foriening
foar in Federael Europa”, zal thans de eer
ste bijeenkomst van deze Federale Raad
voorbereiden. Deze wordt n.l. Zaterdag 1
Juli te Leeuwarden gehouden.
Gedelegeerden worden verwacht uit Vlaan
deren, Wallonië, Brabant, Noord-Frankrijk,
Bretagne, Baskenland, Catalonië, Schot
land, Wales, Cornwall, Val d’Aosta, Z’iid-
Tirol, Beieren en Zuid-Sleeswflk.
De vergadering zal worden gepresideerd
de Deense oud-minister Ole Björn
het Europese
Statenverkiezing 1950.
Het zal de lezer stellig opgevallen zijn, dat
de verkiezingscampagne, die wfl pas ach
ter de rug hebben, een nieuw aspect ver
toonde: dat zij namelijk voor een belang
rijk deel bepaald werd door de positieve
houding van alle grote partijen tegenover
het vraagstuk, dat men kan ganduiden met
de woorden: decentralisatie, regionalisme,
Friese beweging.
Hoewel dit verschijnsel ook in andere pro
vincies merkbaar wordt, getuige o.a. de
rede van de Commissaris der Koningin van
Utrecht (een Fries trouwens), die dezer da
gen voor verruiming van de taak van de
provincie pleitte, is het wel duidelijk en
ook begrijpelijk, dat deze nergens zo in het
middelpunt van de belangstelling stond als
in Friesland.
Aannemende, dat de goede woorden in de
verschillende verkiezingsprograms niet
slechts als „lokkebrea” bedoeld waren, mo
gen we dus verwachten, dat onze nieuwe
Staten, met de Gedeputeerden aan het
hoofd in de komende zittingsperiode zul
len doen wat in hun macht staat, om te
bereiken, dat Friesland eindelijk eens wat
meer armslag krijgt om zijn eigen zaken
zelf te behartigen. Dat zulks nodig 18,
daarover is men het langzamerhand wel
eens.
Een van de eerste gelegenheden voor het
Provinciehuis om een demonstratie ta ge
ven van zijn opvattingen in dezen zal zich
ongetwijfeld voordoen, wanneer binnenkort
het rapport van de door het Provinciaal
Bestuur ingestelde Decentralisatie-Cpm-
missie gereed komt en aan de Staten aan
geboden wordt.
Dat er inderdaad nog wel het een en an
der moet veranderen, blijkt helaas maar al
te vaak.
Zo is dezer dagen de samenstelling bekend
gemaakt van de door de regering in Den
Haag ingestelde Staatscommissie ter voor
bereiding van de grondwetsherziening. Het
is duidelijk, dat een van de belangrijke
zaken, die bij deze herziening aan de orde
en kinderspelen, zïillen zeer moeten komen, de verhouding van Rijk en
Provincie betreft.
