Nieuw=Zeeland
zoals het is
SCHETTENS
ós hjoed
in de loop
der eeuwen
door Nederland
No. 35
46e Jaargang
Vrijdag 5 Mei 1950
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa
A. J. OSINGA
B oliward
By jild, by oansjen, hege steat,
Is alles, seis de deugd, mar neat.
to sizzen a
Giro 87926
1
dZ%ub-tropïscr De” w zó^^overigens Dat „toch is’ komt
Om een meisje.,, In een woning aan de
'Texelweg In Amsterdam-Noord heeft zich
Zaterdagavond een liefdesdrama afge
speeld, waarbfl een 31-jarige chauffeur door
zfln mede-minnaar, een 26-jarige loswerk
man, met een mes in de borst werd ge
stoken.
Hwat hat Gabe Skroar
Bolswards Nieuwsblad
J. 3.
«00
5000
5
3000
4
1
8000
1
700
500
500
1
1
800
63 27
reld.
4
4
8
1
4
1000
500
1500
300
500
500
700
500
800
800
800
3
1
3
3
5
3
4
2
1
4
1
1
2
3
zeischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
2 2
2
1 --
1
en boter en is de 4e wolproducent ter we- pen door de trein 308 (Zwolle-Roosendaal)
en vierhonderd meter meegeeleuvcL
FEESTDAG OP PALEIS SOESTDIJK TER GELEGENHEID VAN
DE VERJAARDAG VAN H. M. KONINGIN JULIANA.
De Koninklijke Familie tijdens het défilé. V.l.n.r. Koningin Juliana, Prinses
Margriet, Prins Bernhard, Prinses Beatrix, Prinses Marijke en
Prinses Irene.
2
2
2
1
2
8
Samen
Achter de namen Is het belastbare Inkomen
vermeld en tevens het aantal personen bo
ven en beneden de 12 jaar.
Wordt vervolgd.
2
1
2
Abonnementsprijs
1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs! 10 cent per mm.
Destijds beloofden we een artikel over
Schettens te schreven. We kunnen het
best vergeven, dat verschillende inwoners
van Schettens ons al eens aan de jas trok
ken, het wachten duurde ook wel wat lang.
Toch was het niet uit gebrek aan stof, zo-
als verondersteld werd. Juist andersom.
Hoewel we geen tfld en gelegenheid hebben
gehad al de bronnen over dit dorpje te
raadplegen, is er toch zoveel van te ver
tellen, dat wij rustig onze tfld moesten af
wachten, teneinde in enkele artikelen over
Schettens in de loop der eeuwen te kun
nen schreven.
In een oud boek lazen we Schettens aan
geduid als volgt: „een klein dorp van 15
stemmen, niet verre van Bplswerd aan de
Witmarsumervaart. Onder dit dorp ligt 't
buurtje Bruindijk, en de State Ozinga,
alwaar eertijds woonde de Grietman Si-
brand van Ozinga, die deze Grietenij met
verscheidene noodzakelijke watertochten en
scheidslooten heeft verbeeterd” en in een
nog oudere kroniek: „dit dorp was gele
gen onder de Grietenij van Wonser-deel;
daar’ het huys Osinga stond. De Parochie
kerk moest den Proost van St. Jans Kerke
te Utrecht acht Schilden betalen, te wee-
ten Borgondische schilden, doende volgens
S. v. Leeuwen 2 gulden vjjf stuivers.”
Op 15 Juni 1722 maakte J. Stellingwerf
van het toenmalige Osingastate te Schet
tens, destijds bewoond door Hotse van
Aysma, een tekening, die thans nog in het
Fries Museum is te bezichtigen. Deze Hot-
ze overleed enige jaren later want in de
Leeuwarder Courant van 4 Maart 1775 le
zen we in een advertentie de volgende op
roep: „Wie eigendom meent te hebben op
dè grafkelder van wijlen Jhr. Hetze van
Aysma ab Lauta en andere grafsteden in
de kerk te Schettens, doe daarvan aan
gifte bjj den Schoolmeester Aate Watzes
aldaar.
Hopelijk komen we op de Oslnga’S en de
geschiedenis van Osinga-state, die later de
gradeerde tot „boerhuyzihge” en waarvan
bijv, op 10 Mei 1861 de aanbesteding van
herstellingen plaats vond (toen bewoond
door Y. C. de Haas) nog in een afzonder
lijk artikel terug.
Momenteel hebben we nog geen voldoende
gegevens tot onze beschikking over de
oudste geschiedenis van Schettens, die zich
verliest in het grijze verleden.
Veel historische vondsten zijn ons ook niet
bekend, of het moest al zijn het feit, dat
op 22 Aug. 1845 een arbeider bfl het gra
ven van een dam te Schettens een gouden
munt vond van Rudolf van Diepholt (ge
kozen tot bisschop van Utrecht in 1431),
welke munt thans nog in het penningkabi
net te Leeuwarden is te bezichtigen.
De geschiedenis van Schettens bepaalt zich
behalve de „vechtgeschiedenis” rond Osin-
ga-State, voornamelijk tot die rond kerk
en school. Zowel van de predikanten als
van de schoolmeesters zullen we een zo
volledig mogelijke Iflst publiceren. Beide
geschiedenissen hebben him ups en downs
gekend. Zo raakte op 23 April 1796 het
schoolmeestersambt te Schettens bijv, va
cant, omdat de fungerende schoolmeester
aldaar weigerde de verklaring af te leggen
volgens publicatie der representanten, d.d.
11 Maart.
In de Franse tijd had men dus reeds soort
gelijke maatregelen als later in de Duitse.
Op 23 April 1823 vergaderden de Floreen-
plichtigen in de dorpskerk te Schettens over
het afbreken der oude en het weer opbou
wen van de nieuwe school en onderwfl-
zerswoning.
Volgens bekomen mondelinge overlevering
verdiende de schoolmeester destijds f 60.—
waarvoor hij tevens hét klokluiden en
doodgraven moest waarnemen, terwijl hij
met schoenmaken voor bijverdienste moest
zorgen.
Op oude kaarten staat Schettens afgebeeld
met z.g. stompe toren, het normale type
voor de Friese dorpen. Op 3 Jan. 1806 con
fereren de dissenters te Schettens of zfl
de dorpstoren van de Herv. gemeente we
gens bouwvalligheid zullen afstaan.
Hóe dit besluit precies is gevallen is ons
niet bekend, wel dat op 31 Mei 1816 het
Nieuw-Zeeland is een goedkoop producent,
omdat het vee, wegens het milde klimaat,
het gehele jaar buiten loopt, De boer heeft
dus bij lange na niet het bedrijfskapitaal
nodig, dan in Nederland en in de tweede
plaats is hiér zeer veel gemechaniseerd.
Melken geschiedt practisch alleen met de
machine en de tractor is gemeengoed.
Toch kent men hier niet de Vruchtbare
greide, zoals wjj die in Friesland kennen.
De weiden maken hier een zeer onverzorg
de indruk en deze herfst zijn ze tevens erg
kaal en droog, de voorbije zomer is zeer
droog geweest, en ik kan me ónmogelijk
begrijpen, dat de koelen tevreden blijven in
zulk land, maar het zijn dan ook geen
Friese koeien, hier houdt men meest het
Jersey-vee, dat meer sober is.
Op de armere gronden heeft men de ont
zaglijk grote schapenboerderijen.
De industrie komt de laatste jaren zeer
snel op. 25 pct. van de bevolking is thans
betrokken bfl de industrie. De voornaam
ste producten zijn: potten, pannen, rub
berbanden, locomotieven en tandpasta en
het is te voorzien, dat veel uitbreiding is
te verwachten in de komende jaren.
Het verkeer.
Het verkeer op de weg en per rail is zeer
intensief. De meeste gezinnen bezitten een
eigen auto, omdat de fiets hier op langere
afstand volkomen onbruikbaar is, wegens
de sterke heuvelachtigheid. Men ziet dan
ook zelden een fiets op de weg. Ook motor
fietsen zijn er weinig, naar mfln gevoel
veel minder dan in Nederland, en dit komt
me vreemd voor, omdat het klimaat hier
voor de motorfiets zeer gunstig is en het
prijspeil voor auto’s en motorfietsen niet
zo veel lager ligt dan in Nederland en
ook de benzine pittig duur is. Wel is de
prijs van alles lager, maar toch is het niet
zo, dat men zo goedkoop motorvoertuigen
en brandstof kan kopen, dan bflv. in Ame-
I rlka. Blijkbaar is de motorfiets hier niet
geliefd.
r i nnir Hnnr nn o^amAlrurali-lira n r*-
nog voor een meer gelijkheid in tempera
tuur gedurende zomer en winter.
Vorst komt alleen maar op het Zuidelijk i
eiland voor. Op ’t Noordelijk eiland kent
men enige zwakke nachtvorst gedurende
de wintermaanden, maar sneeuw heeft men
niet gezien.
De flora is dus ook sub-tropisch en men
vindt er vele grote varens en palmen. Een
poging, om bananen te telen, is mislukt.
Ze blijven te klein, maar perziken en
zuidvruchten als sinaasappels, grape fruit,
Chinese kruisbes en de citroen, vindt men
er in overvloed. Verder natuurlijk de appel,
peer, druif en besvruchten.
Enkele vermeldenswaardige feiten uit de
dierenwereld mogen niet verwaarloosd wor
den.
Kent Australië enkele diersoorten, die ner
gens anders ter wereld voorkomen, Nieuw-
Zeeland heeft zijn nationale vogel, die op
de florin, het 2-shilling geldstuk, is afge
beeld en welke ook voor allerlei reclame
doeleinden wordt gebruikt. De vogel heet
Kiwi en heeft onontwikkelde vleugels en
is staartloos. Ze is dan ook niet in staat
om te vliegen. Ze komt slechts weinig voor
en wordt zekerheidshalve in de dierentui
nen in stand gehouden. Overdag zal men
het dier niet gemakkelitjk aantreffen. Ze
is vrij groot en komt in grootte overeen
met onze reiger, maar is lager wegens kor
tere poten. Overigens lijkt ze in het geheel
niet op de reiger.
Australië staat bekend door zfln konijnen.
Ook Nieuw-Zeeland heeft hiervan te lijden
en op leder gedood konijn staat een pre
mie, waarvan een jager kan leven.
Geen wilde dieren komen in Nieuw-Zeeland
voor en ook slakken zjjn er niet.
De taal is Engels, maar buiten het Engels
is er natuurlijk ook de Maorietaal, die de
zelfde uitspraak heeft als het Nederlands.
Ontelbaar veel dorpen en stadjes, maar ook
rivieren, bergen, straten enz. dragen Ma-
orienamen, die zich kenmerken door regel
matige afwisseling van klinkers en mede
klinkers. Enkele voorbeelden: Manurewa,
Mokihinui, Rangiriri.
Iets over de steden.
Op het Noordelijk eiland liggen 2 grote
steden Auckland, de voornaamste handels-
plaats en grootste stad van het land, met
298.900 inwoners en Wellington, de hoofd
stad en regeringszetel, met 189.900 inwo
ners.
Kleinere steden op dit eiland zUn Palmer
ston, North, Hamilton, Wanganui, Has
tings en New Plymouth, waarvan de be
volking schommelt tussen 23000 én 31000.
Op het Zuidelijk eiland liggen Christchurch
met 167.900, Dimeden met 89.900 en luver-
gargil met 30.500 inwoners.
Wat het inwoneraantal betreft zijn de ste
den dus vrij klein, maar naar de oppervlak
te zfln ze flink groot, omdat het ware tuin
steden zijn met 1-verdiepinghuizen, die alle
apart staan en dus alle een erf en tuin
hebben.
Het platteland is zeer dun bevolkt. Toch
is de landbouw en dan voornamelijk de
veeteelt het voornaamste middel van be
staan. Het' is een land van melk en honig,
wol, vlees, huiden, boter, kaas en caseïne.
De 30 millioen schapen en ruim 4J4 mlllioen
stuks vee vormen de ruggegraat van haar
bestaan. Nieuw-Zeeland heelt de grootste
export ter wereld van kaas, schapenvlees,
kopen. Ook radiotoestellen, huisraad, kle
ding en allerlei andere dingen kan men op
afbetaling kopen.
Wonderlijk is het om hier veel auto's van
vóór 1930 te zien rijden. Auto’s van na de
oorlog zfln er betrekkelflk weinig en dan
zfln het nog meest de kleine Engelse wa
gens. Amerikaanse sleeën zfln ook hier te
duur.
De wegen zfln over het algemeen in zeer
goede staat en de hoofdwegen zfln voor
snelverkeer Ingericht. Merkwaardig is, dat
men langs alle wegen, hoe onaanzienlijk
ook, een betonnen voetpad heeft aange
legd. Natuurlijk geldt dit niet voor de on
bewoonde, woeste en zeer dun bevolkte
streken. Het personenvervoer langs de
weg geschiedt per bus, die voor het be
langrijkste deel tot de Spoorwegen beho
ren. De bussen zfln echter zeer duur, soms
driemaal zo duur als de trein en ze zfln
veel minder luxe dan in Nederland. De
Engelse dubbeldekkers zfln hier onbekend.
Het treinverkeer is intensief, maar zéér
achterlijk. Electrische treinen zfln hier en
kel in de buurt van Wellington. Dieseltrei-
nen kent men niet, alles gaat dus prac
tisch door middel van stoom. De machines
worden zelden met steenkool gestookt,
meest met olie, maar ook vaak met hout.
Het treinverkeer is goedkoop, maar daarbij
zeer langzaam. De afstand Manurewa
Auckland is 22 km. en kost retour 75 ct.,
maar duurt 50 minuten enkele reis. Geen
wonder echter, want de trein stopt op 15
plaatsen, bflna iedere kilometer dus. De
treinen op langere afstanden zfln sneltrei
nen, wat wil zeggen, dat ze gemiddeld
zo'n 6070 km. per uur afleggen.
Men kent hier niet de coupé’s, maar alle
wagens zfln doorlopend, met 2 rflen dubbele
zitplaatsen, die alle met leer bekleed en ge-
makkelflk zfln. De rugzittingen kunnen met
een handgreep omgeklapt worden, zodat
men altfld vooruit kan rflden. Dit is trou
wens ook met de trams het geval. De trei
nen zfln alle donkerrood gekleurd.
Nieuw-Zeeland bezit een vrfl uitgebreid
binnenlands luchtnet.
Voor de toerist is Nieuw-Zeeland een land
om van té watertanden. Men vindt er let
terlijk alles, wat de toerist begeert. Meren,
fjorden, rivieren, watervallen, vulkanen,
geisers, gletsers, bossen, tropisch bos,
bergen, stranden en een pracht klimaat.
Toch is het toerisme niet zo heel groot en
blflft bflna alleen beperkt tot de Amerika
nen, die het kunnen betalen, om een va-
cantie in een zo geïsoleerd land door te
brengen en die het gedurende de oorlog
„ontdekt” hebben.
Moet dat zo? De laatste tfld zfln veel
drachtige schapen geslacht In die geest
zelfs, dat daardoor op -een kwade dag door
het slachten van 80 dezer dieren, 148 lam
meren verloren gingen.
Monsterconcert in HUlegom. Een attractie
tijdens de bloembollenfeesten in Hillegom
bestond uit een serenade voor het gemeen
tehuis van 17 fanfarecorpsen met totaal
700 muzikanten.
Meisje viel uit zweefmolen. Op de kermis,
die gedurende de feestdagen staat opge
steld te Haarlem werd het 20-jarige
meisje H. M. van der W., toen zij zich in
de zweefmolen bevond, aan het hoofd ge
raakt door een volgend bankje. Zfl viel
uit de molen en werd met hoofdwonden en
een hersenschudding naar het Joannes de
Deo-ziekenhuis gebracht.
Schapennieuws. Volgens het jaarverslag
1949 van het Téxels Schapenstamboek in
Friesland werden naar Tsjecho-Slowakfle
in 1949: 12000 dieren uitgevoerd. Volgens
het C. B. S. werden in het afgelopen jaar
18.644 levende dieren uitgevoerd, alsmede
2.571.000 kg schapenvlees. De fokkerfl was
financieel rendabel,
afbreken van de toren te Schettens wordt
aanbesteed.
In 1865 komt de kerk aan de beurt, terwfll
in 1878 het houten torentje (in de geest
van het tegenwoordige van Exmorra) ver
vangen wordt. Bfl da graafwerkzaamheden
vond men de fundamenten van twee(?)
torens, die voorlflker hadden gestaan. De
kerk beweegt zich te Schettens dus in Oos
telijke richting! Voorheen heeft ook
Schettens een pastoile gehad, die stond
achter de (oude) school. Hoeveel predi
kanten er te Schettens en hoeveel er te
Longerhouw (deze gemeenten zfln voor zo
ver we kunnen nagaan kerkelflk steeds ge
combineerd geweest) hebben gestaan, kun
nen we uit onze gegevens niet meer na
gaan.
De tegenwoordige kerk bevat ongeveer 140
zitplaatsen. Als historische bijzonderheden
worden er nog een helm en een degen in
bewaard .terwfll een 20 pieken van de voor
malige schutterij helaas niet meer aanwe
zig zfln.
Do heer Gatse Roedema, de oudste inwo
ner van Schettens, aan wie we Veel gege
vens danken, vertelde ons, dat ze bfl een
feest nog eens zfln gebruikt en sedertdien
zoek geraakt. De heer RoeSema was (na
een klimpartij over de ringmuur, daar het
hek gesloten was!) tevens zo vriéndelijk
ons in de kerk de zeer fraaie en histori
sche grafzerken te tonen. De zerken, da
terend uit de „gouden eeuw” laten ons
zien met welk een liefde en toewflding,
maar ook met welk een vakmanschap men
vroeger de graven dekte. Zeer fraai is b.v.
de uit 1637 daterende steen van „Juffrov
Tyamck van Osynga zyn huysvrov oud 60
jaar’ ’en van „Juffrov Athe van Aygama.
oud 46 jaren” uit 1623. De steen uit 1625
van „Den edelen manhaften Jonckheer
Janke van Osinga, Grietman” spant echter
wel de kroon.
Hoewel (wat ouderwets) in de preekstoel
een stoof zorgt voor dominee’s warme voe
ten, gaat ook Schettens met de tfld mee.
Onlangs kon door de vrouwenvereniging aan
de Ned. Herv. Kerk een electrische ver
lichting worden aangeboden.
Thans is het aantal inwoners van Schet
tens 322, dit is ruim driemaal zoveel als
in 1749. Toen noemde het Quotlsatieboek
voor Schettens .ml. 90 inwoners. Ingedeeld
als volgt:
Douwe Douwes, gering boer
Freerk Sipkes, zeer gering boer 500
Tjalling Jarigs,
zeer welgesteld boer
Evert Johannes, wed.,
welgesteld boerin
Wytse Hanses,
welgest. vrijgezel
Pieter Tjalllngs, gem. boer
Nog een kostganger
Douwe Sytses,
welgesteld boer
Bee Mflnderts, gering boer
Pyter Ates, gem. boer
Sjoerdje Sibles,
arm ellendig vrouw
Douwe Sybrens,
welgesteld boer
Siebren Doekles, wedn.
gemeen vrouw
Doekle Sybrens, ger. slagter
Willem Heerkes, ger. boer
Nog een kostganger
Jan Lolkes, ger. slachter
Sjoerd Sybrens, ger. boer
Meynte Meyntes, ger. boer
Sybren Pieters, wed.
gem. oud vrouw
Ate Watses,
gering schooldienaar
Durk Theunes, zeer ger. arb.
Lolke Jans, arm oud man
Jacob Jans, ger. arbeider
Jan Sybrens, timmerman
Douwe Jans, ger. vrflgezel
Jan Broers, gering vrflgezel
I.
MANUREWA, 8 April 1950.
In deze brief hoop ik dan eindelijk eens
wat meer nieuws over Nieuw-Zeeland zelf
te geven.
Loonsverhoging. De reeds in vele bedrij
ven ingevoerde 5 pet. loonsverhoging werd
ook van kracht voor de arbeiders in de
veenderijen van fabrieksturf.
Vliegende Hollanders. Een tweede groep
leerllngvliegers vertrok naar Amerika,
waar adspirant-piloten, die bereid zfln be
roepsofficier of onderofficier-vlieger te
worden, in overleg met de regering een
gratis opleiding kunnen ontvangen.
De moellflke wet. Om de belanghebbenden
de wet op de materiële oorlogsschade meer
begrflpelflk te maken, ging de Stichting
voor de Landbouw over tot uitgave van
een boekje: „Wat geeft de wet aan de
Landbouw
Het verstoorde feest Tfldens een wieler
ronde in Amsterdam stak een 19-jarig
meisje de weg over, waardoor zfl en twee
wielrenners in het ziekenhuis terecht kwa
men.
Conflict bfl N. S. Tussen de directie van
de Nederlandse Spoorwegen en de Perso-
neelraad is een conflict ontstaan over het
opvoeren van het aantal diensturen in de
hoofdgebouwen en de overige administra
tiekantoren tot 42 per week, als uitvloeisel
van de verleende 5 pet. loonsverhoging.
Voert uw duiven eerst De Plantenziekte-
kundlge Dienst verzoekt de houders van
postduiven hun dieren goed te voeren al
vorens hen los te laten voor het maken
van oefenvluchten om te voorkomen, dat
zfl hun honger stillen met te velde staande
gewassen.
Zoals voorheen. Met ingang van Zondag
middag 30 April staat Rembrandt’s Nacht
wacht in het Rflksmuseum weer op zijn
oude plaats in de Nachtwachtzaal, die ge
heel gerestaureerd is.
Vreemde vissen op Ameland. Vreemdsoor
tige vissen van grote afmetingen zfln aan
gespoeld aan de Waddenkant van Ameland.
Op de glooiing van de zeedflk ligt een vis
ter lengte van 3.50 meter, met een door
snee van ongeveer 68 c.m. Toen men de
vis opende, vond men er een jong in van
een halve meter lengte.
Dankdienst. In de Herv. Kerk to Baam
is een dankdienst gehouden ter gelegen
heid van de verjaardag van de Koningin.
De dienst werd bflgewoond door de jarige
Koningin zelf, Prins Bernhard, Prinses
Wilhelmina, die reeds enkele dagen op het
paleis Soestdijk logeert en de burgemeester
van Baam.
De bosmier beschermd. In de gemeente
Deurne zal een bepaling worden vastge
steld ter bescherming van de rode bos
mier, omdat gebleken is dat een goede
mierenstand zeer bevorderlijk is voor bos
gronden.
Sneltrein grflpt auto.- Een ongeluk, dat 2
doden heeft geëist, is Maandagmorgen om
streeks kwart voor twaalf gebeurd op een
onbewaakte overweg te Leuvenheim onder
Brummen. Een auto, waarin zich de melk
venter J. Remelink en een zeventienjarige
logé uit Den Haag bevonden, werd gegre-
Scheveningen krflgt modefeest. Naar wij
vernemen, zal op 4 en 5 Juni in het Kur-
haus te Scheveningen, vóór de aanvang
van het Holland Festival,onder de titel
„Show de Paris” een grootse demonstratie
worden gegeven van Nederlandse haute
couture, coiffure, maquillage, bontwerk,
edelstenen, schoeisel en Engelse bad-
mode.
Jongeman door schot gedood. In Tuddern
is het bfl de ontruiming van een danslokaal
door de marechaussee rumoerig en hard
handig toegegaan. Toen het lokaal eindelijk
was ontruimd, werd de vechtpartij, waar
bij een groep personen uit Broeisittard be
trokken was, buiten voortgezet. Ten slotte
namen enkele van de vechtersbazen de
vlucht. De marechaussee heeft hen twee
maal gesommeerd te blflven staan. Toer
er daarop werd geschoten, is de 24-jarige
Jetten zo zwaar gewond, dat hfl korte tfld
later Is overleden.
Nieuw-Zeeland is een eilandenrijk in de
Stille Oceaan en bestaat uit 2 grote en
meerdere kleine eilanden.
Het land is zeer vulkanisch, men vindt er
ontelbaar veel uitgedoofde vulkanen. Auck
land, de voornaamste stad, is op 16 ervan
gebouwd, maar ook zfln er nog enkele ac-1
tieve vulkanen. Ook vind,t men er de war
me bronnen en geisers, die Ijsland heeft.
Een bergrug loopt dwars over de beide
eilanden in de lengterichting en het gehele
land is heuvelachtig.
De bevolking, in totaal 1.800.000, woont
voor het grootste deel in de steden; het
plattteland is zeer dun bevolkt, en is voor
91 pct. van Engelse, vooral Schotse, af
komst, wat de grote overeenkomst met En
geland, op allerlei terrein, verklaart.
De Maorles, de oorspronkelijke bevolking,
waarvan men. de herkomst zeer moeilijk
kan nagaan, zfln zeer donker gekleurd en
lijken veel op negers met hun zwarte kroes
haar en dikke gekrulde lippen. Ze zfln
echter minder donker getint. Hun aantal
is ongeveer 100.000 en ze onderscheiden
zich door een groot aantal goede eigen
schappen, hoewel ze vroeger zeer gevaar
lijk moeten zfln geweest.De halfbloeden
daarentegen schflnen meest de slechte
eigenschappen van beide zflden mee te
krflgen.
In de jongste oorlog hebben de Maories
nogal van zich doen spreken, omdat ze
zeer dapper vochten in het Middellandse
Zee-gebied, o.a. op Kreta.
Het klimaat is zeer fraai.
Nieuw-Zeeland is zeer langgerekt en past
op het Noordelflk halfrond, wat haar plaats
op ’t Zuidelijk halfrond betreft, juist tus-1
sen Parijs en een punt midden in de Sa
hara. Het klimaat is dienovereenkomstig,
ook door de gemakkelflke koopvoorwaar-
den, welke hier, vergeleken bfl Nederland,
een grote vlucht hebben genomen. Voor een
paar shilling per week kan men een auto
