Buitenlands Overzicht Provinciale Kroniek 1 us hjoed door Nederland to sizzen b No. 37 46 e Jaargang Vrijdag 12 Mei 1950 Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland B olsward 1 Uitgave van Drukkerij Fa A. J. OSINGA - r. e Weerpraatje Hwat hat Gabe Skroar Bolswanis Nieuwsblad ook 15 ACHESON rs a. sd .k b. Een bericht uit le t e be- 9 1 gaandeweg het veld ruimen I v. a, 3 t i i e c e e e n en en BORSTBEELD VAN Dr. A. PLESMAN, vervaardigd door de heer S. C. F. Maas, personeelslid van de K. L. M.s zal 17 Mei op Schiphol worde* geplaatst, ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan var. vliegveld Schiphol. De heer Maas legt de laatste hand aan het borstbeeld. duimschroeven wat meer aan te zetten. Op het ogenblik vertoeft in Moskou de secre- taris-generaal Droeve herinnering. In totaal stierven tij dens oorlogs- en bezettingstijd door hande lingen der Duitsers 210.000 Nederlanders, dat is 23 personen op elke 1000 inwoners van ons land. wurknimmers yn ’e foriening en it bistjür opnommen wurde. It foarlopich bistjür is fêststeld as folget: Th. Mollinga, Snits, foarsitter; W. Dijkstra, Ljouwert, Pr. Hindrikstrj. 7a, skriuwer, S. Dijkstra, Ljouwert, 2e skriuwer, A. M. Sus- tring, Ljouwert, skathülder en A. J. Schaaf Dckkum. Steeds dichter bij. Op last van de vee- artsenijkundige dienst is de pluimveesta- pel van J. op de Weg te Steenwijkerwold vernietigd, nadat er enige gevallen van vo gelpest waren geconstateerd. d a l. ir n it it s '^eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Boisward Telefoon 451 (K 5157) a. b. Reg. Omroep Noord 188 M. d e st ir 1- n 5 'a* ite Je ;e- d -» El n i, P it ia j- re >r n c. d. le e n le n- n- b a D b e t le c- ïe >n >P P a r e 9 >- P Trygve Lie die ook West-Europa heeft bezocht en be zig is pogingen aan te wenden de vastge lopen machinerie van de Ver. Naties weer op gang te brengen en misschien ook eens poolshoogte kwam nemen of er ook geen verzoening tussen de Grote Vier is te be reiken. Wat dit laatste betreft, lijken de kansen uiterst gering. Er is geen spoor van toenadering. Dat blijkt ook al weer uit het feit, dat de Russen thans wel instemmen met het houden van verkiezingen in de ge hele stad Berlijn, waarom het Westen had gevraagd, maar eisen dat de bezettings troepen zich dan terug moeten trekken. Dit zou betekenen dat de stad prijs gege ven zou worden aan de Oost-Duitse com munisten die de steun der Russen genieten terwijl de troepen der Westelijke geallieer den 150 km van Berlijn af zouden staan, want de stad is een eiland in de Russische zóne. Hoe werkelijk vrije verkiezingen zouden uitvallen is niet twijfelachtig, ze zouden de communisten wegvagen. Want ook in Oost-Duitsland heeft de Russische mededeling dat er geen Duitse krijgsgevan genen meer in Rusland zijn, een verplette rende indruk gemaakt, daar volgens de Duitse gegevens er nog 1.200.000 moeten zijn. Grote Drie te Londen bjjeen. Frankrijk gerust gesteld. Amerika wil dat Engeland de vloot beperkt. Rusland neemt in Estland geen ri sico’s. Druk op Finland zal toenemen. Trygve Lie op bezoek bjj oom Stalin. Polen. land niet daarin is opgenomen. De con- sekwentie brengt mee, dat nu Moskou Est land practisch onder direct beheer neemt, de druk op Finland gelijktijdig zal toene men om zich bij 't Russische verdedigings systeem aan te sluiten. Ofschoon Moskou daarmee tevens het risico neemt, dat Zwe den, waarheen de Russische militaire ma chine dan dichter zou schuiven, zijn toe vlucht binnen het Atlantisch Pact zou zoe ken. Wat dienovereenkomstig wordt behandeld, Dan eerst kan de „krampachtigheid” ver dwijnen en zal er blijheid heersen. Maar geen moment vroeger. Troch net djipper to tarren en to smar- ren as de büse lije wol, wurdf der in stuorke oersparre. Rusland, ook zijn terrein te effenen, maar dat gaat Dat is al begonnen met het vrouwenkies recht in 1918 en voortgezet door de op komst van allerlei nieuwe dingen. De boe renvrouw is uit de beslotenheid van de boerderij in het leven van de wereld getre den. Dit stelt zijn eisen. De vrouw heeft andere taken gekregen dan uitsluitend voor de kost en de kinderen te zorgen. In dit verband prees de inleidster die jonge vrouwen die hun mannen bijstaan met de Polen meldt, dat daar een aantal overeenkomsten tussen de regering en de r.k. kerkelflke autoriteiten is tot stand gekomen, waarbij de Paus als opperste autoriteit van de Kerk in kwesties van geloof, moraal en kerke lijke jurisdictie wordt erkend, de Kerk ha rerzijds zal het Poolse volk, dat nagenoeg geheel Katholiek is, met klem doordringen van de verplichtingen, die uit het staats burgerschap voortvloeien. De overeen komst ltfkt zo afwijkend van wat in andere landen achter het Ijzeren Gordijn gebeur de, dat men toch wel even moet afwach ten of de Poolse regering werkelijk haar verplichtingen in deze zal nakomen dan wel of Moskou dit zal dulden. Foriening foar it Fryske Bi- driuwslibben. To Ljouwert is oprjochte de „Foriening foar it Fryske Bidriuwslibben”. De oprjochters binne fan bitinken, dat it hwat langer hwat mear bliken docht, dat der in greate tsjinstelling bistiet tusken it Fryske ekonomysk-maetskiplike libben en it Hollünske, dy’t foaral oan it Ijocht komt troch de sintralistyske tendinzen fan ’e léste jierren. De eagen gean hwat langer hwat mear iepen foar de skealike gefolgen fan it feit, dat alles üt Den Haech wei bi- oardere wurdt. De bisteande forienings, dy’t meastentilds in lyts tal leden hawwe, hawwe har sin- trale setels yn HollAn. Dêrtroch binne hja üt de aerd fan de sack al net gaedlik om de Fryske bilangen to bihertigjen. De ün- derfining leart ek, dat it amtlik apparaet yn HollSn to min rekken hüldt mei de spe- sifyk Fryske bilangen. Fryslün mei syn s€erk agrarysk karakter, syn bifolking, dy’t güns forskilt mei dy fan it greatstêdske westen, dy’t oars rea- gearret as de Hollünske, moat nou ek yn dizze sektor biret stelling nimme, neffens de oprjochters. It absenteïsme, yn ’e lAnbou bikend en bl- rucht, wreidet him sterk üt yn it oare bi driuwslibben. De bilêstingpolltyk, dy’t yn HollAn al safolle swierrichheit jowt, sil it Fryske bidriuwslibben, dat folie swakker is, alhiel forinnewearje, mei alle gefolgen dêrfan foar de Fryske mienskip. It bihertigjen fan dizze bilangen achtsje de oprjochters allinne mooglik troch it fieren fan in positive Fryske polityk, sjoen yn West-Europeesk forbén. Om’t de bilangen fan it Fryske bidriuws libben net allinnich de ündemimmers oan- gean, mar likegoed allegearre, dy’t mei de bidriuwen to meitsjen hawwe, kinne ek „KLIMATEN IN ZAKFORMAAT”. Waarheen met vacantle? Dat er zelfs in ons kleine landje nog tal van miniatuur-klimaatjes voorkomen, blijkt wanneer wjj verschillende weerelementen, zoals temperatuur, regenval, onweer, enz. eens nader bestuderen. De gemiddelde jaartemperaturen leren, dat Maastricht aanmerkelijk warmer is dan de Bilt, en dit weer warmer is dan Den Hel der. De zee in het Noorden heeft vooral in de zomermaanden een afkoelende wer king; ten Noorden van de steden Groningen en Leeuwarden kan men in de zomer maar heel zelden ’s avonds buiten blijven zit ten, vanwege de veelal invallende zeewin den, die aldaar tevens veel nevel- en mist- velden doen ontstaan. De hoogste tempe raturen worden waargenomen te Maas tricht met gemiddeld 33 zomerse dagen te gen Den Helder met 4. De laagste in ons I’nd gtmeten temperaturen zijn -24 gr. C. cp 13 Febr. 1940 op het vliegveld Eelde, welk record in 1942 sneuvelde door een vorst van -27 gr. C. op 27 Januari te Win terswijk. De hoogste temperatuur, welke ooit in ons land is waargenomen, bedroeg ruim 38 gr. C. te Maastricht op 27 Juni 1947. Zo zien wjj dat er in ons land een 'temperatuurvariatie mogelijk is van maar liefst 65 gr. C. Het grootste aantal vorst- Abonnementsprfls 1.35 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs.' 10 cent per m.m. Giro 87926 velenswaard en de Amerikanen maken er zich trouwens al voor klaar ook. Men hoort van de bouw van schepen, die be stuurbare projectielen afvuren, duikboten door kernenergie voortgedreven, nieuwe bestrijdingsmiddelen tegen het duikbootge- vaar. Inderdaad krijgt men sterk de in druk, dat eigenlijk al wat op marinegebied in Europa bestaat verouderd is en een to- ook om financiële redenen toch waar schijnlijk niet zal kunnen handhaven. Natuurlijk heeft de veronderstelde tegen partij, Tiisdei 16 Maejje: 18.4520. Fryske ütstjüring. Hoe is it by oaren? in ketier foar de froulju, Onder redaksje fan Mefr. Post- Beuckens. Meditaesje fan de hear A. S. van der Woude, theol. studint to Grins. Stimmen üt it HeitelAn. De greate gaudief (H), radio-komeed- zje oer it libben fan Japik Ingberts, skreaun troch S. J. van der Molen. Meiwurking fan de fêste harkspul- ploech. naar het model van Tito. In een Russisch verdedigingsstelsel blijft echter in 1 Practisch hebben ziekenzorg, geestelijke volksgezondheid, tbc-bestrijding en toch kunnen zij daar zulk nuttig werk doen. Dan is daar de opvoe ding in het gezin, die zijn eigen eisen stelt: Piet zit in Indonesië, Klaas reist naar de stad, Willem droomt van Nieuw-Zeeland. Hoe is dit alles anders dan voorheen. Zon der een bredere blik zijn deze problemen niet op te lossen. Daarom achtte de inleid ster het van zoveel belang, dat de jonge meisjes van het platteland eens een poosje op bedrijven in het buiteland gaan werken. Het zal hen behoeden voor dorpse zelfge noegzaamheid. Het feit dat de agenda voor deze Jongerein- dag twee niet-Friese inleidingen bevatte beide door Groningers alsmede een Hol lands toneelstuk over Indonesië 1947, wijst er niet bepaald op, dat de Jongereln zich deze- dag aan Friese cultuur verat. Nochtans oordeelde de tweede inleider, de heer H. D. Louwes, van Ulrum, het no dig, zij het in vriendelijke bewoordingen, het Friese volk een lesje te geven en Friesland te verwijten, dat het zich wel eens wat te veel in het bewaren van het eigene verloor. Speciaal de samenwerking met Groningen en Drente, nodig om de be langen van de randgewesten in Den Haag te verdedigen, liet volgens spreker te wen sen over. Hij meende, dat er iets kramp achtigs zat in deze Friese strijd, dat men elders niet begrijpt en daar afkeer en te genstand verwekt. Alle waardering had hij voor het „regionalisme” en het is een kos telijk goed dat men verdedigt, doch spre ker miste de blijheid in de verdediging hiervan door de Friezen, enz. enz. Het is niet de eerste maal, dat dergelijke klanken worden gehoord en het zal ook wel niet de laatste maal zijn. Bij alle •vriendelijkheid en vaderlijkheid waarmede zij over de hoofden van de jongereln wor den uitgegoten, konden zij toch niet een ernstig gemis aan kennis bij de inleider omtrent de Friese zaak bemantelen. Niet eerder hebben de heren Louwes en zijn vriendelijke medestanders het recht Fries land verwijten te doen, dan nadat Fries land als een gelijkwaardige partner in de op Hemelvaartsdag Nederlandse cultuurtuin wordt erkend en I wordt gehouden. DE „JONGEREIN” BESTAAT 80 JAAR. Feestvlenng te Leeuwarden. Woensdag waren vele honderden jongeren van het Friese platteland naar Leeuwar den getogen om in de Harmonie de tradi tionele Jongereindag te houden, die elke Meimaand op het programma staat van de Bond van Verenigingen van Landbouw- jogeren in Friesland, beter bekend als de Jongereln. Ditmaal droeg deze dag een bijzonder ka rakter en wel vanwege het 30-jarig staan van de organisatie. Een lange rij van sprekers, allereerst de dagen (dat zijn dagen waarop het kwik onder het vriespunt komt) komt voor in Drente en Overijssel en bedraagt aldaar gemiddeld 80. Het aantal ijsdagen (dagen waarop de temperatuur het gehele etmaal niet boven het vriespunt komt) is het grootst langs de Oostgrens van Groningen en Drente en bedraagt gemiddeld ruim 13. Wat de regenval betreft, deze is het over vloedigs! achter de duinennrtl rond Haar lem, rond De Bilt en in Zuid-Limburg, waar Vaals gemiddeld de grootste jaarsom heeft van ruim 800 mm. De minste regen valt in de zomer langs de Maas tussen Roermond en Gennep en in een gebied rond Kampen. In de zomer valt de meeste regen met een maximum in het Oosten van ons land, het voorjaar is het droogste seizoen, terwijl er in de herfst en winter de meeste regen valt langs de Friese kust rond Har lingen. Wie nog al angst voor onweer heeft, moet niet in de Achterhoek of Lim burg gaan wonen, daar hier veel meer on- weders voorkomen dan elders In ons land. Het Oosten van ons land is zelfs in de zo mermaanden een onweers-centrum van Eu ropa. Gezonde mensen zullen niets mer ken van deze verschillen in ons klimaat; nerveuze en overgevoelige personen kan echter de keuze van woonplaats of vacan- tieoord lang niet onverschillig zijn. Hoe kan soms een vacantle op één van onze eilanden alle illusies doen verwaaien, wan neer er depressies met krachtige winden over de Noordzee passeren. Bjj stormweer komen de grootste windkrachten voor op dc eilanden Texel, Vlieland en Terschelling. De gesteldheid van de lucht is ook van belang. De zware lucht in de bosstreken, die ons slaperig maakt of de verkwikken de zeewind, die er langs onze druk bezochte badplaatsen waait. Geen wonder, dat vrij wel iedere stedeling in de zomer vlucht uit de atmosfeer van fabrieksrook en afge werkte gassen, naar het strand of de bos sen, waar soms op korte afstand al een heel ander „klimaat” heerst, dat dank zij i onze gunstige ligging voortdurend door zeedepressles wordt verfrist. Te Londen zijn thans de besprekingen tus sen de Grote Drie aan de gang, om, zoals de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Acheson het uitdrukte, voor hij ter conferentie toog, „de mobilisatie van de morele en materiële kracht van de vrije wereld te versnellen om aan de wereld- dreiging van het communisme het hoofd te bieden”. Om te pogen eensgezindheid te bereiken, heeft men Frankrijk alvast een paar ge ruststellende verzekeringen gegeven voor de conferentie aanving. De hoge commis sarissen der grote Drie voor West-Duits- land hebben voor dat land een wet doen afkondigen, waardoor de industrie voor zo ver ze ook voor oorlogsindustrie kan word- den gebruikt, onder toezicht is gesteld, aan de productie van bepaalde grondstoffen, c.a. staal wordt een grens gesteld, vlieg tuigen mogen helemaal niet gemaakt, vrachtschepen mogen slechts een bepaalde grootte en een beperkte snelheid hebben enz. Alles om te voorkomen, dat West- Duitsland zich meer militairiseert. De wet geld tot 1952, dan kan ze herzien worden. Een andere geruststelling, welke Acheson Frankrijk gaf was de toezegging dat het onmiddellijk hulp van de Ver. Staten op financieel en militair gebied zou krijgen voor de verdediging van Indo China. Wat men onder militaire steun moet verstaan is niet duidelijk, vermoedelijk betreft hel wa- penzendingen, afdoender zou zijn als de Amerikanen verklaarden, dat ze Indo Chi na beschouwden als het Griekenland van Z.O. Azië en zelf aan de verdediging daar tegen het opdringend communisme deel gingen nemen. Een zeer vergaande stap ter tegemoetkoming aan Amerikaanse wen sen heeft Frankrijk zijnerzijds gedaan door voor te stellen, dat de gehele staalindustrie en steenkoolproductie van Frankrijk en Duitsland in één organisatie zullen worden ondergebracht, waarvan alle West-Europe- se landen lid kunnen worden. Dit is een stap op weg naar de economi sche éénwording en ontneemt voor West- Duitsland de bitterheid aan het toezicht waaronder zijn industrie is gesteld. Maar hoe denkt Engeland, dat zelfs de Duitse concurrentie alleen al vreest, over dit sa mengaan? In West-Duitsland is dit voor stel zeer prettig ontvangen. Een belangrijk verschil van mening tussen Engeland en de Ver. Staten schijnt o.a. dat de Amerikanen willen dat Engeland zijn vloot zal beperken om een groter aandeel in de verdediging te land van West-Europa op zich te kunnen nemen. Dat is ongetwijfeld een direct belang voor de West-Europese vastelandssmogendhe- de. Als deze het bij het uitbreken van een oorlog moeten uithouden tot Amerikaanse en Canadese legers zijn overgebracht, lo pen ze kans, al onder de voet te zijn ge lopen vóór de hulp er is. Direct ingrijper. van een groot Engels expeditieleger zou de kans op standhouden vergroten. Heel begrijpelijk is echter, dat een zeeva rend volk als de Engel sen, wier vloot de zeeën zo lang heeft beheerst, er weinig voor voelt die vlootmacht nu te beperken en hun verbindingen voor een groot deel toe te vertrouwen aan de bescherming door de Amerikaanse vloot. Maar op het ge bied van een doeltreffende organisatie van de^ verdediging lijkt dit toch wel aanbe- Commissaris der Koning, heeft de jubile- o1 i rende landbouwjeugd geluk gewenst, ter wijl de voorzitter, de heer Boersma, een historisch overzicht gaf. Hij gaf daarin alle eer aan de beide oprichters, Homan en W. Th. Zwart, van wie laatstgenoemde als „Wouter Zwart” jarenlang de motor is ge weest. Ingeleid door artikelen in het toen malige Friesch Weekblad werd op 13 Fe- m europa oestaac verouaera is en een to- bruari 1920 door 45 personen de jongerein taal nieuwe vlootmacht moet opgebouwd, opgericht, die met 3 afdelingen in zee ging, wat zo kolossale uitgaven zal vergen, dat Eehartigenswaardige wenken gaf mevr. Engeland zijn vroegere maritieme positie Eiema-Bakker van Huizinge, in haar in- nnlr nm finfl.nniülA rertarpn tnnh urnar. 1 leiding over de plaats van de vrouw op het I platteland. Dertig jaar geleden zou men deze vraag niet hebben behoeven te stel len. Maar heden heeft hij zin, omdat er op het platteland ook zoveel is veranderd. Finland overigens betreft, de afgelopen week is daar nogal bewogen geweest. De door de prijsstijging veroorzaakte sociale onrust heeft zich geuit in een staking van groe pen van het spoorwegpersoneel. Pogingen hen te mobiliseren liepen op een fiasco uit en ten einde raad heeft de regering een beroep moeten doen op de bemiddeling van de soc.dem. oud-premier Fégerholm, die ’n vergelijk wist te treffen en daarmede een algemene spoorwegstaking voorkwam. Zo’n staking had de herstelleveranties door de Finnen aan Rusland te doen, lelijk in de knel kunnen brengen en Moskou zou daar van allicht gebruik .hebben gemaakt de alles veel radicaler en sneller omdat Mos kou het maar voor het dicteren heeft. Est land, al sedert 1940 onder Russisch be wind, ondervindt dat ook al weer. Zijn Oostzeekust wordt geweldig versterkt te gen de mogelijkheid van landingen'. Dr Russen hebben tot nog toe dit land d of de Estlandse communisten zelf laten e- geren, maar deze machthebbers moeten nu gaandeweg het veld ruimen voor echte i administratie van het bedrijf en daarvoor Russen of jongere nog meer aan Moskou zelfs het middenstandsdiploma willen be- gehechte en daar opgeleide Estlanders, halen. Laten de vrouwen ook niet het uiter- men neemt geen risico dat er in Estland lijk en het interieur van hun boerderij ver ook nationalistische communisten opduiken geten, dat getuigen moet van schoonheids- perfect zin, iets waaraan nog zoveel ontbreekt, krirbzn de plattelandsvrouwen het Noorden altijd een hiaat, zolang Fin- niets gedaan op het gebied van sociale en 1 rjjdag 19 Mei. 18.4519. Boekbespreking. Willem Die- mer spreekt over „De schoonheid van het Noorderland” (II) Fop I. Brouwer „Zwerven door Drente” M. P. van Buytenen: „Hindelopen, Frieslands elfde stede”. 19.1519.30. De Stem van het Noorden. Na de oorlog. Een dame, die aan de Amers- foortsestraat te Barneveld een als woning verbouwd kippenhok bewoont, vond haar 4-jarig pleegdochtertje dood in bed. Uit een onderzoek is gebleken, dat het kind door kolendampvergiftiging om het leven is gekomen. De Niwin misbruikt. Een Hagenaar gaf zich uit voor Niwin-inspecteur en zag als zodanig kans een aantal autozaken op te lichten voor een serie autobanden. Noodlottige val. Een kraanmachinist te Rotterdam gleed uit, viel tussen de draaiende raderen en werd onmiddelljjk ge dood. Haar wraak. Een huishoudster, die haar plan, om met de 72-jarige baas te trou wen, niet verwezenlijkt zag, stichtte Vrij dagavond brand in het huis. Nieuwe guldensbiljetten. De minister van Financiën heeft besloten nieuwe muntbil jetten van een gulden met het portret van Koningin Juliana te doen uitgeven. Opgeheven woningnood.Bij een onbe woond villahuisje aan de Oude Naarder- weg te Laren heeft de eigenaar, alsof er geen liefhebbers voor een woning meer zijn, een bordje geplaatst met de aankon diging „te huur”. Dodelijk ongeval. Dinsdagmiddag reed de veehouder E. Hofstra te Heeg met paard en wagen over de brug. Achter de wagen was een maaimachine gekoppeld. Hierop zat de 17-jarige Hans Koerten. De maai machine raakte los en reed in het diepe vaarwater „De Zijl”. Koerten slaagde er niet in bijtijds van de machine te komen en verdween eveneens in de diepte. Twee keer kwam hij nog boven, maar daarna niet meer. Lijkjes van een tweeling. In het Kanaal te Middelburg zjjn de lichaampjes van een vermoedelijk pasgeboren tweeling gevon den. Diner voor 3500 gasten. De N.V. Neder landse Gist- en Spiritusfabriek te Delft be staat 80 jaar. Ter gelegenheid van dit ju bileum wordt Zaterdag in de H iutrusthal in Den Haag een diner gegeven voor 3500 gasten. Woesteling net op tijd gegrepen. De Har- linger politie heeft een schipper gearres teerd, die zijn broer op diens schip met een mes wilde doodsteken. Op het hulpge roep van deze man, die ziek te bed lag, kwamen gelukkig een paar andere schip pers opdagen, die de woesteling konden overmeesteren. De man is ter beschikking gesteld van de officier van justitie te Leeuwarden. Voor kleine zelfstandigen is thans bij de Tweede Kamer de noodregeling voor het verkrijgen van kinderbijslag ingediend. Bjj 'n jaarlijks inkomen van minder dan f 2000 zal, te beginnen bij het derde kind, een bijslag worden betaald van 23 cent per dag. Ook schippers vallen onder deze rege ling. Landdag Nieuwe Koers op Hemelvaartsdag. „Voor vrede en welvaart door een verenigd Europa”, is het motto van de demonstra tieve landdag, welke door „Nieuwe Koers” op Hemelvaartsdag 18 Mei te Amsterdam 1 re it et.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1950 | | pagina 1